PRIJSVRAAG
DIDOZA?
46e Jaargang No. 14062
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen"
Vrijdag 26 April 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN» J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR» ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: p*r week f 0.27^5. met Geïllustcerd Zondagsblad 1 0.32.
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeentel f 3.57Va. Franco per post door Nederland f 3.8714. Losse nummers
ƒ0.06. Gelll. Zondagsblad per 3 maanden 0-5714, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 1SC54 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN1-5 regels 1 75. elke regel meer /03S. Reclames
f 0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 11 regels 0.6<\
elke regel meer ƒ015, buiten Arrondissement dubbele prijs Onze Groentjes
(Woensd- en Zaterd.) 1—4 regels 0 25. elke regel meer /0.10. uitsl. i contant
Crati» Ongevallenverzekering voor Weekabonnéi. Uitkeeringeo: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden I 600.-, Verlies van Hand, Voet ot Oog 400-, Duim I 250-, Wijsvinger 1150-, Elke sndere vinger I 50-, Arm- ol Beenbreuk 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
ONZE GRATIS ONGEVALLEN.
VERZEKERING VOOR
WEEK-ABONNéS.
U1TKEER1NG VAN f 100.-.
Wij betaalden heden een bedrag van Honderd
Gulden aan MEJ. DE WED. C. VERMEIJ—VAN
STAVEREN, Saenredamstraat 49 zwart te
Haarlem, wegens een haar overkomen ongeval
(beenbreuk).
DE ADMINISTRATIE.
AGENDA
VRIJDAG 26 APRIL
StadsschouwburgVereenigd Tooneel (Dir.
Ver kade en Verbeek), Vondelherdenking.
jnMaria Stuart". 8 uur.
Gem. Concertgebouw: Volksconcert H. O.
V. o. 1. v. Ed. v. Beinum. Sepha v. Beinum
Jansen, viool, 8.15 uur.
Cinema Palace: T,Regen"; „Madame de
Pompadour". 8 uur.
Luxor Theater: „Onderwereld"; „Het
eeuwig vrouwelijke". 8 uur.
Rembrandt Theater: „Asphalt". Tooneel:
Hermes Diodattis. 7 en 9.15 uur.
Standaard Theater: „Achter Gevangenis-
inuren"; )rDe Korfbalheld", 8 uur.
Consultatiebureau Ver. t. Bestrijding der
Tuberculose. Ledenvergadering. 7.30 uur.
Teyler's Museum. Tijdelijke Tentoonstel
ling van Teekeningen door Hollandsche
Meesters der 17de eeuw. 11—3 uur,
Beverwijk; Raadhuis, Gemeenteraad
{7.15 uur,
ZATERDAG 27 APRIL
Het. Nieuwe Nederl.
Tooneel (Louis Saalborn) ,De Getemde Feeks"
Bioscoopvoorstellingen, 's middag! en
eB avonds.
Teyler's Museum. Tijdelijke Tentoonstel
ling van Teekeningen door Hollandsche
Meesters der 17de eeuw. 113 uur.
HAARLEM, 26 April
Een Senaatsrede.
De Amerikaansche gezant in Den Haag, de
heer Richard Tobin, heeft op de gereserveer
de tribune in de Eerste Kamer de beraad
slagingen over onze aansluiting bij het
Kellogg Pact meegemaakt. Er werd z. h. s.
tot die aansluiting besloten. Voor het overige
hoop ik dat de tolk, die mr. Tobin ongetwij
feld bij zich gehad moet hebben, niet al te
veel voor hem vertaald heeft. Als de tolk
een Hollander was, zal hij zich wel voldoende
gegeneerd hebben voor het vele „daverende
gelach" en vooral voor de „rede" van mr.
Verkouteren, die dit gelach herhaaldelijk
deed losbarsten om zijn taak getrouw te vol
voeren. Onze Kamercorrespondent besloot
zijn overzicht van deze zitting met de opmer
king, dat het maar goed is dat de Senaat
voor eenige weken op recès gaat, en dat zij
blijkbaarontspanning noodig heeft. Dat lijkt
mij ook.
Mr. Verkouteren wou „de vredesvrlenden"
«p een contradictie wijzen. Zij willen den
vrede, maar zij vergeten dat het juist de oor
log is, die den vrede brengt (daverend ge
lach)
Ik houd van humor, maar het komt mij
voor dat van Iemand die behoort tot de vijf
tig menschen, die den Senaat vormen van
een volk van acht millioen menschen, met
een reusachtig koloniaal bezit een Yolk
welks leven afhangt van de besluiten 'die in
dezen tijd in Genève tot stand komen
meer goede smaak verlangd kan worden.
En een veel hooger peil van debat, met een
veel beter soort humor. Dit komt niet hooger
dan hetgeen de Amsterdammer „een gebbe
tje" noemt. Ook is de term „de vredesvrien-
den" wonderlijk. Wat bedoelen mr. Verkou
teren en anderen daar toch mee? Als dit een
bepaalde groep is, dan staa ter logisch een
andere tegenover die „de oorlogsvrienden"
belichaamt. Ik kan mij levendig voorstellen
dat de Amerikaansche gezant niet sterk on
der den indruk komt van den vredeswil en
het anti-oorlogs-streven van een volk, dat
in zijn Senaat zulk een onderscheiding tot
uiting brengt, en welks vertegenwoordigers
al sinds tien jaar onmachtig zijn om ons
eenige internationale geschil dat met Bel
gië, over de Schelde tot een oplossing te
brengen.
Maar mr. Verkouteren ging nog wat ver
der. Hij is een oud man, en dus kan men
hem vergeven dat hij niet het minste ver
trouwen heeft in de uitbanning van den oor
log, die volgens hem evenmin weg te krijgen
is als ziekte, onweer en schuldeischers. Het
is heel wat makkelijker om dit soort van
goedkoope vergelijkingen te maken dan om
zijn energie aan te wenden tot het bestrijden
van den ergsten vorm van kanker waaraan
de menschheid lijdt. En als dit soort van
scepticisme algemeen was, als er niet altijd
menschen geweest waren met geloof in
de menschheid en in eigen kracht, zouden
bijvoorbeeld nooit de geweldige epidemieën
uitgeroeid zijn, die in vroeger eeuwen de be
schaafde wereld teisterden, en die velen toen
even onvermijdelijk achtten als de heer Ver
kouteren nu den oorlog vindt. De verschrik
kelijke toestanden van willekeur en rechte
loosheid, die b.v. in de 17e eeuw heerschten,
zouden nog bestaan. Geweldige misstanden
zijn weggenomen door de kracht van men
schen die den moed en het doorzettingsver
mogen hadden om ze te lijf te gaan. Niet, dat
geef ik toe, door de Verkouterens der histo
rie, die ongetwijfeld gezegd hebben: de pest,
en de cholera, het geloof in heksen, de hon-
gersnooden enz. enz. kun je evenmin uit
bannen als alle ziekten, onweer en schuld
eischers.
Maar dat een Nederlandsch Eerste Kamer
lid, bij de behandeling van een wereldver
drag zooals dit, waarvan men de practische
waarde hoog of laag kan aanslaan maar dat
in elk geval weer een stap op den weg is,
die naar de oplossing leidt, gaat zeggen dat
hij bepaalde „soorten oorlogen" niet wil uit
schakelendat vind ik wel het top
punt!
Den vrijheidsoorlog, den onafhankelijk
heidsoorlog, den oorlog tot beschaving van
het prestige en den 'beschavingsoorlog wil
hij niet uitschakelen. Wel den revanche-
oorlog, den godsdienstoorlog, den successie
oorlog, den avonturen-oorlog, den economi-
schen oorlog, den afleidingsoorlog en den
tractaten-oorlog.
Als er een oorlog uitbreekt zal mr. Ver
kouteren dan zeker uitmaken tot welke
categorie hij behoort. En als het een „be
schavingsoorlog" is alle deelnemende
landen passen deze contradictio in terminis
onveranderlijk op hun eigen strijd toe, even
als de „zelfverdediging" dan mogen ze
doorgaan! Dat beschaving en oorlog begrip
pen zijn, in lijnrechten strijd met elkaar,
heeft mr. Verkouteren in zijn langdurig
leven blijkbaar nog niet ontdekt. Vermoede
lijk beschouwt hij dit als een theorie van die
zonderlinge groep: de vredesvrienden.
Amerika is geen lid van den Volkenbond.
Het zou dat worden als de vredeswil in Europa
sterker was. Ik kan mij voorstellen hoe de
Amerikaansche gezant over dien vredeswil
gedacht heeft, toen h!j uit den Nederland-
schen Senaat naar huis ging. Hij, als
Amerikaan moet natuurlijk gemeend heb
ben dat de kleine volken van Europa althans,
wier ondergang in een. volgenden oorlog
zeker is en wier belang bij de uitbanning
van den oorlog niet den minsten twijfel kan
lijden, bij elke gelegenheid daarvan blijk
zouden geven. Maar dat blijkt heelemaal niet
zoo te zijn. Ik kan mij levendig voorstellen
dat hij in een brief naar Washington schrijft:
„Zelfs hier, bij dit kleine volk in een uithoek
van Europa, merk ik geen krachtig streven
tegen den oorlog. In den Senaat heb ik een
rede gehoord, waarin werd gezegd dat de
„beschavingsoorlog", de „vrijheidsoorlog",
enz. niet uitgeschakeld konden worden.
Rather thick, what? You wouldn't expect it!
Enfin, ze modderen al tien jaar met de op
lossing van hun eenige internationale ge
schil. En die oude heer praatte over „de
vredesvrienden" alsof dat een speciale groep
in zijn land was, een soort wan ethische
extremisten, of zooiets. Terwijl een andere
spreker den minister verweet, dat hij in de
rust van zijn departement den heelen wereld
vrede vergeten scheen te zijn, zoodat hij de
vorige maal, toen ons Pact op de agenda
stond, was weggebleven en ze het niet had
den kunnen behandelen
Sommigen zeggen hier, dat zij het volk
zijn waarvan de machtige vredesdrang uit
gaat. Nu, hier hebben jullie mijn jongste on
dervindingen op dit gebied".
Zoo zou lk mij kunnen voorstellen dat
mr. Tobin schreef. Na deze glorieuze behan
deling van het Kellogg Pact In den Neder-
landschen Ser.aat.
R. P.
Het woord is aan.,
Schopenhauer
De stijl is 't silhouet van wat de hersens
zijn
En duisterheid van stijl verraadt een duis
ter brein.
(Berijmd door Charivarius).
BOTERKUNST.
(De Margarine-Unie heeft een
winst gemaakt van ruim 20 millioen.
Uit het jaarverslag).
't Gaat dien heeren naar den vleeze,
Zou ik zeggen, als je deze
Versch gekarnde cijfers leest,
Het is wel om te benijden,
Het zijn blijkbaar vette tijden,
Voor de margarien geweest;
Hoor het machtig koor der koeien,
Vol van afgunst luide loeien,
Want hun boter der natuur,
Is zoo vet niet, of tenminste
Brengt haar nimmer zulke, winste,
Ook al is ze eens zoo duur.
Nee, zooals ik straks al zeide,
*t Botert aardig in de weide,
Waar die kunstkoe produceert,
Twintig millioen winst, wat blief je,
Had ik maar een boterbriefje,
Dat zoo prettig vet rendeert.
Kunst zit altijd in ellende,
Dat is het vanouds bekende,
Onvermijdelijk symptoom,
Maar met deze margarine,
Valt wel aardig te verdiene',
Daar is 't boter tot den boom.
RAMP IN NEURENBERG.
ONTPLOFFING IN EEN POTLOOD-
t FABRIEK*
NEGEN DOODEN.
NEURENBERG, 25 April. (W. B.) In de
Mars-Bleistiftfabrik I. S. Stadtler had heden
middag op de derde verdieping een ontplof
fing plaats. Terstond na den knal sloegen
de vlammen uit de ramen van deze etage.
De brandweer was na drie kwartier het vuur
in zooverre meester, dat er geen gevaar
meer bestond, om halfzes kon zij inrukken.
Zes personen kwamen in de vlammen om,
tien werden gewond, van wie velen zwaar.
Twee dezer laatsten zijn in het gasthuis
overleden, zoodat het aantal dooden acht
bedraagt. Vier lichter gewonden konden naar
huis terugkeeren.
De derde verdieping ls grootendeels uit
gebrand. Het personeel. 31 vrouwen en twee
mannen, kon slechts met moeite worden ge
red, vooral ten gevolge van de sterke rook
ontwikkeling en de paniek, welke oorzaak
waren, dat men de uitgangen bijna niet kon
vinden. Hieraan is ook het groote aantal
slachtoffers toe te schrijven.
Een arbeidster sprong met brandende
kleeren uit het raam en was op slag doocL
De dooden zijn onherkenbaar verkoold,
zoodat de identificatie groote moeilijkheden
oplevert. Tot dusver konden slechts twee
arbeidsters door een verlovingsring en een
halsketting worden herkend.
De oorzaak der ontploffing ls nog niet
vastgesteld.
NEURENBERG, 25 April, (V. D.) Het
aantal der slachtoffers van de exploisie in
de Mars- potloodfabrieken is door het over
lijden van een der arbeidsters tot 9 gestegen.
Men poogt thans de slachtoffers, die door
verbranding geheel onherkenbaar zijn ge
worden te identificeeren.
Een voltallige zitting van de Voorbereidende ontwapeningscommissie in Genève, die thans
bijeen is, De Russische» Duitschc en Amerikaansche voorstellen hebben zoo goed als geen
sympathie gevonden.
INGEZONDEN MEDE DEELINGEN
Wat beteekent O. G.
De 2 letters O. G. zijn de eerste
letters van een zeer bekende rubriek
in Haarlem's Dagblad. DIDOZA
zijn de eerste lettergrepen van 3 zeer
alledaagsche Nederlandsche woorden.
Nadere bijzonderheden in het num
mer van Zaterdag.
DE PERSONEELSFORMATIE VOOR GEMEENTE
AMBTENAREN.
Hoe het verder gaan zal.
Er blijkt bij herhaling onder de gemeente
ambtenaren veel belangstelling te bestaan
voor den verderen gang van zaken ten op
zichte van de Personeelsformatie.
Daarom zijn wij nog eens op onderzoek uit
gegaan hoe het daarmede staat.
De gang van zaken was aldus:
Eerst bestond bij verschillende organisa
ties bezwaar om aan de uitnoodiging van B.
en W. gevolg te geven om in het Georgani
seerd Overleg mede te werken aan de voor
bereiding van een Personeelsformatie voor
de ambtenaren. Daarop hebben B. en W. aan
de directeuren en hoofden van takken van
dienst opgedragen om elk voor zijn eigen be
drijf of af deeling een schema voor zoo'n for
matie in te dienen. Toen daaraan voldaan
was kwam de quaestie nog eens in het Over
leg aan de orde, met het resultaat, dat de
organisaties zich tenslotte bereid verklaar
den aan de voorbereiding mede te werken.
In het Overleg werden toen subcommissies
benoemd voor het ontwerpen van een forma
tie voor de Bibliotheek, de Secretarie en het
Electriciteitsbedrijf. Bovendien werden nog
5 andere bedrijven en takken van dienst
voor een groot gedeelte bestudeerd. Maar
dat waren dus nog slechts 8 van de 31 be
drijven en afaeelingen die behandeld moes
ten worden. Het bleek toen, dat als in het
zelfde tempo met zulke sub-commissies werd
voortgegaan, de arbeid nog een jaar of mis
schien wel twee jaar zou duren. Om de voor
bereiding te bespoedigen werd aan het bu
reau van het Overleg opgedragen om. als
basis nemend het reeds verrichte werk der
subcommissies, een volledig schema voor de
Personeelsformatie te ontwerpen, opdat dit
in het Overleg besproken zou kunnen worden.
Het bureau (bestaande uit den wethouder
voor sociale zaken Mr. J. Gerritsz, den grif
fier ten stadhuize A. J. de Landmeter en den
hoofdcommies H. B. Weyland) heeft dit
ontwerp-schema thans gereed. Het moet
evenwel nog door het college van B. en W.
bekeken worden, alsook door de 4 raadsleden
die in het Overleg zitting hebben. Eerst daar
na zal het definitieve schema in het Overleg
aan de orde komen.
Geen wonder dat onder de ambtenaren
veel belangstelling bestaat voor de vraag hoe
dit schema is opgemaakt, omdat de belan
gen van elk daarbij zeer nauw betrokken
zijn. Tegen publicatie bestaan evenwel be
zwaren omdat nog wijzigingen mogelijk zijn
voor het schema in het Overleg komt.
De vraag rijst: welke houding zullen de
organisaties tegenover dit schema aanne
men?
Wij hoorden In organisatie-kringen ver
klaren, dat gevreesd werd dat de nu bewan
delde weg niet spoediger tot een eind-resul
taat zal leiden dan met het stelsel van de
sub-commissies. Want als zoo zei men ons
de vertegenwoordigers der organisaties in
het Overleg mededeeling van het ontworpen
schema krijgen, dan zullen zij ruggespraak
moeten houden met hun bestuur en met de
bij de formatie betrokken leden, om zich
een denkbeeld te kunnen vormen van de for
matie aan elk bedrijf of tak van dienst. Zoo
doende wordt het werk dat eerst door de
organisaties vereend in de sub-commissies
werd verricht, door elke organisatie afzon-
d e r 1 ij k voortgezet. Dit zal dan natuur
lijk veel tijd kosten, maar het is de eenige
weg die voor de organisaties over blijft. Als
die tijd door het gemeentebestuur niet aan
de organisaties gegeven wordt, dan bestaat
de kans dat de afgevaardigden der ambte
naren zullen weigeren om verder in het
Overleg aan de formatie mede te werken,
omdat zij niet in staat zijn om gedocumen
teerd een oordeel te geven.
Bovendien word ons gezegd, dat het noo
dig zal zijn, dat de organisatievertegenwoor-
digers in staat gesteld zullen worden om per
soonlijk een onderzoek in te stellen op de
verschillende bedrijven en takken van dienst
want alleen als persoonlijk de zaken bekeken
worden is het mogelijk om met eenige ken
nis van zaken een oordeel uit te spreken.
Er werd ons gewezen op de mogelijkheid,
dat B. en W. als zij het schema aan de ver
tegenwoordigers der organisaties doen toeko
men een termijn zullen stellen voor het ge
ven van advies, opdat kort daarna de forma
tie In het Overleg aan de orde zal kunnen
komen.
In elk geval is zeker, dat de organisaties
over eenigen tijd in de gelegenheid zullen
zijn om het bedoelde schema in hun leden
vergaderingen aan de orde te stellen.
Een organisatie-vertegenwoordiger zei ons:
Als B. en W. ons een termijn voor advies op
geven, zullen wij met spoed aan het werk
gaan. De organisaties hebben steeds getoond,
dat nu men eenmaal met de formatie be
gonnen is, alles gedaan moet worden om de
afhandeling zooveel mogelijk te bespoedigen
Maar als de gegeven termijn te kort blijkt
om met het adres gereed te komen, zal men
aan B. en W. om verlenging moeten vragen.
Wij hoorden de gedachte opperen, dat de
verschillende organisaties samenwerking
zouden zoeken om een gemeenschap
pelijk advies over het schema te
kunnen uitbrengen. De moeilijkheid is even
wel. dat eenige organisaties niet willen sa
menwerken.
In ambtenaarskringen wordt evenwel de
wenschelijkheid gevoeld om met een eensge
zind advies in deze aangelegenheid te komen
Tenslotte nog lets over het schema.
Indertijd is medegedeeld dat de schema's
die de directeuren en hoofden van takken
van dienst hebben ingediend, zouden leiden
tot het uitbreiden van het ambtenaren
corps met ongeveer 50. Nader vernemen wij
evenwel, dat dit zoo moet worden opgevat,
dat het aantal vaste ambtenaren met on
geveer 50 zou uitgebreid worden. Maar er
zijn thans ongeveer 50 ambtenaren in los
dienstverband of op arbeidscontract werk
zaam. Het totaal aantal werkkrachten zou
dus niet noemenswaard vermeerderen.
Wij hebben reden om aan te nemen, dat
ditzelfde ook gezegd kan worden van
door het bureau van het overleg opgemaakte
schema, dat vermoedelijk niet zoo heel veel
zal afwijken van hetgeen de directeuren en
hoofden van dienst indertijd hebben voor
gesteld. Maar omdat dan het aantal vaste
ambtenaren met ongeveer 10 pCt. zou wor
den uitgebreid, is het natuurlijk van veel be
lang welke formatie voor elk bedrijf of tak
van dienst zal worden aangenomen.
Door de vertegenwoordigers der ambtena-
renorganïsaties zal, zoo vernemen wij, met
klem worden vastgehouden aan het reeds in
het Overleg besproken denkbeeld om ver
schillende A-functies in voeren. De zaak is
deze. dat de salarissen van verschillende
rangen nog al veel uiteenloopen. Een ad
junct-commies verdient als maximum f 3000.
een commies f 3700 en een hoofdcommies
f 4400. Nu zal het zoo wordt geredeneerd
voorkomen, dat er aan een afdeeüng drie
ambtenaren zijn, die in hun rang op het
maximum staan. Voor promotie van een
hunner naar een hoogere klasse dadelijk
een verschil van f 700 Ls geen voldoende
reden. Toch ls het gewenscht om een hun
ner de gelegenheid te geven boven het maxi
mum van zijn groep te komen. Dit kan dan.
door te bepalen, clat op zooveel adjunct-com
miezen één adjunct-commies A zal zijn, op
zooveel commiezen één commies A, op zoo
veel hoofdcommiezen één hoofdcommies a.
Het salarLs van die A-ambtenaren zal dau
gelegen moeten zajn tusschen beide salaris-
grenzen.