GELUKKIG NIEUWJAAR
HAARLEM'S DAGBLAD
NIEUWJAARSWENSCH
DE ARBEIDSBEURS BESTAAT 25 JAAR.
Het woord is aan
Haarlem, 19 December.
47e Jaargang No. 14263
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 19 December 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
.JOOFD REDACTEUR. ROBERT TEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week /p.2754. met Geniurtreerd Zondagsblad ƒ032
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3Ö7J4. Franco per post door Nederland 3.8754. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden f 0-5754, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN15 regels 1.75, elke regel meer /03S. Reclames
/0.60 per regel Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 0.6I\
elke regel meer 70.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 70.25. elke regel meer 70.10. uitsl. 4 contact*
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet ol Oog 1 400.-, Duim 1 250.-, Wijsvinger 1150.-. Elke andere vinger I 50.-, Ann- of Beenbreuk I 1C0.
EERSTE BLAD
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
ONZE GRATIS ONGEVALLEN
VERZEKERING VOOR
WEEKABONNéS.
Wegens een hem overkomen ongeval
(beenbreuk) keerden wij heden aan den
C. VORK Jr., Tetterodestraat 26, te
Haarlem, een bedrag uit van
HONDERD GULDEN.
DE ADMINISTRATIE.
DE VLUCHT NAAR KAAPSTAD
NEEMT EEN TRAGISCH EINDE.
DE VLIEGERS GEDOOD.
LONDEN, 18 Dec. (V. D.) Hedenmiddag had
men op het Britsche Ministerie van Lucht
vaart nog steeds geen enkel bericht ontvan
gen van de Fairey ééndekker, die bemand
met commander Jones, Williams en den lui
tenant-vlieger Jenkins, een poging doet tot
het maken van een lange afstandsvlucht
naar Kaapstad. Gistermiddag te vier uur
heeft men voor de laatste maal iets verno
men van het vliegtuig, dat zich toen 50 mijl
ten Noord-Westen van Sardinië bevond.
De Tel. meldt verder:
Gisterenavond laat werd door het Engel-
Sche ministerie van Luchtvaart het bericht
van den dood der beide Engelsche vliegers
Williams en Jenkins bevestigd. Wat de oor
zaak is van 't droevig einde van hun vlucht,
die in Engeland zulk een groote belangstel
ling had getrokken, is nog niet bekend. Wel
licht heeft het bergachtige landschap, waar
langs hun weg leidde, heil voor een onvoor
ziene hindernis geplaatst,
DE MIJNRAMP IN OKLAHOMA.
X
Het reddingswerk.
23 LIJKEN GEVONDEN.
LONDEN, 18 Dec. (V. D.) Uit Mac Alester
ïn Oklahoma wordt gemeld, dat tot nu toe
23 lijken zijn gevonden van de 62 mijnwer
kers, die gisteren in de miin tengevolge van
een ontploffing zijn omgekomen of van de
buitenwereld afgesloten. Nog. 39 mijnwer
kers worden vermist. Het reddingswerk
werd met kracht voortgezet, doch men heeft
weinig hoop nog meer miinwerkers te kun
nen redden. Drie mijnwerkers zijn als door
een wonder aan öen dood ont-snapt.
DE ONRUST IN Z.O. NIGERIA.
18 DOODEN EN GEWONDEN.
LONDEN, 18 Dec. (V. D.) Den onderstaats
secretaris voor Indië Dr. Shields werden he
den eenige vragen gesteld n.a.v. de onstoot
jes in Z.-O. Nigeria. Hij verklaarde, dat de
oorzaak van de ongeregeldheden was gele
gen in een aanslag welke medebracht, dat
in sommige districten de vrouwen zouden
moeten worden geteld. Dit gaf aanleiding
tot het volkomen ongegrond gerucht, dat een
directe belasting zou worden gelegd op vrou
wen, terwijl de recente verlaging van prijzen
door den handel betaald voor inlandsche
producten een verdere factor hierbij was.
Ondanks de verzekering, dat het allerminst
ging een groote menigte, welke zich in de
in de bedoeling lag de vrouwen te belasten,
buurt van Aba en Opobe ophield er toe over
verschillende plaatsen te plunderen en te
verwoesten. De Britsche troepen waren den
toestand volkomen meester. In Opobe vielen
achttien dooder. en gewonden.
VORST.
Als je 's avonds naar je bed gaat
Is de toestand nog gewoon.
Als je 's ochtends rillend opstaat
Zit vorst Vorst al op ziïn troon;
Er was wel reeds wat verkoeling,
Maar zoo eensklaos in een nacht
Kwam die vorstelijke staatsgreep
Toch per slot nog onverwacht;
Zoo maar iïskoud kwam hij tot ons,
En de Bilt was zelfs verrast,
Maar we zullen 't moeten slikken,
Al is 't nog zoo ongepast-;
Zijn uw schaatsen nu ai bezig
Met hun staal-ontvettingskuur?
Als ?t zoo door gaat groeit het vliesje
In de slooten uur bij uur;
Hebt ge reeds uw kroost verzameld
Voor het ouderlijk vermaan,
Zich niet op glad ijs te wagen,
Voor j' er veilig op kunt staan?
Hebt ge reeds uw watermeter
En uw rozen toegedekt?
Hebt ge reeds uw dikste deken
Ou uw sponde uitgestrekt?
Denkt ge aan het Spaar de Vogels,
Straks zijn ze in voedselnood,
Spaar hen, spaar hun oude kruimels
Van uw dagelijksche brood;
Laat ons dan maar weer verheugd zijn,
Dat het kwik op vriezen staat,
Al was 't enkel daar het later
Dan zoo fijn weer dooien gaat
P, GASUS»
Hoe het karakter zich in den loop der jaren wijzigde.
NIET MEER „WIE HET EERST KOMT HET EERST MAALT',
MAAR NU: „DE RECHTE MAN OP DE RECHTE PLAATS".
2 Januari a.s. zal het 25 iaar geleden zijn.
dat de Gemeentelijke Arbeidsbeurs geooend
werd. Wel was de off'ciee'e naam aanvan
kelijk Bureau voor Inl'cht'neen ten dienste
van werkgevers en werkzo°kers". maar het is
zoo vertelde de heer J. Vader, directeur
van den Gem. dienst voor de werkloosheids
bestrijding ons toch altijd een arbeids
beurs geweest.
Haarlem was de eerste stad in ons land
die een gemeentelijke Arbeidsbeurs st-'chtte.
Er bestond torn al een arbeidsbeurs te Schie
dam. waar bii den secretaris van de Koon-
mansbeurs werkkrachten konden worden
aangevraagd. Dit was evenwel een particu
liere instelling.
Haarlem heeft, dus on dit- gebied nioniers-
werk verricht. Vermeldenswaard is. dat de
teeenwoordiae wethouder van Openbare
Werken. Vo^shuisvesting en Sociale Zaken.
Mr. J. Gerritsz, als secretaris van de Kamer
van Arbeid voor de metaal- en houtbewer
king. in 1903 het verzoekschrift aan den ge
meenteraad toekende om hier- ter stede een
arbeidsbeurs on te richten.
Tot hoofd van het bureau, dat voorloonig
gehuisvest werd in eenige lokalen van ..We
ten en Werken" aan de Ged. Oude Grach+
(thans het kantoor van ..de Auto"), werd
benoemd de heer C. Sorgdrager, die één hei-
ner ter beschikking had. Aanvankelijk was
het bureau slechts één uur ner dag geon^nd.
Het beein was dus wel bescheiden. Maar
het groeide; er zat levensvatbaarheid in het
werk!
In 1907 werd door den gemeenteraad een
commissie ingesteld om een onderzoek in t-e
stellen naar den omvang van de gedwongen
werkloosheid. Het resultaat van het onder
zoek is geweest, dat het bureau voor inlich-
tineen gereorganiseerd werd tot een gemeen
telijke arbeidsbeurs met een bestuur aan het
hoofd. De heer Sorgdrager werd toen tot di
recteur benoemd.
Ook werd in dien tijd als uitvloeisel van
het rapport der werkloosheidscommissie een
gemeentelijk fonds ongericht tot bevorde
ring van de verzekering tegen de geldelijke
gevolgen van werkloosheid.
In 1912 verhuisde de arbeidsbeurs naar
het gebouw der Ned. Hervormde kerk aan de
Nieuwe Gracht.
Het Werkloosheidsbesluit van 1917 maakte
aan het gemeentelijk werkloosheidsfonds een
einde. In 1920 werd de Dienst der Werkloos
heidsbestrijding in het leven geroenen die
een drievoudige taak had: arbeidsbemidde
ling, werkloosheidsverzekering en beroeps
keuze. Toen werd de heer Vader tot directeur
benoemd, onder zijn leiding bleef de heer
Sorgdrager nog eenige jaren aan het hoofd
van de arbeidsbeurs staan, totdat zijn pen-
slonneering volgde.
In 1926 werd de dienst der Werkloosheids
bestrijding naar de villa van Jhr. Ch. F. van
de Poll in de Hoofmanstraat overgebracht,
waar deze zeer belangrijke dienst nu uitste
kend gehuisvest is.
Na deze historische herinneringen eenige
opmerkingen over den omvang die het werk
van de Arbeidsbeurs genomen heeft.
Wij geven nu weer het woord aan den heer
Vader:
In den loon der jaren is de Arbeidsbeurs
geheel gewijzigd. Aanvankelijk zag men in
de Arbeidsbeurzen instellingen tot bestrijding
van de werkloosheid; instellingen, die de
werkloosheid zoo al niet geheel zouden doen
verdwijnen, dan toch belangrijk verminderen
en daar vooral die werklooze arbeiders aan
de beurs kwamen die zelf nooit werk vonden
uiteraard r.iet de beste en in hoofdzaak
losse arbeiders kregen de arbeidsbeurzen
een bepaald cachet: werkloozenbeurs, juis
ter: beurs voor werkloozen die zoo goed als
rooit werken. Het gevolg was. dat de werk
gever aanvankelijk van de beurs sporadisch
gebruik maakte en vooral niet de bonafide
werknemer. Met minachting zag de laatste
oo de arbeidsbeurs neer. Wanneer hij ten ein
de raad was. wanneer hij naar zijn inzicht
gedaald was. dalen moest door de economi
sche omstandigheden tot de onderste lagen
van het arbeidsleger, eerst dan ging hij er
toe over van de arbeidsbeurs gebruik te ma
ken.
Het fatum harer geboorte drukt, nog steeds
op de Arbeidsbeurzen. In breedere kringen
der bevolking, vooral onder de ouderen, is de
arbeidsbeurs nog altijd de instelling waar
men minderwaardige arbeidskrachten kan
krijgen en niets anders. Tal van oudere ar
beiders houden zoons, familieleden, kennis
sen, enz., af van gebruikmaking van de ar
beidsbeurs. Slecht-s als hij het zelf nergens
anders kan vinden, in de uiterste noodzake
lijkheid, zoo is nog steeds hun meening, moet
een behoorlijk arbeider van de beurs gebruik
maken. Hetzelfde Idee hebben nog tal van
werkgevers.
Zeer langzaam zijn de arbeidsbeurzen aan
hun positie van minderwaardige instellingen
gaan ontgroeien: door de voortdurende pro
paganda van hen, die haar beteekenis voor
de gemeenschap inzagen, door betere outil
lage, door langzaam groeiende meerdere be
langstelling van werkgevers en werknemers,
door de intercommunale verbindingen, door
het veranderen van haar passief standpunt
ln een actief.
Totdat door den ontredderden toestand der
arbeidsmarkt tengevolge van den oorlog, de
bet-eekenis der arbeidsbemiddeling voor het
bedrijfsleven ging spreken. De werknemer te
brengen op de plaats die voor hem in het be
drijf het meest is geëigend, te zijn een instel
ling van en voor het bedrijfsleven tot rege
ling der arbeidsmarkt en tot een zoo coed
mogeliike tewerkstelling der werkzoekende
arbeidskrachten in het- arbeidsleger, ziedaar
het doel dat de arbeidsbeurzen zich heden
ten dage stellen.
Het is nu geen arbeidsbeurs voor werkloo
zen. maar voor werkzoekenden! Een gevolg
van die verandering in het karakter der ar
beidsbeurzen is, dat het oude stekel: ..wie hef
eerst komt het eerst maalt" niet gehandhaafd
kon worden. Als er nu een aanvraag van een
werkgever komt wordt nauwgezet naeesraan
welke van de ingeschreven arbeiders het best
aan de eest°lde eiechen kan voldoen. Daar
mede ziin de werkgever en de werknemer
het meest gebaat Er wordt naar gestre°fd
«ooveel movehik ,.de rechte man op de rechte
"laats te brengen".
De Arbeidsbeurs is wel een afdee""« van
den Dienst der Werkloosheidsbestrijding,
maar heeft toch in wezen niets met de werk-
loosheidszorg te maken. Hoofden van gezin
nen, ondersteunden, werkloozen enz. kent de
arbeidsbeurs onder de categorie van werk
nemers niet: zij kent alleen werkzoekenden
onder wie eeen groenen voorkomen, die on
«ronden niet ontleend aan de arbeidsbemid
deling als zoodanig oo afzonderlijke bevoor
rechte behande^'ng aansnraken kunnen doen
gelden. De werkgever toch vraagt van de
arbeidsbeurs een werknemer, die voldoet aan
de door hem te stellen eischen, die voor hem
onder de gegeven omstandigheden ciua ar
beidskracht de meest geschikte is en voor
ziin bedrijf de beste resultaten kan afwer
pen.
Dat kan Iemand ziin. die kort of lang Is In
geschreven, die arbeid uit financieel ooepunt
al of niet dringend noodig heeft, die een
klein, groot of geen gezin heeft, die al of niet
ondersteuning ontvangt, die al of niet werk
loos is, het is den werkgever, in het alge
meen gesproken, om het even, mits hij maar
krijgt de door hem verlangde werkkracht-.
Handelde de arbeidsbeurs anders, hield zij
rekening met allerlei factoren, vreemd aan
de arbeidsbemiddeling als zoodanig, factoren
die haar oorsprong vinden in medegevoel of
medelijden met den werknemer, dan zou zij
voor het bedrijfsleven van geen betekenis
zijn Ziï zou haar taak slecht vervullen, in
dien zij zich liet leiden door philantropische
overwegineen. Aan reëele arbeidsbemidde
ling is philantrooie ten eenenmale vreemd.
Een groot belang is dat de arbeiders zoo
ontwikkeld zijn. dat zij aan de eischen die de
werkgever stelt kunnen voldoen. Om daaraan
tegemoet te komen heeft de eenige
cursussen georganiseerd om aan verschillen
de arbeiders meer vakbekwaamheid bij te
brengen. Tot nu heeft zich dat bepaald tot
schilders en metaalbewerkers.
Elk jaar is de arbeidsbeurs van grooter be
teekenis voor onze gemeente geworden. In
1928 zijn cr 12636 aanbiedingen van manne
lijke werkzoekenden en 1392 van vrouwelijke
werkzoekenden ingekomen. Er kwamen 4418
aanvragen van mannelijke en 2163 van vrou
welijke werkkrachten in. 3503 mannelijke en
1164 vrouwelijke werkzoekenden werden ge
plaatst. Over 1929 zal het aantal plaatsingen
wel de 5000 passeeren!
Eigenaardig is. dat er meer aanvragen voor
vrouwelijk personeel inkwamen dan aanbie
dingen. Dit slaat natuurlijk vooral op dienst
boden en werksters.
Er zijn in onze stad nog tal van particu
liere besteedsters voor dienstboden en werk
sters gevestigd. Met genoegen constateeren
wij evenwel zoo vervolede de directeur
dat de arbeidsbeurs ook steeds meer het ver
trouwen van de vrouwen gaat winnen. Het
aantal aanbiedingen, aanvragen en plaatsin
gen gaan steeds vooruit.
Ook de hoofdarbeiders gaan steeds meer ge
bruik maken van de arbeidsbeurs. Dit be
hoeft zich niet tot de kantoorbedienden, rei
zigers en lagere technici te bepalen. Ook als
de boekhouders en ingenieurs tot ons komen
zullen wij trachten om een geschikten werk
kring voor hen te vinden.
De onkosten van de arbeidsbeurs bedragen
ongeveer 15000 per jaar. Dat is tegenover
het groote belang dat- zij voor de gemeen
schap heeft betrekkelijk weinig. Het komt
neer op 12 12 cent per inwoner.
Wij vernamen tenslotte van den heer Va
der dat het niet in het voornemen ligt om
dit zilveren jubilé officieel te vieren. Toch
«elooven wij wel, dat velen den jubileums
dag zulien aangrijpen om hun voldoening te
laten blijken over het werk van de Gem. Ar
beidsbeurs. Het werk op aanvankelijk be
scheiden voet aangevangen onder den heer
Sorgdrager, is door den heer Vader en zijn
ambtenaren op verdienstelijke wijze voort
gezet. waardoor de dienst zich mag verheu
gen in de sympathie en waardeering van
werkgevers en werknemers.
BOSCHWACHTER DOOR STROO-
PERS DOODGESCHOTEN.
Woensdagochtend werd onder de gemeente
Stoutenburg, nabij Amersfoort, op een bin
nenweg, Oostelijk van het bosch der heer
lijkheid Stoutenburg het. lijk gevonden van
den 28-jarlgen boschwachter J. Tuit. Een
schot was hem door hals en nek gegaan.
De man was des nachts wakker geworden
door schoten, die buiten weerklonken, had
het bed verlaten en was erop uitgetrokken
om de stroopers te achterhalen.
Nadere bijzonderheden zijn nog niet be
kend.
De marechaussee heeft de zaak ln han
den.
Georges Clemenceau:
De vreugde van den mensch vtndt hij in
afwisseling, zijn innerlijk bevredigt hij door
herinnering.
Het Belangrijkste.
Dc Arbeidsbeurs bestaat 25 jaar.
(pag. 1, le blad).
Onrust in Nigeria.
(pag. 1, le blad).
De vlucht naar Kaapstad neemt een tragisch
einde. De vliegers gedood.
(pag. 1. le blad).
Boschwachter door stroopers doodgeschoten.
(pag. 1, le blad).
De mijnramp in Oklahoma. Groot aantal
lijken geborgen.
(pag. 1, le blad).
Het gevonden kinderlijkje. Mathias gearres
teerd.
(pag. 2, le blad)
Een schietpartij in Rotterdam.
(pag. 2, le blad)
Het eeurofeest van jZang en Vriendschap".
De tentoonstelling.
(pag. 1, 2e blad)
De Engelsche liberalen zullen tegen het ont
werp Mijnwet stemmen. Dc Engelsche re
geering in een moeilijk parket.
(pag. 1. 2e blad)
De rustdag voor bioscoopmusici en chauf
feurs.
(pag. 2, 2e' blad).
De Ondencijsbcgrootlng in de Tweede Ka
mer voortgezet.
(pag. 1, 4e blad).
Dc behandeling van dc gemeentebegrooting
in den Zandvoorlschcn Raad.
(pag. 2, 4e blad).
Voor de laatste berichten zie men dc 2e
pagina van het Eerste Blad).
UNTVERSEELE ESPERANTO ASSOCIATIE.
Met ingang van 15 December J.l. heeft, de
heer J. H. W. Habermehl zijn functie als
consul van bovengenoemde vereen! ging
overgedragen aan den heer E. de Wolf Jr.,
Joh. de Breukstraat 34, alhier.
De heer Habermehl is ruim 25 Jaar als „de-
llgito" werkzaam geweest.
Humor in de muziek.
Onze muziekcriticus Karei de Jong mcrïW
vandaag op in zijn artikel over het concert
onder den titel ..Humor in de muziek", waar
mee de H O. V. gisteren haar leden een
schoonen en vrooüjken avond bezorgde. d.;t
er tegenwoordig niet veel blijde muzikale
kunst is. Er wordt weinig humor in de mu
ziek tot uiting gebracht, ofschoon zU van
oudsher tot haar natuur zelve behoort, het
geen in het programma wordt gereleveerd
met de opmerking: ,,Men zou het kunnen
vergeten in een tijd, waarin concerten als
godsdienstoefeningen worden bijgewoond cn
waarbij afgodische persoonsverceringen op
een regelmatige devotie wijzen".
Eduard van Beinum, die de verdienstelijke
oorspronkelijkheid van dit concert heeft toe
gevoegd aan de al uitvoerige reeks van artis
tieke daden van beteekenis. waarvoor Haar
lem dezen jongen cn enthousiasten dirigent
dankbaar mag zijn, had dan ook naast dc
Bauern Svmohonie van Mozart, een Aria uit
Bach's Kaffeecantate. Haydn's Abschieds-
wmnhonie en Saint Saëns' kosteHIke Carna
val des Antmaux. Grande Fantalsie Zoölogi-
oue. maar éen werkje van een levenden com-
pon'st. Francis Poidenc. oo dit programma.
Helaas kon ik het eerste deel van het con
cert niet bijwonen, miste daardoor ook de
AbschledssyniDhonie. (ceïrumlreerd oo vorst
Esterhazv's weigering om Haydn's orkest va-
vantie te geven) waarbij de orkestleden suc
cessievelijk verdwijr.cn. de dirigent, als blijk
van instemming met de staklnc. ook. en ten
slotte twee violisten de finale beëindigen. Ik
moest tevreden zijn met Pou'cnc's ..I-e
Bestiaire en met het werk van Saint-Saëns.
waarin de leeuw, kippen en hanen, schild-
nadden. dc olifant, kangoeroes. het aqua
rium etc. comnareeren. Ook ..hémioneshet
geen volgens de dictionnatre, die Ik er voor
heb moeten raadplegen, ..halfezcls" bctec-
kent: muilezels en muildieren.
Saint-Saëns alleen was voldoende om den
smaak te krijgen naar veel meer ultlnren
van humor in dc muziek, en ik voelde nei
ging om meteen naar de pen te grijoen en
een berocn te doen oo onze levende compo
nisten. om de muzieklltteratuur te verrljk°n
met meer werk ln dit kostelijke genre. IV
blijde stemming in de volle zaal was trou
wens niet nvnder merkbaar op het podium,
waar het orkest, de solisten en zelfs de di
rigent hun gcbrulkelitke plechtige gelaats
expressie geheel hadden afgelegd.
Waarom niet meer humor ln de muziek?
Den levende ncomponlsten zou ik dadelijk
een onderwerp aan do hand kunnen doen,
dat als prachtige tegenhanger van Mozart's
Abschicdssymphonic zou kunnen gelden.
Want vanmorgen meldt de Tel. eht volgende:
Wenscht Uw Vrienden en Clientèle
door middel van
Ook dit jaar bieden wij onzen lezers weder de gelegenheid, tegen
vergoeding van slechts 60 cents voor vier regels (elke regel meer
15 cent) hun NIEUWJAARSGROETEN in HAARLEM'S DAGBLAD
te plaatsen.
Zoo bereikt U meer dan 18800 gezinnen voor enkele dubbeltje»
Kunt U zich voorstellen hoeveel tijd en geld het U zou kosten,
wanneer U dit aantal kaartjes moest verzenden, gedrukt, van post
zegels voorzien en geadresseerd?
Wij verzenden meer dan 18.800 wenschen voor U en bezorgen
ze alle op tijd.
U heeft slechts het onderstaande inteckenbiljet in te vullen en ons
met het verschuldigde bedrag, liefst zoo spoedig mogelijk, toe te
zenden. WIJ DOEN DE REST.
Ondergeteekende verzoekt plaatsing van onderstaande NIEUW
JAARSGROET in Haarlem's Dagblad van 31 DECEMBER
opkolom regels.
Het bedrag ad fgaat hierbij.
S.v.p. duidelijk invullen.