37e Jaargang No. 14214 VerscKynt dagelijks, bekalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 23 October 1929
HAARLEM'S DAGBLAD
PIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR. ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.2754, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
igemeente) /3.57}4. Franco per post door Nederland 3.8754. Losse nummers
/0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-5754, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zoider Buitenspearne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—6 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ025. elke regel meer ƒ0.10. uitsl 4 contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overigden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreak f 100.
AAN DEN ROL.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
AGENDA.
WOENSDAG 23 OCTOBER
Stadsschouwburg: Ekkehard-Spiele. 8 uur.
Gem. Concertzaal: Ledenconcert Hl O. V.
o. 1. v. Ed. v. Beinum. Paul Hermann, cello,
8-15 uur.
Palace Cinema en Variété. „The Show
Boat". Tooneel: Oswalter Gers. 2.30 en 8.15 u.
Luxor Theater. „Een opzienbarend Proces"
2.30 en 8.15 uur.
Rembrandt Theater. „Narcis de Verleide
lijke" Tooneel: 4'Serlandy's. 2.30, 7 en 9-15
uur.
Standaard Theater. „Bruisend Bloed". Too
neel: Willy Kreveld. 8.15 uur.
Waaggebouw, Spaarne. „Kunst zij ons
Doel". Eeretentoonstelling A. L. Koster.
Ned. Herv. Diaconiehuis, Jansstraat 36,
Bazar. 2—5 en 7—10 uur.
DONDERDAG 24 OCTOBER
Groote of St. Bavokerk: Orgelbespeling
S4 uur.
Don Kozakkenkoor Platoff, 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Ned. Herv. Diaconiehuis, Jansstraat $6,
Ba2ar. 25 en 710 uur.
Waaggebouw, Spaarne. „Kunst zij ons
Doel". Eeretentoonstelling A. L. Koster.
Teyier's Museum, Spaarne 16. 113 uur.
Toegang vrij op alle werkdagen, behalve
Maandag.
Overveeai: Raadhuis. Gemeenteraad
van Bloemendaal. 8 uur.
Hoofddorp. Raadhuis. Gemeenteraad.
Haarlemmermeer, 2 uur.
HAARLEM, 23 October
Briand's Val.
De plotselinge val van het kabinet-Brian^,
dat de vertrouwenskwestie stelde tegenover
een voorstel der radicalen om op 15 Novem
ber de interpellaties over de buitenlandsohe
politiek te beha., leien, en met 288 tegen 277
stemmen de nederlaag leed, is een teeke
nend feit. Toen Stresemann stierf, werd zijn
dood als een ramp beschouwd, die ernstige
gevolgen zou hebben, en die in elk geval on
middellijk het vertrouwen in Duitschland
zou schokken. Stresemann was de leider van
de vaste nieuwe richting in Duitschland. Hij
was op internationale conferenties méér dan
Duitscher gebleken hij was een Europeesch
staatsman. In het centrum van de nieuwe
Europeesche samenwerkingspolitiek stond
hij.
Briand's val is een van de markante ver
schijnselen van hetgeen men helaas moet
noemen „de liquidatie van de positie-Strese
mann." Het doet er weinig toe welke rede
nen-van-partijbelang de groepen bezielden,
die Dinsdagmiddag tegen Briand stemden.
Natuurlijk hebben eigenbelang en baantjes-
jagerij hun rol gespeeld, zooals in elke ka
binetscrisis. Maar dit zijn slechts secundaire
verschijnselen. Primair staat het feit, dat
het vertrouwen in Duitschland geschokt is
nu geen Stresemann daar meer den toestand
beheerscht.
De Fransche politieke groepen, die tegen de
ontruiming van het Rijnland waren, en
Duitschland's toezeggingen omtrent de uit
voering van het Young-plan niet vertrouw
den, konden geen meerderheid krijgen zoo
lang de samenwerking StresemannBriand
bestond. Het was geen phrase, dat de Duit-
sche staatsman een groot vertrouwen genoot
ook buiten de grenzen van zijn land. Met
zijn dood verdween het vertrouwen in zijn
regeering, en de meerderheid kwam tot stand
die Briand ten val bracht. De moordaanslag,
enkele dagen geleden op een van zijn politie
ke vrienden, het Kamerlid Dumaine, ge
pleegd, was al een onheilspellend teeken. Als
een stemming begint te heerschen, die derge
lijke onwaarschijnlijke excessen mogelijk
maakt, is het lot althans van een Fransche
regeering weldra bezegeld. En intusschen
hebben wij vernomen dat op de Fransche-
staatsbegrooting-1930 de credieten voor de
landsverdediging met een milliard francs
zijn verhoogd
Uit de geseinde verslagen van de Fransche
Kamerzitting van Dinsdag is wel op te ma
ken dat Briand zich vrij slap verdedigd heeft.
Het is niet ondenkbaar dat hij dit min of
meer opzettelijk over zich heeft laten komen,
dat zijn eigen vertrouwen in de Wilhelm-
strasse zoo wankel is geworden, dat hij op
dit moment de consequenties van zijn politiek
zelf niet meer aandurfde.
Hoe dat ook wezen moge, het is helaas
duidelijk genoeg dat alles nu weer op losse
schroeven staat. Het gunstigste verschijnsel
is de blijkbare mislukking van de verwoede
Hugenbergscbe actie voor het „Volksbe-
gehren" in Duitschland. Als de monarchisten
een klap krijgen die het aanzien der repu
bliek bevestigt, als een man van het kaliber-
Stresemann gevonden mocht worden om zijn
politiek voort te zettenja dan!
Maar Erzberger is vermoord, Rathenau is
vermoord, Ebert en Stresemann zijn beswe
ken onder den zwaren last van een schier-
bovenmenschelijke taak. Kan men van eenig
land verwachten dat het ad infinitum lei
ders van d-it gehalte blijft voortbrengen?
De toestand is zeker heel ernstig.
R. P.
DE MOORD IN DEN
BLIJDORPPOLDER.
DE VERDACHTE TER BESCHIKKING
VAN DE JUSTITIE GESTELD.
ROTTERDAM, 23 Oct. (V. D.) De verdach
te van den moord van Marietje van Os, ge
pleegd op 9 October in den polder Blijdorp te
Rotterdam, de 33-jarige tuinier W V., die te
Heerlen is aangehouden, is heden ter be
schikking van de Justitie gesteld en naar
het Huis van Bewaring overgebracht.
Hij is daar, verdacht van moord, ingeslo
ten.
De aanwijzingen waarover de politie op
het oogenblik tegen hem beschikt zijn:
Verdachte is den dag na den moord te
Maastricht aangekomen op een fiets waar
van hij het bestaan tegenover de politie ont
kend heeft. Die fiets, waarvan het bestaan
door een logementhouder is aangetoond, is
den dag daarop spoorloos verdwenen en niet
meer teruggevonden. Volgans getuige verkla
ringen is verdachte enkele dagen vóór den
moord in het bezit geweest van een trouw
boekje op een anderen naam, dat na den
moord bij zijn arrestatie verdwenen bleek tc
zijn.
Men heeft door het onderzoek in Limburg
kunnen vaststellen, dat verd. pertinent liegt
bij het opgeven van zij nalibi. Men heeft zijn
verklaringen over de dagen voor en na den
moord kunnen nagaan waarbij deze juist
werd bevonden. Hij is evenwel in Limburg
niet terug te vinden van Woensdagmorgen
9 October af, den dag waarop de moord ge
schiedde en den daarop volgenden Donder
dagmiddag toen hij weer in Limburg ver
scheen.
Veel moeilijkheden ondervond de politie
bij dit onderzoek door het feit, dat het bij
houden van de administratie van logement-s-
lijslen daar niet met die borg geschiedt,
zooals dat in groote steden het geval is.
Men heeft echter buit-en gewoon veel steun
gehad van het zeer goede onderzoek van de
Maastrichtsche recherche, aan wie ook de
rest van het onderzoek in Limburg is opge
dragen.
Het eerste spoor tegeii verd. werd verkre
gen door een logement-sgast uit Amsterdam,
die een vage beschrijving van hem gaf. Het
onderzoek in Amsterdam heeft de politie in
staat gesteld den man geheel te definieeren.
Deze getuige herkent verdachte pertinent.
Hij heeft hem op den avond van den moord
in de Coolschestraat gezien met een meisje,
dat hij op een fiets tilde en waarmee hij weg
reed. Ofschoon de getuige den man niet had
gegroet had deze tot tweemaal toe zijn
hand ten groet opgestoken.
Over de confrontatie met de kinderen laat
de politie zich niet uit. Er is echter sinds
eenige dagen een getuige gekomen wiens
verklaringen zeer bezwarend zijn voor den
verdachte. Het is een doofstomme man uit
Hillegersberg, die den verdachte op den
avond van den moord op de Melkmarkt
heeft zien fietsen. De verdachte had een
meisje achter opu den fiets en is met het
meisje in de boschjes verdwenen. Kort na
den moord heeft de getuige dit aan zijn huis-
genooten medegedeeld, doch het is o.a. te
wijten geweest aan het feit, dat men hem
niet begreep, dat hij zich niet eerder bij de
politie heeft aangemeld. Zoowel de politie als
deskundigen zijn van meening dat de man,
die zijn verklaringen herhaald heeft op de
plaats van het misdrijf de waarheid spreekt.
Voorts heeft men uit Maastricht eenige ge-
tuige-verklaringen gekregen die voor den
verdachte bezwarend zijn.
Het woord is aan
Stresemann
Waarom kunnen frontsoldaten na de fei
ten van den wereldoorlog niet den moed of
tenminste het verstand verzamelen om een
principieele belijdenis tot pacifisme af te
leggen? Of schijnt de moderne chemische
oorlog zoo bijzonder geëigend voor de ont
plooiing der mannelijke deugden?
Heeft men dan nog altijd niet begrepen,
dat niet Duitschland den oorlog heeft ver
loren, maar Europa?
DE MOORDZAAK-LANS.
Voortzetting van het verhoor.
MEVROUW LANS GEHOORD.
(Zie ook elders in dit nummer
ROTTERDAM. 23 Oct. (VD.1 Hedenmor
gen is voor ds Rotterdamsche Rechtbank de
behandeling van de moordzaak Lans voort
gezet.
Als eerste getuige werd gehoord, mevr.
Lans, die mededeelde dat haar na de vorige
behandeling is ingevallen, dat haar man op
den dag van den moorji heeft gezegd, dat
hij vroeg thuis kwam omdat er weinig werk
was. Dat beteekende dat hij om 6 uur zou
thuiskomen. Wanneer zij zich al eens on
gerust had gemaakt over het laat thuisko
men dan had hij altijd geantwoord, dat verd.
hem vergezelde.
Mr. Kokosky protesteerde tegen het in
brengen van getuigenissen waartegen ver
dachte zich niet kan verweren. Hij noemt
de verklaringen van mevr. Lans van nul en
geener waarde.
Mejuffrouw Valk- wordt gehoord over de
post die oji den dag van den moord is ver
zonden. Het waren vijf brieven en dritf brief
kaarten.
Pres.: Waarom zou de heer Lans altijd
alleen achterblijven als iedereen weg was?"
Verdachte„Daar zou ik u onder vier oogen
mser van kunnen vertellen".
Pres.: „Dat mag niet, doch, mevrouw Lans
gaat u maar naar huis, dan kan verd. mis
schien iets zeggen".
Verdachte: „Dat kan ik niet, maar het is
zeker dat het herhaaldelijk gebeurd is, dat
de heer Lans, wanneer wij samen gereed
stónden voor vertrek, terug ging om te tele-
foneeren".
Pres.: „Ja, naar huis".
Verd.: „Dat weet ik niet".
Hij zegt even later dat hij er wel eens
met Jo Lans over gesproken heeft.
Pres.: Weet u dat- diens verklaring voor u
zeer bezwarend is?"
Verd.: „Dat weet ik niet".
Hij antwoordt voorts op een vraag van
den president, dien dag door de telefoon te
gen den heer J. Lans gezegd te hebben, dat
hij en de heer Lans gereed stonden om te
vertrekken.
Mr. Kokosky betoogt dat naar dit .punt pas
gevraagd wordt, na de verklaringen van den
agent Brons.
Er ontstaat even een duel met den verdedi
ger, over de vraag wat van O. 's avonds op
kantoor deed.
Daarna richtte de president het verzoek
tot mevr. Lans om maar heen te gaan. Zij
wenschte echter eerst nog een opmerking te
maken nl. dat, „die man" haar man verdacht
maakte door zijn verklaringen over het te-
lefoneeren.
Pres.: „Dat hoeft u zich niet aan te trek
ken. In zij n positie mag hij alles zeggen, maar
het is hem ook wel te vergeven".
Vervolgens worden eenige leden van het
personeel gehoord, die verklaren dat het op
den dag van den moord druk was.
Door de verdediging waren twëe getuigen
gedagvaard die op den avond van den moord
iemand een pakje in het water op de Oost-
admiralifceitskade hadden zien werpen.
Pres.: „U weet dat deze verklaringen al
ontzenuwd zijn.
U speelt hoog spel. wanneer zij blijven vol
harden weet u wat hen te wachten staat".
Mr. Kokosky noemt dit pressie. De presi
dent zegt dat dit niet de bedoeling is.
Als eerste getuige wordt gehoord Tys de
Jager, wien men ernstig op het gewicht van
den eed wijst.
(De zitting duurt voort).
ALASTRIM.
INENTING TE HAARLEM.
Gelegenheid tot inenting tegen alastrim
wordt van heden af nog gegeven op Dins
dagmiddag van half vidr tot half vijf,
Kenaupark 6 en op Woensdagmiddag van
half vier tot half vijf in het voormalig
raadhuis Schoten.
Voor hen, die overdag verhinderd zijn,
bestaat gelegenheid zich te laten inenten
aan het bureau Kenaupark 6, uitsluitend op
Vrijdag 25 October a.s. des avonds te half
acht.
DE GEZONDHEIDSTOESTAND
VAN POINCARé.
PARIJS. 22 Oct. (V.D.) Het hed—
uitgegeven bulletin over den gezondheids
toestand van Poincaré meldt, dat zijn toe
stand zoo gunstig mogelijk is. Men rekent
erop, dat hij na 3 of 4 weken het ziekenhuis
kan verlaten om zich voor een na-kuur naar
de Riviera te begeven,
's Ochtends, als 't verkeer gaat komen,
Maar de straat is nog niet vol.
Gaat naar het Verwulft in Haarlem,
Do verkeersman aan den rol;
Langzaam, waardig, maar besloten,
Komt hij eiken morgen trouw,
Hij weet beter dan elk ander,
Van den nieuwendag en douw;
Hij is niet een van die menschen,
Die al duwend aan een ton,
Briefkaart-met-portrot verkoopend,
Door de wereld reizen kon;
Ook al is hij een dier lieden.
Die zich op een voetstuk stelt,
Zijn plaats blijft bij ons in Haarlem,
DE GEMEENTE-FINANCIëN.
MEE- EN TEGENVALLERS.
Hoewel de gemeente-begrooting voor 1930
al een maand verschenen is, wachten wij nog
steeds op de gemeente-rekening over 1928.
Wel hebben wij uit die begrooting eenige
belangrijke cijfers over 1928 geput maar
van een eind-resultaat over dat jaar is nog
niets bekend.
Bij informatie op het Stadhuis vernamen
wij, dat de rekening in elk geval komt voor
de behandeling der begrooting in den raad.
Nu is door B. en W. een 2de suppletoire
begrooting over 1928 aan den raad gezonden.
Bij studie zijn daaruit wel eenige belang
rijke cijfers op te diepen.
De straatbelasting heeft t 284.178 opge
bracht, hetgeen ruim 19.000 meer is dan
de raming.
De gemeente heeft 46 738 meer ontvan
gen dan geraamd was als „bijdragen van
gemeenten in de kosten van scholen voor
het nijverheidsonderwijs." Dit komt omdat
de minister van onderwijs pas in 1928 de
schoolrekeningen heeft vastgesteld over
1928 en nog eenige vroegere jaren.
Het rijk heeft over 1928 1 165.808 te veel
Ingehouden aan kwade posten terzake van
gemeentelijke inkomstenbelasting.
Alzoo een meevaller van f 165.808!
Maar daartegenover staat een nog groo-
tere tegenvaller.
Het rijk, heeft 185-092 meer van Haarlem
gevorderd als aandeel in de kwade posten
wegens directe belastingen (dit bedrag was
510.092, terwijl „slechts" op 325-000 in de
begröoting gerekend was).
De Winst van het Openbaar Slachthuis
was geraamd op 15.000, maar in werkelijk
heid heeft die 70.000 bedragen.
Ter zake van ten behoeve van de voor
malige gemeente Schoten ontvangen bedra
gen kan boven het geraamde bedrag van
500 nog 129.645 uitgetrokken worden.
Waaraar. die meevaller is te danken zegt de
memorie van toelichting niet.
Daartegenover staat, dat nog 96.869 uit
gegeven moesten worden voor Schoten.
In elk geval blijft er dus nog op die twee
posten een batig saldo over van ongeveer
33.000.
Het eigenaardige is, dat de rekening van
Schoten belast is met 76-611 voorten
behoeve van de voormalige gemeente Scho
ten uitgevoerde bestratingswerken!
De eindafrekening van Sschoten wijst nu
een tekort aar. van f 638.712. Over 1928 is
daarvan 1/10 afgeiost.
Het Gcm. Grondbedrijf heeft in 1928 voor
367.180 grond terkocht.
Aan de ziekenhuizen is voor verpleegkos-
ten door dc gemeente uitbetaald 425.476,
terwijl slechts 320.000 geraamd was. Een
tegenvaller dus van 105 476.
Bovendien is voor verpleging van arme
krankzinnigen f 13288 meer uitgegeven dan
geraamd was.
Het Burgerlijk Armbestuur kostte f 580.886,
terwijl 500.259 geraamd was.
Dus ook 80.000 meer dan waarop gere
kend was.
Het verlies van Let woningbedrijf was
164.940, terwiji op 200.673 gerekend was.
Het nadeelig saldo oier het seizoen 1927/
1928 van den Stadsschouwburg is 13-730
of 5.299 meer dan geraamd.
PERSONALIA.
Voor het examen handtnarbeid is in den
Haag geslaagd A. IL Bionsma, uit Haar
lem,
Waar hij duchtig medetelt:
Straks zal hij 't verkeer weer leiden,
Met zijn witgeschoeiae hand.
Blind gehoorzaamd als een heerscher,
In zijn trotsch verheven stand;
Machtig troont hij op zijn sokkel,
Een beweegbaar monument,
Stoppend, zwaaiend, wenkend, leidend,
Machtige verkeersagent;
Maar des ochtends als het vroeg is,
En de straat is nog niet vol,
Moet u ook eens komen kijken,
Want dan is hij aan den rol!
P. GASUS.
DE ZIEKENHUISVERZEKERING.
ONDERHANDELINGEN TUSSCHEN
DE GEMEENTE EN DE ZIEKEN
FONDSEN.
Dinsdagavond heeft inzake de ziekenhuis-
verzekering een belangrijke conferentie
plaats gehad tusschen den wethouder van fi
nanciën Mr. M. Slingenbcrg en dc besturen
van de Ziekenfondsen. Ook de directeur van
den Gem. Geneeskundigen Dienst Dr. J. van
Konijnenburg.
Eenigen tijd geleden waren voorstellen
door de gemeente gedaan om de ziekenhuis-
verzekering uit te breiden. In het vervolg zal
er dan ook onder vallen verpleging in Sana
toria. Lighal en Parkherstellingsoord. Boven
de contributie van 5 cent voor dc bestaande
ziekenhuisverzekering zou dan nog een pro
gressieve contributie geheven moeten worden
voor deze neven-verzekeringen. De besturen
der ziekenfondsen hadden daartegen evenwel
verschillende bezwaren. O.a. vreesden zij ad
ministratieve moeilijkheden.
Wij deelden reeds een week geleden mede,
dat de ziekenfondsen vermoedelijk geen be
zwaren zouden hebben tegen een kleine con-
tributieverhooging over de gehecle linie (dus
niet progressief).
In de nu Dinsdagavond gehouden bijeen
komst heeft de gemeente zich daarmede ver
een igd.
De voorloopig bereikte overeenstemming
zal nog behandeld worden in de vergaderin
gen der ziekenfondsen. Daarna zal een nieu
we conferentie met de gemeente plaats heb
ben.
DE TOESTAND VAN
CLEMENCEAU.
PARIJS, 22 Oct. (V.D.) De pleegzuster, die
hedennacht bij Clemenceau gewaakt heeft,
deelde hedenmorgen mede, dat de patio» t
een uitstekendon nacht heeft gehad. Hij
heeft rustig geslapen en zijn tóe.Mud is '/-.«.r
veel verbeterd.
DE EDISON-LICHTWEEK.
Vanavond om acht uur begint in het Sta
dion dat gehecle verlicht is een voetbal
wedstrijd tusschen een Amsterdamsch elf
tal en P. S. V. uit Eindhoven. Door dc stad
maar behalve aan het slot. niet ln het
Centrum heeft een optocht plaats van
verlichte auto's. Van het Oosterpark gaat
de optocht naar het Stadion, waar in de
pauze rondom het veld gereden wordt, daar
na via Overtoom, en Rozengracht naar dc
Spuistraat.
GEDENKTEEKEN
PROF. LORENTZ.
Door Openbare Werken is nu begonnen
met de voorbereidende werkzaamheden voor
het plaatsen van een gnde'nkteeken ter nage
dachten is aan Prof. Lorentz op het Loventz-
plein alhier. De vervaardiging van dit ge-
denkteeken is, zooals onze lezers we».en. aan
prof. W. Odé te Delft opgedragen. Er wordt
in de Iordensstraat een fundecring van be
ton gemaakt. Het gedenkteeken zal worden
geplaatst met het gezicht naar de Iordens
straat bij een bosschage. Het is nog niet be
kend of het officieel onthuld zal worden.
