HAARLEM'S DAGBLAD
BUfTENLANDSCH OVERZICHT
DE JONG
GERO-
DONDERDAG 25 APRIL 1929 VIERDE BLAD
EEN BEZOEK AAN SèVRES.
Hoe het beroemde porcelein wordt vervaardigd.
RUSSISCHE EN FRANSCHE KUNSTNIJVERHEID.
DE „VOORBEREIDENDE" WIL BOMBARDEMENTEN
UIT DE LUCHT NIET VERBIEDEN!
Belachelijke motieven der ont(?)wa-
penaars.
Hoe zal de publieke opinie ageeren?
Onze Parijsche correspondent schrijft ons:
Over héél de wex-eld is het Sèvres-porce-
lein beroemd en toen nu, bij de opening van
de Russische tentoonstelling, de gelegenheid
zich voor ons opende om eens tot in détails
deze schitterende kunstnijverheidsinstelling
te bezichtigen, teen hebben we natuurlijk
dankbaar gebruik gemaakt van deze uitnoo-
öiging. Want de stichting van Madame de
Pompadour wordt behoudens een heel enkel
afdeellnkje stijl' gesloten gehouden voor het
groote publiek. Niet alleen omdat Sèvres
een fabrieksgeheim heeft, want als leek, ook
al laat men alles zien, zal men dat geheim
toch niet doorgronden, maar het groote be
zoek zou het werk belemmeren en de aan
dacht afleiden van de kunstenaars die er
aan zijn verbonden.
Als we onze bevindingen op schrift steller,
dan moeten we eerst met een enkel woord
melding maken van de magnifieke tentoon
stelling van antiek Russisch porcelein, welke
direct aanleiding gaf tot ons bezoek. De
meeste Russen die nog bijtijds hun ongeluk
kig vaderland hebben kunnen verlaten voor
de opstandelingen alles kort en klein sloe
gen, hebben zich in Parijs gevestigd en zoo
kwam hier, in de Fransche hoofdstad ook de
wereldberoemde collectie-Popov, welke bij
verzamelaars een even groote vermaardheid
heeft als b.v. in Nederland de collectic-
Loudon. De eigenaar heeft kans gezien om
héél zijn verzameling die voor millioenen is
verzekerd, uit Rusland mede te nemen en
*t is dus wel een zeldzame gebeurtenis, nu
in de gelegenheid te worden gesteld nm ceze
collectie te bezichtigen. En hier voelen we
een groote verlegenheid. Want wat is moei
lijker dan in enkele regels te resumeeren
wat men daar in die tallooze vitrines heeft
gezien? 't Eene stuk is nog mooier dan het
andere. Er zijn heele serviezen van het
schitterendste porcelein, waarvan elk bord
met de hand beschilderd, weer een ander
tafereel vertoont. Serviezen met boeren-ta
fereeltjes, met galante scènes, met militaire
groepen. De beroemdste Russische schilders
uit vroeger eeuwen hebben reeds voor de
keizerlijke pottenbakkerij van Sint-Peters
burg gewerkt en in de collectie-Popov treft
men slechts de mooiste exemplaren aan.
Qua vorm, qua kleur, qua afwerking zijn al
deze borden, kommen, schotels, kopjes zoo
fijn, zoo smaakvol, dat iemand die eènlg ge-,
voel-, voor schoonheid hèeft een zelfde emotie,
over zich voelt komen bij het aanschouwen
van deze ceramlque, als bij het zien van een
meèsterwerk uit de schilderkunst. De varia
tie in kleur en vorm is eindeloos. Dan weei
eens heeft de artist een zacht-blauwen on
dergrond gekozen voor zware goudmotieven,
aan weer vloeit het teere crème uit in don
ker violet, waaruit roode rozen te voorschijn
komen. Ket raakt soms aan de decadentie.
Er zijn hórden b.v. met alleen een keizerlijk
initiaal gedekt door een kroon en rondom,
een smal goud-randje. Maar kroon en krans
zijn met echte paarlen en diamantjes inge
legd. Als men dan ineens naast die verfijnde
kunst, die zoo veel overeen komt met het
ceramlque van ,d&$frs%#rox
ducten ziet van den gewonen handwerkman,
dat eenvoudige gebruiks-aardewerfe waaraan
geen goud werd besteed, maar, in a.1 zijn
primitief held, een misschien even groot ta
lent, dan eerst krijgt men een.indruk van
den grooten kunstzin van het Russische
volk. Die eenvoudige,, bijna kinderachtig ge
kleurde beeldjes, een moujik, en tartaarsch
vrouwtje, zooals men een eeuw geleden nog
voor enkele kopeken op de markt van Nijni
Nowgorod of Kiev vond, getuigen er van
dat de ceramique-kunst niet alleen werd
uitgeoefend door en voor de verfijnde mi
lieux van Sint .Petersburg, maar ook wel de
gelijk in die klassen waar men 't in „be
schaafd" Europa niet zou zoeken.
Het is ook een Rus. geweest die deze ver
bijsterend mooie tentoonstelling heeft ge
arrangeerd, zoodat elk voorwerp tot zijn
recht komt. Zoo heeft hij b.v. om de schit
terende „biscuits", zooals men in de XVIHde
eeuw in Rusland vervaardigde, goed uit te
laten komen en het pronkstuk van dè ver
zameling, een buste vari Catherine de Groo
te de plaats te geven welke haar toekomt,
een salon er om heen gebouwd. Een salon
met de meubels van het tijdperk. Met schil
derijen op porcelein, met gobelins en tapij
ten. Het hoeft in stijl, smaak en verfijning
niet onder te doen voor de sierlijkste Fran
sche Interieurs uit die dagen.
Eén ding treft ons dadelijk wanneer we
het Russische porcelein zien. Het doet aan
Delft denken. En de geleerde Denis Roche
heeft ons dadelijk verteld hoe dat komt. Het
waren de Nederlanders Christoffel Brand
en Peter Eggelbrecht uit Delft, twee mees
ters in het vak, die de eerste Russische por-
celein-fabrieken dreven. In de eerste proe
ven van Russisch ceramiek merkt men zeer
duidelijk den Hollandschen invloed. Vooral
wanneer men gaat vergelijken, wanneer men
even naar de afdeellng-Delft gaat (het mu
seum van Sèvres telt pl.m. 25.000 stuks aar
dewerk van alle eeuwen en landen en vooral
de collectie-Delft is zeer rijk), dan ziet men
heel duidelijk lioe er in de twee eeuwen dat
deze nijverheid in het tsarenrijk bestond,
steeds naar is gestreefd om 't typisch Hol-
landsche cachet te behouden.
Rusland is zoo ver en 't lijkt alles wat
„bafbaarsch". Maar wanneer men zulkë col
lecties en zulke interieurs ziet en die weelde,
dan voelt men 't als een revelatie aan, en,
zcoais de Fransche Revolutie verklaarbaar
wordt voor dengeen die Versailles kent, zoo
wordt misschien ook de Russische omwente
ling vair den minderen man die nog in de
diepste ellende en armoede leefde, begrijpe
lijker. Maar de gedachte welke daarop dan
ook onmiddellijk volgt: wat een zegen dat
men dat alles heeft kunnen redden uit de
vernielende hand van de opstandige menig
te. Wanneer men zich indenkt, dat de eens
zoo bloeiende Russische ceramique-nij ver
heid, die met Sèvres kon wedijveren, sedert
1917 geheel heeft opgehouden te bestaan
dat dé teekeningen, procédés, zelfs de ovens
totaal zijn vernield, dan zal men beter nog
de waarde van deze tentoonstelling begrij
pen. Het is niet alleen van kunst-, maar ook
van onschatbare historische waarde.
En nu dalen we in de kelders af om te
zien hoe het Sèvres-porcelein, nog altijd zoo
gezocht, wórdt vervaardigd. *n Bezoek aan
de ateliers geeft een eigenaardige gewaar
wording. Er is electriseh licht in die donkere
gangen en vertrekken, maar dat is dan ook
't eenige wat er veranderd is sedert Madame
Pompadour Sèvres stichtte. Die zelfde mo
delleerkamers, die zelfde zwart gebrande
1 ovens. En men kan zich bijna niet voorstel
len dat uit deze stoffige omgeving de pure
prachtstukken komen welke over héél de
wereld worden bewonderd.
De modelleur zit achter een draaibare
schijf die door voetbeweging in circulatie
v/ordt gehouden. Op de schijf drukt hij een
klomp zacht cement (de samenstelling
wordt geheim gehouden) waaruit het voor
werp, kop, bord of vaas zal worden vervaar
digd. En dan kneedt hij maar, terwijl de
klomp draait, verwringt de materie tusschen
zijn duimen of in de holte van de hand en
uit de vormelooze massa groeit een sierlijke
vaas. Een quaestie van een minuut. Hij
drukt het elegante vaasje meedoogenloos
weer in elkaar en een oogenbük later groeit
er een sierlijk kommetje uit. Kinderwerk.
Of we 't ook eens mogen doen? Met genoe
gen. Maar er groeide geen sierlijke vaas uit,
't eenige waseen paar vuile handen
Nee, dat Is toch een vak. En wat voor een
vak. De modelleur is 'n kunstenaar die zon
der één instrument, al'een door één diximbe-
weging of een afronding met de platte hand
aan 'n vormeloos hoopje kleiachtige stof cle
meest sierlijke en artistieke vormen geeft.
De materie is uiterst broos, valt bij de min
ste aanraking als stof in elkaar en daarom
wordt het voorwerp, laten we de vervaardi
ging van een vaas volgen, te drogen gezet.
Ze gaat na gedroogd te zijn terug naar de
schijf waar ze, wederom in toerende bewe
ging, wordt afgeschaafd. En dan voor een
eerste maal naar den oven. De tweede be
werking Is het schilderen (blauw, Sèvres-
blauw). De verfstof wordt er niet opge
smeerd maar met harde kwasten er in ge
stampt. Na nogmaals gebakken te zijn komt
de vaas terug bij den kunstenaar, die dB
vaas met bloemen, met vogels of andere mo
tieven met de hand beschildert. Maar als
hij b.v. roode rozen op zijn vaas wil hebben,
moet hij in blauw-groen schilderen, want
door het bakken krijgen de tinten eerst de
gewenschte kleuren. Door het bakken veran
deren trouwens ook de vormen, krimpt het
voorwerp in, zoodat de modelleur daarmede
ook rekening moet houden bij het kneden
Voor goud-randen of motieven, zooals men
zooveel bij Sèvres-porcelein aantreft, weer
een speciale dubbele behandeling. Eerst
wordt het motief met de hand geschilderd
met een bruine verfstof, gebakken, en dan
eerst wordt op die zelfde plaatsen het ver
guldsel aangebracht. Ge kunt nagaan wac
een monniken-werk dat is. De vaas, om
haar te kunnen beschilderen, wordt op een
cylinder geplaatst, zoo dat de artist haar
voor zich heeft en geleidelijk kan wentelen.
En dan, vaak onder een vergrootglas, omdat
het werk zoo minutieus is, moet hij met héél
fijne penseeltjes op den blauwen achter
grond zijn fantasie tooveren. Is dat gedaan,
werk dat soms maanden duurt, dan gaat de
vaas voor het laatst naar den oven. van den
artiest naar den werkman. Elk stuk echt-
Sèvres is dus een kunstwerk op zich zelf,
waarvan geen tweede, gelijk exemplaar be-
üStaat.
De werkman, die de ovens bedient ls ook
een kunstenaar in zijn vak. Die ovens zijn
enorme vertrekken, opgebouwd uit muren
van een meter dikte. De voorwerpen die
moeten worden gebakken, worden in vuur
vaste kommen gezet en in den oven geheel
omgeven door fijn zand en dan begint men
in de opening van den oven twee dikke mu
ren, gescheiden door zand te metselen, een
hermetische afsluiting, omdat de minste
lucht, welke zou binnendringen, de voorwer
pen zou doen springen. In een vrijgehou
den rppening wordt een observatie-plaat
aangebracht met porceleinen pennen en
eerst wanneer de laatste, de dikste porcelei
nen pen is kapot - gesprongen, tengevolge
van de hitte, is het voorwerp klaar. Het
enorme houtvuur wordt gedoofd, de muren
v/orden opengebroken en in het zand vindt
men de vazen kant en klaar. Men klaagt er
wel eens over dat Sèvres zoo duur is. Maar
wanneer men deze heele bewerking heeft
gevolgd, een werk dat voor een stuk van
eenige waarde soms maanden duurt, wan
neer men daarbij in aanmerking neemt dat
alleen eerste rangs sierkunstenaars er aan
werkten en dat bij de heele fabricatie geen
machine te pas komt, dat het uitsluitend en
geheel het fabrikaat is van hersenen en van
handen, dat er het beste wat der menschen
is, kennis, kunde en talent aan werd gege--
ven, dan verklaart zich dat. 't Stukje Sèvres
dat door geen enkele machine, hoe vernuftig
ook kan worden geïmiteerd, stijgt daardoor
wel in prijs, maar ook, in aller achting en
bewondering. En 't doet weldadig aan als
men ziet dat een land die oude en nobele
kunst in bloei en eere houdt.
Parijs, April.
HENRY A. TH. LESTURGEON.
UIT DEN AMSTERDAMSCHEN
RAAD.
DE G. E. W.-DEBATTEN BEGONNEN.
In de Woensdag gehouden gemeenteraads
vergadering kwam aan de orde een inter
pellatie van het raadslid Wijnkoop inzake
de behandeling van klachten van den ambte
naar De Vos, meldt de N.R.C.
De heer Wijnkoop lichtte zijn interpellatie
toe, hij zeide dat er van deze kwestie een
heele historie is gekomen, wat men daardoor
omtrent de wijze van behandeling van zaken
in het college van B. en W. te zien kreeg is
niet geruststellend.
Reeds in 1924 zijn door den heer De Vos
grieven geuit; in hetzelfde jaar kreeg deze
bezoek van een gemeente-arts, het heet niet
op verzoek van den bedrijfsdirecteur, maar
het is nu wel duidelijk dat dit bezoek plaats
vond op wensch van de directie. Deze arts
wilde dat de heer De Vos ziekteverlof zoude
nemen. Voorts zeide de heer Wijnkoop, dat de
geneeskundige dienst zijn diensten verleent
aan directies om menschen weg te werken.
In Juni 1926 bracht de heer de Vos zijn
klachten in bij den vorzitter van het Scheids
gerecht; met opzet niet bij den wethouder,
zeide de heer Wijnkoop, omdat die nu een
maal in den directeur het grootste vertrouwen
bad, en de zaak natuurlijk niet buiten den
directeur om zou onderzoeken, waarmede die
dan natuurlijk alles in handen zou krijgen.
Trouwens, waar most men dergelijke klach
ten anders brengen dan bij den voorzitter
van het Scheidsgerecht. Dat hij het niet
heeft willen brengen bij den toenmaligen wet
houder Wibaut, daarin heeft de geschiedenis
hem groot gelijk gegeven. Zelfs als men niet
aanneemt dat er pogingen zijn gedaan om
het bewijsmateriaal weg te werken, moet men
er zich over verbazen, dat de heer Wibaut
namens het College de stukken ln handen van
den secretaris van den heer Lulofs heeft ge
steld, hoewel de heer Wibaut beloofd had
cle klachten zelf te onderzoeken. De huis
dokter van den heer de Vos, de heer dr.
Polak, tevens raadslid, is de bemiddelaar ge
weest voor het overgeven van de stukken aan
den heer Wibaut. Spr. kan in deze dingen
niet anders zien dan een schending van ver
trouwen.
De zaak waarom het gaat ls thans niet
meer wat er met oen ambtenaar de Vos moet
gebeuren. Het gaat tahns om de vraag, hoe
het eigenlijk met- het bedrijf staat; dat is
bet gevolg geweest van spr.'s interpellatie.
Er is toen een commissie van onderzoek
Ingesteld, de conclusies dezer commissie pas
sen volgens spreker echter dikwijls niet op
de bijlagen die de feiten behelzen.
Vreemde rapporten.
Maar het is nog gekker geworden. We
hebben daarna gekregen twee schriftelijke
rapporten van gedeelten der commissie: één
van den voorzitter, één van twee leden. Die
rapporten kloppen heelemaal niet op de
feiten. Hoe meer men naar de verhalen der
commissie ziet, hoe minder men van de con
clusies begrijpt
De heer Wijnkoop besprak vervolgens uit
voerig deze rapporten, waarbij hij o.a. zeide:
Wat de heeren Borger en Walch in hun rap
port schrijven over de wijze van onderzoek
van de commissie, is zeer interessant. Zij
verklaren de tegenstrijdige verklaringen van
ambtenaren uit de vrees om aan chefs onwel
gevallige verklaringen af te leggen en dit is van
beteekenis voor de werkwijze in 't bedrijf.
De kolentransactie kan de heer Wijn
koop niet anders dan een schandaal
vinden. De directeur heeft geponeerd
dat de verkoop van 12.000 ton kolen
door de bedrijfsomstandigheden wenschelijk
was; dat de motieven ervoor konden worden
vastgesteld; dat de transactie financieel voor-
deelig was; en dat er van geheimzinnigheid
tegenover de commissarissen van de P. E. G.
E. M. geen sprake was. Spreker betoogt ver
der, dat deze kolentransactie voor de P. E.
G. E. M. in plaats van een voordeel een
nadeel is geweest.
De heer Wijnkoop concludeerde 'ten slot
te:
Het zal noodig zijn om diep in te grijpen;
dr. Lulofs ise onmogelijk als directeur van het
bedrijf te handhaven. Dat hij het bedrijf
gemaakt heeft tot wat het is, kan onze
oogen niet sluiten voor het feit, dat hij niet
meer voor zijn taak berekend is. En B. en
W. hebben mede schuld; zij hadden zoo ver
invreten van het- kwaad misschien kunnen
voorkomen door eerder een onderzoek in te
stellen, en dan was dr. Lulofs misschien te
handhaven geweest Thans moet hem ontslag
worden verleend, al was het alleen om cie
ambtenaren van hoog tot laag ervan te
doordringen, dat zij ieder voor zich, moeten
zorgen voor gezonde toestanden in het be
drijf. Spr. diende tenslotte een vorcstel in
om B .en W. uit te noodigen dr. Lulofs voor
ontslag als directeur van het Electriciteits-
bearijf voor te dragen.
Antwoord van
wethouder Ter Haar.
Wethouder Ter Haar beantwoordde de in
terpellatie, hij zeide o.a., dat B. en W. cr
zich over'verheugen, dat. het onderzoek heeft
aangetoond, dat de beschuldigingen, in den
loop der tijden tegen het bedrijf ingebracht,
niet houdbaar zijn; concrete feiten zijn niet,
of spaarzaam aangevoerd.
Wethouder Ter Haar zeide voorts, dat,
als de algemeene geest bij het bedrijf zoo
was als die bij een overheidsbedrijf niet het
geval mag zijn, men den directeur in over
weging zou moeten geven heen te gaan. Maar
B. en W. hebben groote waardeering voor den
directeur. Zij hebben opmerkingen maar niet
van zoo ernstigen aard, dat die de eenige
consequentie zou zijn. Natuurlijk komen bij
een groot en gecompliceerd bedrijf moeilijk
heden en ongewenschte dingen voor; B. en
W. hebben dan ook doen blijken van hun
meening, dat veranderingen en correcties
moeten plaats hebben.
Spreker stelt vast, dat het electriciteits-
bedrijf zeer goed gaat, en men mag hopen,
dat dit bedrijf spoedig niet meer over de tong
zal gaan. Van de beschuldigingen van den
heer de Vos is niet veel overgebleven. B. en W.
hebben hem critiek op zijn houding niet ge
spaard, maar hem toegegeven, dat hij din
gen aan het Licht heeft gebracht, die voor
B. en W. aanleiding zijn geweest tot het
maken van gegronde opmerkingen. In het
belang van gezonde ambtelijke verhoudin
gen, is de heer de Vos in het electriciteits-
bedrijf niet te handhaven; B. en W. zullen
trachten hem bij een ander bedrijf overge
plaatst te krijgen; anders zal de weg zijn
ontslag met toekenning van wachtgeld.
Spreker ontraadt den raad aanneming van
het voorstel Wijnkoop voorzoover dit betreft
ontslag voor den directeur van het electrici-
teitsbedrijf- Omtrent de octrooien is bepaald
dat deze aan de gemeente komen, die er dan
-.belooningen voor zal geven.
EEN FILM OVER SNELHEID.
Onder regie van Gerard Ruiten wordt een
film vervaardigd, waarvoor het manuscript
geschreven is door den heer Hans Martin en
den regisseur- De film, die getiteld is Stalen
Webben, heeft het moderne wereldverkeer
als onderwerp.
Een gedeelte van de film is reeds opgeno
men in de groote Europeesche luchthavens,
het gedeelte in Nederland werd gemaakt
met medewerking van de K. L. M.
INGEZONDEN MEDE DEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
Z1LVER EN
ALPACCA
PORSELEIN, KRISTAL
GR. HOUTSTRAAT 82-84
T P.PI ANGRTTKSTF NIEUWS
Onder den titel „Bombardementen uit de
lucht niet verboden" kunt u hieronder vin
den het verslag van een zeer belangrijk de
bat in de „Voorbereidende".
Bernstorff stelde voor het, bommenwerpon
uit de lucht geheel te verbieden En dit
voorstel is met groote meerderheid
verworpen. Van hoe weinig nut het Geneef-
sche geijver op deze wijze is, blijkt wel
uit dc bespottelijke motieven die ge
bruikt zijn om Bernstorff's voorstel van de
baan te werken.
Zoo zei Sokal bijvoorbeeld: het is niet onze
taak een bepaalde methode te bestrijden,
doch alle methodes! En op grond van deze
waarlijk hemeltergende uitspraak, meende
Sokal zijn stem niet aan dit voorstel te mo
gen geven. Het malle betoog van den Fran-
schen gedelegeerde Massigli kur.nen wij
gevoegelijk buiten beschouwing laten. Van
schijnheiligheid droop de uitspraak van den
goeden Amerikaan: Het oogenbük is nog
met gekomen om bombardementen uit de
lucht af te schaffen, doch later zal dit punt
zeker onder de oogen moeten worden ge
zien.
Maar als nu het oogenbük nog niet geko
men is, waarvoor komen de heeren dan in
Genève bijeen? Cushendun. de schrandere,
merkte laconiek op, dat dit voorstel buiten
de bevoegdheid der commissie ging! Hartver
heffend was de mededeeling van Politis ook
niet bepaald:
„De staten die het algemeene oorlogsver
bod overtreden zullen nog minder scrupules
hebben om een verbod voor het gebruik van
een bepaald wapen te negeeren. Hij stelde
voor de wenschelljkheid van de afschaffing
der militaire luchtvaart bij een latere gele
genheid te bespreken.
Op grond van deze stelling, geachte heer
Politis, is immers alles geoorloofd!
't Is verrassend, deze scherpzinnigheid bij
de ontwapenaars. om juist alle motieven, die
een weldenkend meusch gebruikt voor een
ontwapeningscampagne.-pasklaar te maken
voor het rechtvaardigen van een afschuwe
lijke bewapening.
Litwinow, de veel gewraakte zei t ook dit
maal weer openlijk: „als 't Kellogg-pact In
derdaad iets beteekent, dan moet men ook
het Duitsche voorstel aannemen. De com
missie moet geen begraafplaats worden van
voorstellen als deze".
De commissie is een begraafplaats voor
goede denkbeelden!
Er is één voordeel: De publieke opinie
wordt door dit jammerlijke gedoe wakker
geschud. Zullen de diverse parlementen, de
ontwapenaars ter verantwoording roe
pen?
F. A.
Bombardementen uit de lucht
niet verboden.
In de voorbereidende ontwapeningscom
missie heeft een debat plaats gehad over het
voorstel van graaf Bernstorff. behelzend
een totaal verbod van bommenwerpen uit de
lucht. De Duitsche gedelegeerde lichtte zij"
voorstel toe. Hij noemde het bommenwer
pen een aanvalswapen bij uitnemendheid,
da-t ontzettende branden kan veroorzaken.
Een bombardement van een uur op een groo
te stad zou duizenden slachtoffers kunnen
maken. Hij gelooft de meening der geheele
commissie te vertolken als hij voorstelt het
bommenwerpen uit de lucht geheel te ver
bieden. Bombardementsvliegtuigen behoe
ven dan ook niet langer gehandhaafd te
worden, hetgeen'een belangrijke stap is in
de richting van ontwapening. Zonder dit
verbod zou het werk der commissie onvolle
dig zijn.
Daarop voerde aldus de Telegraaf
de Turksche gedelegeerde, Moenix
Bey, het woord. Hij zeide er niet
op te staan, dat de Turksche ontwapenings
voorstellen in deze richting worden behan-
deeld.
De eerste spreker over het Duitsche voor
stel was Sokal (Polen). Hij erkende de waar
de daarvan maar wees er op. dat de taak
der commissie niet is een bepaalde oorlogs
methode te bestrijden, maar aüe oorlogs
methodes. Hij wees op dc waarschuwing van
Politis, dat de commissie niet het oorlogs
recht moet gaan codificeer en, nadat do oor
log zelf buiten de wet gesteld is. Dat zou
de publieke opinie terecht onbegrijpelijk en
tegenstrijdig vinden.
Litwinof steunde het Duitsche voorsteL
Om dezelfde redenen, zoo zeide hij, is de
Russische delegatie voor afschaffing van
aüe legers. Hij verklaarde het te betreuren,
dat de commissie nog steeds rekening houdt
met de mogelijkheid van oorlog.
Massigli (Frankrijk) stelde voor het Duit
sche voorstel te verwerpen. Hij bestrijdt, dat
het luchtbombardement een bij uitstek blind
wapen is en zinspelend op de dikkeBertha's
stelde hij de vraag of kanonnen met een
schotlengte van 120 K.M. niet evenzeer blind
zijn. Hij was het verder niet eens met dc be
wering, dat het bommenwerpen uit de
lucht in hoofdzaak een aanvalswapen is. Al
les hangt van de omstandigheden af, een
wapen is wat men er van maakt.
Bernstorff verklaarde daarop, dat nie
mand meer bewondering heeft voor het Kcl-
logg-pact dan hij. Mocht de commissie het
voorstel van de hand wijzen, dan zal de
Duitsche delegatie er tijdens de conferentie
op terugkomen. Aan MassigU antwoordde
hij. dat Duitschland zeker ook zal voorstellen
andere wapens, zooals vèrdragend geschut,
te verbieden.
De Spaansche gedelegeerde, Goblan, zeide
niet op het Duitsche voorstel te kunnen in
gaan. in verband met. de speciale positie
van Spanje, die het gebruik van vliegtuigen
als defensief middel noodig kan maken. Hier
bij sloot zich namens België, Monr.heur aan.
De Amerikaansche gedelegeerde, Wilson,
achtte het oogenbük niet gekomen om ten
aanzien van het Duitsche voorsteL een be
slissing te nemen De kwestie van de be
scherming der burgerbevolking zal later
echter stellig onder de oogen moeten wor
den gezien,
Litwinof wees er nog eens op. dat als het
Kellogg-pact inderdaad Iets beteekent. men
dan ook het Duitsche voorstel moet aan
nemen.
De commissie moet geen begraafplaats wor
den van goede voorstellen als deze.
Lord Cushendun vond het Duitsche voorstel
bulten de bevoegdheid der commissie lig
gen.
Politis wees er op, dat de staten die het
algemeene oorlogsverbod overtreden nog
minder scrupules zullen hebben een verbod
voor het gebruik van een bepaald wapen te
negeeren. HU stelde voor de wenschelljkheid
van de afschaffing der militaire luchtvaart
bij een latere gelegenheid te bespreken.
Prof. Rutgers iNederland) wees er op. dat
Nederland zich gebonden acht aan de con
ventie van Den Haag van 1907 HU ziet niet
Ln waarom hU als gedelegeerde van Neder
land tegen het Duitsche voorstel zou stem
men. Hij vindt het standpunt van Politis
bedenkelijk.
De Marlnis sloot zich aan bij Amerika en
verklaarde zich op practlsche gronden tegen
evenals Riddell (Canada).
Jhr. Loudon deed ten slotte een beroep op
graaf Bernstorft oir. het voorstel in te trek
ken, hetgeen deze zeide onmogelijk te kun
nen doen. De Duitsche gedelegeerde zeide
met grooten spijt geconstateerd te hebben dat
de commissie tegen zijn voorstel is. Hij wees
er nog op, dat de miütaire subcommissie in
dertijd met algemeene stemmen tot de con
clusie kwam, dat het bommenwerpen uit dc
lucht, een aanvalswapen bij uitnemendheid
is. Hij hoopt het oogenbük te mogen beleven,
waarop een voorstel als het zijne wel zal
worden aangenomen.
De voorzitter vroeg daarop wie voor het
Duitsche voorstel stemden; dit bleken Dultsch
land. Nederland. Zweden, Gnina en Sovjet -
Rusland te zijn. De tegenstanders lieten
echter uitdrukkelijk vaststellen, dat zij met
hun tegenstemmen niet wilden te kennen
geven, dat zij voor 't bombardeeren van bur
gerbevolkingen zUil
De verkiezingen in
Denemarken
KOPENHAGEN. 24 April. (V. D.) Ten ge
volge van het late eindigen der verkiezin
gen voor bet Folketing komen de resultaten
hier slechts langzaam binnen. Ten opzichte
van de verkiezingen van 1926 is de deelne
ming sterk toegenomen. Wat de afzonderlijke
partijen betreft, verliezen do conservatieven
in bet geheele land. zelfs in hun krachtigste
districten vrij veel stemmen. Hunne verlie
zen komen de huidige regeerlngspartij ten
goede, die ook in de steden een matig toe
nemen van stemmenaantal te boeken heeft.
Het meest winnen echter de verder naar
links staande partijen en vooral de sociaal
democraten. Deze hebben bUzoncler belang
rijke vorderingen gemaakt terwUl de radi
calen deels winnen, deels verliezen, zonder
dat. een totaalindruk al kan worden vastge
steld. Ook het rechtsche staatsverbond hoeft
een kleine toeneming van stemmen gekre
gen.
Volgens berichten uit Noord-Sleeswijk heb
ben de verkiezingen daar een verzwakking
van de Sleeswijksche partij gebracht, ver-
moedelUk ten gevolge van het overloopen van
Duitsche kiezers tot de sociaal-democraten.
O, die verzoenendei geest!
LONDEN, 24 April 'V. D.) Chamberlain
heeft Woensdag in het lagerhuis een ver
klaring afgelegd betreffende de vlootkwestie,
waarin hij o.m. zeide dat de Britsche regce-
rlng volledig de verwachtingen en wenschen
der Vereenigde Staten, zooals deze tot uit ing
komen in de verklaring van Gibson, dealde.
De Britsche regeering was bereid tot iedere
vermindering der vlootbewapeningen, hoe
drastisch deze ook mochten zUn, mits geen
klasse van oorlogsschepen van deze vermin
dering zou worden uitgesloten. Eveneens
wenschte de Engelsche regeering gelUk de
Amerikaansche geen eenvoudige begrenzing
doch een vermindering der vlootbewapenin
gen, die eveneens betrekking hadden op alle
klassen van oorlogsschepen. De Britsche re
geering heeft met groote belangstelling ken
nis genomen van de nieuwe voorstellen van
Gibson evenals van groote elasticiteit dezer
voorstellen ten opzichte van vroegere Ame
rikaansche plannen. ZU wenscht uiting te
geven aan haren warmen bijval bU den
harte lijken en verzoenenden geest, die uit de
voorstellen van Gibson spreek'.
De Engelsche regeering zal in denzelfden
geest er met den ernstigsten wensch om tot
een overeenkomst te komen dc Amerikaan
sche voorstellen onderzoeken.
De ontbinding van het
parlement.
LONDEN. 24 April IV. D Heden heeft pre-
mier Baldwin aangekondigd, dat het parle
ment 10 Mei a.s. za! worden ontbonden. ter
wUl dc verkiezingen zijn vastgesteld op 30
Mei.
Max Hölz weer eens de dupe
In een communistische vergadering te
Karlsruhe waar d.e communist Max Hölz het
woord voerde, waren behalve zUn aanhan
gers, ook ongeveer honderd nationaal-socla-
üsten aanwezig. Nadat de spreker hcrhaal-
delUk was geïnterrumpeerd, ontstond een
vechtpartij waarbij van tafel- en stoelpco-
ten, knuppels en boksbeugels gebruik werd
gemaakt. De politie moest de zaal ontrie
men. Max Hölz werd ernstig gewond en ?ele
andere deelnemers aan de bijeenkomst wer
den gekwetst. (N. R. Crt.)
