OT©S1ÏJ
AAN ONZE WEEK ABONNÉS
46e Jaargang No. 14072
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdf-'S
Woensdag 8 Mei 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR. ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: pe* week 0.27J4, met Geïllusteerd Zondagsblad f 032.
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeentel 3.57%. Franco per post door Nederland 3.8714. Losse nummers
f 0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-57t4. franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buitenspaaroe 12
Telefoon Noa.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerg 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN1—5 regels 1.75. elke regel meer t 0-35. Reclames
/0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 10.60,
elke regel meer 0 15. buiten Arrondissement dubbele prijs- Onze Groentjes
(Woensd- en Zaterd.) 14 regels f 0 25. elke regel meer f 0.10, uitsl. i contant
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Daim f 250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
EERSTE BLAD
ONS EERSTVOLGEND NUMMER ZAL,
NAAR AANLEIDING VAN HEMEL.
VAARTSDAG, VRIJDAG VERSCHIJNEN.
gtRiiiiiniiiinntniiiiinniniiiiii&iiTiiiiiniiiiniiiiinBiiinniTnniniiisiniiniiiMiiinuinnnnnniiiinQniHnnMRna
Wij vestigen er de aandacht op dat de
courantenbezorgers verplicht zijn op
Woensdag de abonnementsgelden af te
rekenen, ook van die abonnementen
waarvoor zij het abonnementsgeld nog
niet hebben ontvangen. De bezorgers
zijn niet verplicht abonnementsgeld te
goed te houden. Wij roepen daarom
gaarne de welwillende medewerking in
van hen die per week geabonneerd zijn,
om door betaling op Maandag of Dins
dag vlotte afrekening mogelijk te maken
DE ADMINISTRATIE
AGENDA
WOENSDAG 8 MEI
Stadsschouwburg: Ensemble Bouber. „Zee
mansvrouwen", 8 uur.
Schouwburg; Jansweg. Haarl. Kinder Ope
rette Vereeniging (Dir. Mevrouw R. van
Edenvan Eden): „Lentebloemen"; Jantje
in Modderstad". 2 uur.
Cinema Palace: „Sorrel en Zoon", De 4
Ottruds, 2.30 en 8 uur.
Luxor Theater: „Na den Storm"; ^Vaarwel
Jeugd". 2.30 en 8 uur.
Rembrandt Theater: „Wien, Wien, nur Du
allein". Tooneel: Jeanne Horsten en I-Ienry
Theunisse, 7 en 9.15 uur. Matinee 2.30 uur.
KinderbewaarpLaats Asterstraat 1; Alge-
meene ledenvergadering Vereeniging voor
Kinderbewaarplaatsen, 8 uur.
Gem. Concertgebouw: Bazar voor 't Doops
gezinde Broederscli&pshuis te Elspeet. 2.30
5 um, 7.3010 uur.
Teyler's Museum. Tijdelij'ke Tentoonstel-
lang van Teekeningen door Hoilandsche
Meesters der 17de eeuw. 113 uur.
De Waag, Spaarne: Tentoonstelling van
werken der leden van „Kunst zij ons Doel".
105 uur.
Statenzaal Prinsenhof: Gemeenteraad
1.30 en zoo noodig 8 uur.
DONDERDAG 9 MEI
(Hemelvaartsdag)
Gtadsschouwburg. Ensemble Bouber: -Zee
mansvrouwen", 8 uur.
Schouwburg Jansweg: „Gekke Lotje", 8.15
tmr.
Doopsgezinde Kerk, Groote Houtstraat:
Kerkconcert, 8 uur.
Cinema Palace: „Sorrel en Zoon", De 4
Ottruds. Van 2 uur af.
Luxor Theater: „Na den Storm"; „Vaarwel
Jeugd". Van 2 aiur af.
Rembrandt Theater: „Wien, Wien, nur Du
allein". Tooneel: Jeanne Horsten en Henry
Theunisse. Van 2 uur af.
Teyler's Museum. Tijdelijke Tentoonstel
ling van Teekeningen door Hoilandsche
Meesters der 17de eeuw. 14 uur.
De Waag, Spaarne: Tentoonstelling van
werken der leden van „Kunst zij ons Doel",
105 uur.
Gem. Concertgebouw: Bazar voor 't Doops
gezinde Broederschapshuis te Elspeet. 2.30
—5 uur, 7.30—10 uur.
VRIJDAG 10 MEI
Bioscoopvoorstellingen, nieuw programma.
Gem. Concertgebouw: Bazar voor 't Doops
gezinde Broederschapshuis te Elspeet. 2.30
5 uur, 7.3010 uur.
De Waag, Spaarne: Tentoonstelling van
werken der leden van Kunst zij ons Doel".
105 uur.
DE MOORD TE GROOTEGAST.
WIJKSTRA GAAT IN HOOGER BEROEP
V. Wijkstra, de moordenaar der vier veld
wachters te Grootegast, zal tegen het vonnis
der Groningsche Rechtbank, waarbij hij tot
levenslange gevangenisstraf is veroordeeld,
in hooger beroep gaan.
OPERETTE-KOOR EXCELSIOR
Door bovenstaand operette-koor zal Za
terdag 11 Mei onder leiding van den directeur
den heer Jan Overhuijs, in het Brongebouw
opgevoerd worden „De Mascotta", operette
iii 3 bedrijven. De hoofdrollen worden ver
vuld door mej. Keizer (Bettina) mej. de
Lange (Fiametta) en de heeren C. Steenkist.
Van Driel, H. Landwerd, J. Kramer, M. v.
Soelen. Verder groot kcor. De costumes zijn
grootendeels eigendom van het koor. Na af
loop bal onder leiding van den heer II.
Kwekkeboom,
BELGIë—HOLLAND.
NOG MEER LANDGENOOTEN DIE
VERLOREN!
Een Zaterdagavond te Antwerpen aange
komen Amsterdamsche voetballiefhebber
heeft zich Zondagochtend bij de politie be
klaagd dat hem een portefeuille met 2000
gulden en anderen inhoud ontstolen is, in
een hotel op de Keyserlei.
Een andere Amsterdamsche vereerder van
internationale voetbalwedstrijden heeft bij
de politie aangifte gedaan dat hem op de
tram een portefeuille is ontrold geworden,
waarin zich bevonden 200 guldens en onge
veer 2000 francs.
Het geluk heeft hem toch nog gediend,
want hij raakte zijn portefeuille en inhoud
na afloop van de match kwijt, hetgeen hem
natuurlijk tot troost zal strekken, aldus het
Hbld.
DE BRAND TE ROSSUM.
DE GROOTTE VAN DE RAMP TE
WIJTEN AAN GEBREK AAN SYSTEEM
(Zie ook elders ïn dit nummer).
De Tel. had een onderhoud met den heer
B. Mulder, chef-brandmeester van de Bos
sche brandweer, aangaande het blusschings-
werk te Rossum.
De heer Mulder zeide o.a. dat de grootte
van de ramp niet te wijten is geweest aan
het personeel maar aan gebrek aan systeem.
De kleine Bommelsche brandweer legde in
tegenstelling met die van Rossum een groo
te mate van organisatie aan den dag. De ge
weldige uitbreiding is z.i. ook te wijten aan
de omstandigheid dat op zeer ontactisch® ge
kozen punten water is gegeven. Met de tien
stralen waarover men beschikte had veel
meer bereikt kunnen worden.
De burgemeester teruggekeerd.
Dinsdagmiddag om kwart over 5 is Baron
van Randwyck, burgemeester van Rossum,
in zijn gemeente teruggekeerd. Hij bleek
sterk onder den indruk van'de ramp te zijn.
Er zou gisteravond raadsvergadering gehou
den worden ten' einde plannen te beramen
om de daklooze gezinnen te huisvesten.Reeds
heeft zich een damescomité gevormd, dat
met bussen rond zal gaan bij allen die Ros
sum bezoeken. Gerekend wordt op een druk
bezoek op Hemelvaartsdag en men ver
wacht, dat bij het zien van de gevolgen van
de ramp, de gaven mild zullen vloeien.
Het woord is aan
Kant
Wanneer de Gerechtigheid ondergaatdan
heeft het geen waarde meer dat er menschen
op aarde leven.
Zooals wij gisteren meldden werd een aan
slag gepleegd op Woldemaras. De Litausche
dictator ontsnapte ternauwernood aan den
dood. Zijn adjudant, die zich voor hem
plaatste met uitgespreide armen, werd ge
dood. Hierboven een foto van Woldemaras
en diens echtgenoote.
NEDERLANDS ANTWOORD AAN
BELGIë.
NOTA THANS TE BRUSSEL OVER
HANDIGD.
Dinsdag Is het antwoord der Nederlandsche
regeering op de in Januari j.l. door de Bel
gische regeering aan onze regeering over
handigde nota, waarin het Belgische stand
punt ten aanzien van de tusschen ons land
en België hangende aangelegenheden was
uiteengezet aan de regeering-te Brussel door
onzen gezant ter hand gesteld. Jhr. van
Nispen tot Sevenaer had daarbij opdracht te
vragen of de Belgische regeering bezwaar
heeft tegen publicatie door de Nederland
sche regeering van alle, sedert de weder -
aanknooping van de besprekingen, gewis
selde, stukken aan de Staten-Generaal,
MOET HET OUDE GOUVERN EMENTSGEBOUW OPGELAPT
WORDEN
Beter is nieuwe gebouwen voor Kantongerecht en Rijks
archieven te zetten.
DAN KAN DE JANSSTRAAT VERBREED WORDEN.
Uitwendig is het gedeeltelijk nieuwe Gou
vernementsgebouw in den Hout bijna klaar.
Maar inwendig moet er in het Paviljoen nog
veel gerestaureerd worden. Het zal dan ook
wel najaar worden voor met meubileering
begonnen kan worden, maar er is toch nog
veel kans, dat de Provinciale Griffie nog dit
jaar uit de Jansstraat naar den Hout ver
huizen zal.
Dan komt het oude Gouvernementsgebouw
in de Jansstraat voor eenige rijksdiensten
vrij. Onze lezers weten reeds dat het de be
doeling is daarin onder te brengen het Kan
tongerecht en het Rijksarchief.
Het Kantongerecht is nu gehuisvest in het
Paleis van Justitie, maar de Rechtbank
moet daar over meer ruimte beschikken,
waarvoor de localiteiten van het Kantonge
recht gebruikt zullen worden. Hêt Kanton?
gerecht heeft thans in dit Paleis van Justitie
de beschikking over een zittingszaal, een ge-
tuigenkamer en verder 4 groote en kleine
kamers die in gebruik zijn bij den Kanton
rechter, den Griffier en zijn ambtenaren', en
den ambtenaar van het Openbaar Ministerie
en zijn klerken. De Rechtband ziet verlan
gend uit naar het tijdstip van de verhuizing
van het Kantongerecht, want het is nu al te
zeer behelpen met de ruimte. Een deel van
het griffie-personeel zit.... op de gang te
werken!
Het Rijksarchief is nu ondergebracht in
dc Vleeschhal. Dit gebouw is na de ontrui
ming bestemd voor de nieuwe huisvesting
van het Museum van Kunstnijverheid, dat
uit het Paviljoen verdrongen is. Aanvanke
lijk moet het de bedoeling zijn geweest in
het Gouvernementsgebouw in de Jansstraat
slechts zeer weinig te verbouwen. Maar nu
het tijdstip der verhuizing nadert, moet toch
wel gebleken zijn dat het niet zonder tim
merman en metselaar (in 't kort saamvattend
het geheele bouwvak) te stellen is. Het Is na
melijk een oud gebouw, dat vrijwel uitge
woond is- De algemeene ervaring is, dat als
men aan zoo'n oud gebouw wat gaat op
knappen, dat dan van het een het andere
komt en dat zulke verbouwingen wil het
verbouwde pand althans redelijk kunnen ge
bruikt worden voor de nieuwe bestemming!
bijna even duur komen als sloopen en
nieuw bouwen.
Het is bovendien ongewenscht om de Rijks
archieven onder te brengen in een gebouw
dat allesbehalve brandvrij is. Er worden in
het gebouw vrijwel dezelfde toestanden ge
vonden als in het oude raadhuis te Leiden.
De kachels zijn er nog in eere, alsof er geen
centrale verwarming uitgevonden was. Eeni-
gen tijd geleden heeft in 't Gouvernements
gebouw een begin van brand plaats gehad.
Gelukkig werd het vuur bijtijds ontdekt,
maar het voorgevallene was toch voldoende
om te demonstreeren, dat als men prijs stelt
op het behoud der Rijksarchïeven men een
betere en veiliger bergplaats moet zoeken.
Ook voor het Kantongerecht zal het zon
der een belangrijke verbouwing behelpen
worden. Het Gouvernementsgebouw is er niet
op gebouwd om aan Vrouwe Justitia en haar
dienaars gepaste huisvesting te verleenen.
Daarom is er veel voor te zeggen om het
leelijke stijve gebouw geheel af te breken en
een of twee nieuwe gebouwen te zetten voor
het Kantongerecht en het Rijksarchief. Op
den duur zal dat ongetwijfeld nog goedkoo-
per worden dan het oplappen en onderhou
den van een oud gebouw.
Er is evenwel nog meer! Op de plaats waar
het Gouvernementsgebouw staat is dc Jans
straat zeer smal. Wanneer tot nieuwbouw
besloten zou worden, kan de straat vele me
ters verbreed worden. Er is achter het ge
bouw een zeer groote tuin, zoodat zonder be
zwaar een 10 Meter grond bij de straat ge
trokken kan worden. Als dan door don tijd
onze lezers welen dat daarvoor plannen
bestaan het voorste gedeelte van de Jans-
kerk afgebroken zal worden, dan kan over
een zeer groot stuk een ideale verbreeding
van de straat verkregen worden. De gemeen
te heeft nu reeds de panden op den hoek
Groote MarktJansstraat „in handen"', zoo-
dat ook daar elke gewenschte breedte aan
de Jansstraat gegeven kan worden- De Jans
straat kan dan door den tijd een verkeers
weg worden van ongeveer 25 Meter breedte.
De quaestie van den bouw van een nieuw
gebouw voor het Kantongerecht en het
Rijksarchief is een zaak van het Rijk. Maar
hier zijn ook, in verband met de verbree
ding der straat, gemeentebelangen nauw bij
betrokken. Daarom zou het aanbeveling ver
dienen als ons gemeentebestuur zijn invloed
in Den Haag zou aanwenden*
worden deze week nog geplaatst:
OP VRIJDAG 10 MEI
omdat morgen (Hemelvaarts
dag) de courant niet verschijn;
en OP ZATERDAG 11 MEI
r v-v 7
HAD COLUMBUS
Had Columbus, dapper zeeman, niet
Amerika ontdekt
Ja dan was zoo menig Nederlander financieel
ook niet genekt.
Maar zoo'n speculant was wellicht toch
zijn geld wel kwijtgeraakt.
Maar de Steeltjes en de sporen hadden hem
dan niet gekraakt.
Was Columbus bij het muiten van zijn
scheepsvolk omgekeerd.
Dan had zeker enze schooljeugd over
Yankees niet geleerd.
Maar dan wisten wij als kinderen licht wat
meer van t vaderland,
Van de Wielingen, de Wadden, de rivieren
en het strand.
Had Columbus voor zijn reize*> eens geen
Spaanschen steun gehad.
Dan wist niemand van Chicago of een
andre Yankeestad.
Maar dan waren enze zeelui meer nog naar
de Pool gegaan,
En nu blijven ze gelukkig van dat ijzig
land vandaan.
Was Columbus, al ontdekkend, in een storm
of mist vergaan,
Dan had nimmer onze kloeke, fiere Statendam
bestaan.
Maar dan hadden bij een proeftocht, onze
landslui toch gefeest,
Want wij zijn als lekkerbekken overal
vermaard geweest.
Had Columbus moeten hooren van zijn vrouw:
„je blijft aan wal!"
Ja, dan wisten wij van kauwgom tot nu
toe nog niemendal.
Maar dan hadden wij voorzeker, kauwende
en opgeruimd.
In den loop van deze eeuwen nog veel meer
tabak gepruimd.
Was Columbus op zijn zeetocht naar Amerika
verdwaald,
Dan had van den Roodhuid niemand ons bij
't haardvuur iets verhaald,
Maar dan waren onze zeelui naar een
andren hoek gegaan.
Naar Saturnus of naar Mars dan of misschien
wel naar de maan.
Had Columbus bij zijn zwerven zich soms
in den koers vergist.
Niemand aan de overzijde, die van
Mengelberg iets wist,
Maar dan kende men in Holland nu
voorzeker niet den jazzband-saxophoon,
En wat ware in ons landje dan het leven
wonderschoon!
Was Columbus onder t varen soms door
angst of vrees verteerd,
Zieker was h(J lang vóór de aankomst cito
weer teruggekeerd,
Maar dan had bij ons ook niemand ooit
gehoord van Edison.
Wat die knappe knaap ontdekte, samenstelde
en verzon.
Had Columbus, in den donker, t Yankeeland
.soms gepasseerd,
Dan had Wright ons zeker nimmer van de
vliegkunst iets geleerd,
Maar dan zon Antonie Fokker uit ons land,
zoo nietig klein,
Maar toch dapper, bij de Yankees toch de
grootste vliegheld zijn
TOM DE RIJMER.
Gisteren, den 7den Mei, was het 50 jaar ge
leden, dat Charles de Coster, de icereldbe-
roemde Belgische schrijver van ..Tijl Uilen
spiegel" overleed. Cosier werd den 20stcn
Augustus 1827 in Mïtnchen geborenhij do
ceerde Fransche literatuur op dc krijgsschool
le Brussel en scJireef in 1868 den Tijl
NEGEN MEISJES VERDRONKEN.
IN HET RUSSISCHE DISTRICT
GOMEL.
MOSKOU. 7 Mei. (Wolffbureau). In het
stadje Chaltsj in het district Gome! is een
roeiboot met negen jonge meisjes tijdens een
watertochtje gezonken. Een tweede boot. die
hulp wilde verleenen, sloeg om. De negen
meisjes kwamen allen om het leven.
HAARLEM, 8 Mei
Engelsche Verkiezingen
en de Vrouw.
Terwijl de Engelsche Lagerhuisverkiezin
gen ongeveer samen zullen vaUen met onze
Tweede Kamerverkiezingen, en beide gebeur
tenissen vlak voor dc deur staan, is Engeland
geheel vervuld van de zaak en merkt men
er bij ons nauwelijks iets van. Wij weten
trouwens vooruit dat er toch geen belang
rijke wijzigingen zullen komen, dat
hoogstens een enkele partij een paar zetels
zal winnen en een andere er een of twee ver
liezen, terwijl de meeste zittende Kamerleden
zich over niets bezorgd behoeven te maken
vanwege hun hooge lijstnuminer. Kans op
een politieke meerderheid van een bepaalde
richting of althans groepeering is er heele-
maal niet. Vandaar de algemeene lauwheid.
Men hoort nauwelijks over de verkiezingen
praten.
In Engeland is de toestand heel anders.
Daar zijn nu 1685 candidaten voor 615 zetels,
die allen in volle actie zijn in hun distrieten.
Het aantal is geweldig, maar zij behooren
eigenlijk slechts lot drie partijen. De nog-
regeerendc Conservatives hebben 582 can
didaten gesteld, de Labour Party 559 en dc
Liberals 493. Dit laatste aantal zal ook boven
de 500 komen; de termijn voor candidaat-
stelling is nog niet gesloten. Er zijn verder
nog 24 Communisten gesteld en 27 „wilden",
zoodat uit deze cijfers wel duidelijk blijkt,
dat het heelemaal een zaak van de drie
groote partijen büjft. De kleine groepjes
spelen geen rol, terwijl zij bij ons juist tot
zulk een algemeene krachtsversnippering
leiden. Bovendien is men in Engeland niet
gehouden aan een wiskunstig-mooi maar
psychologisch-foutief berekend stelsel. Wis
kunstig Ls het Engelsche stelsel totaal onge
rijmd, want de sterkste partij zal in oneven
redige mate winnen. Psychologisch heeft het
het enorme voordeel, dat ae kiezersmassa
tenvolle in dc verkiezingen geïnteresseerd
wordt, het element „strijd" zich met volle
kracht doet gelden en alle partijen genoopt
zijn om hun volle energie te gebruiken om
een kans op succes te hebben.
Merkwaardig is de geweldige numerieke
meerderheid van de vrouwen. Tol dusver
werd in Engeland de man kiezer op zijn 21ste,
de vrouw op haar 30ste jaar. Dit verschil ;s
nu weggenomen, er zijn daardoor millioenen
kiezeressen van 2130 jaar bijgekomen
hetgeen dwaas als „bakvisschen-kiesrecht"
wordt betiteld en bij het nieuw-opmaken
van de kiezerslijsten is nu al gebleken, dat
in 355 districten de vrouwen een meerderheid
van meer dan een millioen over de mannen
hebben. De lijsten van 255 districten moeten
nog binnenkomen. Die zullen wel zoowat de
zelfde verhouding geven, zoodat er in totaal
een meerderheid van 1.700.000 vrouwen zal
zijn op een totaal van ongeveer dertig mil
lioen. Een vrouwelijke meerderheid van zoo
wat zes procent.
In de candldaatstelling komt dit volstrekt
niet tot uiting. Op het huidige tc'.aal van
1685 candidaten zijn er maar 64 vrouwelijke,
en het zal meevallen als daarvan een dorde
gedeelte wordt gekozen, zoodat de Vrouw
dan in het parlement 3 pet. van dc slemmen
zou uitbrengen terwijl zij in het land 53 pet.
van het kiezerscorps vertegenwoordigt. Er is
natuurlijk ook in Engeland geen sprake van
eenige aaneengesloten actie der vrouwen; zij
behooren tot de drie oude politieke partijen
van de mannen en vervullen daarin maar
een ondergeschikte rol.
Wel doen alle partijen bij hun verkiezings
actie natuurlijk hevig haar best om de mil
lioenen kiezeressen in het gevlei te komen,
en er worden erg doorzichtige en vrij goeö-
koope trucs voor gebruikt. De reaceringspar-
tij heeft wel het record op dit gebi°d, want
zU heeft, na lang wikken en wegen, een
surplus van vijftien millioen pond op de
slaatsbegrooting in hoofdzaak benut om de
accijns op thee te verminderen, zoodat het
pond thee in Engeland nu twintig cent goed-
kooper ls geworden. Daarvoor moeten de
huismoeders zoo dankbaar zijn, dat zij als
éen vrouw op de Conservatieven stemmen, en
hun mannen suggereeren, voor zoover uit
voerbaar, om hetzelfde te doen. Vermoedelijk
heeft Winston Churchill overwogen dat een
verlaging van den bieraccijns hem wel vele
mannen-stemmen zou bezorgen, maar dc
vrouwen juist in de oppositie jagen, terwijl