AGENDA.
ONZE ELECTRICITEITSVOORZIENING.
47e Jaargang No. 14153
Verschijnt dagelijks, beKalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 13 Augustus 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEURENi J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR» ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week fQ277A, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsea waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) /3.57J4. Franco per post door Nederland Losse nummers
0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57J4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerq: Zaider Buiten spaarne 12
Telefoon No*.: Directie 13082 a Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122,12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN1-5 regels ƒ1.75. elke regel meer ƒ0.35. Reclames
f 0.60 per regel. Reductie bij abonnement Vraag en Aanbod 14 regels 1 O.Ctf^
elke regel meer /0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) l4 reg, ƒ025. elke regel meer ƒ0.10. uitsl. 4 contant»
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreak f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
DINSDAG 13 AUGUSTUS
Groote of St. Bavokerk: Orgelbespeling
8.15—9.15 uur.
Schouwburg Jansweg: „Dik Trom", 2 uur.
Brongebouwtuin. Ledenconcert H. O. V.
o. 1. v. Marinus Adam. 8.15 uur.
Palace. Cinema en Variété: „De deftige
straat". Tooneel: Al-ba-te-So's. 2.30 en 8.15 u.
Luxor Theater: „Het meisje van de Va-
rité" en „Het zevende Gebod". 2.30 en 8.15 u.
Rembrandt Theater: „De Koning der Peli
kanen". Tooneel: Teuber's Marionetten. 2.30
,7 en 9.15 uur.
Standaard Theater: „De Redder in den
Nood"; „De Man zonder Land". 3.15 uur.
Teyler's Museum. Spaarne 16. 114
uur. Toegang vrij op alle werkdagen, behalve
Maandags.
WOENSDAG 14 AUGUSTUS
Schouwburg Jansweg. Illusionist Bellachini
Jr. 8-15 uur.
Bioscoopvoorstellingen, 's middags en
's avonds.
T e y 1 e r's Museum, Spaarne 16. 114
uur. Toegang vrij op alle werkdagen, behalve
Maandag.
Ter bespoediging en voor het gemak
van belanghebbenden verzoeken wij
voor de verschillende afdeelingen van
ons dagblad de volgende nummers op
te bellen:
Voor berichten en andere mededee-
lingen of vragen voor de Redactie: 10600
Voor de Hoofdredactie: 15054.
Voor advertenties, abonnementen en
bezorging: 10724;
Voor aangelegenheden van de direc
tie: 13082.
WIL FRANKRIJK EEN OFFER
BRENGEN?
PARIJS, 12 Aug. (N.T.A) Naar Havas uit
Brussel meldt zou de bizondere correspondent
van de „Soir" te Den Haag, doch onder alle
voorbehoud, vernomen hebben dat recht-
streeksche onderhandelingen tusschen
Frankrijk en Engeland gaande zijn en dat
Briand bereid is namens Frankrijk een offer
te brengen ten aanzien van het onbescher-
mende gedeelte der annuïteiten, dat aan den
voornaamsten eisch van Engeland zou be-,
antwoorden. Briand zou, alvorens tot dezen
stap te besluiten, zich van de toestemming
van het geheele kabinet verzekerd hebben.
De Fransche regeering zou tot dit offer bereid
zijn om de conferentie te redden en de liqui
deering van 'den oorlog definitief tot stand
te brengen
WEINIG WERKLOOSHEID.
GUNSTIGE VERGELIJKING MET
VERLEDEN JAAR.
Indertijd is door B. en W. aan den ge
meenteraad reeds medegedeeld, dat er thans
hier ter stede weinig werkloosheid voor
komt.
Dit blijkt ook wel uit de statistische gege-
vans over het eerste halfjaar van 1929.
De eerste 3 maanden van dit jaar waren
(vooral ook door de langdurige koude) zeer
ongunstig. In Januari, Februari en Maart
waren er respectievelijk 1216, 1684 en 1763
werkloozen, die aan uitkeeringen ontvingen
44.195, 64.425 en 72.425.
Toen is de daling gekomen. Voor April
was het cijfer 600 werkloozen en 24077 uit-
keering, maar voor Mei en Juni zijn 315 en
195 werkloozen met 11.247 en 6-891 aan
uitkeeringen. Over Juni waren er slechts 24
werkloozen die door de werkloozenkassen
gesteund werden en 13 die uitkeering van
wege den Werkloosheidsdienst kregen. 158
kregen steun vanwege het Burgerlijk Arm
bestuur, maar daaronder zullen niet veel
menschen zijn die tot geregelden arbeid in
staat moeten worden geacht.
De vergelijking met 1928 is voor de maan
den AprilJuni voor 1929 zeer gunstig. In
1929 waren er in totaal 195 werkloozen die
6891 steun ontvingen, tegen 509 werkloozen
en 16738 steun in Juni 1928.
Bij de Gem. Arbeidsbeurs stonden in Juni
1928 464 bouwvakarbeiders ingeschreven, te
gen 138 aanvragen van patroons; in Juni
1929 was het aantal ingeschreven bouwvak
arbeiders slechts 176, waartegenover 169
aanvragen van patroons stonden.
Vooral in de bouwvakken was de toestand
dus zeer gunstig.
Het aantal werklooze fabrieks-, haven- en
transportarbeiders was ongeveer gelijk aan
dat van verleden jaar. In Juni 1928 waren er
240 ingeschrevenen tegen 244 in Juni 1929.
De nieuuie turbine van 12.000 K.W.U.
DE VERKLEINDE P.E.G.E.M. EN DE STROOMLEVERING
AAN DE SPOORWEGEN.
Eenigen tijd geleden hebben wij medege
deeld, dat de minister van Waterstaat uit
spraak gedaan heeft in een geschil tusschen
de Provincie en de gemeentebesturen van
Haarlem en Amsterdam over de levering van
electrischen stroom aan dc spoorwegen.
Daarover is evenwel nog wel wat meer te
zeggen.
Tot heden leverde de P.E GE.M. (de com
binatie van electrisehe bedrijven van de
Provincie, Haarlem en Amsterdam) strooln
aan de spoorwegen voor de geelectrificeerde
lijnen in onze omgeving. Nu ook een begin
gemaakt wordt met het electrificeeren van
de lijnen HaarlemUitgeestAlkmaar, vroe
gen de spoorwegen aan de P.E.G.E.M. ook
daarvoor contracten af te sluiten. Maar nu
meende de Provincie dat het P.E.N. aanspraak
kan maken op deze levering, waartegen Am
sterdam en Haarlem evenwel met kracht op
gekomen zijn.
Het eigenaardige is, dat het P.E.N. op dit
moment in het geheel geen centrale heeft.
Alle stroom moet van* de Hoogovens of van
Haarlem en Amsterdam betrokken worden.
Daarom wekte de houding van het P.E.N. in
deze aangelegenheid te Haarlem en te Am
sterdam terecht groote verwondering.
Minister van der Vegte heeft, zooals onze
lezers weten, beslist, dat de stroomlevering
aan de spoorwegen ook in de toekomst ge
schieden zal door de P.E.G.E.M. Daarmede
werd loet P.E-N. dus in het ongelijk gesteld.
Deze beslissing zal ook wel aanvaard
worden voor de volgende baanvakken die de
spoorwegen in deze provincie zullen gaan
electrificeeren. Als de provincie in de toe
komst weer een eigen centrale heeft de
Provinciale Staten hebben een groot crediet
toegestaan voor den bouw van de Hoogoven
centrale, maar het zal ongetwijfeld nog wel
eenige jaren duren voor die in gebruik ge
nomen zal kunnen worden! dan zal de
bestaande voorloopige overeenkomst omtrent
de verkleinde P.E.G.E.M. wel zoo gewijzigd
wox-den, dat voor de spoorwegen ook stroom
ingekocht zal worden bij het P.E.N. Dat is
evenwel een zaak voor nadere regeling.
De verkleinde P.E.G.E.M. is 1 Januari 1929
in werking getreden. Sinds dien tijd is Haar
lem weer vrij, wat de opwekking van stroom
betreft. Alleen dc koppelleidingen die be
staan tusschen de centrales van Haarlem,
Amsterdam en de Hoogovens blijven bij de
P.E.G.E.M. in exploitatie voor den verkoop
van stroom aan de spoorwegen en aan het
P.E.N.
Haarlem levert in de laatste maanden vrij
veel stroom aan de P.E G.E.M. De cijfers over
de eerste 6 maanden van 1929 waren: Jana-
ari 96000 K.W.U., Februari 64900, Maart
152.300, April 314.900, Mei 364.600 en Juni
244.650. De laatste 3 maanden waren de
cijXrs dus bijzonder hoog. Het komt neer
op meer dan 10% van den in onze centrale
opgewekten stroom.
De rechten en verplichtingen van de drie
contractanten in de verkleinde P-E.G.E.M.
zijn nog niet in alle onderdeelen vastgesteld.
Daaraan wordt nog gewerkt, maar het is te
verwachten, dat er binnenkort daarover wel
voorstellen gedaan zullen worden aan de
Prov. Staten en aan de gemeenteraden van
Haarlem en Amsterdam.
In October van het vorige jaar heeft onze
gemeenteraad een voorstel van B. en W. aan
genomen om een nieuwe turbine te bouwen.
Dit was noodig om onze electriciteitsvoorzie-
ning in de toekomst volkomen „veilig te stel
len", zoodat Haarlem zelfstandig voor zijn
stroombehoeften kan zorgen.
Men is thans met dit zeer belangrijke uit
breidingswerk in onze centrale druk bezig.
Een leek heeft geen begrip van hetgeen vast
zit aan het opstellen van een turbine. Er zijn
daarvoor namelijk zeer groote bijkomende
werken noodig, ondergrondsche kanalen, die
met het Spaarne in verbinding staan, groote
waterputten, twee groote ketels, een conden
sator, en nog veel meer. Het ketelhuis lever
de nog plaats voor den bouw van de twee
ketels die bij deze turbine behooren. Alleen
het dak moest verhoogd, worden. Een ketel is
gedeeltelijk opgesteld, de andere ligt in stuk
ken klaar voor het monteeren. Voor het
plaatsen van de eigenlijke turbine moest
een zware beton-fundeeririg gemaakt wor
den. Ook moest een kraan verzwaard wor
den, zoodat die nu voor 50000 K.G. bere
kend is.
Over eenige weken zal de turbine door de
firma Stork worden afgeleverd. Er wordt met
kracht gewerkt, zoodat gehoopt wordt, dat
de turbine over 6 weken zal kunnen draaien.
Dan is Haarlem voor den eersten tijd althans
zeker van voldoende capaciteit.
Het was evenwel noodig om voor het op
stellen van deze nieuwe turbine van 12.000
K.W.U. een oude kleine turbine van slechts
1200 K.W.U. te sloopen.
Er staat nu nog zoo'n kleine turbine, die
natuurlijk minder economisch werkt dan de
nieuwe groote turbines. Omdat de stroom-
levei'ingen van onze centrales steeds toene
men, is de kans niet uitgesloten, dat bin
nenkort er aan gedacht zal moeten worden,
om opnieuw de capaciteit van de centrale op
te voeren, door de kleine turbine door een
grootere te vervangen. Maar voorloopig is
men daaraan evenwel nog niet toe. Wij doe
len alleen op deze mogelijkheid in de toe
komst, omdat het van groot gewicht geacht
wordt, dat Haarlem een centrale heeft die
berekend is om aan alle productie-eischen
zelfstandig te kunnen voldoen.
BRAND TE ROTTERDAM.
LOODS UITGEBRAND.
Maandagmiddag ontstond te Rotterdam
brand in een kleine loods, staande op het
terrein der Nederlandsche spoorwegen naast
het station D. P., welke in gebruik is bij den
heer Vink, fruithandelaar te Eist.
Over de geheele oppervlakte stond de loods
in lichte laaie. Achteraf is gebleken, zoo
meldt de Tel., dat een zekere van der P.,
in de nabijheid van de loods een sigaret
heeft aangestoken en den lucifer achteloos
heeft weggeworpen, waardoor deze in eeriig
houtwol moet zijn terechtgekomen. Men
vermoedt dat dit aanleiding tot den brand
is geworden. Er bevond zich in de loods
houtwol, turfmolm, gonjezakken en een partij
fruit.
Zoo als begrijpelijk is bood de emballage
aan de vlammen een gretig voedsel. Met drie
slangen heeft de vrijwillige brandweer het
vuur aangetast, doch het bleek noodig om de
slangen uit te leggen van het vuur tot aan
den ingang van den Circusschouwburg op
het Stationsplein daar zich op het spoor
wegterrein geen brandkraan bevond! Daar
mede ging uiteraard eenige tijd verloren. Na
veel moeite drong men tot den vuurhaard
door. De brandende gonjezakken werden op
straat geworpen en daar verder gebluscht.
De loods brandde geheel uit. Men slaagde er
in het vuur tot de loods te beperken. Een in
de nabijheid staand benzinereservoir is be
houden gebleven. Van de zijde der reizigers
had het blusschingswerk veel bekijks.
ZILVERDIEF GEARRESTEERD
Op verzoek van den Haarlemschen com
missaris van politie is door de politie te Vel-
sen aldaar gearresteerd de 38-jarige Haar
lemmer T. B„ die verdacht werd, zioh eenige
maanden geleden te hebben schuldig ge
maakt aan diefstal van eenige zilveren voor
werpen ten nadeele van mevrouw De J. in
het Haarlemmerhoutpark. De man bekende
dat hij dit gedaan had. De zilveren voor
werpen zijn in beslag genomen.
Het woord is aan
Publius Syrus:
Beminnen en zijn verstand bewaren staaO
zelfs nauwelijks in de macht van een god.
HERSTELT!
De Conferentie van Herstel,
Had bijna een échec geleden.
Omdat er, naar bekend model.
Op lange teenen was getreden;
Niets in de wereld is zoo teer,
In onze, als in alle staten,
Niets is zoo kwetsbaar als de eer,
Van staatslieden en diplomaten:
En als er eens een hunner tracht.
Rond voor zijn meening uit te komen.
Dan wordt hem aan 't verstand gebracht,
Dat dit hem kwalijk wordt genomen;
Zulks acht men ongehoord schandaal,
Hoe durft een mensch zoo boud te praten,
Dat is gewone-menschen-taal.
Maar niet de taal der diplomaten.
Men zegt zoo niet., waarop het staat,
Maar danst bevallig er om henen.
En past wel op, dat men zijn maat,
Niet trapt op de zoo teere teenen;
En Snowden, die dit nog niet wist,
Heeft hierdoor weer iets kunnen leeren,
En mits hij zich niet weer vergist,
Wil men hem ditmaal excuseeren;
Welk commentaar, toen u het las,
Is bij u, lezer, wel gerezen.
Ik dacht: als 't niet zoo droevig was,
Wat zou het dan lachwekkend wezen;
Die lange teenen en zoo meer.
Gaan u en mij heel gauw vervelen,
Die schoone diplomaten-eer,
Kan ons wel bitter weinig schelen,
Wij hebben van de Haagselie zaak,
Toch al niet al te veel illusies,
Men blijve althans aan zijn taak
En men vermijde verder ruzies;
Meneeren, er staat meer op 't spel,
Dan uw persoon en uw conventie,
Streeft naar het Europeesch Herstel,
Slechts daarvoor houdt gij conferentie.
P. GA8US.
AARDBEVING IN DE V. S.
WANKELENDE HUIZEN.
ïn het geheele bovengedeelte van de Ver.
Staten en het Zuiden van Massachusetts is
een aardbeving waargenomen. In het Niagara
district werd zij om 9.25 uur gevoeld. Zij ging
vergezeld van een dof gerommel en duurde
daar tien tot dertig seconden.
Talrijke inwoners werden uit htm slaap
gewekt. Huizen wankelden, meubelen werden
vrschoven en kletterend rolde glas- en
aardewerk op den grond. In Erie (Pennsyl
vania) werd om 7.20 uur een aardschok ge
voeld. Hier werden vele vensterruiten ver
brijzeld. Een lichte aardschok is om 6.16 uur
in Ashtabula (Ohio) waargenomen. Bijzonder
hevig was de schok in Buffalo, waar de naald
van de seismograaf van het Canisius-College
afsprong.
In enkele plaatsen in den staat New-York
scheurden de buitenmuren der huizen. Te
Canandaigua in genoemden staat duurde de
aardbeving drie minuten.
OnZE GROEMTJ
DIM5DA6
DOM DELRDA3
ZATERDAG
H
D
Maandag heeft, de aftredende Minister van Binnenlandsche Zaken en Landbouw Mr. J. b. Kan, de portefeuille van. zijn Departement
overgedragen aan zijn ambtsopvolger Jhr. Mr. Ch. J. M. Ruys de Beerenbrouck.
DE EUROPA RONDVLUCHT
ALLE ACHT HEDENMORGEN VAN
SCHIPHOL VERTROKKEN.
(Zie ook de eerste pagina van het derde blad).
Om het volgen van de deelnemers der
Europa-tour op hun weg naar Nederland te
vergemakkelijken, drukken wij hier af de
verschillende trajecten waaruit het parcours
bestaat.
1. Parijs—Bazel 423 K..M
2. Bazel—Genève 183
3. GenèveLyon 108
4. LyonMarseille 255
5. MarseilleSt- Raphael 124
6 St. RaphaelTurijn 255
7. Turijn—Milaan 138
8 MilaanVenetië 252
9. VenetiëAgrani 345
10. AgramBelgrado 370
11. BelgradoTurnu Serverin 136
12 Turnu SeverinBoekarest 276
13. BoekarestTurnu Severin 276
14. TurnuSverinBoedapest 426
15. BoedapestWeenen 224
16. WeenenBrünn 108
17. BrünnPraag 190
18. PraagBreslau 206
19. BreslauWarschau 308
20. WarschauPosen 383
21. PosenBerlijn 238
22. Berlijn—Hamburg 263
23. HamburgAmsterdam 395
24. AmsterdamBrussel 167
25. BrusselParijs 234
Het totaal aantal Kilometers bedraagt dus
6383.
De navolgende telegrammen zijn nog bin-
nen gekomen:
BRESLAU. 12 Aug. (VJD.) De Fransche
vlieger Weiss kwam hier kort na elf uur he
denmorgen aan; hij vertrok weer tegen 1 uur
naar Warschau. Zijn landgenoot Flnat volgde
om twee uur. Om kwart over een startten de
5 Italiaansche vliegers in gesloten colonne.
WARSCHAU. 12 Aug. (VX).) Tusschen
12 en 1 uur zijn heden zes Duitsche Ford
vliegtuigen alhier gearriveerd, waarna zij met
enkele minuten oponthoud weer vertrokken.
De gelijktijdig in Breslau gestarte Lady
Bailey heeft zich in de rietying vergist en
kwam ongeveer anderhalf uur later buiten
mededinging alhier aan.
WARSCHAU. 12 Aug. (V.D.) In den loop
van hedenmiddag zijn vüf Italiaansche en
twee Fransche Ford-vliegtuigen hier aange
komen. De namen der vliegers zijn de vol
gende: Cataldo, Gelmetti, Guazzetti, Fcrrarin
Benassatti, Weiss en Finat.
BERLIJN. 12 Aug. (V.D.) Om 17 uur 11
landde hier de D 4 met Kneer, om 17,2 de A 4
met Morzik, om 18 uur 24 de B. 9 met Junck,
om 18 uur 27 de C 5 met Siebel, om 18 uur 27
Lusser in de C 2 en om 18 uur 40 de C 6 met
Poss.
HAMBURG, 12 Aug. (V.D.) Om 18 uur 18
landde alhier de Italiaan Mozzottl; negen
minuten later landde de K 6 en 10 minuten
later de K 3. De machines hebben een grooten
vlucht achter den rug, zoodat de piloten be
sloten hebben den nacht in Hamburg door
te brengen.
Heden zijn van Schiphol alle acht Maan
dag aangekomen vliegers opgestegen voor
het traject AmsterdamBrussel. Het eerst
ging miss Spooner de lucht in te 7,32. De
tweede was RoederWaldem, die Maandag
avond nog het laatst aankwam. Deze steeg
met zijn Junkers A 5 op om 7.33. Twee mi
nuten later gingen de Engelschman Broad en
de Canadees Lord Carberry gelijktijdig. Wil
Lord Carberry zijn belofte, om de eerste te
zijn dus nakomen, dan moet hij eenige mi
nuten op de Engelsche vliegster en den Duit-
scher inhalen. Maar hij heeft dan ook Maan
dag vei'Jdaard, het snelste vliegtuig te heb
ben. Van Hamburg naar Amsterdam had hij
pecht gehad met zijn benzineleiding. En ook
Kirsch in zijn „Klemm" C 4, de eerstaange-
komene op Schiphol, startte vlot te 7.35.
Offermann met zijn B. F. W.-toestel, uit
rust met een 70 P.K. Siemensmotor, waarmee
hij te Deventer pech had door het wegloopen
van benzine uit den carburator, vertrok te
7.36.
En om 8.01 koos de Franschman Dclmotte
met zijn Caudron met 95 P.K. Salmson-mo-
tor de ruimte der lucht.
Zoodat de Tsjecho-Slowaak Klep te 10.44
als laatste Schiphol verliet in zijn „Antilopa"
T 1.
Uit Hamburg werd in den loop van den
morgen op Schiphol bericht ontvangen, dat
aldaar Dinsdagmorgen gestart zijn de drie
Italianen, Lombardi in de K5, Suster in de
K 6, Ferrari in de M 5. De vertrektijden zijn
niet opgegeven. Tot elf uur hedenmorgen was
op Schiphol nog geen deelnemer geland.
VERKEERSONGELUKKEN.
Te Zandvoort.
Maandagmiddag omstreeks 11 uur werd de
filiaalhouder van Gebr. van der Werff in de
Kerkstraat te Zandvoort van achter aange
reden door een auto. De man kon noch naar
lir.ks noch naar rechts uitwijken, omdat de
bakkerswagens van de firma Houtman al
daar zoodanig waren ongesteld, dat geen
passage overbleef. De filiaalhouder, de heer
Jb. v. d. Werff, wonende Rozennobelstraat
17 werd over den wagen geslingerd en be
kwam eenige kneuzingen aan zijn beenen.
Dr. Gerke verleende geneeskundige hulp.
Het nummer van den auto werd door een
ooggetuige opgenomen. Van een en ander
is kennis gegeven aan de Gemeentepolitie.