AGENDA.
Mussolini: de mensch en zijn geest
37e Jaargang No. 14140
Verschijnt dageliflcs, Behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 29 Juli 1929
HAARLEM S DAGBLAD
(DIRECTEUREN» J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR» ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad f0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatse* waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) /3.57J4. Franco per post door Nederland 13.87J4. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden f 0^7}4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZolder Buitenspaarne 12
Telefoon No*.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1-5 regels /1.73b elke regel meer ƒ035. Reclames
ƒ0.60 per regeL Redactie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels 0.6<V
elke regel meer /Q.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag
Donderdag en Zaterdag) 1—4 reg. 0.25. elke regel meer f 0.1 a uitsl a eoatanfc
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonpés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
MAANDAG 29 JULI.
Palace, Cinema en Variété, Groote Hout
straat 111—113: ,.De dochter van den Sheik"
Tooneel: Amati. 2.30 en 8.15 uur.
Luxor Theater: „Het Gevecht-£oven den
Afgrond" en „De Wedloop om net Leven."
2.30 en 8.15 uur.
Rembrandt Theater: „Lichte Cavalerie".
Tooneel: 7 Ida-girls. 2.30 en 7 en 9.15 uur.
Standaard Theater: „De Straffende Hand"
8.15 uur.
Bloemendaal: Mandolineconcert in
het Bloemendaalsche Bosch, 8.15 uur.
Santpoort: Concert fanfarekorps Wil-
helmina op het Terras. 7.459.45 uur.
DINSDAG 30 JULI.
Groote Kerk: Orgelbespeling 3.159.15 u.
Bioscoopvoorstellingen, vacantiematinées
en 's avonds.
Zuid-Schalkwijk. Volksfeesten, wedstrij
den, kermis.
Vel sen: Raadhuis. Gemeenteraad, 7 uur.
HET PROCES MET DE
MIJ. „SCHALKWIJK."
B. EN W. WILLEN IN HOOGER
BEROEP GAAN.
De Raad der voormalige gemeente Scho
ten besloot op 21 Januari 1927 zich te ver
weren tegen den eisch van de N. V. Maat
schappij' tot exploitatie en administratie
van Onroerende Goederen „Schalkwijk", ge
vestigd en kantoorhoüdende» te Haarlem,
primair tot terugbetaling van f222.304,95
met wettelijke rente, subsidair tot- betaling
van een zoodanig bedrag als een door de
rechtbank te bepalen bedrag wordt te bo
ven gegaan door de som van f 222.304,95;
meer subsidiair tot het doen van rekening
en verantwoording. De Arrondissements
rechtbank, alhier, heeft bij haar vonnis van
26 Maart 1929 voornoemde maatschappij
In haar eisch niet-ontvankelijk verklaard
en haar veroordeeld in de z.g. geliquideerde
kosten.
Van dit vonnis is die maatschappij blij
kens een exploit van 18 Juni j.l. in hooger
beroep gegaan.
Het komt B. en W. van Haarlem noodza
kelijk voor dat deze gemeente zich ook in
hooger beroep en zoo noodig in cas
satie tegen deze vordering verweert. Zij
6tellen voor daartoe te besluiten.
ERNSTIG VERGIFTIGINGSGEVAL
TE WARMOND.
TWEE KINDEREN GESTORVEN, EEN
DERDE ERNSTIG ZIEK.
Dezer dagen werden de drie kinderen van
de familie W. Z., wonende te Leiden, doch
tijdelijk met Hun moeder aan de Kagermeren
vertoevende, zonder dat daarvan een be
paalde oorzaak kon worden gevonden, plot
seling onwel. Aanvankelijk dacht de ont
boden geneesheer aan een lichte ingewands
ziekte, doch toen de onpasselijkheid tegen
den avond steeds toenam, werd nogmaals
medische hulp ingeroepen. De dokter bracht
het jongste kind, een ventje van twee jaar,
onmiddellijk zelf per auto naar het Diaco-
nessenhuis, terwijl hij de beide andere kinde
ren, twee meisjes van 7 en 9 jaar, per zieken
auto daarheen liet vervoeren.
Het vermoeden, dat de arme kleine vergif
tigd waren, bleek helaas maar al te waar.
Zaterdagmorgen is het jongste kind over
leden des avonds is ook het oudste bezweken.
Hoewel van het andere meisje het levens
gevaar nog niet geweken is, bestaat er toch
kans, dat het kind in het leven zal kunnen
worden gehouden.
DE ONTPLOFFING OP DE
DEVONSHIRE.
16 DOODEN.
MALTA, 27 Juli (Reuter). Het aantal
personen, dat tengevolge van de ontploffing
op de „Devonshire" den dood vond, is tot
zestien gestegen.
De oorzaak der ontploffing.
De Britsche draadlooze dienst meldt, dat
officieus bekend wordt dat het ongeluk op
de „Devonshire" het gevolg was van hst
springen van een der nieuwe achtduims-
kanonnen gedurende oefeningen in de Ae-
gaeïsche Zee. De „Devonshire" vertrok direct
naar Volo, in Thessalië, om de gewonden op
het hospitaalschip ..Maine" over te brengen
en vervolgens naar Malta, waar vandaag een
officieel onderzoek naar de oorzaak van de
ramp zal plaats hebben.
De „Devonshire" is een der modernste
kruisers. Zij liep eerst in October 1927 van
stapel en werd eerst in Maart 1929 in dienst
gesteld.
Prins Eitel Friedrich stapt na een veriris-
schend bad te Zandvoort genomen te heb
ben, uit de badkoets.
DE RAMP TE VEENDAM.
Een der gewonden overleden.
HET LIJK VAN BOS GEVONDEN.
Vrijdagnacht is Otto Koetje, een der zwaar
gewonden bij de ramp te Veendam, in het
R.K. Ziekenhuis te Winschoten overleden.
Het lijk van d>en 32-jarigen arbeider Klaas
Bos, vader van vijf kinderen is Zaterdagmor
gen om 10 uur, vreeselijk verminkt en van-
eengescheurd, in een kuip van de afgebrande
fabriek gevonden.
De N. R. Ct. meldt nader: Het bijna geheel
verkoolde lijk van den arbeider K. Bos is
door den arbeider H. Kuikkeler door een
groot toeval in den exhauster gevonden. Hij
zag bij zijn werk iets blinken en bij onder
zoek bleek het een koperen tabaksdoos en een
stalen lucifersdoosje te zijn, behoorende aan
den vermiste. De ongelukkige moet ih den
luchtkoker gekropen of geduwd zijn. De
wijdte van de opening is nauwelijks vijftig
c.M. Verder is vanhet lichaam niets meer
te herkennen. Het is een vormlooze massa.
De toestand van de vijf gewonden van de
ramp te Veendam, die in het Roomsch
Katholiek ziekenhuis te Winschoten opgeno
men zijn, was Zaterdag hoogst ernstig.
3 COMMUNISTEN IN AGRAM
DOODGESCHOTEN.
BELGRADO, 28 Juli (V.D.) Naar uit
Agram gemeld wordt wilde de politie in de
nabijheid der stad 3 communisten, die naar
zij meende een aanslag voorbereidden, ar
resteeren. In den nacht op Zondag om
singelde de politie het huis en verlangde
van hen, dat zij de deur-openden. De com
munisten openden hierop het vuur. dat
door de politie beantwoord werd. Na een
korte schietpartij drong de politie het huis
binnen en vond de 3 communisten doodge
schoten.
AARDBEVING IN ECUADOR.
60 DOODEN?
NEW-YORK, 26 Juli. Volgens een be
richt van de Associated Press uit Quito zou
een zestigtal personen gedood zijn bij een
aardbeving, die de plaats Moyurgo bijna ge
heel heeft verwoest. De bewoners zijn in pa
niek gevlucht.
ZWARE BOSCH- EN HEIDE
BRAND IN DRENTE.
Groote uitgestrektheden bosch en heide
veld, gelegen tusschen Havelte en Wapser-
veen, nabij de Hunnebedden, behoorende aan
verschillende eigenaren, zijn Vrijdag door
brand vernield. Den geheelen dag woedden
de vlammen, bij sterken wind, met kracht
voort. Tot uit verren omtrek kwam hulp op
dagen. Hoewel het blussingswerk met kracht
werd aangepakt, mocht het niet gelukken
voor den avond de vlammen in hevigheid
te doen afnemen, aldus de N.R-C.
DE WINKELSLUITING OP 15 AUGUSTUS.
Het bestuur van de afdeeling Haarlem van
den Ned. R.K. Bond van Handels-, Kan
toor- en Winkelbedienden ,,St. Franciscus
van Assisië" heeft aan de werkgevers in het
winkelbedrijf een circulaire gezonden, waar
in hun wordt verzocht op 15 Augustus, den
feestdag van O.L. Vr. ten Hemelopneming,
hun winkels te sluiten en (óf) het R.K.
personeel vrijaf - te geven.
Het woord is aan
v. Handel-Manzetti:
Geen ijzer en staaldoch een vaste, goede
ivil zal over de wereld zegevieren.
HET BRONZEN TIJDPERK.
Er is er eens een tijd geweest,
Nog niet zoo lang geleden,
Toen was de vrouw voor zon bevreesd,
Toen werd de zon bestreden;
Toen werden hoofd en hals en arm,
Al scheen de zon ook nog zoo warm.
Zorgvuldig toegedekt,
Toen werd er docr den zonnebrand,
Ten hoogste op de vrouwenhand,
Een bruine tint verwekt;
Toen streefden vrouwen allemaal,
Naar 't teeder schoonheidsideaal,
Van 't Venusbeeld alleen,
De fraaie lijn, niet al te slank.
De huidskleur rein en smetloos blank,
Naar 't monument in steen.
Die tijd, ofschoon niet lang gelee,
Is wel finaal voorbij,
De zon in 't lage land aan zee,
Beschijnt de vrouw nu vrij;
Zij zoekt thans naar den zonnebrand,
Voor hals en arm, voor gelaat en hand,
Terwijl zij schaduw mijdt,
En als er parasols nog zijn,
Die zijn voor schijn, niet zonneschijn,
In dezen nieuwen tijd;
Een nieuwe zomer, nieuw geluid.
De mode der verbrande huid,
Heerscht hevig over ons,
De kunstenaar maakte thans der vrouw,
Als hij zijn beeld herscheppen zou,
Een monument in brons.
P. GASUS.
DE „GRAF ZEPPELIN" WEER
NAAR AMERIKA.
START WAARSCHIJNLIJK A.S.
WOENSDAGNACHT.
BERLIJN. 28 Juli (V.D.) Naar verluidt
zal de „Gx-af Zeppelin" in den nacht van 31
Juli op 1 Augustus starten voor zijn tocht
naar Amerika.
Naar thans vaststaat zullen 21 passa
giers aan dezen tocht deelnemen. Ecke-
ner toonde zich bijzonder voldaan ^ver het
werken der motoren. Voor den overtocht
zal thans geen proefvlucht meer plaats
vinden.
BEKLAAGDEN IN HET PROCES
STINNES VRIJGESPROKEN.
Hugo Stinnes Jr.
Onder groote belangstelling is vonnis in
het proces Stinnes gewezen.
Beklaagden Stinnes, Nothmann, Leo
Hirsch en Schneid zijn vrijgesproken. We
gens poging tot zwendelarij is beklaagde von
Waldow tot 4 maanden gevangenisstraf ver-
oordeeld, waarvan 7 weken in mindering ko
men voor de voorloopige hechtenis, Bela
Gi'oss is eveneens tot 4 maanden, voor het
zelfde feit veroordeeld. Zijn straf wordt met
een week verminderd. Wegens medeplichtig
heid heeft de rechtbank Eugen Hirsch tot
3000 mark boete of 1 maand gevangenisstraf
veroordeeld.
Het O. M. is in hooger beroep gegaan.
EXAMENS HOOFDAKTE
Haarlem 27 Juli. Geëxamineerd 8 mann.
candidaten, afgewezen 1.
Geslaagd de heeren: P. Goudsbloem.
Alkmaar; J. Groot. Helder; J. Koelman.
Alkmaar; C. Kol. Enkhuizen; w. Winter,
Bergen (N.H.); H. P. Postma. Zuidschar-
woude en J. J. van Dijk, Haarlem,
De ware geschiedenis van
Mussolini's avontuurlijk leven.
Door iemand die
hem van nabij kent.
Vandaag is het juist 46 jaar geleden dat in
een vredig, zonnig dorp van Zuid-Italië een
donker uitziende smid met zijn werk ophield
oixi het nieuws te vernemen dat hem een
zoon was geboren. De smidse stond in vollen
gloed, ijzer stootte op ijzer. Het kind met een
bestemming was geboren.
Deze smid Mussolini was zijn naam
was een man van eenige beteekenis in de
plaats zijner inwoning. Van een oorspron-
kelijken geest en een onafhankelijk karakter,
was hij de erkende kampvechter in alle
zaken die het dorp of zijn inwoners betrof
fen en de kleine Benito werd geboren als
lid van een gezin dat niet rijk. maar ener
giek, trotsch en uitdagend was. Het kind nam
toe in grootte en in kracht te midden van
den inspannenden arbeid in de smidse en in
den altijddurenden zonneschijn. Hij was even
werkzaam van geest als van lichaam cn zoo
achtte de trotsche vader het 't beste dat de
jongen maar onderwijzer werd: het eenige
beroep waarin iemand die niet over andere
middelen beschikt, zijn dorst naar kennis
kon bevredigen.
Het voorbeeld van zijn vader volgend be
hoorde de jongeling al spoedig tot de vurig
ste radicalen van het dorp en de socialisten
verwelkomden hem als een bekwaam en ge
vat verkondiger van de nieuwe leer van op
standigheid en verzet. De verkiezingen boden
de gelegenheid om te getuigen. Spreken op
vergaderingen, menschenmenigten aanvoe
ren en stembussen vernielen, dat waren de
natuurlijke en uitbundige uitingen van een
buitengewooxx vurigen geest die in opstand
kwaxn tegen elke oxxderdrukking. Mussolini,
xxu jong onderwijzer, was bij de eerste krui
sing van zijn levenspad aangekomen. Zonder
aarzelen had hij zijn weg gekozen: hij was
een opstandige. De plaats zijner inwoning
werd hem tegelijk te kalm en te gevaarlijk.
De afvallige zocht de groote stad, de een
zaamheid in en tegelijkertijd het gezelschap
van de groote menschenmassa's.
Moeilijke tijden volgden. Met wat les geven
en wat schrijven voorzag hij op schamele
wijze in zijn levensonderhoud; lezen, debat-
teeren en middernachtelijke gesprekken in
cafés waren zijn liefhebberijen. Zich te on
derwerpen en aan te passen was onmogelijk
voor hem als hij niets om zich heen zag dan
slechte organisatie, verspilling en kleinzielige
concurrentie in de industrieele gemeenschap
pen van den tijd vóór den grooten oorlog.
Zijn critiek, altijd rondborstig, soms venijnig
bracht hem in conflict met de verantwoorde
lijke autoriteiten en de jonge man besloot
veiligheid te zoeken en het behoud van zijn
vrijheid in het gastvrijee Zwitserland dat
beschouwd werd als het dorado voor politieke
ballingen. Vrienden ontvingen hem en'hiel
pen hem. Wat werk hier, vrij logies voor een
nacht bij een kameraad daar: zoo gingen de
dagen voorbij.
Maar er was niet veel werk voor den pen
voerder. De balling, zwervende van stad naar
stad, leerde de bitterheid kennen van het
gemis van ceft tehuis en hij leed honger.
Honger, vooral honger te midden van over
vloed, maakte een van nature heftig man
tot een desperado en weer kwam Mussolini
in conflict xnet de autoriteiten. Hij werd
het land uitgezet. Eenige volgende jaren
leefde de opstandige maar steeds nadenkende
jonge man eenigen tijd in Frankrijk en later
te Trent in Oostenrijk. Gedurende zijn
zwerftochten was Mussolini uitstekend met
de Fransche taal op de hoogte gekomen en
hij gaf er les in om zich voor den honger te
vrijwax-en. De viool nam ook veel van zijn
tijd in beslag en bracht dikwijls vertroosting
voor zijn somber peinzenden geest en voor
landgenooten die met hem een gedwongen
of vrijwillige ballingschap deelden. Maar
vooral deed Mussolini, in die verschillende
landen en door den omgang met mannen en
vrouwen van allerlei volken een groote en
diepgaande kennis op van menschen, theo
rieën en vele andere zaken en deze kennis
legde den grondslag van zijn mcx-kwaardlge
wijsbegeerte, die practijk en theorie, dogma
en oppositie in zich yereenigde.
Toen Mussolini weer in Italië terug was leidden
zijn zich ontwikkelende littéraire bekwaam
heid, zijn groote ondervinding en zijn energie
er toe dat hij spoedig eerst nu en dan een ar
tikeltje eu daarna regelmatig bijdragen
schreef voor de socialistische pers en in die
dagen vol leven en werkzaamheid van een
groeiende partij duurde het niet lang of hij
maakte promotie en de jonge journalist werd
spoedig hoofdredacteur van de ..Avantü". het
voornaamste socialistische dagblad- Nu had
zijn eerzucht haar doel bereikt: de geboren
revolutionnair kon nu naar hartelust fulml-
neeren tegen die euvels welke zwaar wogen
op dc nederige klasse waaruit hij voortkwam.
Maar het lot had een axidere bestemming
voor hem.
Toen de oorlog kwam werd iedere partij in
Italië in twee kampen verdeeld: het cene
kamp wilde deelnemen aan den oorlog aan
de zijde van Frankrijk en Engeland, het an
dere wilde neutraal blijven. Ieder land had
zijn bepaalde reden, waarom het aan den
oorlog deelnam; voor Italië werd dc „heilige
zaak": de bevrijding van die provinciën, die
aan Oostenrijk behoorden maar door de
Italianen als een natuurlijk deel van Italië
werden beschouwd. Bij vele socialisten legde
het internationalisme het af tegen den
wensch het werk van Garibaldi en Marzinl
voort te zetten. Tot die socialisten behoorde
Mussolini die, met zijn gewone kracht, decl-
neming van Italië bepleitte aan een oorlog
die de nationale eenheid van Italië zou vol
tooien. Met karakteristieken ondernemings
geest deed de jonge exx ïxiet rijke journalist
zijn imponeerend dagblad verschijnen; maar
op het gebied van propaganda zijn alle din
gen mogelijk. Dc premier, Giolitti cn do
voorstanders van het lxaxidhaven der neutra
liteit x-aakten hun macht kwijt en Italië be
gaf zich in een oorlog van Internationale
verdediging eix die eindigen zou nxct een
nationalen vrede. Mussolini nam vrijwillig
dienst in het leger en nam in verschillende
hoedanigheden aan den strijd deel. Zijn
leven gedurende den oorlog bestond uit on
ophoudelijk strijden aan het front cn het
voeren van propaganda in het land.. Het is
een hoofdstuk van de geschiedenis op zich
zelf.
Toen eindelijk de vrede kwam vond hij in
Italië een jubelend volk, bezield door lxooge
ovex-winnaarsidealen. Maar de vredesvex-dru-
gen brachten teleurstelling aan de natie cn
de toestanden in de industrie ontgoocheling
aan een gedemobiliseerd leger. Een gemakke
lijk aan zijn gevoel toegevend volk zocht een
uitweg voor de na den oorlog hecrschencTo
ontevredenheid, het socialisme vond een
xxieuwe kracht, het communisme werd een
algemeen verbreide nieuwigheid. Het fas
cisme werd geboren. In deze drie politieke
vormen zochten idealisten het beloofde land
te verkrijgen dat de oorlog zoo royaal had
beloofd maar zoo wreed ontzegd. Het was
in dit tijdperk van de geschiedenis van
Italië dat Mussolini's bijzonder genie aan
den dag kwam. Mussolini voegde dc vroegere
soldaten, die teleurgesteld waren zoowel in
hun nationale aspiraties als in hun econo
mische verlangens en de jongere mannen
voor wie de oorlog minder een stuk werkelijk
heid dan wel een inspiratie was geweest, tot
één partij samen: een partij dus waarin ve
teranen en beginnelingen zich vereenlgden,
geloovend, bijna fanatiek geloovcxxd, dat zij
de uitvex-koren kampioenen van hun land
waren. Dat was een partij die bezig was,
zich te vox-men. Lntusschen zocht het socia
lisme hervormingen te verkrijgen door par
lementaire methoden en het ongeduldig
communisme reed lxet socialisme door direc
te actie ixx de wielen. Belden trachtten macht
te krijgen maar faalden. Beiden was het zelf
voldane maar zeer taktvollc liberalisme te
slim af. Politiek en industrieel was Italië
schaakmat gezet. Alecn het fascisme moest
dc arena nog betreden.
Op een internationale conferentie in Bel
gië werd Mussolini, die toen midden in zijn
socialistische actie zat, eens door een bekend
Belgisch staatsman genoemd: een typischen
Italiaanschen condottiere van de 15e eeuw.
En inderdaad, het is niet moeilijk ons den
strijdlustigen Mussolini in een vroegere eeuw
voor te stellen als den het niet al te nauw
nemenden leider van een bende plunderende
huurlingen. Nadat de arbeiders bezit had
den genomen va3x de fabx-ieken cn na de in
eenstorting van deze beweging in den nazo
mer van 1920, was de overmeestering der re
geering door geweld ïxiet langer een ana
chronisme maar een politieke mogelijkheid.
Plannen voor gewapende opstanden vormden
in verschillende kringen de onderwerpen van.
besprekingen, eenige öp den voorgrond tre
dende mannen werden in 't geheim genoemd
als aanstaande dictators: D'Annunzio en Glu-
lietti, de leider der coöperatie van zeelieden.
Men sprak ook van een driemanschap, waar
van Mussolini dan deel zou uitmaken. Maar
door verschillende oorzaken, (waarvan niet,
de geringste was de onzekerheid die een coup
d'état in de 20e eeuw met zich brengt) liepen
