47e Jaargang No. 14191
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 26 September 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.2754, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) ƒ30754. Franco per post door Nederland ƒ38754. Losse nummers
0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-5754. franco per post.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
4dministratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—5 regels ƒ1.75, elke regel meer 035. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aan bed 14 regels 10.60^
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ0.25. elke regel meer 0.10. uitsl. a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekafconnés. Uitkeerïngen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden 1 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 1 400.-, Dnim 1 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger I 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
AGENDA.
DONDERDAG 26 SEPTEMBER
Groote of St. Bavokerk: Orgelbespe^xra
t—4 uur.
Stadsschouwburg: Klein-Kunst Gezelschap
„De Witte Raaf". 8 uur.
Palace. Cinema en Variété. „Storm". Too
neel: Gioves. 8.15 uur.
Luxor Theater: ,.De Prijsbokser" en „Mui
terij aan Boord". 8.15 uur.
Rembrandt Theater: „De Gunsteling van
Schönbrunn". Tooneel: Kees Pruis, 7 en 9.15
uur.
Standaard Theater: „Gebrandmerkt" en
„De moord op den Juwelier". Tooneel: Har
ry Hart. 8.15 uur.
VRIJDAG 27 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: Klein-kunst gezelschap
f>De Witte Raaf" (Piet Holman). 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen. Nieuw programma.
Teyler's Museum, Spaarne 16. 114
uur. Toegang vrij op alle werkdagen, behalve
Maandag.
ALASTRIM.
Twee nieuwe sterfgevallen of
zwarte pokken?
Op de vragen van het Tweede-Kamerlid
mej. Groeneweg betreffende verandering
door de hoofdinspectie van het Staatstoe
zicht op de Volksgezondheid van een door
een Rotterdamsch medicus op een bewijs van
overlijden ingevulde doodsoorzaak, heeft de
minister van Arbeid, Handel en Nijverheid
.geantwoord, dat het bewijs van overlijden,
afgegeven door een geeneskundige, niet in
■handen komt van den hoofdinspecteur van
de volksgezondheid, zoodat hij, behalve dat
hij er niet toe bevoegd is, ook niet in staat is
de door den geneeskundige opgegeven doods
oorzaak te wijzigen.
Woensdag heeft de alastrim te Rotterdam
twee nieuwe slachtoffers geëischt, meldt de
Tel. Er zijn nl. twee van de vier personen,
die in zeer ernstige mate door de ziekte wa
ren aangetast zij hadden zich niet laten
.herinenten overleden. Het aantal sterf
gevallen is daardoor te Rotterdam gestegen
tot 14.
Geen 3-Octobcr-feesten?
Naar de Msb. verneemt zouden B. en W.
van Leiden vandaag een beslissing nemen
of in verband met het heerschen van
alastrim de 3 October-feesten, welke als re
gel door duizenden uit verschillende plaat
sen worden bijgewoond, al of niet behooren
door te gaan. Naar aan het blad verder werd
meegedeeld, bestaat er in medische kringen
te Leiden met betrekking tot dez-e vraag al
lesbehalve eenstemmigheid.
DE LOONEN VAN HET LOSSE
SPOORWEGPERSONEEL.
GEEN VERANDERING.
Bij de Spoorwegen zijn (evenals dit bij
het rijk het geval is) de laatste jaren zeer
vele losse arbeiders in dienst genomen. Po
gingen door de verschillende vakvereenigin-
gen aangewend om deze menschen een vas
te aanstelling te geven, werden steeds door
de directie verworpen. De vakvereenigingen
hebben echter ernstige bezwaren tegen het
systeem losse arbeiders en wel vooral, omdat
vooral ae vaklieden in lossen dienst voor
belangrijk minder loon worden te werk ge
steld, dan het minimumloon voor vaste
werklieden.
Op een 30 April gehouden conferentie tus-
schen de directie en vertegenwoordigers is
deze kwestie opnieuw ter sprake gekomen,
met als resultaat, dat de directie toezegde
een en ander nogmaasl te willen bezien.
Thans heeft de directie aan de vakver-
eenigïng medegedeeld, dat het niet wen-
scheïijk is gebleken in de wijze waarop thans
de beiooning der arbeidscontracten geregeld
is. wijziging te brengen. Bij de vaststelling
dezer loonen behooren. volgens de Spoor
wegdirectie, de plaatselijke omstandigheden
niet buiten beschouwing te blijven.
HET LANGE-AFSTANDRECORD.
LE BOURGET. 25 September (Havas).
De vliegers Marnier en Favreau zijn heden
morgen om 6.56 uur opgestegen om te trach
ten het lange afstand record te verbeteren.
Zij zullen naar Mozambique vliegen.
VIERING VAN ARMISTICE DAY.
jj.,f corsmonieel bij de Cenotaaoh te» Lon
den on Wanenst-ilstandsdag zal dit jaar iet-
weverschil1 en van dat van vorige jaren.
De autoriteiten zijn van oordeel, dat deze
verjaardag niet langer uitsluitend een
gelegenheid voor militair vertoon mag zijn.
Terwijl aan de plechtigheid als een tribuut
aan de gevallenen ook de militairen zullen
blijven deelnemen, krijgt de herdenking als
geheel een burgerlijk karakter.
HET M00RDD0RP NAGYREV.
Ontzettende ontaarding in Hongarije.
Tientallen mannen door hun vrouwen vermoord.
(Van onzen correspondent).
Boedapest, 23 Sept.
Rust en vrede heerschten in het kleine
Hongaarsche dorpje Nagyrev in de streek
Tiszakürt, althans zoo zou men tenminste
denken. Menschen stierven en nieuwe men
schen werden geboren, de boeren bewerk'
hun akkers en men hoorde niet veel van ou
derlingen strijd. En toch, en tochaf en
toe werd er gemompeld, dat er zich ver
schrikkelijke dingen in dit zoo vreedzaam
schijnende dorpje afspeelden. Men hoorde
over misdaden fluisteren, die in het geheim
werden begaan. Het was opvallend, hoeveel
mannen er in de laatste jaren stierven! Zoo
maar opeens, in de kracht hunner jaren,
werden zij door den dood ten grave gesleept.
De stemmen, die verkondigden, dat hier Iets
niet in orde was, werden luider en luider
en eindelijk ging het openbaar ministerie
zich eens met de zaak bemoeien. Thans zit
ten reeds ongeveer dertig personen uit Na
gyrev in preventieve hechtenis in het huis
van bewaring te Szolnok. Een groot gedeelte
van hen heeft reeds bekend zich aan moord
te hebben schuldig gemaakt. Het zijn bijna
allen vrouwen, die haar eigen echtgenooten
door middel van vergift naar een andere we
reld hebben geholpen. De vrouw, die deze
vergiftcampagne in het doi-p heeft ingevoerd,
was een oude vrouw, Suzanne Fazekas
geheeten, die in de streek het éénkind-
systeem heeft ingevoerd. Haar geweten heeft
haar in den laatsten tijd toch wel niet met
rust gelaten of was het de angst voor het
ontdekt worden van haar booze werk?
kortom: Suzanne Fazekas heeft op 68-jarigen
leeftijd de hand aan zichzelf geslagen en
zelfmoord gepleegd. Ook een andere vrouw
heeft zelf een einde aan haar leven ge
maakt.
Lang geleden heeft Suzanne Fazekas een
concurrente gehad, een andere vroedvrouw,
die, zooals men nu meent aan te kunnen ne
men, door toedoen van Suzanne uit den weg
werd geruimd. In 1911 was er een boer, Lud-
wig Takacs geheeten, die aan een ernstige
ziekte leed. Zijn vrouw vond, dat het veel te
lang duurde tot hij uit eigen beweging dood
wilde gaan en daarom vroeg zij Suzanne Fa
zekas haar een handje te helpen. De beiden
besloten vliegenpapier in een drankje op te
lossen en dit dan den boer voor te zetten. De
boer dronk den vergiftigen drank en stierf
kort daarop. De lijkschouwer, die toevallig
een schoonzoon van de vroedvrouw was, kon
niets bijzonders aan den doode bemerken en
zoodoende werd hij op de gewone manier be
graven, zonder dat iemand er het vermoeden
van had, dat men hem vermoord had. Zijn
vrouw had het fleschje met het vergift in
zijn doodkist gelegd en thans is dit, toen
men het. lijk van den boer heeft opgegraven,
weer te voorschijn gekomen, het is het corpus
delicti en de boerin heeft nu achttien ja
ren na haar daad den moord moeten be
kennen
Later zijn verschillende andere personen op
mysterieuze wijze uit het leven gescheiden.
De vrouw van den boer Paul Lipka was ach
ter het geheim van het vliegenpapier geko
men. Zij nam een oude vrouw bij zich in
huis, die wat geld bezat. Zij dwong haar in
haar testament to bepalen, dat de boerin
haar erfgename zou zijn, toen kwam het
vliegenpapier in actie en de oude vrouw
stierf. Veel later, in 1924, heeft zij toen ook
haar eigen man nog van kant gemaakt om
ook diens eigendommen alle in haar eigen
bezit te krijgen.
Boerin Lipka meende het op haar ma
nier goed met al de andere boerinnen in
de streek. Zij gaf dezen ook af en toe een
beetje vergift in een fleschje, opdat zij haar
mannen er mee konden ombrengen. Er waren
genoeg mannen, die blind of kreupel uit den
oorlog waren teruggekeerd en die nu uit den
weg moesten worden geruimd. Het zedelijke
peil van de bevolking werd steeds lager en
lager. De boerinnen hertrouwden met een
tweeden man en wanneer deze haar dan ook
weer begon te vervelen, lieten zij hem haar
eersten man in het graf volgen en huwden
zij ten derden male. De arme domme man
nen hadden er geen flauw vermoeden van in
wat voor handen zij waren gevallen.
Een boerin Mihaly Kardos vond dat haar
éénige zoon, die 23 jaar was, er de oorzaak
van was, dat men haar „oud" vond en daar
om heeft zij hem in het jaar 1919 vergiftigd.
Drie jaar later vergiftigde zij ook haar twee
den man. Zij leefde er stevig op los en imi
teerde daarbij volgens haar idéé de stedelin
gen.
Thans is er een einde aan den toestand
gekomen. De gendarmerie heeft bij niet min
der dan zeven-en-twintig sterfgevallen met
zekerheid kunnen vaststellen, dat men hier
met giftmoorden'te doen heeft gehad. Zelfs
aan de lijkjes vap pasgeboren zuigelingen
heeft men vergiftigingsverschijnselen waar
genomen. Een groot deel van de graven op
het kerkhof moet nog onderzocht worden en
zoodoende zal het aantal ontdekte misdaden
nog wel grooter worden. De gendarmen gaan
van huis tot huis en telkenmale worden op
nieuw bij huiszoekingen verdachte dingen ge
vonden. De moordenaressen zullen zeer ze
ker op buitengewoon ernstige wijze gestraft
worden. Vermoedelijk zullen slechts weinigen
de doodstraf ontkomen.
ARROND.-RECHTBANK.
DE DIEFSTAL IN HET FRANS
HALS-MUSEUM.
HERNIEUWING VAN HET VOOR
ONDERZOEK.
De zaak van den 21-jarigen machinist
Th. J. V. die verdacht wordt van den schil
derijen-diefstal in het Frans Halsmuseum,
werd hdden door de Arr. Rechtbank wegens
eenïge onduidelijkheden terug gewezen naar
den rechtercommissaris, overeenkomstig het
requisitoir.
DE
MOORDAANSLAG TE
IJMUIDEN.
TEGEN DEN DADER 3 MAANDEN
GEëlSCHT.
Voor de Arrondissement^ Rechtbank stond
heden terecht de dader van den moordaan
slag te IJmuiasn op 23 Augustus j.l., gepleegd
op een vrouw N. K.
Verdachte is 32 jaar en zeeman, te IJmui-
den wonend.
Hem was ten laste gelegd, dat hij 23
Augustus te IJmuiden met het voornemen
N. K. opzettelijk en met voorbedachten rade
althans opzettelijk van het leven te be-
rooven, althans zwaar lichamelijk letsel toe
te brengen, deze na daartoe in kalm overleg
het plan te hebben gemaakt, met een mes
opzettelijk en gewelddadig eenïge sneden of
steken heeft toegebracht en wel een in het
rechter schouderblad en een in den linker
bovenarm, zijnde de uitvoering alleen ten
gevolge van de van zijn wil onafhankelijke
omstandigheid, dat geen edele deeien of
groote bloedvaten waren geraakt en hij door
L. van der Wend werd vastgegrepen, niet
werd voltooid;
althans op tijd en plaats voornoemd ge
noemde» N.K. gewelddadig heeft gestoken
of gesneden, waardoor deze bloedend is ge
wond en pijnlijk getroffen.
Een vriend van veröach'e, eveneens zee
man, getuige, dat verdachte omgang had
met, de vrouw. Get. heeft hem verteld, dat
zij terwijl hij op zee was met anderen om-
Daarvan was hij zeer onder den in
druk.
Na dc'n moordaanslag sprak get. verdachte
die onmiddellijk zei: „Wat heb ik gedaan,
wat heb ik gedaan". Voor dien had ver
dachte reeds dikwijls gezegd, dat hij de
vrouw met een mes te lijf wou.
President: Is hij een gevaarlijk type?
Get.: O, nee, e'en heele beste jongen. Ge
tuige had verdachte aangeraden maar liever
naar zee te gaan, dan te gaan snijden. Get.
gelooft ook wel, dat hij wel wilde gaan
varen. Verdachte had zijn zeemansgoed aan
getrokken, den middag van den aanslag. Na
den aanslag is hij bij getuige thuis gekomen
en op diens aanraden naar de politie ge
gaan.
Het slachtoffer, mej. N. K. uit IJmuiden,
21 jaar, was de tweede' getuige. Sinds April
heeft zij omgang gehad met verdachte, later
heeft zij dien verbroken. Verdachte bleef
haar echter bezoeken in haar kosthuis en
zij aanvaardde ook geld van hem. Toen hij
haar 22 Augustus ontmoette met een Sche-
veninger uitte hij voor het eerst zijn be
dreiging. Den volgenden morgen, toen hij
veel gedronken had, herhaalde hij die. Des
middags liep getuige langs verdachte's
trawler. Kort daarop liep hij op haar toe en
gaf haar de steken. Verdachte is gegrepen
en getuige is door den dokter verbonden.
De verdediger mr. L. G. van Dam vroeg,
wat verdachte gaat doen, wanneer hij vrij
komt.
Verd.: Dan ga ik In de „Groote Vaart".
Gehoord werd nog de kost-juffrouw van de
vorige getuige, een 23-jarige IJmuidensche.
Deze was van meening dat- verdachte veel
te goed was voor de vrouw. Hij bezocht haar
dikwijls. De getuigen waren niet van mee
ning, dat verdachte vooruit een plan had
gemaakt.
De officier van justitie requisitoir nemende
trok in de ten lastelegging „met voorbe
dachten rade", hij is evenmin overtuigd.dat
verdachte de dood van de vrouw gewenscht
heeft-, laat dus ook vervallen poging tot
doodslag maar wel acht spr. bewezen poging
tot zware mishandeling, gehoord de uitla
ting ..ik zal haar van onder tot boven open
snijden". Subsidiair blijft over: gewone mis-
handeling.Verdachte's houding, met als mo
tief, jalouzie was dom, doch verklaar
baar. Verdachte heeft voor de Rechtbank
een goeden indruk gemaakt.
Wegens poging tot zware mishandeling
vroeg spr. 3 maanden gevangenisstraf met
1 maand aftrek van preventief.
Mr. Van Dam meende dat niet gesproken
kan worden van poging tot zware mishan
deling. er is sprake van een voltooid mis
drijf en wel gewone mishandeling, en daar
bij is geen opzet ten laste gelegd, zoodat het
feit niet strafbaar is. PI. vroeg op dien grond
onmiddellijke invrijheidstelling van ver
dachte.
Het eerste gedeelte van de dagvaarding
achtte pl. niet- bewezen.
Tot onmiddellijke invrijheidstelling- achtte
de rechtbank geen termen aanwezig, zij be
paalde de uitspraak op Donderdag a.s.
Het woord is aan
Shakespeare
Lafaards sterven vele malen vóór hun dood, de
dapperen sterven slechts eens.
DE KROON OP HET WERK.
(Het echtpaar Kroon, be
kend als getuigen in de
GiessenNieuwkerk zaak
wordt thans bij een variété
nummer in oen Rot-terdam-
sche bioscoop eiken avond
aan het publiek voorgesteld.
Courant-bericht).
Heel Nederland heeft meegeleefd,
In 't spel der justitiëele draak:
„Vijf jaar onschuldig in 't gevang,
Of wel De Giessen—Nieuwkerk zaak";
En toen het doek tenslotte viel
En 't laatst bedrijf was afgespeeld,
Met zege van het recht als slot,
Toen was de bijval onverdeeld;
En dagen daarna hoeft ons volk.
Nog van zijn sympathie getuigd,
De hoofdpersonen in het stuk.
Werdén bebloemd en toegejuicht;
Het was de glorie van 't gevoel
Voor recht, dat in ons landje leeft,
En daarom ook is !t droevig, dat
Dit stuk een treurig naspel heeft;
Een naspel, dat in Rotterdam,
Gespeeld wordt in een schouwburgzaal.
Een smakeloos sensatiestuk,
Grof, zonder inhoud en banaal;
Het echtpaar Kroon, dat in 't succes,
Twee rollen van getuigen had,
Zij het geen kroongetuigen dan,
Gaat verder in de Rotte-stad;
Het wordt daar aan het gapend volk,
Op 't variété-tooneel getoond,
En achteraf met blanke munt,
Voor 't spel in 't groote stuk beloond
Zoo wordt helaas, een mooi succes,
Door geestesarmoede be-Kroond.
HET VERKEER IN DE
BINNENSTAD.
EéN-RICHTING VERKEER UIT
GEBREID.
Naar wij vernemen ligt het in de bedoeling
van ons gemeentebestuur, als de tram door
de Jansstraat en den Jansweg rijdt, het
één-richtingverkeer in de binnenstad be
langrijk uit te breiden. Dan zal dit gelden
van het Stationsplein tot aan de Groote
Houtbrug-
Het wordt dan:
Richting Noord-Zuid: Kruisweg, Kruis
straat, Barteljorisstraat, Groote Markt, Ko
ningstraat, Gierstraat, Groote Houtstraat.
Richting Zuid-Noord: Groote Houtstraat,
Groote Markt, Jansstraat, Jansweg.
De Smedestraat zal dan ook enkel bere
den mogen worden in de richting Noord-
Zuid.
Het zal vermoedelijk November worden
voor de Jansstraat, de Jansweg en het res-
teerende gedeelte van de Groote Markt ge-
asphalteerd zullen zijn. Eerst dan kan de
tram haar nieuwe route volgen en het één-
richtingverkeer worden ingevoerd.
Dit zal ongetwijfeld veel verbetering in het
verkeer in de binnenstad brengen. Vooral
van beteekenis is, dat een eind gemaakt zal
worden aan den inderdaad onhoudbaren
toestand in de Kruisstraat.
In ons vorig nummer wezen wij er op, dat
de nieuwe tramrails in de Janssraat met een
kronkel gelegd worden. Naar wij vernemen is
dit gedaan om mogelijk te maken dat er in
de Jansstraat nabij de kruising Ridderstraat
Korte Jansstraat de halte komt.
In het gedeelte van de Jansstraat tusschen
de Groote Markt en de R K. kerk komt de
tram links van den weg te rijden- Om de
passagiers evenwel gelegenheid te geven
rechts van den tramwagen uit te stappen,
moet de tram bij de Korte Jansstraat weer
rechts van den weg komen.
Het bestuur van de Jansstraat-vereeniging
had er met kracht op aangedrongen, dat in
de straat een halte zou komen.
Voor de R.K. kerk wordt de weg door de
tram zooveel mogelijk vrij gelaten, omdat er
een zeer druk verkeer is BegijnhofJans
straat vooral van auto's en wagens van
vrachtrijders, die standplaats hebben op het
Begijnhof.
Eenige gedeelten van den Jansweg zullen
nog niet geasphalteerd worden. Dit zijn
stukken bij de Parklaan en bij het Stations
plein. Als het volgend jaar de verdere re
organisatie van het tramnet wordt ingevoerd
is het weer noodig nieuwe aansluitingen te
maken. Daarom worden op die plaatsen
tijdelijk keien gelegd- Later komt daar even
wel ook asphalt.
Het zal ook noodig zijn de tramrails
anders te leggen in de Kruisstraat en op den
Japsweg. Daar liggen nu twee stel rails, maar
als de tram door de Jansstraat en den Jans
weg rijdt, kan een stel verdwijnen. Bij dit
werk is evenwel geen haast.
BESMETTELIJKE ZIEKTEN.
In de week van 15 tot en met 21 Septem
ber kwamen in Haarlem voor 4 gevallen van
roodvonk en 4 van diphtheritic. In Bloemen-
caal werd 1 geval van diphtheritis geconsta
teerd, en in Velsen kwamen 2 roodvonkge-
vallen en 1 geval van buiktyphus voor.
VREESELIJKE BRAND.
EEN VROUW EN TWEE KINDEREN
OMGEKOMEN.
BUDAPEST. 26 September (Wolffbureaui
In de gemeente Szentpererfa aan de Burgen-
landsche grens, brak gisterenmiddag brand
uit in een schuur. Door den hevigen wind
greep het vuur zoo snel om zich heen dat in
korten tijd tachtig woonhuizen in de asch
waren gelegd. Twee kinderen en een vrouw
zün in de vlammen omgekomen. Uit alle om
liggende plaatsen is de brandweer naar de
plaats des onheils gesneld om te pogen den
brand te blusschen. Ook een compagnie sol
daten is afgezonden om mede te helpen. Heb
blusschingswerk is buitengewoon moeilijk
daar er groot gebrek is aan water.
DE „GRAF ZEPPELIN" NAAR
ZWITSERLAND.
FRIEDRICKSHAFEN. 26 Sept. (W.B.)
Het luchtschip „Graf Zeppelin" is vanmorgen
8.25 u. onder commando van dr. Eckener
voor den tocht naar Zwitserland dat 8 uur
zal duren, opgestegen. Aan boord bevinden
zich ongeveer 28 passagiers.
HAARLEM, 26 September
Mevrouw Shylock.
Onze Londensche correspondent schrijft:
„Er is al veel met Shakespeare gesold.
„The Merry Wives of Windsor" zijn „merry"
geweest in moderne kleeren. Wij hebben
Hamlet „in rok" gezien. Romeo and Julia is
vertoond met record-snt/.heid. En nu hebben
wij „The Merchant of Venice" gekregen meb
een vrouwelijke(n) Shylock. Shakespeare
heeft den laatsten tijd in Londen wel een
harden tijd gehad.
Een Anuvikaansche. Miss Lucille La Vernc,
heeft dit laatste Idee gekregen en het deze
week in The Little Theatre in toepassing ge
bracht. Zij deed haar best- en bracht het er
goed af. Maar het was meer om krachttoer
van mannelijke personificatie dan een ver
tolking van Shylock. Indien wij niet inge
wijd waren geweest, zouden wij hebben ge
dacht dat daar een man stond en ging. een
man met een wat eigenaardig hoogc stem
maar niet zoo hoog dat ze niet voor een
mannenstem kon doorgaan.
Miss La Verne ging hevig te keer. Heb
was een stoutmoedige, hartstochtelijke ver
tolking. Maar zij was niet c'.-g Joodsch en
haar uitbeelding miste ook die schrikkelijke
ongevoeligheid, die „ounce of flesh-ness",
die b.v. Bouwmeester en andere sterke
Shylock-vertolkc'.-s er aan gaven. De actrice
gaf door haar spel meer sympathie voer
Shylock dan Shakespeare van ons verwacht,
hoewel het altijd moeilijk is voor een ge
voelig gehoor zulke sympathie voor den
armen, zoo hevig vervolgden drommel to
onderdrukken.
Maar Portia is eigenlijk do figuur in dit
stuk. Helaas liet in dit tooneel-cxperiment
in The Little Theatre de vertolking van do
Portia-rol alles te wenschen over. Had men
die nu maar aan een man gegeven. Dan zou
men allicht nog 'n harmonisch geheel hebben
gekregen".
Dit is alzoo het nieuwste. Net iets voor de
Engclschen, die dol zijn op travesti. Geen
Engelsche revue, geen Engelsch cabaret of
er treden mannen in vrouwenrollen op. het
geen den vreemdeling onaangenaam aandoet,
maar voor den Brit een onuitputtelijke bron
van hilariteit schijnt te zijn. Het omgekeer
de: de vrouw in mannenrollen, wordt door de
gansche wereld bij traditie in enkele tooneel-
en opera-rollen van het klassieke repertoire
aanvaard. Die rollen leenen er zich in het
bijzonder toe, en l'Aiglon is geïmmortali-
seerd door zulke geniale actrices als Sarah
Bernhardt in Frankrijk, als Else Mauhs in
ons land. Het zou haast mogelijk lijken om
do Siebel-partij in Gounod's Faust door een
man te laten vertolken. Er zit bijna een
eeuw traditie aan vast.
Maar die dir.een hebben niets te maken
met het zonderlinge gesol met Shakespeare,
waaraan het Londensche tooneel zich nu al
jarenlang bezondigt. Blijkbaar ligt de oor
zaak vooral in het gebrek aan goede moderne
stukken, dat de directies ertoe drijft om de
klassieken in een nieuw pakje te steken en
ze aldus in de „wereldsteedsche sfeer" die
dikwijls akelig goedkoop en kermisachtig in
haar sensatie-belusten smaak is als iets
nieuws voor het voetlicht te brengen. Je
kunt niet tegen je kennissen zeggen dat je
naar Hamlet gaat, want dat is zoo antiek en
je wordt verondersteld het uit je hoofd te
kennen, al heb Je het nooit gezien en alleen
op school, onder lijdelijk verzet, gelezen.
Maar je móet Hamlet in moderne costumes
hebben gezien Hamlet in rok anders
b°n je r'et up to date.
Nu volgt Shylock als vrouwenrol Rhv'o-i—
'n-eveningdress eine toch niet. Bove"r. !s
dat alweer afgezaagd. Dus moest er wrri vo
ders zijn. en die Amerikaaoscbe actrice
het „gebracht", er ongetwijfeld daa-m~" in
slagend om het Little Theatre uitverkoch* te
krijgen en den armen Will Shakespeare zich
in zijn graf te laten omdraaien.
Wat komt, er nu verder? De mogelijkheden
zijn natuurlijk nog lang niet uitgeput. Romeo
door eer. vrouw cn Julia door een man te ia-
ten spelen lijkt ook een erg grappig plan-
