De ontwikkeling van den
rakettenmotor.
WAT IS JAZZMUZIEK
Een onderhoud met Prof. Oberth.
Zal zij geen generatie meer duren?
BIJVOEGSEL VAN HAARLEM'S DAGBLAD
VIJFDE BLAD
Theorie en practijk.
Tr is niets nieuws onder de zon! Hermann Ganswindt construeerde reeds 40 jaar gele
den een bestuurbaar luchtschip en hij was het die de ankermast voor het luchtschip
uitvond. Doch hij vervaardigde ook teekeningen voor een toestel, dat zou moeten dienen
als „hemelschip"; zijn ideeën berustten op dezelfde principes, als die wélke men thans
toepast. Doch Ganswindt had geen geld en hij is een vergeten mensch
Professor Oberth te Berlijn heeft een ra-
kettentoestel geconstrueerd, ..waar
mede theoretisch de mogelijkheid
bestaat andere hemellichamen dan
'de aarde te bereiken. Over eenige
dagen zal dit toestel worden afgescho
ten. In het volgende interview geeft prof.
Oberth zijn meening te kennen over de toe-
..komstige mogelijkheden van het raketten-
toestel:
Het denkbeeld, met een raketten toestel het
luchtruim te veroveren, is niet nieuw. Reeds
in de zeventiende eeuw ging Bergerac met
dergelijke fantasieën om. Het duurde echter
langer dan twee eeuw, alvorens men het ra
ketten probleem niet meer als dwaze fanta
sie beschouwde. In het jaar 1867 kwam een
Euitsche jurist, professor Ganzwindt met een
echter uitsluitend platonische raket
ten uitvinding te voorschijn. Hij werd harte
lijk uitgelachen. Tegenwoordig zijn er een
aantal ernstige onderzoekers, die zich met
het rakettenprobleem bezighouden. Genoemd
moet worden de Russische wiskundige Ziol-
kowski en in de eerste plaats de Amerikaan
Goddard, die het rakettentoestel echter uit
sluitend als een geschikt verkeersmiddel tus-
schen de werelddeelen beschouwt.
Welke beteekenis men tegenwoordig aan
het rakettentoestel toekent, blijkt hieruit,
dat de Amerikaansche marine groote bedra
gen voor proefnemingen met raketten be
schikbaar stelt. (Raketten zijn namelijk een
aanmerkelijk beter geschut dan b.v. granaten
daar zij veel grootere afstanden kunnen af
leggen.)
Professor Oberth is reeds in 1907 begon
nen, zich theoretisch met het rakettenpro
bleem bezig te houden. Hij was feitelijk de
eerste, die een eigenlijke rakettentheorie
•heeft opgesteld, dat wil zeggen, formules
voor de berekening der snelheid, het brand
stofverbruik, den tegenstand van de lucht
enz. heeft gevonden. Het heeft lang geduurd
alvorens zijn theorie door de wetenschap
werd erkend. In 1917 had Oberth zich tot
het Oostenrijksche ministerie van oorlog
gewend en op de buitengewone bruikbaar
heid van raketten in den oorlog gewezen Het
legerbestuur wilde er echter niets van weten.
Na den oorlog poogde Oberth, de wetenschap
er voor te interesseeren. Men discussieerde
over Oberth's theorie, men oefende er cri-
tiek op en wees haar tenslotte van de hand.
Oberth slaagde er evenwel in, het bewijs te
leveren, dat alle bezwaren tegen zijn theorie
van verkeerde veronderstellingen uitgingen.
De litteratuur over de rakettentheorie nam
voortdurend toe en tenslotte werd de juist
heid van Oberth's stellingen erkend. In den
afgeloopen zomer kreeg hij in Parijs in een
wedstrijd met raketten vaklieden van alle
landen den eersten prijs voor zijn werk over
luchtvaart door de wereldruimte. Volgens
Oberth's overtuiging kan men reeds thans
resultaten verwachten. Echter dacht Oberth
er niet. aan, terstond een heelal-rakettentoe-
stel te bouwen, maar hij heeft eerst een klein
rakettentoestel geconstrueerd, dat ongeveer
50 a 100 Kilometer hoog kan stijgen en re-
gistreertoestellen kan medenemen. (Met bal
lons zonder bemanning heeft men tot dus
ver een hoogte van 27 K.M. bereikt.) De re-
gistreertoestellen moeten over de werking
van het toestel uitsluitsel geven.
Het tweede stadium van de proefnemingen
zal bestaan uit het afschieten van een raket
tentoestel, dat voorzen is van een zelfstan
dige stuurinrichting en van een zelfstandig
film toestel ter opneming van het gebied,
waarover het toestel vliegt. Het rakettentoe
stel kan vooral als middel tot verzending van
poststukken gebruikt worden, waaraan b.v.
Prof. Goddard denkt. Op het oogenblik werkt
men er aan, de trefzekerheid beter dan tot
dusver te kunnen controle eren. Wanneer deze
zekerheid zoo groot wordt, dat de afwijking
bij een afstand van 1000 K.M. slechts onge
veer 5 a 10 K.M. bedraagt, dan zou het ra
kettentoestel zonder twijfel reeds voor over
brenging van de post geschikt zijn. Voor de
landing wordt het toestel voorzien van een
valscherm.
De kosten zijn betrekkelijk gering. In leder
geval zal de verzending van brieven met de
rakettenpost goedkooper zijn dan een tele
gram Bij economische toepassing bedragen
de koster ongeveer 1/2 cent per gram Het
proef traject van 1000 K.M. zou zich binnen
de grenzen van een of ander Europeesch land
kunnen bevinden.
Bij schoten over den Atlantischen oceaan
De aarde is klein geworden. Slechts 384.000 K.M. is zij van de maan verwijderd. Zal de
sprong gelukken? Dat is een vraag die deze eeuw zal bezig houden. De film „Frauim Mond'
heeft Jules Vernés reis op modernen grondslag op het celluloid verwezenlijkt. Prof.
Oberth (zie inzet* construeerde de modellen die voor de film noodig waren. Hierboven het
maanschip van binnen en van buiten.
zouden het doelmatigst twee boven elkaar
geconstrueerde raketten kunnen worden toe
gepast. In dit geval bedragen de kosten van
verzending circa zes cent per gam. Met der
gelijke dubbele raketten is volgens de mee
ning van Oberth ieder punt van de aarde in
gemiddeld een uur bereikbaar. Het gewicht
van de postraket-ten zelf zal ongeveer 2ü, de
draagkracht 30 K.G. bedragen.
Zoodra met deze raketten alle noodzakelij
ke ervaringen zijn opgedaan, zal getracht
worden een breed en vlak rakettentoestel te
bouwen, dat in glijvlucht kan landen. Dat
zou het rakettenvliegtuig zijn, dat ook voor
het vervoer van menschen geschikt is.
Het is moeilijk te voorspellen, wanneer dit
doel zal worden bereikt. Tegenwoordig wor
den proeven genomen, met behulp waarvan
zal worden vastgesteld, welke snelheid een
mensch kan verdragen. Vermoedelijk zal deze
snelheid bij den gemiddelden mensch niet
grooter kunnen zijn dan 40 M. per seconde.
Door training zijn echter aanzienlijk grootere
snelheden te verdragen. Sommigen brengen
het tot 200 M.
Het rakettenvliegtuig zal op een hoogte
van 40 a 50 KM. vliegen. Het stijgt steil om
hoog en slaat dan geleidelijk een weg in, die
evenwijdig loopt met de ronding van de
aarde. De cabines zijn luchtdicht gesloten.
Nadat de brandstof verbruikt is, landt het
toestel in glijvlucht. Daar het onmogelijk zal
zijn, zulk een vliegtuig willekeurig te stu
ren, zal er een automatische stuurinrichting
in worden aangebracht.
Volgens de meening van professor Oberth
zullen postraketten misschien reeds bimien
een jaar, rakettenvliegtuigen binnen drie of
vier jaar practisch beproefd kunnen worden.
Het laatste stadium van ontwikkeling zou
tenslotte de scheepvaart door de wereldruim
te zijn. Alle moeilijke problemen, het ver
trek van het toestel, de vaart door de ruimte
en de vorm van het schip zijn theoretisch
opgelost. Alleen het probleem van de landing
is nog een moeilijkheid. Misschien zal men
kunnen bereiken, dat de richting van het
schip in de ruimte wordt beïnvloed. Planeten
die als doel voor het rakettenvliegtuig in
aanmerking zouden komen, zouden in de eer
ste plaats Venus en Mars zijn, terwijl de
maan, merkwaardig genoeg, groote moeilijk
heden oplevert. Volgens de berekeningen van
prof. Oberth kost een reis naar Mars onge
veer acht millioen Mark.
(Bijzondere correspondentie)
(Dienst van de United Telegraph)
DE ONTWIKKELING VAN DE
SNELHEID DER SCHEEPVAART.
Wij vonden in een der Duitsche tijdschrif
ten een grafiek betreffende de ontwikkeling
van het scheepvaartverkeer sinds 1840.
Ds Brittania en Cunardlijn in 1840 met 8.50
zeemijlen per uur. Iedere mijl is 1852 meter.
Acadia van de Cunardlijn in 1341. 10.97 mij
len. Blatic van de Coolinslijn in 1851 12.42
mijl. De Persia van de Cunardlijn in 1856
12.53 mijl. De Scotia van de Cunardlijn in
1862 14,06 mijl. De Adriatic van de White-
Star-lijn in 1872 14.41 mijl. De Arizona van
de Guionlijn, in 1879 15.75 mijl. De Oregon
van de Cunardlijn in 1884 18,14 mijl. De Bru-
ria van de Cunardlijn in 1885 19,90 mijl.
De Teutanic van de White-Star-lijn in 1891
20,43 mijl. De Campania van de Cunardlijn
in 1893 21,2 mijl. Dc Kaiser Wilhelm der
Grosse van de Norddcutsche Lloyd in 1897
21,4 mijl. De Deutschland van de Hapag, in
19l0 21.85 mijl. De Kroonprinz Wilhelm van
de Nordd. Lloyd in 1902 23,09 mijl. De Kaiser
Wilhelm II van de Nordd. Lloyd in 1903 23,7
mijl. De Lusitania van de Cunardlijn in 1909
25,85 mijl. De Mauretania van de Cunardlijn
in 19,9 26,6 mijl. De Bremen van de Nordd.
Lloyd in 1929 23 mijl.
KAN MEN OP DE PLANEET
VENUS LEVEN?
Terwijl men zich reeds lang met het vraag
stuk van de bewoonbaarheid van Mars bezig
houdt en over deze raadselachtige planeet de
meest tegenstrijdige meeningen worden ge
hoord, heeft men zich weinig om een andere
buurvrouw van de aarde, om Venus bekom
merd. En juist daar zouden, naar de meening
van den beroemden Engelschen sterrekun-
dige, Eddington, de levensvooruitzichten zeer
verlokkend zijn. De Venus is, zoo beweert hij.
zoo ver wij weten, de planeet, die het best
geschikt is voor een leven als dat van ons
op de aarde.
Ze heeft zoowat dezelfde grootte als de
aarde, is, wel is waar, dichter bij de zon doch
waarschijnlijk niet warmer en bezit een
atmosfeer van een bevredigende dichtheid
Wanneer wij op Venus zouden worden over
gebracht, dan zouden wij zeer waarschijn
lijk verder kunnen leven als tot dusver zon
der veel gewoonten op te geven. Eddington is
de meening toegedaan, dat op Mars leven, in
welken vorm dan ook, aanwezig kan zijn.
De voornaamste elementen, water en lucht
zijn aanwezig, zij het dan ook in betrekkelijk
geringe hoeveelheden. De atmosfeer va.n
Mars is dunner dan de onze, maar ze liikt
op de onze en bevat zuurstof
De beteekenis van ware
muziek.
Door Dr. WILHELM FURTWANGLER
den beroemden Duitschen dirigent.
Ik heb heel wat nagedacht over het jazz-
vraagstuk en ik ben tot de slotsom gekomen
dat ik niet weet wat jazz is. Het kan de
ramp en het gebed van onzen tijd zijn. Waar
om is de definitie van jazz zoo moeilijk te
geven? De reden daarvan is tamelijk een
voudig. Als wij moeten zeggen wat een denk
beeld of een voorwerp is, moeten deze dingen
eerst een voldoend langen tijd bestaan heb
ben. Dit is met de jazz-muziek nog niet het
geval. Zij heeft nog niet lang genoeg geleefd.
Zij is zeer jong.
Dit kan er echter al voorloopig van gezegd
woiden, dat er iets zeer verkeerds aan de
jazzmuziek is. Zij is niet eerlijk. Haar ont
breekt oprechtheid. Nu is het waar dat de
vraag gesteld zou kunnen worden: waarom
zou jazzmuziek zoo degelijk moeten zijn? In
de muziek is geen plaats voor ernst; de mu
ziek is niet ernstig, maar heilig zoodra twee
klanken samensmelten.
In weerwil hiervan aarzel ik niet te ver
klaren dat jazz leugenachtig is. Het is niet
écht, niet gevoed door zijn eigen bloed, niet
het product van een voortschrijdende ont
wikkeling. Het prototype van de jazzmuziek
is de negermuziek evenals volksdeuntjes aan
leiding hebben gegeven tot de composities van
Kodaly en Bartok. Het verschil is dat Ko-
daly en Bartok oprecht zijn. Jazz is dat niet.
Inplaats van een Kodaly verscheen een Whi-
teman. Zijn naam is een symbool in dezen
tijd. Hij symboliseert het krachtelooze en on
der Europeeschen invloed staande Amerika,
dat alléén zichzelf trouw kan blijven door
zijn toevlucht te nemen tot de negermuziek.
Toch wil ik geen bezwaar maken tegen de
jazzmuziek. Jazzmuziek moest inderdaad ge
componeerd worden. Maar dan: klassieke
jazzmuziek. Inplaats van de dansmuziek van
de negerinnen had men de palmboomen tot
muziek moeten vormen. Het wezen moet aan
de muziek worden medegedeeld om haar te
gelijkertijd populair en verheffend te maken.
Men kan niet in ernst spreken van de jazz
muziek van dezen tijd. Het is geen muziek,
nauwelijks een proeve- Ik zou het kunnen
vergelijken met een melodrama, maar dan
een slecht melodrama: pretentieuze harts
tocht, een verwrongen beeld van de wereld;
een tinteling in het bloed, een zinnenprik
keling voor één oogenblik en dan absolute
vergetelheid. Verwrongen, gehavende volks
wijzen, herinnerende aan een ver verwijdend
volk. Iets van de oorspronkelijke beteekenis
is onderweg zoek geraakt en juist dat gemis
maakt de jazzmuziek onbegrijpelijk. Voor een
ernstig musicus is deze muziek absoluut on
verteerbaar. Het is als het eentonig geroffel
van Japansche trommen. Wij voelen er niets
voor en wij hebben er geen gehoor voor. Ja,
de Japanners begrijpen het. Maar dat is
hun monopolie. Het is iets dat ver weg is, in
een nevel.
Eerlijk gesproken: wij zouden de zaken
kunnen omkeeren. De negers zelf zouden
Whiteman niet begrijpen, Wh item an. dien ik
overigens niet kwetsen wil. Het moet toege
geven worden dat de jazzmuziek van den te-
genwoordigen tijd verschrikkelijk is. maar
van allen die deze verschrikkelijke muziek
maken is hij, Whiteman, ongetwijfeld de
grootste.
Mijn meening over de toekomst van jazz?
Wel, de jazzmuziek i s er, maar ik geloof niet,
dat zij geboren is om te blijven. Zij kan niet
blijven. Zij zal moeten verdwijnen, als de in
flatie. de oorlog, zinsbegoocheling en zoovele
dingen van dezen tijd. Er zijn dingen die
eeuwig duren. Dit is allerminst het geval met
jazzmuziek. Zij is niet blijvend. Wie zijn den
ken concentreert op jazz moet afstand doen
van vele dingen, van veel muzikaal genot.
Jazz beteekent begeerigheid en hebzucht.
Haar philosophic is: tracht, zooveel mogelijk
te verslinden; wees vraatzuchtig en roofgie
rig. De echte muziek daarentegen beteekent:'
zelfverloochening, de eenzame pracht van
een berglandschap. De ware muziek predikt:
't is goed alleen te zijn. Daartoe leidt de phi
losophic der muziek van Beethoven. Brahms
en Bach. Zelfs Stravinszkl verkondigt het
zelfde. Ofschoon hU de eenzaamheid ont
vlucht en rumoer en geraas zoekt, keert hij
toch altijd weer tot de eenzaamheid terug.
De eenzaamheid is als een altijd trouwe min
naar, als de ware muziek; jazz is het trou-
weiooze liefje dat geen rust, geen echte
zielevreugde geeft.
Er kan geen sprake zijn van ontwikkeling
der jazzmuziek. Niets kan zich ontwikkelen,
dat niet berust op een hechten grondslag.
Jazz heeft geen wortels die diep in den grond
gedrongen zijn en leven en voedsel verschaf
fen. De eigenlijk wortels (de negermuziek)
zijn reeds lang geleden vergaan. De erfenis
is opgemaakt niets is voor de toekomst opzij
gelegd, niets van blijvende waarde is er, dar
verdere ontwikkeling waarborgt. Jazz kan
geen toekoms' hebben omdat het geen heden
heeft. Wat het heeft is een onecht heden, een
valsche uiting. Het geheele leven van de
jazz-muziek is een leugen. En op een leugen
kan geen echte, krachtige toekomst woeden
gebouwd. Jazzmuziek heeft een vernielend
vergift, in zich, zij vertoont vele teekenen van
ontaarding maar zonder bestendigheid. Zij
zal van de aarde worden weggevaagd door
het zwakste briesje van de ware muziek, zoo
dra die komt.
Jazz en de ware muziek zijn niet met elkaar
te vergelijken, het zijn twee ongelijksoortige
eenheden en juist het verschil maakt voor
een musicus het uitspreken van een oordeel
eigenlijk onmogelijk. Maar waarom zou een
musicus hier oordeelen? Een ingenieur of een
dokter kan het even goed. Jazz heeft met de
ware muziek evenveel te maken als met den
hoogtemeter of met het ontleedmes. Zoo lang
als waarheid en oprechtheid verre van de
jazzmuziek blijven kan zij onmogelijk tot het
gebied der Kunst worden gerekend.
Paul Whltemann, één der profeten van de
Jazz Band.
ik verwacht niet dat mij nog lang naar
mijn meening over jazzmuziek zal worden
gevraagd. Zij zal verdwijnen als een nacht
merrie en binnenkort zullen de musici wak
ker worden en zich van dezen kwelgeest be
vrijd zien. Het is te dwaas te gelooven dat
muzikale aspiraties gedurende langen tijd.
op een zijspoor kunnen geleid worden door
een wilden uitwas als jazz. De jazzmuziek
moet verleppen als een te lang gedragen
kunstbloem. Het eenlg spoor dat zij zal na
laten zal een vraagteeken zijn voor de mu
sici der toekomst, een teek en van een won
derlijke, onbegrijpelijke afwijking. Men zal er
misschien in slagen het verschijnsel psycho
logisch te verklaren, maar zijn wezen zal
nooit gepeild worden. Om de eenvoudige re
den dat het geen wezen heeft.
(Nadruk verboden).
Eind November icil Prof. Oberth van dit punt af Oostzeebad Horst de eerste .,rakct
bestemd voor het Heelal" laten starten. Dit gedeelte van de Oostzee zal dan ook door
oorlogsschepen afgezet moeten worden. Volgens beretceningen zal deze Raket 75000
meter hoog klimmen en vervolgens, zachtkens dalen, door middel van een automatisch onU
plooiend valscherm.
