UIT PRANSCH-CUYANA
DE VROOLIJKE
KANT
BIOGRAPHIEEN IN
EEN NOTEDÖP
Het Duivelseiland.
HET VERBANNINGSOORD VAN ALFRED DREYFUS.
Do Duivelseilanden
(in het Fransch met
een soort van gal
genhumor Hes du
Salut: „Gelukseilr
den") genoemd is
een collectieve
naam voor drie klei
ne, onbewoonde
eilanden, behoorden
tot Fransch Guyana
op ongeveer 7 K.M.
r;vr van de kust gelegen,
A, tegenover de mon-
,TOr JE&k ding der Kourouri-
J v'c«". Het zijn het
Koningseiland, he
fsjjji&&k eiland van dèn Hel-
uBJUit ligen Jozef
Arlliur Mills. het Duivelseiland.
alle ongeveer 3
K.M.2 groot, van elkander gescheiden door
nauwe kanalen en dicht begroeid. Zij werden
gebruikt als voorloopige verblijfplaats van
personen, die voor straf naar Cayenne ge
deporteerd werden en vooral bet Duivels
eiland is berucht geworden als de jarenlange
verblijfplaats van den Franschen kapitein
Alfred Dreyfus, die in December 1894 door
den Hoogen Krijgsraad in Frankrijk werd
veroordeeld tot degradatie en levenslange
verbanning naar Cayenne, valschelijk be
schuldigd van spionnage en het verraden
van militaire geheimen aan een vreemde
mogendheid. Door de bemoeiingen van den
Senator ScheurerKestner en den beroem
den Franschen schrijver Emile Zola kreeg
Dreyfus eindelijk op 13 Juli 1906 volledig
eerherstel. Hij werd weer majoor (eskadron-
chef in actievcn dienst; en kreeg üet Legioen
van Eer.
Een bekend Engelsch ontdekkingsreiziger,
Arthur Mills, heeft een bezoek gebracht aan
Alfred Dreyfus' verbanningsoord fa aan zijn
beschrijving van dit bezoek ontleenen wij
eenlge van de hier volgende bijzonderheden.
In de laatste Jaren is de meening verspreid
dat het Duivelseiland in 't geheel niet meer
als deportatieoord wordt gebruikt, maar dit
ls onjuist, want op het oogenbllk bevindt
er zich Richard, de verrader van Miss Cavell
die, zooals beleend, door de Dultschers in den
oorlog werd gefusilleerd. Maar aan den an
deren kant Is de meening, dat Frankrijk zijn
grootste misdadigers naai; het Duivelseiland
verbant, ook geheel verkeerd. De meeste van
Frankrijk's ergste misdadigers gaan naar
St. Laurent du Maroni en eenlge naar
Cayenne, beide in Fransch Guyana. Er zijn
thans ongeveer 6000 bannelingen in Fransch
Guyana en van dezen vertoeven er 17 op het
Duivelseiland.
Eeuzelfde „vergissing" al3 indertijd met
Dreyfus heeft ook plaats gehad met Henri
Bellon, die eveneens vijf Jaar op het Dui
velseiland doorbracht (gelijk met genoem
den Richard) en wiens onschuld hij was
beschuldigd van het verschaffen van in
lichtingen aan den vijand toen zonne
klaar bleek en ook door de Frnnsche regee-
ring werd erkend.
V/ij kwamen in den avond
bij het eiland aan, zegt Mills,
en wij bleven er slechts een t-
uur, maax ik kan er toch
zeer goed een beschrijving
yan geven. Het Duivels-
Hef verschrikkelijke van het Duivelseiland
is zijn kleinheid en zijn geïsoleerdheid; In
twintig minuten loop je het heelc eiland
rond. Het is eigenlijk niets dan een rots,
waarop een paar cocospalmen groeien, vier
uur van Cayenne af cn zssticc uur van St.
Laurent du Maroni. Dagen, maanden, jaren
achter eikaar leven de gevangenen hier en
zij hooren niets dan het gerulscb van de zee
cn zien niets dan haaien. Deze omringen het
eiland bij duizenden dn ontsnappen is dan
ook voor de bannelingen onmogelijk.
Eén keer is ontsnapping gelukt van een
van de andere eilanden n.l. aan den „be
roemden" Parijsche apache Dieudonné. Hij
had een wijnvat in tweeën geslagen en éen
helft als roeibootje gebruikt. Zoo liet hij zich
gedurende vele uren met den stroom mee
voeren tot hij de kust van Fransch Guyana
bereikte, half dood van uitputtingalleen
om dadelijk gearresteerd te worden.
Van het Duivelseiland is nooit iemand ont
snapt. Er wordt gezegd dat velen er krank
zinnig worden door de ontzettende eentonig
heid van hun bestaan en het erlies van alle
hoop. Dreyfus was alleen op het Duivels
eiland! Welk een kwelling moet dit geweest
zijn!
De gevangenen op het Duivelseiland heb
ben het nu wat beter dan vroeger het geval
placht te zijn: zij kunnen vrij rondloopen en
met elkaar praten: zij hebben tuintjes en
sommige houden kippen of varkens. Teeke
nend is het dat niemand van de bannelingen
zich met Richard ophoudt.
Eéns per jaar verlaat een schip, „La Mar-
tinière", Frankrijk, „beladen" met ongeveer
600 verbannenen. Zij worden in kooien ge
pakt; 50 gaan er In één kooi. Rondom deze
kooien loopen buizen, waar ieder oogenblik
heete stoom door geleid kan worden. Deze
buizen hebben nog nooit dienst gedaan,
maar zij kunnen gebruikt worden.
Zoo worden de gevangenen als wilde bees
ten naar de plaats van hun „bestemming"
vervoerd. Als zij daar aankomen zijn zij
meestal al gebroken.
Te St. Laurent du Maroni worden ze
aan 't werk gezet. Er is daar een houtzagerij,
waar alleen gevangenen werken; blanken en
kleurlingen arbeiden er te zamen.
Men toonde Mills een lange rij cellen, waar
lastige gevangenen, die weigerden te werken,
in werden opgesloten, elk afzonderlijk in
zoo'n kleine, kwalijk riekende cel. Arthur
Mills liet zich in een van die cellen opsluiten
en hij was onpasselijk toen men hem er uit
liet. Do sleutelbewaarder van de cellen
waarin blanken opgesloten werden was een
Arabier, aan wien met opzet deze post was
gegeven omdat men wist dat hij den blanken
een doodelijken haat toedroeg.
Voor de nlet-lastlge gevangenen geldt dat
zij met hun veertigen worden opgesloten in
een soort van keet. De ruw-houten ledikan
ten raken elkaar bijnaen Cayenne ligt
maar even boven den equator 1
Overdag werken de gevangenen In groe
pen, onder toezicht; van gewapende bewa
kers. Maar des nachts, als de bewakers hen
opgesloten hebben, worden zij aan zichzelf
overgelaten.
De mannen moeten hout kappen in
de bosschen en zijn daarbij zeer on
voldoende gekleed. Menigeen vindt er
dan ook den dood door een beet van
Op gerepelde tijden wordt de mail voor het
Duivelseiland gehaald mat een roeiboot be
mand met acht. gevangenen als roeiers en vijj
gewapende bewakers.
eiland is het kleinste van do drie, welke te
zamen Hes du Salut heeten; op alle drie zijn
bannelingen.
een slang of een ver
giftige spin. Gemiddeld
sterven er in het hospi
taal 35 gevangenen per
maand.
De zoogenaamde „vrijgelatenen" zijn
Zij die na huu straftijd in St. Laurent
bij het Duivelseiland doorgemaakt te
hebben, volgens de Fransche wet nog
even zooveel jaren in de kolonie moe
ten doorbrengen. Wie meer dan zeven
straf heeft gehad mag de kolome nooit
verlaten. Deze mannen moeten maar
zoo goed en zoo kwaad als het gaat
werk zien te vinden. Meestal vinden zij
dat in de handelshuizen in Cayenne,
waarvan halfbloeden de eigenaars zijn. De
patroons dragen wel zorg dat diegenen, die
verlof hebben naar Frankrijk terug te kee-
ren nooit genoeg geld verdienen om in staat te
stellen hun overtocht te betalen. En als zij
voor het hun geboden geringe loon niet wil
len werken moeten zij van honger omkomen.
Dit systeem staat dus geheel gelijk met
slavernij.
KWEEKEN MET ELECTRICITEJT
Aardbeien die gekweekt waren in een
speciale broeikas werden onlangs in Lon
den verkocht voor den prijs van f 1.50 per
stuk.
Maar dit is zelfs geen 'record-prijs. Een
paar aardbeien, die tot rijpheid gebracht
waren in een kelder door middel van electri-
citelt werden verkocht voor.... één pond ster
ling per stuk! Zij waren gedurende ongeveer
40 dagen beschenen door twee lampen van
12.000 watt en waren uitstekend van vorm
en geur.
De electricltelt wordt tegenwoordig voor
alles en nog wat gebruikt. Kippen worden
door electrische lampen in het hqk te doen
branden, aangemoedigd om meer'eieren te
leggen en op dezelfde wijze worden bijen er
toe gebracht honig te gaan inzamelen lang
vóór den daarvoor door de natuur bestem
den tijd.
HET BRAILLE-SCHRIFT.
Iedere bllndo heeft reden om dankbaar te
zijn dat 117 Jaar geleden een kleine jongen
van drie jaar blind werd. Want nu kan, in
1919, het eeuwfeest govierd worden van de
uitvinding van het Braille-sehrift, dat blin
den in staat stelt om te lezen en te schrijven,
door dienze.lfden jongen.
Lewis Braille was pas 20 jaar toen hij zijn
beroemd systeem uitvond. Het is nu alge
meen in gebruik en boeken en muziek in
Braille-sehrift zijn overal te krijgen.
Er bestaat ook een Braille-systeem voor
stenografie waarmede ecu blinde stenograaf
180 woorden in de minuut kan maken. En de
ingewikkeldste wiskundige vraagstukken
kunnen door middel van het Braille-systeem
worden opgelost.
Toch duurde het nog veertig jaar na de
uitvinding dat het Braille-systeem algemeen
gebruikt werd. Nu wordt de waarde er van
overal erkend en in Engeland is men van
plan het eeuwfeest van Braille's uitvinding
te vieren.
Menige huiselijke explosie wordt veroor
zaakt door een oude vlam.
IS EEN KUS EEN MISDAAD?
Diegenen onder onze mederaenschen die
ons waarschuwen dat wij bij iedere kus dui
zenden microben in ons opnemen en dat een
kus meer sterfgevallen veroorzaakt dan de
auto, hebben juïst weer een overwinning be
haald: de Weensche gezondheidsautoriteiten
hebben de kus in den ban gedaan.
In sommige deelen van Amerika krijgt een
man die zijn vrouw in het openbaar kust
boete en in Japan worden alle ingevoerde
films nauwkeurig onderzocht en elke kus
wordt er gestrengelijk uit geweerd.
Maar het eigenaardigste kusverbod be
staat in een deel van Brazilië. Daar mag
n-emand een meisje kussenals hij „in
burger" ls. Maar wie een uniform draagt,
wie dus soldaat is, of matroos, of politie
agent. brievenbesteller of brandweerman
mag kussen zooveel hij wil!
HET EERSTE RESTAURANT.
Naar de uiteenzettingen van den beroem
den lekkerbek Brillat Savarin werd het eer
ste restaurant in Frankrijk in het jaar 1770
opgericht. In dien tijd waren er heel weinig
gelegenheden, waar de talrijke vreemdelin
gen wat te eten konden krijgen. Deze vreem
delingen waren op de keukens van de ho
tels aangewezen en die keukens waren van
dien aard dat Brillat Savarin verklaarde dat
het beter was er geen gebruik van te maken.
Dit gebrek aan goede eetgelegenheden
bracht een kok, wiens naam onbekend is ge
bleven, op het denkbeeld een restaurant in
te richten, waar iedere vreemdeling naar
keuze een goeden maaltijd bon krijgen. Dit
restaurant had spoedig veel klanten en ren
deerde dadelijk, wat tot gevolg had, dat
meerdere restaurants, zoowel in Parijs alc in
de provincie werden opgericht. De prijzen
waren nogal gepeperd. Voor een middag
maal moest men 15 tot 20 francs betalen,
wat heel veel geld was in die dagen. Overi
gens waren de schotels uitstekend en werden
de gasten behandeld alsof ze bij een vorst
aan tafel zaten. Men kreeg dus waar voor
zün geld.
EEN PYRAMIDAAL PLAN.
Een Amerikaan, burger van de mij onbe
kende, maar ongetwijfeld goede stad Rogers
in den Staat Arkansas, is op een zeer lu
mineus denkbeeld gekomen. Toen hij op
een dag las over de Egyptische koningsgra
ven en pyranitden en alle gegevens die ons
daardoor over de oude tijden, toen ze werden
opgericht, zijn nagelaten, drong plotseling
heel sterk het besef tot hem door, dat wij
dien ouden Egyptenaren toch wel heel dank
baar behooren te zijn. En eenmaal tot dit be
sef gekomen, kwam het idee bij hem op, hef
grootsche idee om een pyramide te stichten,
die onze verre nabestaanden een juist oor
deel kan bijbrengen over onze, nou ja, be
schaving. En wanneer een Amerikaan, die
goed in de contanten zit, een denkbeeld
heeft, dan is het al zoo goed als uitge
voerd. Op het oogenblik zijn de metselaars
in Arkansas aan den arbeid om een gewel
dige pyramide te bouwen, die misschien in
het jaar 5000 door een toevallig passeerenden
Japanner (het gele gevaar zal dan toch
eindelijk wel gematerialiseerd zijn) zal wor
den gevonden en met zijn werktuigschaar
v/orden geopend. Ongetwijfeld zal hij bevin
den, dat roovers in de grijze oudheid van
omstreeks 1950 er al duchtig in hebben huis
gehouden, want onze tijd is in dat opzicht
vooral niet deugdzamer dan die van de oude
Egyptenaren, maar hij zal er toch nog wel
het een en ander aantref en. Een portret van
Charlie Chaplin bijv. en een ander van Miss
America, een stukje kauwgom en een saxo
foon, een mitrailleur uit Chicago en een
verhandeling over de theorie van Einstein.
Dit zijn zoo de dingen, dunkt me, die de roo
vers van 1950 zullen hebben laten liggen.
Maar is er niet alle aanleiding om dit
Amerikaansche idee te zien als een goed
voorbeeld, dat verdient om te worden opge
volgd? Zal de pyramidale denker uit Rogers
ons uilnoodigen om een Edammer Kaas, een
•flesch Oude Snik en een Marker costuum
te zenden ter opneming in zijn schatkamer?
Ik geloof er niets van.
En daarom ligt onze plicht klaar voor ons.
Wij moeten ook een pyramide stichten, mis
schien wat kleiner dan dc Amerikaansche,
omdat we nu eenmaal een kleiner land zijri
en misschien pok minder blijken van hooge
beschaving voor onze nazaten kunnen uit
stallen, maar het. kan toch nog een heel fat
soenlijke pyramide worden. En, dat schiet
me juist te binnen, waarom zouden we eigen
lijk een nieuwe bouwen, wij hebben een pyra
mide te Austerlitz, dank zij den ijver van
Napoleon's soldaten. Daar graven wij £en
gang in en in het centrum maken wij onze
schatkamer. Voor zoover- dit kosten mede
brengt zal een vindingrijke regeering in de
buurt wel een tol weten te stichten, die na
een paar maanden deze kosten heeft opge
bracht en verder een winstgevend, zij het
hatelijk en ongemotiveerd bedrijf blijft.
Maar als de schatkamer eenmaal klaar is,
rijst de groote vraag, wat erin gelegd zal
moeten worden. Er zijn natuurlijk verschei
dene dingen, die voor de hand liggen, zooals
een exemplaar van Haarlem's Dagblad als
hoogste cultuur-uiting van onzen Öjd, een
portret van Miss Holland en een van Albert
Frank Heine. Voor de overige zaken zou na
tuurlijk een commissie benoemd moeten
worden, die zich weer vanzelf zal splitsen
in even veel subcommissies als zij leden telt.
Voor deze echter, naar schatting over 50
Jaar, met hun rapport klaar zijn, kan het
geen kwaad, een leidraad te geven in een
opsomming van de zaken, die elk welden
kend Nederlandsoh burger er in elk geval in
vertegenwoordigd wenscht te zien. En daar
om noem ik, met een beroep op den lezer
voor eventueële verbeteringen of uitbreidin
gen: 1 een korte golf als gebruikt in het
draadloos telefoonverkeer met Indië, 2. een
evenredige stem voor de Tweede Kamer, 3.
een paar zijden kousen, 4. een cocktail (ver
steend); 5. een gesprongen waterleiding
buis, 6. een dwangbevel van de inkomsten
belasting, 7. de tolboom van Muiden, 8. het
valsche, al dan niet vervalschte geheim mili
tair verdrag Belgiö-Frankrijk.
Zoo zou ik kunnen doorgaan, maar er moet
tenslotte voor de commissies ook nog wat te
bedenken overblijven. En aangezien ik, als
initiatiefnemer van dat waarlijk grootsche
plan, ongetwijfeld een belangrijke positie ln
een dezer commissies zal moeten innemen,
kan ik toch ook nu niet reeds al myn kruit
verschieten. In elk geval kan ik beloven, dat
het lintje, dat ik hiervoor zal krijgen, ook in
de schatkamer zal worden bijgezet.
Zjj: Ik zou er niet aan kunnen denken, om
met je te trouwen. Je bent Ieoüjk, laf, onbetrouw
baar, minderwaardig en weerzinwekkend ais je
de eenige man op aarde was zou ik je nog haten
en verachten.
Hij: Beteekent dat, dat je mijn aanzoek van
de band wijst?
GROOTER. OOK BETER?
Eenigen tijd geleden behaalde op een kat
tententoonstelling te Londen in het Chrystal
Palace een kat een prijs, die ongeveer vier
maai zooveel woog a!s een gewone kat.
Het ls verwonderlijk boe de menseh er in
Slagen kan een diersoort, die eenmaal huis
dier geworden is, grooter en dikker te ma
ken door zorgvuldige voeding en door oor
deelkundig te fokken.
Tot in 1766 ondervond men in Ierland nog
last van wolven. Nu is een wolf een vrij
groot dier. Om de wolven met succes te
kunnen bestrijden werd de Iersche wolfs
hond gefokt. Deze honden werden langza
merhand tot geweldig groote dieren, die ten
laatste grooter waren dan de wolven, die zij
moesten bestrijden.
Het is bekend dat St.-Bernardshonden
ook buitengewoon groot kunnen worden;
sommige bereiken tweederde van de
grootte van een volwassen leeuw.
Het wilde paard, dat nog in Azië wordt
gevonden is veel en veel kleiner dan onze
tegenwoordige paarden.
WH lezen ergens dat olie zoo slecht is voor
visschen.
Het is ons reeds eerdor opgevallen dat sar
dines er altijd zoo buitengewoon treurig uit-
eien,
WAT ER PER VLIEGTUIG
VERVOERD WORDT.
Iedere week worden minstens 15 ton goe
deren (een ton is 1016 K.G.) per vliegmachi
ne vervoerd tusschen Londen en het vaste
land.
Onlangs arriveerde een zending zeepaard
jes voor den Lcuidenschen dierentuin per
vliegmachine te Croydon. Er moest geduren
de den overtocht groote zorg worden gedra
gen voor de fantastische wezens: half paard
en half draak. Zij waren gevangen in de
Golf van Biscaya Telkens moest om de
tien minuten versche lucht in hun tancks
gepompt worden.
Goudvisschen worden ook vaak op deze
wijze vervoerd. De kostbaarste lading be
staat wel uit een partij regenboog-kleurige
goudvisschen uit Oost-Indië die 36 pond
sterling per inch waard waren (een inch is
2'A c.M.)
Onlangs werd een leeuwenkooi in een
vliegmachine gebouwd, voor het vervoer van
een volwassen leeuw van Croydon naar Le
Bourget en onlangs arriveerde te Londen
een vliegmachine uit Amsterdam met een
beer, een aap en een bezending papegaaien
„aan boord".
Twintig jaar geleden zou het onmogelijk
geweest zijn een weg aan te leggen naar het
bouwterrein van 't nieuwe observatorium op
den Mont Blanc. De vliegmachine heeft dit
mogelijk gemaakt door 'het aanvoeren van
steenen en materiaal. Maar wanneer deze
weg klaar zal zijn zal het een der duurste
wegen van de wereld wezen.
Het doet eigenaardig aan als men hoort
dat melk, averal zoo gemakkelijk te verkrij
gen, ook al „per luchtpost" is vervoerd. En
toch zijn gedurende een zekeren tijd iederen
dag met zink gevoerde kisten van Croydon
naar Parijs gebracht. Deze kisten bevatten
twee gallons melk (een gallon 4% Liter)
in flesschen, verpakt in ijs. De Amerikanen
aan wie deze flesschen geadresseerd waren,
waren zoo buitengewoon ingenomen met de
Engelsche melk, dat zij met genoegen onge
veer f 1,75 per pint (circa V, Liter) er voor
betaalden gedurende hun verblijf te Parijs!
Voor smokkeldoeleinden wordt de vlieg
machine ook al gebruikt. Het is nog niet zoo
lang geleden dat een groot aantal rouletes,
die in Engeland waren vervaardigd, per
vliegtuig Frankrijk werden binnengesmok
keld en vérder per auto naar Deauville wer
den gebracht.
Jantje: Vader, hoe komt het toch dat
mijn haar veel langer is gegroeid dan het
uwe, terwijl het uwe veel langer is gegroeid
dan het mijne?
„Het drinken van thee", zoo lezen we er
gens, „maakt altijd de tongen der vrouwen
los".
Jawel; maar de tongen komen toch nog
meer los, als één van de dames afscheid ge
nomen heeft!
Oude dame (tot zeerob)Dus jij was de
eenige die bij die schipbreuk niet omkwam!
Vertel mij eens hoe dat wonder is geschied!
Zeerob; Ik miste de boot!
Weet je al wat je doen zal?
Neen!
O, is je vrouw op reis?
Die Meyer moet geld hebben!
Dat moet ik ook! Stel mij eens aan hem
voor!
Vader, waar Ls Charley Chaplin geboren?
Ik weet hst niet!
F.n waar is Gene Tunney geboren?
Ik weet het niet!
Maar weet u dan niets meer van ge
schiedenis, vader?
Wim kwam tien minuten te laat op school.
Waarom ben je zoo laat? vroeg de on
derwijzer.
't Was al laat toen ik van huis ging,
antwoordde Wim.
Maar waarom ben je dan niet vroeger
van huis gegaan?
't Was te laat om vroeg van huis te
gaan, meneer!
Mevrouw (tot dienstbode die haar dienst
presenteert)Kun je een eenvoudig middag
maal klaar miken?
Dienstbode: Klaar maken wel, mevrouw,
maai- ik kan het niet eten!
Ja, die landloopers hebben mij alles af
genomen: m'n portefeuille, mijn portemon-
naie, m'n horloge
Maar ik dacht dat je een revolver bij
je had!
Dat had ik ook. Maar die hebben ze niet
gevonden!
Eigenaar van een klein dorpshotel: Hoe
laat wilt u dat de portier u wekt?
Gast: Ik behoef niet gewekt te worden. Ik
word altijd wel uit mezelf wakker 1
Hotelhouder: Wilt u dan den portier wek
ken? Anders slaapt hij den heelen morgen
door!
Ik moet een nieuwen auto koopen.
Maar wat mankeert er dan aan je wa
gen? Hij is toch nog betrekkelijk nieuw?
Ik kan de termijnen niet meer betalen!
Nou hoe vond je Venetië?
Ik heb er niet veel van gezien! Er was
juist watersnood. De heele stad was over
stroomd!
Opzichter: D'e man daar werkt wel twee
maal zoo hard als jij!
Werkman: Ja. Ik heb er al met hem over
gesnroken. Maar hij wil er maar geen ver
andering in brengen!
En nieuwe jazz-compositie is, naar het
schijnt, zoo moeilijk dat nauwelijks een or
kest haar spelen kan.
Dit. is ongetwijfeld een stap in de goede
lichting.
JACOB VAN CAMPEN
1595—1657
De bouwmeester van het Amsterdamsche
Stadhuis is een zoon der zeventiende eeuw,
In zijn scheppingen naar de klassieken over-
treft hij Hendrick de Keyser en Lieven ds
Key, bouwmeesters der renaissance.
Wie aan Jacob van Campen denkt is ge
neigd hem te zien als Amsterdammer. Van
Campen was dat niet van geboorte, vrij ze
ker is, dat zijn wieg stond aan het Spaarae.
Hij was 2 Februari 1595 in onze stad gebo
ren, hoewel sommigen het er voor houden,
dat hij uit Amersfoort komt. Als hij in 1611
lid wordt van het. St.. Lucasgild blijkt hij no;
in de Spaarnestad te zün. Kort daarop gaat
hij naar Italië, de school zijner kunstzinnige
tiidgenooten en die reis is van essentieel be
lang, want in Vicenza heeft hij kennis gr.
maakt met den stijl van Andrea Palladio,
die verder zijn levenlang al zijn werken be-
heerscht. Als hij omstreeks 1618 terugge-
keerd Ls in onze stad worden hem door par-
ticulieren reeds werken opgedragen. Ver
scheidene gevels in Haarlem dragen zijn
stempel. Ook aan het Haarlemsche stadhuis
moet de invloed van Van Campeu niet
vreemd zijn, vermoedelijk heeft hü de lei
ding gehad van de verbouwing van 1630,
Voor zijn vriend Constantijn Huygens bouw
de Van Campen een huis aan het Plein te
Den Haag, voor Joban Maurits van Nassau
het paleis, dat tegenwoordig Mauritshuis
heet, voor Frederik Hendrik paleizen te
Honselaarsdijk en Rijswijk. Het huis van
Huygens en de buitens zün voor en in de
negentiende eeuw gesloopt. Toen Amster
dam de Heilgeweg-poort in 1637 bouwde ge-
bruikte het waarschijnlyk een ontwerp van
Jacob van Campen. Hij was als stadsbouw
meester verkozen boven den zoon van Hen
drick de Keyser, Pieter. Zoo heeft hü ook
Hendrick de Keyser's Westertoren voltooid
met de spits, die de Keizerskroon draagt. Te
Haarlem was het juist omgekeerd. Lieven dc
Key had een toren gebouwd op de Nieuwe of
St. Annakerk, maar toen het gebouw door
brand verwoset werd, bouwde Van Campen
bü den toren een nieuwe kerk, die in 1649
voltooid werd. Hij kreeg er negentig ponden
voor. Ook de Nieuwe Kerk op den Bara te
Amsterdam was in 1645 door brand gróoten-
deeLs verwoest en Van Campen's hulp weid
ingeroepen om haar te herstellen. Hü ont
wierp ook het. orgel en een gothischen toren,
maar de laatste is er nooit opgezet. Ander
maal bewees hü „de architect van den Prince
van Orangien" te zün door den gevelbouw
van het Oude Hof, het tegenwoordige palet?
aan het Noordeinde te 's Gravenhage en het
ontwerpen van de Oranjezaal in het Huis
ten Bosch. Dit. Huis ten Bosch is gebouwd
door Van Campen's leerling Pieter Post. den
practicus, die vele van Van Campen's plan
nen en schetsen heeft uitgewerkt, maar
geen kunstenaar was zooals Van Campen.
Jacob van Campen was ook schilder, men
vond in hem dus een bekwaam adviseur
voor de wandbeschilderingen in de Oranje
zaal. Het Rijksmuseum en het Museum te
Amersfoort bezitten schilderijen van hem.
Bij Amersfoort bezat de bouwmeester een
buiten, Randenbroek, waar hy als welge
steld man kon v/onen, hoewel hy „uyt de
konst gheen winst ghesocht heeft maer de
naem." De slanke Lieve Vrouwentoren te
Amersfoort prykt met een spits, waarmee de
heer van Randenbroek haar kroonde in 1655,
toen.de bliksem de vorige had weggenomen,
in de gewelven daaronder rust zyn stoffelijk
overschot. Vondel heeft de tombe van een
grafschrift voorzien.
Het levenswerk van Jacob van Campen is
het Amsterdamsche Raadhuis, dat wy ken
nen als het Paleis op den Dam. Vermoedelijk
is hem in 1640 om plannen er voor gevraagd,
waarmee hy twee jaar later gekomen is.
Post maakte de teekeningen. Wijzigingen en
vergrootingen in de ontwerpen hebben de
uitvoering opgehouden tot 1647. In 1648 valt
het begin van het heien der 13.659 palen. In
1654 legde Van Campen de leiding van het
werk neer. Hy stierf 13 September 1657, maar
het bouwwerk was eerst gereed ln 1666, vol
tooid heeft de meesier het dus nooit gezien.
Geheel vo'gens zijn plannen is hei trouwens
niet afgebouwd.
He«r des huizes, sarcastisch bij kennismaking
met nieuw huisdier: Steekt ïc?
(Humorist),
