fr r AGENDA. De brand te Hillegom 7%l 1 .•-<m !$7e Jaargang No. 14141 Verschijnt dagelijEs, Behalve op Zon- en Feestdagen Dinsdag 30 Juli 1929 HAARLEM S DAGBLAD DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR! ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN: per week 0.27)4, met Geïllustreerd Zondagsblad /0.32 Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) 3-57)4. Franco per post door Nederland 3-87)4. Losse nummers 0.06. GeilL Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post. Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspa&rne 12 Telefoon No».: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENTIEN1—5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclame» /0.60 per regeL Redoctie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels f 0.6<X elke regd meer ƒ0.15. boiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag^ Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f025. elke regel meer ƒ0.10. uitsl i contant* Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreak f 100. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN. EERSTE BLAD DINSDAG 30 JULI. Groote Kerk: Orgelbespeling 8.15—9.15 u. Brongebouwtuin. Ledenconcert H.O.V. o.l.v. Marinus Adam. 8.15 uur. Palace, Cinema en Variété, Groote Hout straat 111113: ,.De dochter van den Sheik" Tooneel: Amati. 2.30 en 8.15 uur. Luxor Theater: „Het Gevecht boven den Afgrond" en „De Wedloop om het Leven." 2.30 en 8.15 uur. Rembrandt Theater: „Lichte Cavalerie". Tooneel: 7 Ida-girls. 2.30 en 7 en 9.15 uur. Standaard Theater: „De Straffende Hand" 8.15 uur. Zuid-Schalkwijk. Volksfeesten, wedstrij den, kermis, 2 uur en 's avonds. y el sen: Raadhuis. Gemeenteraad, 7 uur. WOENSDAG 31 JULI. Bioscoopvoorstellingen, 's middags en 's avonds. Statenzaal, Prinsenhof, Gemeenteraad. 1.30 en zoo noodig 8 uur. Zuid-Schalkwijk. Volksfeesten met zomer kermis. 2 uur en 's avonds. Z andvoort. Groot-Badhuis. Groot opera-concert. 8 uur. LEVERING DOOR DE GEMEENTE. In ons vorig nummer is een en ander ont leend aian een uitvoerig stuk van de Mid denstandscentrale betreffende het huur koopsysteem, uitgeoefend door de gemeente. Hoe de Middenstandscentrale daarover denkt, is bekend; zij ontraadt het ten sterk ste en is bovendien van oordeel, dat het ge- rneentebestuur zich tegenover de Midden standscentrale gebonden heeft om het stelsel van levering niet verder uit te breiden. Feitelijk geldt het hier een dubbel vraag stuk: in de eerste plaats, dat de gemeente zelf levert en in de tweede plaats, dat de gemeente levert op afbetaling. Het verzet van de Middenstandscentrale betreft beide. In de eerste plaats is zij van oordeel en terecht, dat de gemeente niet behoort te con- curreeren met den middenstand, wiens vak het is te leveren en die daarvoor veel beter is ingericht dan het openbaar bestuur. In de tweede plaats acht zij het stelsel van huur koop in het algemeen noodlottig voor de maatschappij. Wij zien om ons heen, dat het eerste denkbeeld voortdurend meer vasten voet krijgt: jaren geleden heeft de gemeente Haarlem het noodig gevonden, om terwijl er meer dan voldoende concurrentie is in het drukkersbedrijf en er dus van te hooge prij zen geen sprake kan zijn, voor zichzelf een drukkerijtje in te richten en aldus een hoe veelheid drukwerk, dat voor dien tijd door het particulier bedrijf werd geleverd, in eigen exploitatie te nemen, daarmede dus te kort; doende, aan het gezonde beginsel, dat de ge meente alleen dan als koopman behoort op te treden, wanneer zij door den aard van de koopwaar beter dan een ander tot leveren in staat is en zich dus daartoe geroepen kan achten. Om die reden kan men vrede hebben, zelfs toejuichen de exploitatie van gas, elec- triciteit, water en (ofschoon dit minder een levering dan wel een gemeentedienst is) het exploiteeren van een openbaar .slachthuis. Daartoe had zij zich evenwel moeten beper ken en wanneer zij verder gaat en ook gas fornuizen, gaskachels en dergelijke gaat le veren, schiet zij haar doel ten eenenmale voorbij, want het is niet waar, dat de ge meente dit beter kan doen dan de particu liere handelaar. Integendeel, het is z ij n be drijf, waarvan zij zich voor een deel mees ter maakt, het bedrijf, waarop hij zich den geheelen dag kan toeleggen, terwijl het voor de gemeente nooit iets meer kan worden dan een onderdeel van de lichtfabrieken. Indien er voor de gemeente voordeel te behalen is in levering van allerlei artikelen (want waar eindigt het stelsel, wanneer het eenmaal be- gonnen is) dan is het moeilijk na te g?an of het voordeel inderdaad belangrijk genoeg zou zijn om daarvoor concurrentie aan te doen aan den particulieren koopman en wij zijn geneigd om het tegendeel te verwach- ten. De gemeente kan immers hare kosten veel minder goed overzien dan de particulier; zij heeft uit den aard van de zaak, eenmaal ingescheept op den stroom van het onjuiste stelsel, neiging om het te verdedigen en dus de kosten, die het meebrengt zoo klein moge lijk te zien. De particulier kan zichzelf in dat opzicht niets wijsmaken; hij moet op straffe van ondergang alle uitgaven, die aan de levering verbonden zijn, tot op den laat st en cent toe meetellen en kan niet, zooals de gemeente, een optimisme betrachten, dat- haar niet tot ondergang brengen zal, omdat zij (de gemeente) immers altijd over het noodige geld beschikt. Deze redeneering is zoo eenvoudig en tegelijk zoo logisch, dat wij ons erover moeten verwonderen, wanneer het gemeentebestuur niettemin het verkeerde stelsel nog voortzetten wil; de eenige reden daarvan is, zou men zeggen, dat het open baar gezag nimmer ongelijk erkent en dus neiging heeft om theoretische winsten te be cijferen, die de practische werkelijkheid niet wettigt.Wat daartegenover staat, is helder als <ie dag: verlies voor den particulieren hande laar, vermindering dus van zijn winst-, ach teruitgang van zijn financieele positie, waar door hij minder dan vroeger in staat is, bij te dragen in de algemeene kosten van de ge meente, terwijl bovendien de geheele maat schappij schade ondergaat vair het feit, dat hij ook ten opzichte van zijn levensstan daard, het onderhoud van winkel, woon- of pakhuis, zich beperkingen moet opleggen, die weer ten nadeele komen van andere le den van den middenstand. Gesteld dus dat de gemeente winst maakt, wat nog twijfel achtig is, dan toch ontstaat er in het al gemeen verlies, omdat de middenstand, die uit den aard van de zaak nagenoeg zijn ge heele inkomen ten goede doet komen aan de samenleving, tengevolge van levering door de gemeente, verzwakt wordt. Dit is het eerste verkeerde beginsel, leve ring door de overheid. Het wordt nog nood- lottiger, wanneer die levering bovendien ge schiedt op afbetaling, waardoor menschen in de verzoeking komen om zich in schulden te steken, die zij niet kunnen dragen en die hun op den duur als een ketting aan het been zullen hangen. Meer dan eens hebben wij deze twee beginselen bestreden en wij zouden ons zelf slechts kunnen herhalen, wanneer wij daar dieper op ingingen. Dat wij er nu nogmaals op terugkomen, geschiedt dan ook alleen omdat er morgen in den gemeente raad een principieele beslissing moet worden genomen, die wellicht voor de toekomst van verre strekking zal blijken te zijn, het voor stel namelijk van B. en W. om met deze le veringen door te gaan. Hoever zal men met tertijd de gemeentelevering uitstrekken? Zal zij zich beperken tot een onderdeel van haar monopolistische bedrijven of zal zij volgens het Fransche spreekwoord „l'appétit vient en mangeant" (al etende komt de eetlust) zich ook op allerlei andere artikelen werpen, waarover zij nu nog niet denkt? Het bureau van gezamenlijken inkoop, aangeprezen als wonderbare besparing, is er al een begin van en wij weten niet, hoever men zal willen gaan. Daarom juist is het van het grootste belang, dat morgen in den gemeenteraad de motie van den heer Van Li-emt om niet den gemeentelijken verkoop (huurkoop) voort te zetten, met de grootst mogelijke meerderheid wordt aanvaard. HET WERELDDUURRECORD VLIEGEN. NAAR DE VIERHONDERD UUR! NEW YORK, 29 Juli (V.D.) De Ameri- kaansche vliegers Jackson en O'Brien zijn op het oogenblik, dat dit bericht bekend wordt 390 uren onafgebroken in de lucht. De motor functionneert nog steeds onberispe lijk. Eert mededinger gedood MINNEAPOLIS, 29 Juli (N.T.A.) Het vliegtuig „Minnesota" dat reeds 154 uur in de lucht vertoefde en een poging deed om het duurrecord (met ravitailleering in de lucht) te verbeteren is plotseling van 61 M. hoogte op de autorenbaan gestort. Kapitein Orighton werd op slag gedood en de andere piloot zwaar gewond. Men had juist even te voren voorbereidselen getrof fen om tot nieuwe ravitailleering over te gaan. Het is nog onbekend door welke oor zaak het vliegtuig zoo plotseling gevallen is. HET CONFLICT IN LANCASHIRE. Sombere dag. 1800 FABRIEKEN STAAN STIL. MANCHESTER, 29 Juli. De eerste dag van het conflict in de katoenindustrie was somber en het regende aanhoudend. Onge veer 1800 fabrieken staan stil, nagenoeg een half millioen werklieden zijn werkloos en de loonderving per week bedraagt meer dan twee millioen pond sterling. Ook de vooruitzichten zijn buitengewoon somber. Het eenige lichtpunt is de beslissing van een gering aantal fabrikanten, zich af zijdig te houden van het geschil en de werkzaamheden tegen de huidige loonen te laten voortzetten. De minister van Arbeid, miss Bondfield, volgt het verloop van den toestand met ernstige bezorgdheid, doch zij is van meening, dat haar departement op het oogenblik niets kan doen. GEWELDIGE MIJNONTPLOFFING 23 DOODEN 12 ZWAAR GEWONDEN. BERLIJN, 30 Juli (Wolffbureau). Uit Niederhemersdorf in Silezië wordt gemeld, dat in een mijn aldaar door een tot nog toe onbekende oorzaak een geweldige ontploffing heeft plaats gehad, tengevolgde waarvan 23 mijnwerkers gedood en 12 zwaar gewond wer den. PERSONALLY Geslaagd voor het examen Duitsche Handelscorrespondentie, de heer K. Rijpma, alhier. Voor het examen Boekhouden M. O. is te 's-Gravenhage geslaagd L. W. v. d. Boom uit Haarlem. MELKSTRIJD. (De veehouders en melkhande laren hebben een conflict ge voerd over den melkprijs, dat in- tusschen weer geëindigd is, na dat beide partijen een cent per Liter hebben toegegeven). Ik héb het oordeel van een koe over dit onderwerp gevraagd. Zij sprak: O nee maar, meneer, dat 's mijn eerste interview, Dat kennen.wij zoo niet op 't land, Ik ben maar een heele eenvoudige koe, Komt nou wat ik loei in de krant? Ga zitten meneer op mijn weide en schenk U wat van mijn melk in een glas; En nu. wilt u weten wat ik er van denk? Welnu, ik spreek namens mijn ras: Het is een schandaal dat men ons maar negeert, Wij worden er niet in gekend, Het is toch de koe die de melk produceert, Maar nooit ziet de koe zelfs een cent. Wij kauwen, herkauwen maar eindeloos gras, Wij werken op Zondag zelfs door, Wij maken maar melk, en komt dat nou te pas, Nooit zegt men ons dankje er voor; Een koe is vóór alles een vreedzaam soort dier, Dat zich met geen ruzie bemoeit, Maar als men haar kortweg negeert zooals hier, Dan wordt ze toch boos en ze loeit; c Er is ons nog nooit onze meening gevraagd, Er wordt over ons maar beschikt, Bedenken ze wel, wat daarmee wordt gewaagd, Stel voor, dat de koe 't eens vertikt! Enfin, al die matschudding is weer geweest Zij vonden elkaar weer en elk (Dat is zoo echt menschlijk, zoo doet nooit een beest) Heeft water gedaan in zijn melk. P. GASUS. DE KABINETSCRISIS. EEN INGEWIKKELDE TOESTAND. (Van onzen parlementairen correspondent). Den Haag, 29 Juli. De parlementaire redacteur van d e Standaard berichtte Vrijdagavond, dat Jhr. Ruys de Beerenbrouck in zijn opdracht tot kabinetsformatie niet geslaagd was. Hoe wel dit bericht niet bevestigd werd en er zelfs nadien een communiqué verscheen, hetwelk mededeelde, dat er a.s. Woensdag een verga dering plaats heeft van den kabinetsforma teur met vertegenwoordigers der rechtsche fracties, moet men de beteekenis ervan toch niet onderschatten. De Standaard is het hoofdorgaan van de A.-R. fractie en de heer Colijn hoofdredacteur. Een dergelijk bericht zal in het hoofdorgaan wel niet opgenomen worden, zondat dat de hoofdredactie er in is gekend. Al moge dus onjuist zijn, dat Jhr. Ruijs niet geslaagd was op ernstige moei lijkheden wijst het bericht ongetwijfeld. Naar ik verneem waren er voor de a.-r. fractie twee moeilijkheden. Allereerst het vast accoord .waarop zij met een rechtsch minis terie in zee wil en dat de chr.-hist. fractie afwijst. Maar daarnaast wordt er door de a.r. fractie een moeilijkheid gevonden in het feit, dat de heer Ruys de Beerenbrouck alleen dan een rechtsch kabinet mogelijk acht, wanneer het democratisch is georiënteerd. Meer democratische maatregelen, verder gaande sociale maatregelen het kost alles geld. En daarvoor zien de héér Colijn en de zijnen de middelen niet aanwezig. De heer Colijn die de pushing power in zijn frac tie is. dat zal straks blijken wil de een maal gesaneerde staatsfinanciën niet op nieuw aan moeilijkheden blootstellen en even min acht hij belastingverhooging, om de economische gevolgen daarvan, gewenscht. Vandaar de ernstige bezwaren, die hij op pert tegen het program van den heer Ruys de Beerenbrouck. Dat alles is op de fractie vergadering der A.-R. besproken en de heer Colijn, gemoedsmensch als hij is (al lijkt dat op het eerste gezicht anders) zal onder den eersten indruk van zijn eigen afwijzen van geldvragende maatregelen, zijn parlemen tairen redacteur daarvan mededeeling heb ben gedaan. Deze reconstructie lijkt ons niet onlogisch. Intusschen. Jhr. Ruys de Beerenbrouck geeft 't niet zoo heel spoedig op. En zijne bedoe ling met de vergadering van Woensdag zal wel zijn de rechtsche groepen te overtuigen van de noodzakelijkheid van samengaan, ook om weer een parlementair ministerie te kun nen vormen. Ik vernam voorts, dat de A.-R. fractie in geen enkel opzicht belust zou zijn op de be zetting van den ministerpost voor Financiën. De heer Colijn heeft met zijn ministerschap, gedurende hetwelk hij door scherpe maatre gelen tekorten wegwerkte, zoowel tegen kanting, politieke tegenkanting ook tegen zijn groep, in het leven geroepen, dat hij de zorgen voor het financieele departement gaarne aan anderen overlaat. Geen A.-R. schijnt, dat departement voor zijn rekening te willen nemen, hoewel o.a. de heer de Wil-' de reeds als minister van Financiën werd ge noemd, de bekwame wethouder van Den Haag. Maar toen wij Zaterdag den heer de Wilde opbelden om hem te vragen naar de juistheid van het Standaard-bericht, hoorden wij. dat hij des morgens vroeg (dus na de A.-R. fractievergadering) voo: vier weken naar het buitenland was vertrokken. Daaruit moge geconcludeerd worden, dat hij Het woord is aart. Thomas Hood: Hoe stevig je je deur met slot en grendel sluit, Wie houdt er dood, den postman of de kletskous uit. niet alleen het ministerschap niet ambieert, er mag ook uit geconcludeerd worden, dat de fractie de leiding gaarne aan den heer Colijn overlaat. Er zijn meer A.-R. heeren met groote vacant ie buiten parlementair Den Haag. Weet a.s. Woensdag de heer Ruys de Bee renbrouck de rechtsche fracties niet te over tuigen van de noodzakelijkheid van samen gaan. dan zal wat wij steeds betoogd heb ben als waarschijnlijk: hoewel de figuur van Jhr. Ruys en het aanvankelijk uitblijven van- afkeer der rechtsche fracties tot samenwer king het slagen van den. formateur nog niet uitsluiten een rechtsch georiën teerd extra-parlementair kabinet wel de vorm worden van het nieuwe ministerie. In dit geval, vernam ik, zou na het échec van Jhr. Ruys als formateur de heer Kooien naar voren worden geschoven door zeer invloed rijke leden der R.-K. fractie. Of de heer Koo ien zou willen? dat is een andere vraag. COMMUNISTISCHE ACTIE TE EINDHOVEN GEVREESD. 100 Man politieversterking. DE PHILIPSFABRIEKEN ONDER STRENGE BEWAKING. (Zie ook elders in dit nummer.) De vorige week is bij de N.V. Philips Gloei lampenfabrieken te Eindhoven een groot aantal communisten ontslagen. In verband met de ontvangst van eenige anonieme dreig brieven, het vermoedelijk voornemen der communisten om op 1 Augustus, den dag waarop 15 jaar geleden de Wereldoorlog uit brak, een relletje op touw te zetten en de vrees voor communistische aanslagen, is Zondagavond naar de „Maasbode" meldt, een versterking van de marechaussee van 50 man aangekomen. Zondagavond heeft een drietal auto's, met in elk vier marechaussees, door de stad ge patrouilleerd. De Philips-fabrieken en naar verluidt ook de gasfabriek staan onder politionele bewa king. Bij verschillende hoofdemployés der fa. Philips is politie in huis gelegerd, in verband met dreigementen, dat op de hoofdemployés aanslagen gepleegd zouden worden. Ook in het Philipsdorp was Maandag morgen een groote politiemacht op de been. Maandagavond om 10 uur is wederom een afdeeling militaire politie van 50 man in Eindhoven aangekomen. Ze begaf zich naar Tongelre. De Philips-fabrieken werden Maan dag door de gemeente-politie streng bewaakt. Op de gloeilampenfabriek werd 's avonds niet overgewerkt, wel op de glasfabriek. De controle bij de verschillende fabrieks- poorten is buitengewoon scherp. De recher che oefent in de geheele stad een zeer scher pen controledienst uit. Ook op het binnen komen van treinreizigers wordt nauwkeurig acht geslagen. HAARLEM, 30 Juli Parlementaire comedic. Een van dc wonderlijke oude bepalingen, behoorend tot dc adat van het Britsche La gerhuis, stelt vast dat een nieuwbenoemde voorzitter door twee leden bij dc hand naar z(jn zetel, onder den troonhemel, geleid moet worden. De bepruikte grootwaardtgheidsbc- klecder moet dan „met klaarbüjkelijkcn te genzin" op het gestoelte der eerc gaan zitten. Zoo wil de adat het, zoo gebeurt hot. dus nog altijd, en aangcizcn de meeste politici gebo ren acteurs zijn ccn verbitterd man ver zekert mij, dat zij speciaal voor „marqué" zijn begaafd wordt die tegenzin altijd goed ge speeld. Het Huis ziet dat met stalen gezich ten aan, want het houdt van zijn oude sym bolen, en ze zijn veel nuttiger dan vroeger ook, want nu dienen ze tenminste vaak om de heeren 'n beetje in toom te houden. Andere landen doen veel minder aan dit soort van overjarig ceremonieel. Dc Fran- schen heeten cr wel het allerminst van to houden. Zij hebben weinig parlementair de corum meer. Nog minder dan wij in Holland, zoodat het uiterlijk voorkomen van een Fransch ministerie ons nooit erg prettig aan doet. Het ziet. er onveranderlijk uit als een rij kleine dikke burgers met kaasbollen en slechtzittende pakken, -en je bent geneigd te vragen, waarom de hoogsten in den lande, de officieren op het Schip van Staat, zich nu niet al hebben zij dan een afkeer van alle galakleedij tenminste van ccn goeicn kleer maker kunnen voorzien. De afkeer van ceremonieel blijkt evenwel in Frankrijk ook niet onbegrensd te zijn. Briand heeft zijn nieuwe regeering gevormd op de allereenvoudigste wijze. Hij heeft zon der een enkele uitzondering de heele oude regeering gecontinueerd. Dit is de twaalfde maal dat hij een kabinet heeft samengesteld, en zoo huchter als ditmaal is het resultaat nog nooit geweest. Enfin, de crisis is afgeloopen, de heeren kunnen rustig doorwerken en trachten zich nog wat langer staande te houden. Briand is naar het Elysée gegaan en heeft den presi dent der Republiek meegedeeld dat hij zijn opdracht had volbracht en de heele verza meling, het volledige tableau de la troupe, opnieuw ingehuurd. Is dat niet genoeg? Neen. Het protocol eischt, dat de nieuwe premier thans zijn mi nisters aan den president der Republiek komt voorstellen Aldus is vandaag geschied. Zoo'n plechtig heid speelt zich niet af in het openbaar. Het is dus mogelijk dat de heeren de gelegenheid benut hebben om eenige geestigheden aan het geval te wijden. Het is lichtelijk komisch, als je gedurende geruimen tijd al vele malen met hetzelfde gezelschap onder iemands pre sidium vergaderd hebt. om op een goeden morgen met z'n allen bij hem te komen en te zeggen: „Nu komen wij ons weer eens voor stellen". De comedie is minder hypocriet dan die van den Lagerhuis-voorzitter, die tegenzin moet veinzen in een functie die hij krachtig geambieerd heeft en waarmee hij even dol blij is als zijn voorgangers. Maar zij is nog komischer. Intusschen duurt onze kabinetscrisis rustig voort. De berichten omtrent jhr. Ruys de Bec- renbrouck's vorderingen zijn niet erg bemoe digend. Het ziet er vandaag naar uit, alsof het weer op een extra-parlementaire regee ring zal uitdraaien, en veel menschen zullen zeggen: „Laten wij dan het oude gezelschap óok maar houden". Maar dat kan natuurlijk niet. Al mocht er dan geen verandering in den staat van zaken komen, in elk geval zal men het kabinet „re- construeeren". Het zal de populaire bena ming van zijn voorganger dus ook niet meer kunnen voeren, want op een intermezzo kan niet dadelijk een tweede volgen. Wat zou het dan voor mooien bijnaam krijgen? Inter mezzo con variazone. Interludium of zooiets? Politieke bladen zullen onder groote titels en in het plechtige Neder la ndsch, dat zij bij (Zie ook de Foto-pagina ie-^v». t if ■fju Het nieuwe bloembollenhuis van ae N.V. C. J. Hulsebosch te Hillegom is Maandagmor gen door een feilen brand zwaar beschadigd. Slechts de muren bleven gedeeltelijk intact. Vele bloembollen, ter waarde jrarc ongeveer 100.000 gulden gingen verloren.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1929 | | pagina 1