Bergingswerk op het Spaarne. 57e Jaargang No. 14238 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 20 November 1929 HAARLEM S DAGBLAD pIRECTEURENt J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM* UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR» ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN: per week 0.2754. «et Geïllustreerd Zondagsblad /0_52 Ter 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) 3.5754. Franco per post door Nederland 3.8754. Losse nummers 0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-5754, franco per post. Bareatns: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zinder Buitenspaarne 12 Telefoon No*.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 1482S Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENTIENl 1—3 regels 1.75. elke regel meer 1035. Reclames ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbcd 14 regels O.óflt elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs- Onze Groentjes (Dinsdag; Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 0-25. elke regel meer 0.10. oitsL i contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden 1 600.-, Verlies van Hand, Voet ol Oog I 400.-, Daim 1 250.-. Wijsvinger I 150.-, Elke andere vinger 1 50.-, Arm- of Beenbreuk 1100. DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN. EERSTE BLAD AGENDA. Heden: WOENSDAG 20 NOVEMBER Stadsschouwburg. Revue „Lach. en ver- feeet," 8 uur. Gem. Concertzaal: Ledenconcert H. O. V. o. 1. v. Ed. van Beinum. Louis Zimmermann, viool. 8.15 uur. Gebouw Ned. Protestantenbond. Ver. van Spiritisten „Harmonia" Psychometrische séance mevr. dr. Akkeringa. 8 uur. Palace. Cinema en Variété. „Rutschbaan des Levens". Toon eel: „Original Recklin Comp." 2.30 en 8.15 uur. Luxor Theater: „Viouwenroof in Marok ko" en ,De Apache". 2.30 en 8.15 uur. Rembrandt Theater: „Manolescu". Too- neel: 4 Twarf. 2.30, 7 en 9.15 uur. Standaard Theater. „Serenade". Tooneel: Maupie de Vries. 2.30 en 8.15 uur. Gebouw HaarL Kegelbond. Bazar „Brok- kenibuis". 2.305 en 7.3010 uur. Statenzaal, Prinsenhof. Gemeenteraad. 1.30 jen 8 uur. DONDERDAG 21 NOVEMBER Stadsschouwburg. Tooneelvereeniging „Va ria". „Groote-Stadslucht", voorstelling voor HORA. Bioscoopvoorstellingen. Gebouw Haarl. Kegelbond. Bazar „Brok- kenhuis". 2.305 en 7.3010 uur. Statenzaal, Prinsenhof. Gemeenteraad. 1.30 en 8 uur- Teyler's Museum, Spaarne 16. Geopend óp werkdagen van 113 uur, behalve 's Maan dags. Toegang vrij. Overveen: Raadhuis. Gemeentera ad van Bloemendaal. 2 uur. Zandvoort: Raadhuis. Gemeenteraad. 7.30 uur. PETER NOë Jr. f Van een Haarlemmer die werkte, hoog geëerd werd en stierf in Amerika Voor ons ligt een tweetal Amerikaansche courantknipsels, ons van bevriende zijde toe gezonden. Zij berichten het overlijden van en de laatste eer bewezen aan Peter Noë Jr., Haarlemmer van geboorte, die op 28 Septem ber j.l. te Willsboro (Essex County) in de Vereenigde Staten is gestorven. In het begin van den oorlog hebben wij reeds eens uitvoerig geschreven over de fa milie Noë die uit Haarlem naar Katonak in Amerika was getrokken. Er waren vijf zoons en een dochter. Een dier zoons is nu op 38- jarigen leeftijd na een kortstondige ziekte gestorven. Hij was sinds 9 jaar geneesheer te Willsboro, nadat hij tijdens den wereldoorlog als eerste luitenant bij het geneeskundig corps van het Amerikaansche leger in Frankrijk had gediend. Gedurende een ern stige epidemie van kinderverlamming, die eenige jaren geleden in streken van Amerika woedde, leidde dr. Noë klinieken in vier sta ten: Vermont, West Virginia, Virginia en New-York. Hij stelde bijzonder belang in de ze ziekte en was in den laatsten tijd werk zaam met onderzoekingen op dat gebied. Hij laat een weduwe en een dochtertje achter. En hieronder volgt de beschrijving van de wijze waarop de Amerikanen van Willsboro de laatste eer bewezen aan een Haarlem mer, die een der hunnen was geworden en zich in Amerika in dienst had gesteld van de lijdende menschheid. Wij vertalen woor delijk uit de Plattsburgh Daily Republican: Gistermiddag werd de laatste eer bewezen aan wijlen Dr. Peter Noë van Willsboro. De plechtigheid'begon om 2 uur van het huis en van de Methodist-kerk in dat dorp om half 3. De eerwaarde C. W. Grupe leidde den dienst in de woning terwijl de eerw. Henry Marshal, bijgestaan door den eerw. Grupe, de ceremonie leidde in de kerk. Dr. Noë, die behalve vele andere functies, ook coroner (lijkschouwer) was in 't Essex-district, over leed verleden Zaterdag na een korte ziekte. De plechtigheid was wellicht de grootste en meest indrukwekkende die ooit in Wills boro heeft plaats gevonden. De kerk die plan. 350 personen kan bergen, was geheel gevuld en bovendien stonden meer dan 200 perso nen buiten, te wachten gedurende de cere monie. De afdeeling Willsboro van het Ameri kaansche Legioen deed dienst als eerewac-ht en zes leden daarvan traden op als slippen- dragers. Alle zaken ln Willsboro waren gesloten uit eerbied voor den overledene, terwijl alle ge meente-ambtenaren bij den dienst aanwe zig waren. De scholen waren gesloten en de klasse van Elisabeth Noë (dochtertje van den over ledene) woonde in haar geheel de plechtig heid bij. Onder de vele bloemstukken waren er van het Amerikaansche Legioen, van de Kamer van Koophandel, enz. Een militair es corte uit Plattsburgh begeleidde de baar, die met een vlag gedekt was, naar het graf. In dit escorte waren verschillende regimenten vertegenwoordigd. De begrafenis had plaats op het Memorial kerkhof, waar den doode de militaire eer met salvo en tromgeroffel weed bewezen, Het woord is aan George Bernard Shaw: Geen enlcel waarachtig groot kunstenaar is een gentleman. Ik hen het ook niet. OPBOUW. (In Rusland zal in de naaste toekomst een aantal nieuwe ge vangenissen worden gebouwd. Courantb eiïcht Toen, nu voor twaalf jaar, de sovièt, De macht in Rusland had gegrepen. Toen werd in 't groote rijk de wet Naar haar model opnieuw geslepen; Een heilstaat werd het volik beloofd, Geluk voor mannen en voor vrouwen En Lenin stelde zich aan 't hoofd, Om dit geluksland op te bouwen; Maar ad het oude, dat er stond, Moest eerst nog worden afgebroken Daarna pas kon in verschen grond. De spade tot den bouw gestoken; Het oud regiem was voos en slecht, Dat kon geen zijand zelfs verhelen, Nu kwam een nieuwe tijd van recht. En vrijheid, waarin elk zou deelen; Gelijkheid was het ideaal, Waarnaar het nieuw bewind zou streven, Gelijk geluk voor allemaal, Gelijke kans in t aardsche leven; De afbraak ging met grooten spoed En was na korten tijd volkomen, Al had ze dan een cijns in bloed En kommer zonder grens genomen; Doch toen men bij den bouwval stond, Kreeg men met zwarigheid te kampen, 't Bleek moeilijk, uit dien harden grond, Zoo maar een paradijs te stampen.... Gelukkig is dat nu voorbij, Of 'k moest me toch wel erg vergissen, 't Volk wordt gelukkig en Ohm!) vrij Men bouwt weer op! gevangenissen. P. GASUS. DE DüSSELDORFER MOORDEN. Steeds geheimzinniger. ALLE GEVOLGDE SPOREN VALSCH. De ,,B. Z. am Mittag" meldt uit Dusseldorf. De onderzoekingen der crimineele politic naar den eigenaar van den met blo^ be vlekten doek. die in de buurt van de „Mauer- Haniel" werd gevonden hebben tot resultaat gehad, dat de verdachte persoon geheel on schuldig bleek te zijn. Bfj haar onderzoek naar den geheimzin nigen meisjesmoordenaar heeft de politie haar aandacht vooral gericht op de amuse mentsgelegenheden. danszalen, restaurant-s aaii den rand der stad e.d. Oo die wijze hoopt zij te kunnen ontdekken met wie de ver moorde meisjes het laatst zijn gezien. Het schijnt namelijk, dat minstens drie der slachtoffers den avond voor haar dood met haar moordenaar hebben gedanst. Nadat op 30 September Ida Reuter vermoord was ge vonden, liet de politie in verschillende ge legenheden een levensgroot-e pon zien, ge huld in de kleeren van het slachtoffer. Ekn betrouwbare beschrijving van haar partner kon men evenwel niet krijgen. Betere resultaten zijn bereikt in het geval van den moord op Maria Hahn ofschoon deze gruweldaad reeds vier maanden gele den werd bedreven. Daarbij ging men als volgt te werk: het orkest speelde een paar maten, ten einde de belangstelling van het pubhek te wekken; daarna trad een oolitie- ambtenaar naar voren, die den gasten om medewerking verzocht bij het ontdekken van den moordenaar. Vervolgens werden biljet ten verspreid met het portret en een be schrijving van de vermoorde. Od deze vïjze is men te weten gekomen, dat Maria Hahn. twee uur voor het vermoedelijk oogenblik. waarop zij is gedood, en op 20 minuten af stand van het tooneel van den moord, in een restaurant heeft gedanst met een man van groote gestalte, doch met éen onaange naam karaker. Men weet voorts, dat .ezc persoon laat "in den nacht is thuis gekomen en den volgenden dag verdween. De voormalige politie-agent Koch, wiens stem men aan de telefoon had meen en te herkennen, toen de moordenaar telefonisch de plaats opgaf waar een lijk begraven zou liggen, heeft men ook nu weer op vrije voe ten moeten stellen, daal- de verdenking, dat hij de moordenaar zou zijn, geen steek,bleek te houden.Politie-beainbten hadden hem eens in de nabijheid van de plek gezien, waar het lijk van de kleine Gertrud Albermann werd gevonden, doch het door Koch opgege ven alibi bleek volkomen deugdelijk te zijn. Op een door den Dusseldorfschen hoofd commissaris van politie belegde persconfe rentie waarop alle beambten tegenwoor dig waren, die bij de nasporingen zijn be trokken. met inbegrip der uit Berlijn gezon den rechercheurs werd de tegenstelling tusschen de Schupo en de recherche behan deld. Deze tegenstelling is naar de hoofd commissaris verklaarde, slechts als gevolg van een misverstand tot het publiek doorge drongen, meldt de Telegraaf. Tenslotte kwam hettot opgewonden uit eenzettingen tusschen den hoofdcommissa ris en de vertegenwoordigers der plaatselijke bladen, die zich er over beklagen, dat de buitenlandsche en de Berlijnsche pers beter worden ingelicht, dan dit ten opzichte van de plaateeHJlse blades bet geni la. Het lichten van de gezonken zandschuit. Kundig beleid en taaie volharding. ,Luctor et Emergo' Het leverde onoverkomelijke moeilijkheden op om in Spaarndam een motorboot te huren, doch het gelukte ons jen roeibootje te krij gen bij een der visscherlieden, die aan den Dijk wonen. Zoo kliefden dij dan in het vlet je de opgejaagde golven, t die op de glooiing in de böcht bij het stoomgemaal met veel opspattend schuim en een ware bran ding te pletter sloegen, wild opdansend tegen de houten remmingen en klotsend hier en daar op onbeschermde punten over den weg. Voor het gat van den Mooijen Hel, waar de straffe Zuidoosten wind zoo gemeen door blies, dat het over boord gespatte water je voeten verkilde, lag de drijvende bok. Den vorigen avond was hij aangekomen achter een bescheiden sleepboot, die nu uit haar dunne pijp zwarte wolkjes lag te puffen. In de luwte van den bok was het overklau- teren daarop niet zoo avontuurlijk als wij het ons onder invloed van de Spaarne-dei- ning hadden voorgesteld. Trouwens, zijn dek was laag en er ging een groote rust uit van dezen statigen bok, die onwrikbaar was aan zijn ankers en maling had aan de golven, die tegen hem opduwden, maar hem niet weg kregen. „Saevis tranquillus in undis" lag het ber gingsvaartuig daar, en toch vol bedrijvig heid, verrichtend moeilijken en grootschen arbeid, echt werk voor volhardende Holland- sche waterbekampers. Van der Graaf en Koelman's Bergingsbe drijf te Rotterdam heeft aangenomen voor de verzekeringsmaatschappij de verleden week Maandag gezonken tjalk ,De Vier Ge broeders" van schipper Van der Putten uit Heemstede te lichten. Dinsdagmorgen acht uur is de arbeid begonnen, toen de bok, die 25 ton kan heffen, die immers „Salvator": Redder, heet op de plaats was gekomen waar de havendienst door een boei de aanwezig heid van de gezonken schuit had aangegeven. Deze bergers waren gekomen als de del vers naar een bedolven schat, acht meter diep verzonken in het zand. Doch sprookjes achtig is dit werk niet, het is zeer materia listisch. Alleen is er poëzie in, de poëzie, de schoonheid, die verborgen ligt in de sugges tieve kracht van gespannen stalen kabels, de bonkige kracht van ijzeren kikkers en de verheven sterkte van de opgeheven hefar men, die het reddingswerk zullen volbrengen. Met dat al is het op een bergingsvaartulg zeer onherbergzaam. Tusschen de bedreiging van een slingerend hijschblok, een onge bruikte tros, die zijn voeten poogt te verstrik ken, sissende stoomstraaltjes, die hem een overdaad van overigens niet onwelkome warmte willen verstrekken, en striemenden regen of kletterenden hagel moet de bezoe ker een plaats zoeken vanwaar hij alle ber gingswerkzaamheden wel volledig kan waar nemen. Want die gaan stug door, met de taaiheid, die deze arbeid vereischt. Oppervlakkig is er voor den niet bergings- deskundige weinig te zien en nog minder te begrijpen. De opzet van het bergingswerk wordt hem uit de onderdeelen niet altijd direct duidelijk, omdat een weldoordacht be leid dit werk tot succes voert. Zelfs de onder geschikte, die er in mede arbeidt vermag niet altijd de bedoeling van de leiding te doorgronden. De eerste werkzaamheden voor het lichten zijn het aanbrengen van de takels, waaraan het schip omhoog gebracht zal worden. En daarbij is de duiker de voornaamste werk kracht. De heer Van der Graaf, die zelf de meeste bergingswerken leidt, hij had er deze week niet minder dan drie in onze om geving heeft drie duikers in vasten dienst. Daarvan la da duiker van de „Salvatoreen zeer bekwame. Toen wij kwamen was Bram Koufeld juist „beneden". Aan de voorzijde van ,De Vier Gebroeders" zou hij een takel, een groote lus bevestigen, die aan den hef arm van den bok hing. Draaiend aan slingers pompten in het ruim twee mannen den dui ker lucht toe, door een slang. „Stop draaien" werd geroepen, de duiker was boven gekomen. Het is wel een vreemde gewaarwording eea mensch uit het water te zien te voorschijn komen, zonder dat hij proest en blaast en snuift. De duiker kijkt lakoniek, heel nuchter uit zijn koepel-hoofddeksel, wat verwonderd bezoekers te zien. En als de kameraden het glazen vizier van zijn helm geschroefd heb ben proest hij niet en blaast hij niet, maar heeft de zakelijke zekerheid van iemand, die gewend is rond te tasten met onbeschutte handen in ijskoud water, meer dan een, twee, drie uur lang soms, zonder dat hij iets kan zien of iets kan hooren. Een belangwekkend bedrijf is dat der duikers waarin onder water gewerkt wordt met snijbranders zelfs, hoe ongelooflijk het klinke. Maar een aureool van wonderlijkheid omgaf Bram Koufeld niet, toen hij de looden schoenen had uitgedaan en in zijn gutta percha sokken liep. Hij bracht zijn rapporten uit en zijn adviezen, -Me hij grondde op zijn waarnemingen en waarnaar gehandeld werd. Acht meter onder het water oppervlak lag de schuit, totaal verzonken in de zuigende modder. En daarboven drukte de last van het na het zinken nog gebleven zand, waarmee de tjalk geladen was. Het was nog niet mogelijk geweest om den tros vast te maken, nu de schuit zoo ingesloten lag door den modderigen grond. Daarom moest de duiker opnieuw naar be neden. De „straalpijp" werd er op gezet. De straalpijp is een lange buis, die op een slang geschroefd wordt en waarmee onder water met water onder druk van 10 atmosferen zelfs modder en zand kunnen worden wegge spoten van de deelen van het te bergen schip, die de berger wenscht bloot te .eggen. Het water bruiste en borrelde op. Het op gespoten zand teekende schuimlijnen op de golven. Nog enkele malen dook de duiker, tot ein delijk de takel zat. De winch ratelde, er werd gemanoeuvreerd met den tros. Een schuch ter, doch herhaald pogen om den romp te trekken uit de modder, die de schat van ijzer en hout vasthield met de boosaardige liefde, waarmee het water hem een week geleden tot zich trok. Doch bergers, wij hebben het gezien bij de „Heinrich Podeus", bij de „Eugenia" rusten niet voor zij overwinnen. Een nevelige lucht hing over het wijde water en omhulde de verre stad. Allengs kroop het donker aan. De stoomketel van den bok straalde ter nauwernood genoeg warmte uit om er een verkwikkenden invloed van te ondergaan. Weinig hoopvol was dit weer, dat in alles herinnerde aan dien ongeluksavond van Maandag een week daarvoor, toen het lichaam van Klaas Schoen dood aanspoelde aan den zoo nabij en wal. Het was kwart over vieren, toen de man op de voorplecht riep, dat de neus boven water was. Het lichtbruin geverfde hout van de boeg spriet was even boven het water-oppervlak geheven. Het had geborreld en gebruist bij de laatste krachtsinspanning van de stoom- lier, er was een schok gevaren door den zwaar liggenden romp van den bok, toen was alles weer stil geweest. De schat begon het water te ontrijzen. De kracht der rnenschen ging zegevieren. De duiker peilde met een vaarboom, ons werden thans de omtrekken, de ligging van de tjalk bewust Half onder het bergings- HAARLEM, 20 November Amerika's Records. Een Amerika&nsch blad geeft de volgende opsomming van de records die de Vcreenigdq Staten thans bezitten: Amerika levert meer oilo dan de geheele rest van de wereld. Amerika fabriceert 88 van alle auto's tor wereld. Amerika heeft een auto per twee gezinnen. Alle klassen van Amerikanen, van arbeiders tot millionairs, bezitten eigen auto's. Amerika levert evenveel hout als alle an dere landen tezamen. Amerika levert evenveel kolen als alle an dere landen tezamen. De totale lengte van Amerika's spoorwegen is tienmaal de omtrek van den aardbol. Amerika bezit een derde van alle spoorwe gen ter wereld. Amerika maakt twee derden van de wereld productie aan staal. Amerika heeft meer telefoonaansluitingen dan alle andere landen tezamen. Amerika heeft meer radio-toestellen dan °.enig ander land. Toch staat Amerika nog in zijn kinder schoenen vergeleken bij de oude wereld. Do bevolking was anderhalve eeuw geleden pas drie Loillioen, nu is zij reeds 120 millioen. Tot zoover het Amerikaansche blad. Het ia zeer onvolledig in zijn statistiek. Ik ga welge moed verder: Amerika heeft de minst betrouwbare pera ter wereld. Amerika is d« eenige groote natie der mo derne beschaving, die niet bij den Volken bond is aangesloten en dus niet direct mede werkt in den groot«u strijd, om den oorlog uit te roeien. Amerika's bevolking is minder accuraat in de naleving van de wetten des lands dan eenige andere beschaafde natie. Amerika heeft de meeste misdadigers van alle landen. Amerika heeft van alle landon verreweg de meeste bewoners, die in hun zomervacantie hun eigen land ontvluchten, zelfs hun eigen werelddeel. Amerika heeft de grootste flnanciëclo schandalen. Amerika heeft minder eigen kunst en min der eigen scheppende kunstenaars dan eenig ander beschaafd land ter wereld. Amerika bezit het leelijkstc aller neus- accenten Amerika heeft een materialistischer geest dan alle andere naties, en verheerlijkt het geld zooals nog nooit een andere natie ge daan heeft. Amerika maakt meer lawaai dan alle an dere landen ter wereld tezamen. Amerika is zich minder dan eenige andera natie bewust, dat nationalistische opsnijderij te ver kan gaan en in andere landen slechts een glimlach teweeg brengt. Dit is natuurlijk nog lang niet genoeg, maar het Amerikaansche blad zou, als het dit las, moeten erkennen dat ik veel vollediger ben. Overigens staat het vast dat het dit niet erkennen zou. Veel wordt weliswaar geëxcuseerd door de kinderschoenen waarop het rich beroept. Als het in sommige opzichten zoo abnormaal- voorlijke wonderkind onder de naties dio dingskes ontgroeid zal zijn, zal het ook min der lawaai maken, zich bescheidener gedra gen en vanzelf tot de ontdekking komen, dat de cultuur die door idealen en het streven naar schoonheid beheerscht wordt in deze wereld meer waarde heeft dan records. Ofschoon die waarde niet in dollars ls uit te drukken, en niet op te koopen ook, al sleept men alle oude kunstwerken en zoo veel mogelijk levende kunstenaars uit Europa naar de andere rijde van den Oceaan Amerika zal die waarde in en uit zichzelf moeten scheppen, en een hooger bescha vingscentrum en cultuur-ideaal voor zich moeten creëeren dan Wallstreet. R. P. vaartuig, half langszij moest het gezonken schip liggen. Vele manoeuvres volgden. Er moest een tros komen ook om den achtersteven van de tjalk. De sleepboot langszij den bok verduwde het bergingsvaartuig de draaibare kraan aan boord werd in een andere richting geplaatst. Aan die kraan zou een zelfgrijper bevestigd worden, om het schip leeg te scheppen, als het eenmaal zou hangen aan de beide tros sen. boven water. Doch zoover was het nog niet. Het donker was nu geheel gevallen om de lichten van de stad en van Spaarndam. De fabriekssirenes loeiden. Half zes. De wind was geluwd en het rammelen van de kettiij- gen en de kaapstanders verbrak alleen de stilte, tot er in Spaarndam weer geschut was en energiek puffend motorbooten voorbij schoven, of een enkele tjalk, die voor den wind voer, het groote zeil haaks op den romp. Juist zoo een, als de onze geweest was, die nu zielloos in de lus hing. Het werk was voor vandaag gedaan. In het beschutte ruim van het bergingsvaartuig praatten de mannen na. De verwachting van het in één dag te klaren was teleurgesteld. Bij het bevestigen van de lussen, het ma- noeuvreerèn had het wilde water to veel tegengewerkt. Woensdagmorgen acht uur zou het werk hervat worden. In den matten lampeschfjn kreeg het kale ruim Iets huiselijks. Er werden bestellingen gedaan aan den ééne, die naar den wal gin»» met de sleepboot. Een paar pond vleesch, een half pond koffie, wat suiker, een paar ons ..goede boter"Het huishouden aan boord moet kunnen doorgaan. De sleepboot zette ons aan den wal af De roode en groene lichten vergleden ln de richting van de stad. Verlaten bleef de bok midden op 't breede zwarte Spaarne liggen nu hulpeloos lijkend als een boom met kale takkon. Maar in de lus rustte do tjalk heel vertrouwelijk. En heel stevig. Als één, die zeker gered wordt. K- E»,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1929 | | pagina 1