AGENDA.
Leipziger Bonthandel
Groote Houtstraat 94
Echte Roodvossen 14.98
HET ORGEL IN DE ST. BAVO VERWAARLOOSD?
H7e Jaargang No. 14183
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 17 September 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57)4. Franco per post door Nederland 3.87)4. Losse nummers
ƒ0.06. GeilL Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122,12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN15 regels 1.75, elke regel meer 035. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels f 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 rcg. f025, elke regel meer 10.10, uitsl. a contant-
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeerïngen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
EERSTE BLAD
DINSDAG 17 SEPTEMBER
Groote ol St. Bavokerk: Orgelbespeling
6.15—9.15 uur.
Stadsschouwburg: Herdenking 10-jarig be
staan „Het Schouwtooneel" (Adr. v. d. Horst
en Jan Musch) ,X>e Paradijsvloek". 8 uuj
Schouwburg Jansweg: „Rooie Sien", 8.15
uur.
Gem. Concertgebouw: Bouwmeester's Re-
yue: „Wonder boven Wonder". 8 uur.
Palace. Cinema en Variété. „Haar grootste
offer". Tooneel: Schwestern Pretzsch". 8.15
jiur.
Luxor Theater: „Beatrice Cenci", 8.15 uur.
Rembrandt Theater: „Liefde onder Vries
punt". Tooneel: The Osaka's. 7 en 9.15 uur.
Standaard Theater: „Jonas in de Leeuwen
kuil," 8.15 uur.
Kamer van Koophandel, Nassauplein: 70e
Vergadering. 7.30 uur.
WOENSDAG 18 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: Ver. Rott. Hofstadtoo-
Tieel. (Cor v- d. Lugt Melsert). „De Man in de
Monnikspij", 8 uur.
Gem. Concertgebouw: Bouwmeester's Re-
yue: „Wonder boven Wonder". 8 uur.
Kloppersingelkerk: Orgelbespeling met
rang en gelezen meditatie door H. J. Kruit
hof,, Kampen. 8.15 uur.
N.V. Mij. t. Voortzetting der zaken gedr.
onder den naam van Klaas Tilly. Alg. Verg.
van Aandeelhouders.
Teyler's Museum, Spaarne 16. 114
uur. Toegang vrij op alle werkdagen, behalve
Maandag.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
Enorme sorteering:
Vellen en afgepaste Kragen
Alleen deze week:
Reparatie-Inrichting
DE TROONREDE.
Over Int. rechtsorde en gelijk
tijdige vermindering van
bewapening.
DE UITGAVEN VOOR LEGER EN
VLOOT.
DE ONTVOOGDING VAN NED.-INDIë.
H. M. de Koningin heeft hedenmiddag de
vereenïgde zitting van de Eerste en Tweede
Kamer der Staten-Generaal geopend met de
volgende réde;
Leden van de Staten-Generaal!
Te midden van U, Leden der Staten-Gene
raal, voel Ik Mij gedrongen uiting te geven
aan ootmoedige erkentelijkheid voor den ze
gen, dien de Almachtige ook dit jaar over
Mijn dierbaar Volk heeft verspreid.
Die zegen zij een spoorslag te meer voor
alle deelen van het Rijk en zijn inwoners van
eiken landaard, om hun beste krachten bij
voortduring te blijven geven aan de vreed
zame ontwikkeling van het hechte geheel
van Moederland en Overzeesche Gewesten.
De betrekkingen welke met de andere Mo
gendheden worden onderhouden, zijn van
den meest vriendschappelijken aard. Dat de
hier te lande in het belang van den wereld
vrede gehouden besprekingen tot overeen
stemming hebben mogen leiden, stemt tot
groote voldoening.
De verwezenlijking der plannen van den
Volkenbond ter vreedzame oplossing van in
ternationale geschillen zal door Mij krach
tig worden bevorderd, in de overtuiging, dat
versteviging van de internationale rechts
orde den weg zal helpen banen tot gelijktij
dige en wederzljdsche vermindering van be
wapening.
Pogingen, die zouden kunnen leiden tot
wegneming van de belemmeringen in het
handelsverkeer tusschen de volkeren, kun
nen op Mijnen daadwerkelijken steun reke
nen.
De wensch naar totstandkoming eener
nieuwe regeling met België kon nog niet
worden vervuld. Ik vertrouw dat een juister
begrip van de wederzijdsche rechten en be
hoeften, waartoe de gedachtenwisse'ling, die
in het vorige zittingsjaar plaats had, bevor
derlijk kon zijn, het bereiken van overeen
stemming ten goede zal komen.
De toestand van handel en nijverheid
geeft in menig opzicht stof tot dankbaar
heid.
Niettegenstaande de oogst ook dit jaar
over het algemeen niet onbevredigend mag
heeten, zouden land- en tuinbouw zich bree
der ontplooien, zoo de prijzen der voort
brengselen gelijken tred hielden met de pro
ductiekosten. Vertrouwd mag worden, dat de
onlangs tot stand gekomen wettelijke maat
regelen ter bevordering van onzen uitvoer,
heilzaam zullen werken op den afzet in het
buitenland.
Op uwe medewerking zal een beroep wor
den gedaan ter behandeling van de thans
aanhangige wetsontwerpen, yoorzoover zij
daartoe, gewijzigd dan wel ongewijzigd, in
aanmerking komen.
Het reeds ten vorigen jare aangekondigde
ontwerp tot herziening van het huwelijks
vermogensrecht zal U thans spoedig berei
ken; ook overigens zal vernieuwing van recht
op onderscheiden gebied worden bevorderd.
Met krachtige bestrijding van de werkloos
heid zal worden voortgegaan.
Naar ik vertrouw, zal het rapport der
Staatscommissie voor de herziening van de
Lager-Onderwijswet 1920 binnen niet te lan
gen tijd worden ingediend. Met den meesten
spoed zullen alsdan de vereischte voorstel
len tot herziening van de Lager-Onderwijs
wet 1920 aanhangig worden gemaakt-.
Het zal Mijn ernstig streven zijn het fi
nancieel evenwicht te handhaven. Daartoe
zal op den weg van versobering van 's Rijks
dienst behooren te worden voortgegaan en
zal voorzichtigheid geboden zijn ten op
zichte van wettelijke maatregelen welke
lasten op 't Lands schatkist kunnen leggen.
De uitgaven voor leger en vloot) zullen
beperkt blijven tot het beslist noodige voor
handhaving van de onzijdigheid en ver
dediging der onafhankelijkheid van den
Staat-
Indiening van een w.etsontwerp inzake de
kanaalverbinding van Amsterdam met# den
Rijn wordt bespoedigd.
Een voorstel tot wijziging van de Zuider-
zeesteunwet zal U worden voorgelegd.
De verbetering der wegen en rivierover
gangen zal krachtig worden voortgezet.
Een wetsontwerp betreffende de publiek
rechtelijke regeling der collectieve arbeids
overeenkomsten zal worden ingediend.
In voorbereiding is een wettelijke regeling
omtrent de instelling van bedrijfsraden.
Herziening van de sociale verzekering zal
worden ter hand genomen.
In voorbereiding is een wettelijke regeling
der werkloosheidsverzekering.
Overwogen wordt verbetering der econo
mische voorlichting van nijverheid, en
handel.
Met den middenstand zal nog nauwer dan
tot heden voeling worden gehouden.
Voortgezet wordt het onderzoek in hoe
verre, zoolang het vrije ruilverkeer niet in
ternationaal gehuldigd wordt, door een on
derhandelingstarief de nadeelen voor een
deel van onze nijverheid en landbouw van
elders geheven beschermende invoerrechten
zouden kunnen worden getemperd.
Ten aanzien van den politieken toestand
in Nederlandsch-Indië blijft waakzaamheid
geboden. Intusschen valt te wijzen op de
teekenen van een veldwinnend inzicht-, dat
slechts door daadwerkelijke deelneming van
alle groepen der bevolking aan het opbou
wend werk der Overheid het algemeen be
lang in waarheid wordt gediend.
Het bedrijfsleven in Nederlandsch-Indië
ondervond den terugslag der voor sommige
landbouwproducten ongunstige verhoudin
gen op de wereldmarkt. De algemeene toe
stand kan niettemin bevredigend worden ge
noemd.
Op hetgeen in de laatste jaren op het ge
bied van de ontvoogding van Nederlandsch-
Indië is verricht, wordt niet teruggekomen.
Afgescheiden van andere vereischt-en zal
aan de beginselen der ontvoogding in de
sfeer van het centraal bestuur geen uitbrei
ding worden gegeven vóór en aleer de grond
slagen van die ontvoogding zijn bevestigd
door verdere uitvoering van de wet op de be-
stujirshervorming van 1922.
Aan die uitvoering zal met voortvarend
heid worden gewerkt zoo door uitbreiding,
over de verdere deelen van den Archipel, van
het gebied, waarop haar beginselen toepas
sing vinden, als door een krachtige toepas
sing van die beginselen binnen dat gebied.
De economische toestand van Suriname
blijft ernstige aandacht vorderen. Tegenover
eene voort-gezette uitbreiding van de koffie
cultuur en van de bauxiet-nijverheid staat
een teruggang van de goud- en balatawin
ning. Ook voor de suikerrietteelt zijn de
vooruitzicht-en minder gunstig.
Reden tot verheugenis biedt de voort
schrijdende opbloei van Curasao. Op een
duurzame versterking van de ter plaatse
aanwezige gezagsjmiddelen tot handhaving
van rust en orde blijft Mijne aandacht ge
vestigd.
Met de innige bede, dat God Uw arbeid
mildelijk moge zegenen, verklaar ik de ge
wone zitting der Staten-Generaal geopend.
PRO EN CONTRA.
Op de eerste pagina van het vier
de blad hebben wij heden opgeno
men twee artikelen, van den Itali-
aanschen oud-premier Nitti en van
Graaf Volpi, voormalig minister van
financiën, en enthousiast voorstan
der in tegenstelling met Nitti,
van Mussolini.
Beide politieke tegenstanders,
zetten in deze artikelenwaarvoor
wij voor Nederland het recht van
publicatie kochten, hun meening
uiteen over het fascisme en de re
geer ingsioijze van Mussolini. Nu de
Italiaansche regeeringsvorm weder
zoo belangrijke wijzigingen heeft
ondergaan, (Mussolini legt verscheid
dene portefeuilles neer, ten behoeve
van zijn beste medewerkers) zijn ge
noemde uiteenzettingen waarlijk van
het gvx>tste gewicht.
Algemeene verontwaardig ing en tegenspraak.
ONS GEMEENTEBESTUUR ZAL EEN COMMISSIE VAN ONDERZOEK
BENOEMEN.
De orgelbouwers A. S. J. Dekker te Goes
geven een periodiek „Het kerkorgel" uit. In
het laatste nummer is een „hoofdartikel"
opgenomen over het orgel -in-de.St. Bavo
kerk te Haarlem. In den kop wordt meteen
al verteld, dat het in zeer slechten toestand
verkeert en zelfs ongeschikt is voor bespeling.
Het stuk luidt:
„Schrijver dezes had het niet onverdeelde
genoegen den. lsten Augustus de orgelbespe
ling bij te wonen in de Bavokerk te Haarlem,
gegeven op het zoo bekende orgel, door den
stadsorganist-, den heer George Robert.
Wij waren met zijn vijven er héén getogen,
4 Engelschen en ondergeteekende. De Engel-
sche heeren, vergezeld van hunne echt-genoo-
ten, waren de meest bekende Engelsche kerk
organisten.
In een stemmig „vol-verwachting" trokken
wij naar de statige kathedraal, waar zeer
stipt op tijd de organist zijn programma be
gon af te werken.
Waar in dit artikel uitsluitend betoogd
wordt het orgel op zichzelf te bespreken, be
perken wij ons tot het instrument als zoo
danig.
Men hoeft werkelijk: geen orgelbouwer te
zijn om te bemerken dat het front er mise
rabel uitziet. Een aantal frontpijpen (onge
veer 13 deel) zijn op goedkoope wijze met
wat aluminiumbrons „bijgewerkt", terwijl
2/3 der pijpen zonder eenige behandeling is
gebleven, en hun kleur dus bij den voortduur
„vuil-groen" blijft.
Och Christiaan Muller, maker van dit groo
te orgel, wat er van te denken wanneer men
in de tram-wagens van Haarlem leest, en in
iedere gids over Haarlem, dat dit het schoon
ste, het grootste, kortom het meest perfecte
instrument van ons land is Wanneer dus
iedereen zóó daarvan overtuigd is, mag het
wel een nationale schande heeten dat dit
meesterwerk zoo verwaarloosd wordt.
De stemming van het orgel was zoo slecht,
dat wij ons bij tijden verwonderden, dat de
organist niet zijn registers sloot en aan het
talrijk gehoor (c.a. 400 personen) mededeel
de dat het orgel niet te gebruiken was. Dit
zoude op de vele aanwezige buitenlanders
een veel beteren indnk hebben gemaakt dan
deze demonstratie van wat ons mooiste orgel
wordt genoemd. Het was werkelijk een natio
nale blamage. Het was Curasao II. Doch ge
lukkig, of helaas, is deze vernedering niet zoo
algemeen bekend. Daarom zullen waarschijn
lijk nog niet die maatregelen zijn getroffen,
die dringend noodig waren.
Wanneer een staccato wordt gespeeld met
flink aantal registers, krijgt men medelijden
met het orgel. Oude man met asthma. De
windtoevoer lijkt in zeer ongelukkigen toe
stand te verkeeren, alsmede de verdeeling
van den windtoevoer over de verschillende re
gisters. Wellicht is 't heele werk „windziek".
Het klepperen der mechaniek was van tijd
tot tijd duidelijk in de kerk te hooren, boven
de zachte registers uit!
Een groot aantal tonen der muziekstukken
kwam absoluut niet door, zoodat men den
verkeerden indruk zoude krijgen, dat deze
tonen vergeten werden aan te slaan. Dit vond
natuurlijk zijn oorzaak daarin, dat bij vlug
spel een onvoldoende aanspraak werd ver
kregen voor sommige registers of pijpen.
Een pedaalsolo waarin een tongwerk domi
neerde. was werkelijk de bekroning der el
lende. Het leek of een kudde geiten in zijn
geheel werd afgeslacht.
Wij hopen werkelijk voor den organist, dat
men zijn orgel, in oorsprong van schitteren
de conceptie, voor hem in prima toestand zal
brengen. Wij zijn overtuigd, dat daarvoor
nog al een en ander noodig zal zijn. Het ge-
"neele orgel mist op het oogenblik de ..expres
sie". Het is niet schitterend, het heeft geen
glans, integendeel: het klinkt mat-, al zijn er
enkele zeer goede stemmen te beluisteren.
Veel, zéér veel zal er wel moeten geschie
den, wil Nederland met dit orgel zijn repu
tatie kunnen handhaven. Thans is het een
aanfluiting, een bespotting van de Neder-
landsche kerkelijke muziekkunst, en Neder-
landsche orgelbouwkunst. Juist thans nu het
Nederlandsche pijporgel in zoo groote mate
in het buitenland wordt verkocht, moet het
wel bedroevend stemmen, wanneer onze bui-
tenlandsche gasten zulk een impressie mee
nemen van wat men hier in Nederland „mooi"
noemt.
Mijn Engelsche bezoekers wilden gaarne het
orgel ook aan de speeltafel even bekijken,
daar zij zich er voor interesseerden en in de
Engelsche vakbladen het gehoorde nader
wilden behandelen. Helaas kon de heer Robert
zich niet beschikbaar stellen de Engelsche
deskimdigen het werk te laten bezien. Wel
licht waren dan nog eenige waardevolle ge
gevens verstrekt geworden, die voor de bui-
tenlandsche orgelliefhebbers van belang wa
ren.
Wij hopen in één der volgende no.'s op dit
orgel terug te komen.
Laat men in Haarlem echter de oogen ope
nen en erkennen: wij hebben roofbouw ge
pleegd met dit schoone stuk, deze schoone
erfenis van vroeger eeuwen.
Misschien is het thans nog tijd.
Dit stuk is een noodkreet, een roep:
BEHOUD ons NEDERLANDSCH-
HAARLEMSCH orgel!"
Onze organist George
Robert aan het woord.
De stadsorganist de heer George Robert
was over dit artikel zeer veronwaardigd. Al
le daarin geuite beschuldigingen zijn onge
grond. Het orgel is in uitstekenden staat.
Alleen zal het noodig zijn een gedeelte van
de pijpen die verkleurd zijn opnieuw een
behandeling te laten ondergaan, maar dat
heeft met de klank van het orgel niets te
maken.
De heer Robert had zich onmiddellijk tot
het gemeentebestuur gewend met het ver
zoek om maatregelen te nemen tegen dit
onwaardige geschrijf, dat blijkbaar ingege
ven is door concurrentie.
Maatregelen van ons
gemeentebestuur.
De gemeente-secretaris Mr. Th. A. Wesstra
deelde mede, dat het gemeentebestuur, uit-
overweging dat dit stuk vermoedelijk zijn
weg zal vinden in de Nederlandsche pers,
besloten heeft, om een commissie van drie
vooraanstaande orgelkunstenaars uit te
noodigen om een onderzoek in te stellen
naar den toestand van het orgel en daarover
rapport aan B. en W. uit te brengen.
De heer Wesstra deelde nog mede, dat het
gemeentebestuur overtuigd is, dat het orgel
in voortreffelijken staat verkeerd. Men moet
evenwel bedenken, dat het een 17de eeuwsch
orgel is, zoodat het niet aangaat het te ver
gelijken met een modem kerkorgel. Toch
kan op ons orgel nog alles gespeeld worden
en wordt de klank door elk bewonderd.
De commissie wordt dan ook alleen in
gesteld om een afdoende deskundige tegen
spraak van dit artikel in „Het Kerkorgel" te
krijgen.
De meening van onzen
deskundige.
De heer Karei de Jong, dien wij het arti
kel lieten lezen, schrijft;
,Jk kan verklaren dat de laatste maal dat
ik het orgel in de Groote Kerk hoorde, n.l.
op 31 Augustus j.l., mij. wat de klank betreft,
zoomin als vroeger iets bijzonders getroffen
heeft dat tot de felle aanklacht van den
heer Dekker aanleiding zou kunnen geven.
Het verwondert mij bovendien een dergelijk
stuk als dat van den heer D. aan te treffen
in een blaadje dat uitsluitend of althans
grootendeels de belangen van één enkele
firma schijnt te dienen".
DE KWESTIE AAN DE
CENTRALE WERKPLAATS.
De ontslagen ingetrokken.
DE GESTRAFTEN WORDEN OVER.
GEPLAATST.
Zooals we reeds hebben medegedeeld kwam
Maandag het Scheidsgerecht voor het Spoor
wegpersoneel bijeen om uitspraak te doen in
zake de ontslaggevallen aan. de Centrale
Werkplaats, welke kwestie onder het Spoor
wegpersoneel zoo heel veel stof heeft doen
opwaaien.
Het scheidsgerecht was samengesteld: Oud
minister de Visser, voorzitter, de Chef der
Centrale Werkplaats te Zwolle en namens de
ontslagen beambten de heeren F. P. A.
Landskroon en C. Cramer, Hoofd bestuurs
leden van de Nederlandsche Vereeniging
van Spoor- en Tramwegpersoneel en den
Centralen Bond.
Door het scheidsgerecht werden een groot
aantal getuigen gehoord. Na lange beraad
slaging werd beslist, dat het ontslag moest
worden ingetrokken, maar dat de betrokken
beambten naar een andere werkplaats zullen
moeten worden overgeplaatst, zonder dat hen
daarvoor een vergoeding voor verhuiskosten
zal worden uitbetaald. Gedurende den tijd
van schorsing zal aan hen geen loon worden
uitbetaald.
Deze uitspraak is voor beide partijen bin
dend,
HET DIACONESSENHUIS.
VERHOOGING DER VERPLEEG-
GELDEN.
Naar wij vernemen is het bestuur van
Diaconessenhuis genoodzaakt geweest de ta
rieven voor de verpleging met ongeveer 7 pet.
te verhoogen.
Het ziekenhuis staat voor hoogere uitgaven
doordat er meer zusters moeten worden aan
gesteld in verband met het verplegingsbe-
sluit en omdat de salarissen der zusters ver
hoogd moeten worden.
Onze correspondent te Heemstede schrijft
ons nog het volgende:
Het bestuur van het fonds voor Ziekenhuls-
verpleging deelt mede, dat wegens verhoo
ging cler tarieven voor de verpleging in het
Diaconessenhuis te Haarlem de betaling door
het fonds aan deze inrichting zal plaats heb
ben tegen het minimum tarief derziekenhui
zen te Haarlem, zijnde f 3 per dag voor per
sonen beneden 12 jaar en f 4 per dag voor
personen boven 12 jaar.
De meerdere kosten voor verpleging in deze
inrichting, zijnde f 0.75 per dag voor perso
nen beneden 12 jaar en f 0.85 per dag voor
personen boven 12 jaar komen voor rekening
van de(n) patiënt'e). Bij verpleging in de
Mariastichting of St. Elisabeths Gasthuis is
geen toeslag verschuldigd.
Deze regeling gaat in og 1 Oct. a.s,
Het woord is aan.,
Arthur Pinero:
Zij die innig en diep lief hebben icorden
nooit oud. Het kan zijn dat zij tengevolge
van hun leeftijd bezicijken, maar zij sterven
altijd jong.
PORTVERLAGING.
(Overwogen wordt om het
binnenlandsch brievenport met
ingang van 1 November a.s. to
verlagen tot 6 cent.)
Er is reden tot verblijding,
In een nieuwe goede tijding,
Want er is in voorbereiding.
Een verlaging van het port;
Voor de ras-philat-elisten,
Die den 6 cent-s zegel misten,
Erengt die nieuwigheid beslist een
Nieuwe kleur weer in hun sport;
Het is stellig ten gerieve,
Van de talrijke gelieven,
Die in ellenlange brieven,
Trouw beloven aan elkaar;
In de plicht aan huil schat-plichtig,
Zijn ze niet meer zoo voorzichtig,
Het gewicht, eerst zoo gewichtig.
Weegt voortaan niet meer zoo zwaar;
Vrienden die mij hebt geschreven,
Ik verzoek u wacht nog even,
Stel u nog een week of zeven,
Zonder mijn repliek te vree;
Maar daarna zal ik ontladen
In volumen, immers na den
Eén November drukt de schade.
Niet meer zoo mijn port-monnaie;
Al? de zege is geregeld,
't Nieuwe zegel is bezegeld,
Ereng 'k de lof, die P.T.T. geldt,
In mijn glas daalt ook de port;
Er is nieuwe hoop geboren.
Dat wij eerlang zullen hooren,
Dat de port, als lang tevoren,
Eindelijk weer een stuiver wordt.
HAARLEM, 17 September
De Eénzijdigen.
Een geestdriftig automobilist, die mij
schrijft over ..het steeds wederkeerende ver-
keersvraagstuk" neen het is toch niet
Clinge Doorenbos verklaart: „dat het niet-
autorijdende publiek altijd maar weer ge
dachteloos schimpt op hen, die zich. waar
achtig niet voor hun genoegen, een weg per
auto trachten te banen door de alles versper
rende wielrijders".
En generaal Debeney, chef van den Fran-
schen generalen staf. zegt in de Revue des
Deux Mondes dat het heel verkeerd zou zijn
om het conscriptieleger af tc schaffen en
alleen een beroepsleger te houden, dat je
naties moet bewapenen, dat noncombattan
ten evengoed aangevallen worden als com
battanten, dat wij alleen de realiteit van het
oogenblik moeten zien en dat alleen het
volksleger Frankrijk nogmaals kan redden.
Generaal Debeney zetrt dit waarachtig niet
voor zijn genoegen. Zijn plicht noopt hem
er toe.
Het merkwaardigste van deze beide ver
klaringen. op zoo geheel verschillend terrein,
is dat zij zoo roerend overeenstemmen in
eenzijdigheid. Verder wellicht in niets, want
het is zeer waarschijnlijk dat de bedoelde
briefschrijver niets voelt voor het militai
risme van generaal Debeney, en dat de Fran-
sche legeraanvoerder als hij de opinie van
den automobilist las. zijn schouders zou op
halen. Intusschen ziet de een alleen maar
het belang van liet automobilisme, en de
ander alleen dat van Frankrijk, en zijn bei
den ervan overtuigd dat zij „waarachtig niet
voor hun genoegen" deze beide nobele instel
lingen op den grooten verkeersweg van het
moderne leven helpen besturen. Tot den een
zou je willen zeggen: „Bekijk de belangen
van het gehéele verkeer eens" en tot den an
der: „Zie eens de belangen van de geheele
Menschheid, inplaat-s van alleen die van je
land. En schei alsjeblieft uit over „Frankrijk
nogmaals redden". Het woord klinkt merk
waardig ouderwctsch. ult-den-tijd, in deze
dagen. De wereld heeft grooter toekomst-
idealen, stelt zich grooter problemen voor
oogen. denkt internationaler dan in het be
krompen kader van de vraag, hoe Frankrijk
in de toekomst misschien weer gered zou
moeten worden. De generaal voelt niet mo
dern. Generaals hebben dat trouwens nooit
gedaan. De wereld is zoover gekomen dat zij
beseft dat het belangrijker is om zichzelf te
redden dan Frankrijk, of Engeland, of
Duitschland, of welke natie ook. Sommige
menschcn vinden het misschien nog heel erg
om zoo iets te zeggen maar de eenheid van
de beschaafde menschheid is inderdaad veel
grooter en belangrijker dan die van welke
natie ook. Als generaal Debeney de organi
satie van deze eenheid tracht, te vertragen
met gepraat zooals het bovenstaande wordt
men geneigd om tc zeggen: ..Man, schei uit.
Probeer de dingen eens in het groot te zien".
Net zooals ik den geachten briefschrijver in
zake het steeds wederkeerende verkeers-
vraagstuk zou willen toevoegen: „Gaat u nu
eens op een fiets zitten, en ondervind dat u
waarachtig niet voor uw genoegen moet,
trachten, om aan de zich-een-weg-banencte
