37e Jaargang No. 14232
Verschijnt dagelijks, behalve op" Zon- en Feestdagen
Woensdag 13 November 1923
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEURS ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27J£, met Geïllustreerd Zondagsblad f032
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.5754. Franco per post door Nederland 3.8754. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden f 0-57J4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—3 regels 11.75, elke regel meer f 035. Reclames
ƒ0.60 per regeL Reductie bij" abonnement Vraag en Aanbcd 14 regels 10.6<L
elke regel meer 0.15. buiten Arrond. dubbeie prijs. Onze Groentjes (Dinsdag;
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 0.25. elke regel meer 10.10. uitsL A contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim I 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger I 50.-, Ann- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Voor het laatste nieuws zie men de eer
ste pagina van liet derde blad).
AGENDA.
WOENSDAG 13 NOVEMBER
Gem. Concertzaal. Ledenconcert H. O. V-
E.15 uur.
Gebouw Leger des Heils. Bijzondere sa
menkomst o. 1. v. Kolonel Schuurman. 7.30 u.
Palace. Cinema en Variété. „Het mystieke
Oosten". Tooneel: Boris Kakaldor, 2.30 en
£.15 uur.
Luxor Theater: ,De Mismaakte" en „De
gesluierde Dame." 2.30 en 8.15 uur.
Rembrandt Theater: ,,De Ring der Baja
dère"; Tooneel: Larette. 2.30, 7 en 9.15 uur.
Standaard Theater: „De Dochter van den
Beul". Tooneel: Elly Volmero. 2.30 en 8.15 u.
DONDERDAG 14 NOVEMBER
Gem. Concertzaal. „Kunst aan het Volk".
2e Abonnementsavond. Charles Panzéra".
8.15 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Teyler's Museum, Spaarne 16. Geopend *>p
werkdagen van 113 uur, behalve 's Maan
dags. Toegang vrij.
Gebouw Ged. Oude Gracht 79: ^Lezing ds.
Waardenburg: „Zonde", 8.15 uur.
Overveen: Raadhuis. Gemeenteraad
Bloemendaal. 10 uur, 2 uur en 8 uur.
Beverwij k: Raadhuis. Gemeenteraad.
y.15 uur.
'Anna von StrantzFuhring, die dezer da
gen in Duitschland overleed heeft haar volk
een merkwaardigen dienst bewezen. Haar
beeltenis zal geen enkelen Duitscher onbe
kend zijndaar zij tot model diende voor de
"bekende oude Germania postzegels.
Anna von StrantzFuhring was indertijd
lid van het vroegere Königliches Schau-
tpielhaus" in Berlijn,
DE GEMEENTEBEGROOTING.
Een nota van wijzigingen.
HET RESERVEFONDS VOOR DE
ANNEXATIE-SCHADELOOSSTELLING.
B. en W. hebben een uitvoerige nota van
wijzigingen aan te brengen in de ontwerp-
gemeentebegrooting voor 1930 aan den raad
gezonden.
Eenige veranderingen waren al aangekon
digd, o.a. de verhooging van het salaris der
17 hoofdagenten van 43 tot 46 gulden per
week. Daarvoor is dit jaar f 2000 meer noo-
aig. Daaruit blijkt, dat de hoofdagenten die
nu in dienst zijn, dadelijk op hun maximum
zullen komen als zij al voldoende dienstjaren
als hoofdagent hebben. Dit was eerst twijfel
achtig, omdat B. en W. drie tweejaarlijksche
yerhoogingen van f 1 hadden voorgesteld.
Er zijn thans 249 leerlingen buiten op onze
H. B. scholen daarvoor moeten de betrokken
gemeenten f 99,600 schoolgeld betalen of
f 15.600 meer dan aanvankelijk geraamd
was. Op het gymnasium zijn 56 buitenleerlin
gen, waarvoor f 22.400 betaald moet worden
of f 200 meer dan de eerste raming.
De opbrengst van de 50 opcenten op de
personeele belasting is met f 500 verhoogd,
evenals de opbrengst van de 100 opcenten op
de Vermogensbelasting.
Voor het reservefonds voor de annexatie-
schadeloosstelling worden de volgende bij
dragen voor 1930 uitgetrokken: gemeente-fi-
nanciën: f 100.000 (de post onvoorziene uit
gave is met dit bedrag vermeerderd), elec-
triciteitsfabriek f 100.000, gasfabriek f 81,800,
waterleiding f 23.450.
Dit fonds bezat al f 560.743,68, zoodat het
totaal thans f 865.993,68 zal worden.
1 2400 is uitgetrokken voor het benoemen
van een adjunct-commies ter secretarie .We
Mr. In de rechten.)
HAARLEM, 13 November
Beroemdheden.
De Fransohe politicus André Tardieu is pas
enkele dagen premier, en nu al is men er in
geslaagd om een soort van beroemdheid van
hem te maken. Hij was al erg beroemd in de
categorie der ministers. Nu is hij het reeds
in een hoogere groep: die der premiers, of
schoon hij nog niets anders gepresteerd heexi
dan een handige openingsrede van pro
gram was niet veel sprake voor de Kamer
houden, en een votum van vertrouwen ver
krijgen met een ietwat grooter meerderheid,
dan verwacht was. Dit laatste zegt overigens
niets, want in Frankrijk vooral hebben de re
geeringen, die bij haar eerste optreden de
geringste meerderheden verwierven, het dik
wijls het langst uitgehouden en het meeste
bereikt. Een historisch voorbeeld is het ka
binet-Waldeck Rousseau, dat een kwart
eeuw geleden met drie of vier stemmen
meerderheid begon, bij voorbaat als ten doo-
de opgeschreven werd beschouwd, en jaren
lang stand hield, waarbij het zich buiten
gewoon krachtig liet gelden in de uitvoering
van zijn voornemens.
Het is mogelijk dat André Tardieu een
groot premier van Frankrijk zal blijken te
zijn, maar alle bewijzen ontbreken er nog
voor. Tot dusver is hij niet meer geweest dan
een handig minister, wien het niet aan zelf
vertrouwen en vastberadenheid ontbreekt.
Als het huidige bewierooken van zijn per
soon hem naar het hoofd mocht stijgen, zal
hij een slachtoffer worden van de made des
tijds, om beroemdheden te creëeren. Wij heb
ben de periode gehad, vlak'na den oorlog,
van de historische moment-en. Historische zit
tingen, historische redevoeringen, historische
plechtigheden waren niet van de lucht. Tij
dens de vredesonderhandelingen to Parijs en
tijdens de daarop volgende tientallen inter
nationale conferenties regende het eenvoudig
historische gebeurtenissen.
Die mode is wat geluwd, vermoedelijk om
dat geen enkele geschiedenisleeraar het bij
kon houden laat staan zijn leerlingen.
Sindsdien zijn wij verzeild in het overmatig
kweeken van beroemdheden. Er zal ook een
eind aan komen, maar het is nog niet te
zien. De waarde van persoonlijke prestaties
en pei'soonlijke begaafdheden wordt in vele
gevallen allerverschrikkelijkst overdreven. De
binnenlandsche politiek is zonder gi-oote leu
zen, en wij hebben nog nooit zooveel be
roemde politici gehad. De kunst is nog zoe
kende naar groote nieuwe richtingen, en het
wemelt van vermaai-de kunstenaars. De litte
ratuur zoekt evenzeer, maar van groote
auteurs schijnt de wereld vol. En wat de
sport betreftlaat ik er alleen maar even
aan herinneren dat het Nederlandsch Elftal
nog nooit zoo'n slechte serie wedstrijden
heeft gespeeld als in de laatste anderhalf
jaar, terwijl het krioelt van voetbal-beroemd
heden. De radio heeft een geheel nieuw
korps van celebriteiten geschapen, en bij de
film zijn ze eenvoudig talloos. Ook de weten
schap is er geenszins aan ontsnapt, en ik ge
loof zeker dat er vele ernstige kamergeleer
den zijn wier gemoedsrust speciaal in
een land zooals Engeland, waar men met
ware woede bex-oemdheden schept en ze tot
„world-famous" bombardeert bepaald ver
stoord wordt door het hinderlijke rumoer,
dat men rondom hun persoonlijkheden
tracht te maken.
Ook de journalistenstand, die overigens in
erge mate debet is aan den algemeenen be-
roemdheden-cultus, ontsnapt er zelfu geens
zins aan.
De algemeene jubileer-gewoonte, die steeds
sterker is doorgevoerd, versterkt het geheel
in buitengewone mate. Er zijn al gevallen
voorgekomen waarin iemand met bloemstuk
ken en toespraken gehuldigd werd omdat
zijn nieuwe winkel één jaar bestond, of om
dat hij ergens vijf jaar directeur was.
Tenslotte zal dit alles wel bedaren, en het
geheel weer tot een normaal evenwicht
terugkeeren. Het gebrek aan groote daden
en groote scheppingen, dat den na-oorlog-
schen tijd heeft gekenmerkt, heeft blijkbaar
in omgekeerd evenredige mate het aantal
beroemdheden beïnvloed. Wij moeten iets
of iemand hebben om te bewonderen of toe
te juichen, al is het dan maar een boks
kampioen of een filmster. Dat hangt van de
sfeer van onze persoonlijke belangstelling af.
Er moeten groote dingen in het leven zijn.
Het evenwicht zal zich herstellen, omdat
de kostbaarheid van den edelsteen bepaald
wordt dooi- zijn zeldzaamheid. Evenmin als
de» geschiedenisleeraren enkele jaren geleden
in staat waren om de historische gebeurte
nissen bij te houden, zal het publiek thans
in staat blijken om de beroemdheden als
zoodanig te blijven verwerken. Er zijn er veel
te veel. Als er meer groots tot stand ge
bracht zal worden, rrnr blijvends geschapen,
zal hun aantal sivi -'en tot dat der zeer
weinigen, die daartoe bij machte zijn.
Dr. Johnson dio vandaag in dit num
mer geciteerd wordt schreef over
Shakespeare:Hij schiep geen helden
zijn tooneelen zijn slechts bezet door men-
schen, die spreken en handelen zooals de
lezer denkt dat hij zelf gesproken of ge
handeld zou hebben
Shakespeare zag dat beter in dan wij. En
hij was zelf inderdaad een groot man: een
der grootste genieën die de wereld ooit ge
kend heeft
R. P.
THOMAS MANN NOBELPRIJS-
WINNAAR.
Dinsdagmiddag heeft
de Zweedsche Accde- ij
mie besloten den No-
belprijs voor litteratuur
dit jaar te verleenen
aan den Duitscher
Thomas Mann, die
vooral in Holland
bekend geworden is
door zijn roman j
„Buddenbrooks" en pi
„Der Bauberberg". Zijn Hp
verdere werken zijn
ook zeer bekend. Wij t v
noemen: Tonio Kroger,
de novelle Oer Tod in j'
Venedig" en zijn essays M*-
„Rede und Antwort"
en „Betrachtungen eines Unpolitischsn"
Bij de mededeeling van de verleening van
denNobelprijs wordt nog opgemerkt, dat
Thomas Mann de vijfde Duitscher is die den
Nobelprijs voor litteratuur ontvangt. Zijn
voorgangers waren: Theodor Mommsen in
het jaar 1902, Professor Rudolf Eucken in
1908, Paul Heyse in 1910 en Gerhard Haupt-
mann in 1912.
Wij brengen nog in herinnering dat men
indertijd ook als candidaat voor den Nobel
prijs voor litteratuur Erich Maria Remarque
genoemd had, voor zijn werk „lm Westen
nichts Neues".
Dit zou echter in strijd met de usance
gewc'est zijn. Men heeft tot nu toe den
Nobelprijs steeds toegekend aan oudere
schrijvers die een reeks uitnemende werken
gewrocht hadden.
STOCKHOLM, 12 Nov. (VD.) De Nobel
prijs voor Physica is voor het jaar 1929 toe
gewezen aan den Franschman, prins Louis
Victor Brogiie en die voor 1928 aan den
Engelschman Owe»a Richardson.
Louis Cesar Victor Maurice (hertog van)
Brogiie is den 27en April 1875 te Parijs ge
boren. Hij ontvangt den Nobelprijs naar aan
leiding van zijn ontdekking van het golf ka
rakter van het electron.
Owen Richardson zag zich onderscheiden
voor zijn onderzoekingen inzake het t-her-
mionprobleem en de naar hem genoemde
wet.
Owen William Richardson is 26 April 1879
te Dewsbury in Yorkshire geboren.
De Nobelprijs voor chemie is verdeeld tas-
schen prof. Hans von Euler Chelpin te
Stockholm en prof. Arthur Harden te Londen
voor hun onderzoekingen op het gebied van
de gisting van de suikersoorten en de daar
bij werkzame enzymen, meldt de N.R.C.
Hans Karl August Simon von Euler Chel
pin is 15 Februari 1873 te Augsburg in Beie
ren geboren.
Prof. Arthur Harden is in 1865 te Manches
ter geboren. Hij studeerde te Wolverhampton,
Manchester en Erlangen en is hoogleeraar in
de biochemie aan de Londensche universiteit.
Een van zijn eerste publicaties was over
alcoholic fermentation.
Het woord, is aan
Dr. Johnson:
Een tooneelstuk te lezen heeft denzelfden
invloed op den geest als het te zien en hoo-
ren opvoeren.
DEGRADATIE.
(Het cijfer 5, dat vroeger op
de H.BS. „even voldoende" be-
t-eekende is thans „bijna vol
doende". Uit een beschouwing
van Dr. G. Bolkestein in „De
Opbouw").
Er is op onderwijsgebied
't. Is al twee jaar geleden,
Iets revolutionairs geschied.
En 'k las het niet vóór heden;
Het cijfer 5. dat in mijn jeugd,
Mij met mijn lot verzoende,
Als net voldoende voor mijn vreugd,
Is nu maar haast voldoende;
Hoe vaak heb ik in angst verkeerd,
In mijn scholierenleven.
Tot mij de leeraar had vereerd,
Door mij de vijf te geven;
En hoe het ouderlijk gemoed,
Een vijf reeds kon plezieren,
Een vier ontving men minder goed,
Die bracht geen drang tot vieren;
Het cijfer vijf leek mij een grens,
Een veiligheidsbarrière,
Die kon beschikken voor een mensch,
In leven en carrière;
De vijf hoe vaak bracht zij me rust,
Hoeveel heb 'k haar te danken,
Zij was de baken voor de kust,
Tusschen examen banken;
Als laatste hoop heb 'k haar geëerd,
In bijkans alle vakken,
En nu is zij gedegradeerd.
Nu moet zij helpen zakken;
O vijf, dit heeft mij zeer gegriefd,
Men heeft u snood verlaten,
Ik heb u altijd zoo geliefd,
Thans moet de jeugd u haten;
De goede Hooger Burger School,
Zal mij nu heugen blijven,
Als een verloren jeugdsymbool,
Met al haar vier'n-en-vijven.
P. GASUS.
HET AFTREDEN DER BEL
GISCHE REGEERING VERWACHT
DE LIBERALEN TEGEN JASPAR.
BRUSSEL. 13 Nov. (VD.) In de zitting
van de liberale fractie werd in den afgeloo-
pen nacht besloten het voorstel inzake de
Vervlaamsching van de Hoogschool te Gent
af te wijzen.
In verband hiermede is het zeer waar
schijnlijk, dat' het kabinet-Jaspar zal aftre
den. In politieke kringen te Brussel wordt
het aftreden van Jaspar dan ook spoedig ver
wacht.
DE NIEUWE GROOTE
HOUTBRUG.
DE GUNNING.
B. en W. van Haarlem brengen ter kennis
van belanghebbenden, dat het sloopen van
de bestaande en het maken van een nieuwe
brug van gewapend beton, ter vervanging
van de Groote Houtbrug, waarvan de open
bare aanbesteding heeft plaats gehad op 14
October j.l., door hen is gegund aan „Van
Henvaarden's Betonbouw" te Haarlem voor
f 57.000 (met doorgaand tramverkeer).
Tot zoover dit bericht.
Nader vernemen wij dat het de bedoeling
is, spoedig met de sloopingswerkzaamheden
te beginnen. Een bepaalde datum is echter
nog niet vastgesteld.
Hoe de bij Uitgeest ontspoorde locomotief kwam te liggen. De machine hing scheef op den spoordijk- Dc bagagewagen blijkt deer
lijk. gehavend. Het passagiersrijtuig kwam er beter af.
THE FINAL EDITION.
üühe <£oloqnc post
(SheSlftest <S4loblt9)ic«' lui- inforwamj
BRITISH ARMY EVACUATES THE RHINE
C> GOOD- BYE EVERYONE!
Een curiositeit: Het laatste nummer van dc
„Wiesbaden Times". Dit blad icas het we-
kelijksch orgaan, van de Engelschc bezet
tingstroepen. In het laatste nummer neemt
de courant afscheid van het Rijnland.
DE BEHANDELING VAN DE
ZAAK GIESSEN—NIEUWKERK.
De meewng van minister
Donner.
MEN ZOEKT NOG STEEDS DEN DADER
Dc memorie van antwoord over
het hoofdstuk Justitie,
Verschenen is de memorie van antwoord
over het IVe hoofdstuk (Justitie) der Rijks-
begrooting voor 1930. Daaraan ls het volgen
de ontleend:
Naar de meening van den minister heeft
de behandeling door het Amsterdamsche Hof
van de zaak-Giessen-Nieuwkerk zich niet ge
kenmerkt door de evenwichtigheid, welke
juist in de gegeven omstandigheden te noo-
diger was. opdat men zich voor een objec
tieve beoordeeling op die behandeling en den
indruk daarvan zou kunnen verlaten.
De voorzitter betreurt een en ander, en
niets slechts omdat aldus een schok aan
het vertrouwen van de justitie is gegeven,
die in elk geval zeker niet in die mate door
ae feiten wordt gerechtvaardigd, maar voor
al ook, omdat het gevaar dreigt, dat uit ze
kere reactie tegen overdreven en onwaar
dige voorstellingen de aandacht wordt afge
leid van de hoofdzaak. En die is, dat hier
inderdaad fouten aan het licht zijn gekomen,
waarop het wel noodig is zich met ernst te
bezinnen.
Van die fouten noemt de minister er drie:
Het onderzoek van den rijksrechercheur
heeft niet naar behooren plaats gehad; het
onderzoek ls teveel uit handen gegeven; cn
de derde fout is die van het „geheime dos
sier". Wie het dossier leest komt wel tot de
slotsom, dat hier en daar aan dc gedachte
vrij spel is gegeven, maar een aanwijzing
als zouden dc verklaringen op onbehoor
lijke wijze zijn verkregen of onjuist of ten
dentieus zijn opgenomen vindt men daarin
niet. Intusschen is de fout minder, dat deze
stukken bulten het dossier zijn gehouden,
dan wei dat het parket daarvan heeft doen
kennis nemen zonder ze aan de verdediging
ter inzage te verstrekken. Echter gaat naar
's ministers oordeel de beteekenis dezer zaak
boven het concrete geval uit. Er zit aan de
zaak een algemeene kant; niet in dien zin,
dat een ongerechtvaardigde veroordeeling
niet een uitzondering zou zijn. Docli dat het
hier wel van den aanvang af een dubieus ge
val betrof, kan daaruit duidelijk zijn, dat na
het in 1925 gevallen arrest eigenlijk nimmer
een oogenblik rust is geweest. Maar zoolang
de verklaringen der getuigen Kroon bleven
gehandhaafd het duistere punt in deze
geheele zaak was redres uitgesloten.
Men mag intusschen deze zaak niet als een
incident voorbijgaan.
In dc eerste plaats moet het gebeurde naar
T ministers oordeel voor politie en justitie een
prikkel zijn om, doordrongen van de groote
belangen, die bij haar richt-ige functionnee-
ring zijn betrokken, bij voortduring bedacht
te zijn op een nauwgezette en onverslapte
plichtsvervulling. Maar in de tweede plaats
heeft het gebeurde zijn beteekenis voor al
lerlei vragen van organisatie van politie en
justitie. Zoo zal de organisatie en positie
van de rijksrecherche, vooral in haar ver
houding t-ot strafzaken, nadere beschouwing
verdienen. Zoo kan b.v. verder de vraag rij
zen. of de wijze waarop de rechter-commis-
sarissen worden benoemd de meest juiste
moet worden geacht. De minister herinnert,
eraan, dat een voorstel der regeering, om de
rechter-commissarisscn in strafzaken te la
ten benoemen door dc Kroon voor een tijd-
