SCHILDERIJEN-DIEFSTALLEN TE HAARLEM EN TE
AMSTERDAM.
brand te Maassluis
46e Jaargang No. 14067.
Verschijnt dagelijks, Sehalve op Zon- en Feestdag?!!
Donderdag 2 Mei 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27J4, met Geillusteerd Zondagsblad 1 0.32.
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeentel f 3.57V». Franco per post doo"r Nederland 3.87J4. Losse nummers
ƒ0.06. GellL Zondagsblad per 3 maanden /0-57J4. franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat93 Drukkerij: ZuitJer Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkery 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—5 regel» 1.75. elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels f 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(Woensd- en Zatcrd.) 14 regels 0 25. elke regel meer ƒ0.10. uitsl. A contant
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 4C0.-, Duim f 250.-, Wijsvtnger 1150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
EERSTE BLAD
VOOR DE AGENDA
Verwijzen wij naar de tweede pagina van
dit blad.
HAARLEM, 2 Mei
Tooneel en Praatfilm.
De komst van de praatfilm, die in Ameri
ka en Engeland al heel snel terrein verovert,
heeft hevige disputen in de tooneel- en film
wereld ontketend. Het klassieke, echte too
neel ziet zich bedreigd door een nieuwen
concurrent, de zwijgende film-menschen
voelen zich nog erger belaagd. Sommige
filmsterren van jarenlange reputatie, blijk
baar optimistisch gestemd omtrent eigen
kunnen, heeten de „talkies" welkom. An
deren, zooals Charlie Chaplin, gaan er tegen
te keer en voorspellen dat de praatfilm de
ondergang van de bioscoop zal worden.
Onze correspondent te Londen zendt ons
vandaag de volgende beschouwing:
„Een groot deel van hen die belang hebben
bij het tooneel ziet in de snelle opkomst van
de praatfilm hier een bedreiging of neemt
althans zulk een houding aan. „Theater-
land" is er door in rep en roer. Een aantal
ondernemers van tooneelkunst, operette en
revue heeft uitgemaakt dat de praatfilm
moet worden bestreden, en plannen zijn
aanhangig voor de vorming van een machtig
verbond van toonee'directeuren, -schrijvers
en -spelers, dat de belangen dezer groepen
moet verdedigen. Verscheidene middelen
worden aan de hand gedaan om het too
neel economisch te handhaven. Een dier
middelen is het openstellen der schouwbur
gen op Zondagen. Een der merkwaardige
tegenstrijdigheden der Britsche samenleving
is, dat tooneelkunst niet op Zondagen in het
openbaar mag worden beoefend, terwijl de
bioscopen op den rustdag vrij haar gang
kunnen gaan. Daarom vroeg de veteraan-
tooneelman Fred Terry dezer dagen in een
speech voor de leden van de Press Club,
waarom men jonge vrouwen dwong op haar
vrijen dag naar dramathchen onzin te gaan
kijken. De bekende schouwburgondernemer
Sir Alfred Butt acht het beste middel voor
bestrijding der „talkies" de invoering van
veel ruimere schouwburgen en lagere toe
gangsprijzen. Hij zal binnepkort gelegenheid
hebben deze zienswijze aan de praktijk te
toetsen, want hij heeft op den drukken hoek
van Tottenham Court Road en Oxford Street
een nieuwen schouwburg in aanbouw. De
duurste plaatsen in dezen schouwburg, die
„Dominion Theatre" zal heeten, kosten
if 4.50. De gangbare prijzen voor de „stalls" in
de Londensche schouwburgen zijn nu
f 8.70.
Charles B. Cochran, de revue-koning, die
nochtans het ernstige tooneel allerminst
veronachtzaamt, is niet zoo pessimistisch
gestemd als velen van zijn collega's. Zijn
meening is dat een tooneelstuk nu en altijd
de belangstelling krijgt en de recettes geeft
die het verdient. Hij meent dat een masse men-
schen tooneelklanten zullen blijven indien
hét tooneel slechts wakker en oorspronkelijk
is.
Een ambitieus regisseur Basil Dean, zelf
begaafd tooneelspeler, verklaart dat het
tooneel gedoemd is te verdwijnen. Hij is
en dat is van belang in verband met zijn
uitspraak echter persoonlijk voor de ver
lokkingen der „talkies" bezweken en gaat
naar Hollywood om er goed te verdienen en
de praatfilms het Engelsch te verschaffen
dat Britsche ooren kunnen verdragen. Vol
gens Dean zijn slechts drie van de honderd
tooneelstukken, die in het West End worden
opgevoerd, profijtelijk voor de ondernemers.
De kwestie van de opening van schouw
burgen op Zondagen is nu voor den Londen-
schen Graafschapsraad, die spoedig een be
slissing moet nemen. De mogelijkheid be
staat dat de Raad, indien hij tot openen op
Zondagen besluit, een aantal instellingen, die
ijveren voor inachtneming van de traditio-
neele Zondagviering, tegen zich zal krijgen.
Die instellingen meenen op grond van "be
staande wetgeving de wettigheid van zulk
een maatregel in twijfel te kunnen trekken.
Aan den anderen kant kunnen de instellin
gen, die voor het bestaan van het Tooneel
strijden, bij weigering van de concessie door
den L. C. C. gerechtelijk laten uitmaken of
de bioscopen al of niet op Zondagen open
mogen zijn. Minister Joynson-Hicks heeft
natuurlijk de gelegenheid niet langer laten
voorbijgaan zonder zijn woord te zeggen iri
deze kwestie. Hij heeft dezer dagen een be
roep gedaan op alle kerken, om die autori
teiten te steunen die de schouwburgen op
Zondagen gesloten willen houden. Bij al dit
gepraat over den mogelijken ondergang van
het tooneel is het van belang vast te stellen,
dat er niet minder dan zeven schouwburgen
in het West End in aanbouw zijn. En wat
goedkoope nlaatsen betreft verdient het ver
melding, dat de meeste dezer schouwburgen
in wording geen bescheiden rangen hebben,
terwijl de plaatsen er minstens even duur en
waarschijnlijk duurder zullen zijn dan in de
bestaande theaters.
De tegenstelling tusschen Basil Dean's
mededeeling, dat maar drie van de honderd
tooneelstukken in het West- End winst ople
veren. en het feit, dat er zeven nieuwe
schouwburgen in datzelfde West End in aan
bouw zijn, is wel heel scherp. Natuurlijk kan
men opmerken dat van die schouwburgen
zonder groote kosten filmtheaters te maken
$jn, maar het is toch al merkwaardig dat er
in dezen tijd zeven nieuwe schouwburgen In
Londen verrijzen.
Van Basil Dean's voorspelling over den
ondergang van het Tooneel geloof ik niets.
Geen woord. Evengoed zou men kunnen be
weren da^ de radio vernietiging van het
concertwezen zou beteekenen.
Dat kan niet. Er zal tenslotte altijd een]
groot publiek blijven voor de Kunst in haar
hoogsten vorm, en de technische surrogaten
zullen nimmer hun gemis aan persoonlijk
contact tusschen den kunstenaar en het
publiek kunnen vergoeden. In dat contact
ligt het ondefïniëerbare geheim van de
hoogste ontroering, die muziek en tooneel
vermogen te geven. De tallooze nuanceerin
gen in de persoonlijkheden der kunstenaars
bepalen de verschillen tusschen kleine,
groote, grootere en allergrootste artisten. Die
verschillen nivelleeren de technische surro
gaten, die altijd een massa publiek zullen
blijven trekken, maar nooit het niveau van
Kunst met een groote K zullen kunnen be
naderen.
De Wonderen der Techniek van onze dagen
zijn grootsch, maar laten wij ze niet hooger
aanslaan dan wat zij in werkelijkheid zijn.
De Wonderen der Kunst, dat is dan: het
hoogste daarin, zullen zij nooit evenaren.
Het blijven tenslotte slechts kopieën van
meesterwerken.
R. P.
Noot.
Wat de „talkies"betreft, zou ik nog wil
len opmerken dat zij voorshands in de kleine
landen met een eigen taal, zooals het onze,
weinig kans maken. De zwijgende film is in
ternationaal, de film-met-eigen-muziek zal
dat ook zijn, maar de spreekfilm, in de groo
te Amerikaansche, Duitsche en Fransche
filmcentra vervaardigd, is aan de betreffen
de taalgebieden gebonden.
Misschien zal op den duur ons taalgebied
groot genoeg blijken te zijn voor de productie
van enkele Hollandsche spreekfilms, maar
het zal wel bij weinige blijven. Om er vol
ledig succes mee te hebben zou men ze toch
ook in Vlaanderen in het Vlaamsch, in Zuid-
Afrika in het Zuid-Afrikaansch en in ons
land in het Nederlandsch moeten geven.
Die terreinen zijn, uit het oogpunt van
filmexploitatie, namelijk alle drie veel te
klein voor een voortdurende winstgevende
productie.
Hetzelfde geldt voor landen zooals de
Scandinavische, Hongarije, de Balkanstaten,
Portugal enz.
JUBILEUM G. MENSINK
Op 9 Mei a.s. hoopt de heer G. Mensmk
zijn 25-jarig ambtsjubileum bij het Ge
meentelijk Laboratorium te vieren.
Het zal den sympathieken ambtenaar dien
dag zeker niet aan belangstelling ontbreken.
HAARLEMMERMEER
LIJK OPGEHAALD
Gisteravond omstreeks half acht is uit de
Ringvaart van den Haarlemmermeerpolder
nabij Schiphol opgehaald het in verregaan-
den staat van ontbinding verlceerend lijk van
een manspersoon. Het was geheel ontkleed
(alleen nog schoenen aan de voeten) en
overdekt op het lichaam en het hoofd met
groote wonden, vermoedelijk door de schroei
van een boot veroorzaakt. Het lijk werd naar
de algemeene begraafplaats te Hoofddorp
overgebracht. De identiteit kon nog niet
worden vastgesteld.
Het woord is aan.,
Schopenhauer
Voelt gij een denkbeeld in uw hersenen
ontstaan,
Beschouw het als een gift, en neem het
dankbaar aan.
Een denkbeeld heeft iets van een aangebe
den vrouw,
Pas op, want zij ontsnapt haar minnaar o
zoo gauw!
(Berijmd door Charivarius).
WOESTIJNZANG.
(Sinds voor het eerst een boek
over moderne dansen in het Arabisch
vertaald is, wijden de jonge Ara
bieren zich met enthousiasme aan
het dansen. Courantbericht.)
Op zijn vurig ros gezeten,
Vliegt hij over 't brandend heete,
Zonbestraalde losse zand van de woestijn,
Terwijl vuige rooverbenden,
Die zijn machtig zwaard miskenden,
Overhaast en doodsbenauwd aan !t
vluchten zijn.
Fier van houding, ongebogen,
Met zijn scherpe arendsoogen,
Onbarmhartig op de vluchtenden gericht,
Klemt hij 't zwaard in sterke handen,
Blinkend schitteren zijn tanden,
In zijn knap, gebruind en energiek gezicht;
Als de roovers zijn verdreven,
En de maan staat hoog verheven,
Aan het zwarte sterbespatte firmament,
Staat in prachtige gewaden,
In het licht der maan te baden,
De gestalte van den heerscher voor zijn tent;
Dit zijn zeer vertrouwde zaken,
Ik hoef u niets wijs te maken,
Elke bioscoopbezoeker weet het wel,
Zoo is 't beeld des eed'len, fieren,
Dapp'ren Sheikh der Arabieren,
Naar romantisch, zij het niet zeer waar,
model
Ach, zijn strijdlust is nu over,
Hij vervolgt niet meer den roover,
Maar hij gaat met hem te zamen naar de bals
En daar dansen ze fandango,
Foxtrot, shimmy en de tango.
Yale Blues, Charleston, de Black Bottom
en de wals;
Schrijvers onzer films en boeken,
Moeten elders stof gaan zoeken,
Voor 't romantisch voelend deel van het
publiek,
Debeschaving uit het Westen,
Danst als winnaar op de resten,
Van de Oostersch bontgekleurde romantiek.
P. GASUS.
NEDERLANDSCH MARINE-
VLIEGTUIG TE BAGDAD
OMLAAG GESTORT.
DE PILOOT GEDOOD.
BAGDAD, 2 Mei. .(Reuter.) Het Neder-
Iandsch Marinewatervliegtuig D 22 dat op
weg was naar Java is op de brug over de Ti-
gris in Bagdad in aanraking gekomen met
de telegraafdraden en omlaag gestort. De pi
loot werd gedood en de twee andere inzit
tenden werden gewond.
RELLETJES OP DE GROOTE
MARKT.
MENIGTE UITEENGEDREVEN.
Nadat de optocht van de moderne ar
beidersbeweging, die een ordelijk verloop
had, ontbonden was en de deelnemers rustig
hun plaats in de groote Concertzaal hadden
ingenomen, bleven zooals gewoonlijk na af
loop van een optocht eenige op relletjes be
luste opgeschoten Jongens op de Groote
Markt en aangrenzende straten achter. Zij
maakten het de voorbijgangers lastig, pak
ten meisjes beet, wilden niet op zij gaan
voor signalen-gevende autobestuurders en
namen zelfs tegen de politie een uitdagende
houding aan. De politie trad hiertegen zeer
gematigd op, maar te ongeveer kwart voor
negen bleek het noodig, bij de Zijlstraat de
menigte, die het verkeer belemmerde, uiteen
te drijven. Daartoe werden de sabel en de
gummistok getrokken. De 10-jarige C. B.,
wonende aan den Kinderhuissingel, kwam
daarbij te vallen en bezeerde net hoofd. Met
eenige andere Jongens ging hij loopende naar
zijn woning aan den Kinderhuissingel.
Het bleef daarna echter nog steeds onrus
tig op de Groote Markt. Ook te tien uur moest
de politie op dezelfde wijze ruimte maken. In
minder dan geen tijd was toen de geheele
Groote Markt schoongeveegd. In de Lange
Begijnestraat ontstond eveneens gedrang.
De politie verjoeg ook hier de menigte. Daar
bij raakte een politie-agent met de punt van
zijn sabelscheede een 17-jarigen jongen
achter het linkeroor, waardoor een bloedend
wondje ontstond. Na door leden van den
Ongevallendienst voorloopig verbonden te
zijn. werd hij naar de Maria-Stichting ver
voerd. De jóngen heeft verklaard geen slag
met een sabel te hebben gehad.
Later op den avond werd een 18-jarige
jongen, die in de Lange Begijnestraat het
publiek lastig had gevallen, naar het politie
bureau gebracht.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
GEBR. P. J. SCHUURING
KAMPERSIRAAT 20-22
Leveren Co'bert Coiiumei na»
tot de allerfijnste kwaliteiten.
Mantel-Cosluums vanaf
Mantels vanaf f 55.00
TELEF. 12474
iaat van af f 60.00
10
f 60.00
HET TREINVERKEER
HAARLEM—ZANDVOORT.
IN DEN WINTER MEER TREINEN.
Naar wij In 't Handelsblad lezen, zal bij
wijze van proef ;n de komende winter
maanden eenige nltbreidlng aan het aantal
treinen op het baanvak HaarlemZandvoort
worden gegeven.
Ook meldt het blad, dat de mogelijkheid
niet is uitgesloten, dat mettertijd tot elec-
trificatie van de lijn Haariem—Zandvoort
wordt overgegaan, maar dan zou dat zijn
nu toch eenige van de allerkleinste stukjes
treinen te ontlasten.
DE KONINGIN-MOEDER NAAR
ZANDVOORT.
OP 7 MEI NAAR BADHUIS
REEDUIN".
De Koningin-Moeder Is voornemens 7 Mei
een bezoek te brengen aan Zandvoort en
aldaar o.m. het rusthuis, genaamd ..Bad
huis Zeeduin" te bezoeken. Zij zal met den
trein van 3 uur 5 te Zandvoort aankomen en
tusschen half vijf en vijf uur per auto na&r
Den Haag terugkeeren.
Uit het Frans Hals-Museum werden 2 kleine pzncclljes
gestolen.
DE DIEF TE AMSTERDAM AANGEHOUDEN.
Onze lezers wisten reeds, dat eenige dagen
geleden uit het Rijksmuseum te Amsterdam
een schilderstuk gestolen was.
Maar ook ons Frans Halsmuseum heeft
de twijfelachtige eer genoten door een dief
bezocht te zijn.
De diefstal te Haarlem heeft reeds Dins
dagmiddag plaats gehad, maar de politie
heeft aan het feit aanvankelijk geen publi
citeit gegeven omdat daardoor het onderzoek
benadeeld kon worden.
Woensdagmiddag machtigde de Commis
saris ons om op ons nieuwsbord het volgende
bekend te maken:
Naar de politie ons mededeelt zijn Dins
dagmiddag tusschen 2.30 en 4 uur, twee
schilderijtjes van een bovenzaal van het
Frans Halsmuseum gestolen. De paneeltjes
(afmeting 181/2 bij 20 cM.) zijn uit de
lijsten gehaald. Het waren zoogenaamde
„kniestukken" het eene voorstellend een
dominé en het andere zijn vrouw. De stuk
jes die van den schilder Albert van der
Poort ((1793) waren, hebben weinig kunst
waarde. Zij waren tezamen verzekerd voor
20 gulden!
De geheel verwoeste weverij van de N.Vyereenigde Touwfabrieken te Maassluis; alle machines werden door het vuur vernield.
Dinsdagmiddag zijn verschillende perso
nen van verschillende nationaliteit ln het
museum geweest. De namen waren niet alle
bekend. De politie heeft bij de vreemdelin
gen die nog in de stad achterhaald konden
worden een onderzoek ingesteld, maar zij
waren niet in het bezit van de gestole»
stukjes.
De politie zet haar onderzoek voort.
IntusSchen waren reeds zonderlinge ge
ruchten in omloop gekomen. De Telegraaf-
correspondent verzekerde zelfs aan zijn
blad. dat hier „twee zeer kostbare schilde
rijen" ontvreemd waren.
Kostbare stukken worden hooger verze
kerd dan voor een tientje!
Intusschen waren wij Woensdagavond
reeds in staat op ons nieuwsbord mede te
deelen, dat de dader al te Amsterdam aan
gehouden was en dat de gestolen stukjes ook
al in veiligheid waren.
Reeds dadelijk bestond het vermoeden,
dat er verband gezocht moest worden tus
schen de schilderijendiefstallen te Haarlem
en te Amsterdam. Te Haarlem Is de dief
Dinsdagmiddag aan den gang geweest en
te Amsterdam op Maandag of een der daar
aan voorafgaande dagen.
Uit het Rijksmuseum is zooals onze le
zers weten gestolen het doek voorstellende
Anna van Brunswijk van den schilder Flsch-
bein. Dit had een waarde van eenige hon
derden guldens.
De recherche te Amsterdam heeft met
haar nasporingen reeds spoedig succes ge
had. Het uit het Rijksmuseum gestolen stuk
werd Woensdagmiddag teruggevonden bij
een kunstkooper te Amsterdam, die het voor
f 60 gekocht had. Natuurlijk werd het stuk
dadelijk in beslag genomen, waarna de re
cherche, die van den kunstkooper aanwijzin
gen gekregen had over den verkooper, haar
Jacht naar den dief voortzette. Hij werd
's avonds ongeveer half zeven aangehouden.
Het ls een 21-jarige jongeman die eenigen
tijd geleden uit het Rijksopvoedingsgesticht
te Avereest ontslagen was. Toen hij gefouil
leerd werd werd een toegangsbewijs van het
Frans Halsmuseum op hem gevonden. Dit
versterkte natuurlijk de gedachte, dat men
tevens den Haarlemschen museumdtef te
pakken had. Ontkennen hielp niet meer.
Daarom gaf de aangehoudene toe, dat hij
niet alleen het stuk uit het Rijksmuseum
gestolen had (dit feit zou hij volgens zijn
verklaring Vrijdag gepleegd hebben, zoodat
het eenige dagen geduurd heeft voor men
het stuk, dat trouwens op een niet voor het
publiek toegankelijke plaats opgeborgen
was, gemist heeft) maar ook de beide pa
neeltjes uit het Frans Halsmuseum te
Haarlem.
De Jongeman had de Haarlemsche stukjes
voor een klein bedrag aan een opkooper le
Amsterdam verkocht. Hij verklaarde uit
armoede gehandeld te hebben. Nadat hij uit
het opvoedingsgesticht ontslagen was, heeft
hij zijn militairen dienst vervuld, maar
toen Ls hij er niet in geslaagd om werk to
vinden.
BU den opkooper zijn de te Haarlem ge
stolen paneeltjes in beslag genomen.
De belde koopers te Amsterdam verklaar-
