Ontploffing te IJmuiden.
In de Stikstoffabriek der M.E.K.O.G.
Het woord is aan
47e Jaargang No. 14266
Verschijnt dagelijks, BeHalve op Zon- eri Feestdagen
Maandag 23 December 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT FEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per weck /0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad /0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3-57J4. Franco per post door Nederland f 3.8754. Losse nummers
ƒ0.06. GeilL Zondagsblad per 3 maanden 0-573S, franco per post
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1-^5 regel» f 1.75, elke regel meer 0-35. Reclames
ƒ0.60 per rcgeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbcd 14 regels 0.6^
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag^
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 0.25. elke regel meer 0.10. nitsl i contant»
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet oi Oog f 400.-, Duim i 250.-, Wijsvinger 1150.-. Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100,
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
motor-ongeluk bij
wageningen.
EEN STUDENT GEDOOD, EEN ANDERE
ZWAAR GEWOND.
Zaterdagnacht om kwart over twee, zijn
twee studenten der Landbouwhoogeschool te
Wageningen de heeren W. Koert, uit Som-
nielsdijk, en J. B. Meys, uit Middelharnis,
beiden twintig jaren oud, die zich per mo
torfiets naar huis begaven, op den grintweg
naar Bermekom, doordat de berijder het
stuur niet -meer meester was, in een sloot
langs den weg terecht gekomen. Drie arbei
ders, die van Ede kwamen vonden K. onder
den motor liggen en haalden hem er dood
onderuit. M. bleek ernstig gewond te zijn.
Hij is üi Ziekenzorg opgenomen.
De juiste toedracht van het ongeluk is
nog niet bekend, daar de toestand van M.
niet toelaat, dat hij verhoord wordt. De po
litie heeft het lijk van K. en de motorfiets
in beslaggenomen.
de verdwenen kantoor
bediende.
DRIE PERSONEN AANGEHOUDEN.
NOG ƒ8000 ZOEK.
Vrijdagnacht is in een logement te Rotter
dam aangehouden de "27-jarige kantoorlooper
L, die, in dienst van de Haagsche Bouw-
Maatschappij dezer dagen verdwenen is met
een bedrag van 18000 dat hij voor genoem
de onderneming had geïnd bij de Twentsche
Bank in Den Haag.
Bij zijn aanhouding had L. nog 10.000 in
zijn bezit. De gearresteerde is Zaterdag naar
Den Haag overgebracht.
In verband met deze aanhouding kan wor
den medegedeeld, dat de politie ook nog twee
personen heeft aangehouden, beiden Haag
sche kantoorbedienden. De een kwam zich
aan het hoofdbureau van politie melden, hij
zeide van L. eenig. geld te hebben ontvangen,
doch niet geweten te hebben, dat dit van
verduistering afkomstig was. De tweede is
thuis gearresteerd. Beiden zijn opgesloten.
Zij hadden slechts een klein bedrag bij zich.
zoodat nog niet opgehelderd is, waar onge
veer 8000 is gebleven.
eerste slachtoffer van
het ijs.
TIENJARIG MEISJE OP THOLEN
VERDRONKEN.
Toen Zaterdagmorgen om elf uur de tien
jarige dochter van den melkslijter Potter
met haar twee broertjes op .de z.g. Vest op
Tholen het ijs eens wilde probeer en, zakte
het drietal er plotseling door. Het meisje
trachtte zich nog aan de schouders van de
beide knapen vast te grijpen, maar het
mocht haar niet gelukken. Zij schoof onder
het ijs en werd eenigen tijd later opgehaald.
Een geneesheer paste nog kunstmatige adem
haling toe, doch het mocht niet meer baten.
De twee knapen wisten den wal te bereiken
en moesten lijdelijk aanzien, dat hun zusje
verdronk, meldt de TeL
morituri
O ganzen, als jelui eens wist
Hoe „vurig" wij van jullie houden,
Dan meen, neen weet ik zeer beslist,
Dat jullie niet lang toeven zouden;
De menschenmin voor 't gans geslacht,
Is niet in wezen onbaatzuchtig,
O, als je wist wat jullie wacht,
Dan was je nu al lang voortvluchtig;
Wij nooden jullie aan den disch,
Als wij op 't Kerst-feest willen smullen,
Wat jullie nog niet weten is,
De rol die jullie moet vervullen;
De Duitschers zeggen het zoo waar,
Dat schiet me daar zoo juist te binnen:
Wij kunnen jullie gans en gaar
In dezen Kerstmistijd beminnen;
Een warme ontvangst wordt jullie deel,
Doch daar zou 'k mkar niet naar verlangen,
Ook in dit opzicht schaadt teveel,
Men kan je ook te warm ontvangen;
Wanneer de mensch je hoog verheft,
Is nog zijn oogmerk niet verheven,
Maar 'k vrees dat je dit niet beseft,
Voor 't spoedig einde van je leven;
Wanneer de mensch je teer bemint,
In je onschuld zul je dat- nu leer en,
Beteekent dat, gedoemde vrind.
Dat hij je gaarne zal verteren;
Eén kleine troost, wanneer althans
Nog waarlijk iets een troost mag heeten,
Is dat zich menig mensch aan gans
Met Kerstmis gansch ongansch zal eten.
P. GASUS.
Paniekstemming
fel| «Se t©8?yels8®ra de?
M®©g®r©ns.
17 gewonden, 3 ernstig.
Zaterdag tegen het middaguur werden vele
bewoners van d-e omgeving van het industrie
gebied in de Breesaap te IJmuiden opge
schrikt door een hevigen knal. Al spoedig
verspreidde zich de mare van een ernstige
ontploffing in een der gebouwen van de stik
stoffabriek der M. E. K. O. G., staande nabij
het hoogovenbedrijf. Velen spoedden zich
derwaarts. Het verschijnen van een zieken
auto veroorzaakte een paniekstemming on
der degenen, die zich nabij den ingang der
terreinen hadden verzameld, waaronder zich
vele familieleden bevonden van arbeiders, die
op dat tijdstip in de fabriek werkzaam wa
ren. Allen werden zorgvuldig op een afstand
gehouden en in een angstwekkende onze
kerheid bleef men wachten op nadere bij
zonderheden omtrent den omvang van de
catastrophe. Want dat er iets ernstigs was
gebeurd, bleek toen spoedig na het ongeval
Het zeeliedentehuis van
vereeniging Zeemansrustdat Zaterdag te
geopend is.
een groot aantal gewonden per ziekenauto
zoowel als per luxe auto naar het Roode-
Kruis Ziekenhuis te Beverwijk werd vervoerd.
Ontstellende geruchten gingen van mond tot
mond. Men sprak zelfs van een aantal doo-
den en vele gewonden.
De directie van het Hoogovenbedrijf, onder
wier leiding ook de stikstoffabriek staat, was
zeer karig in haar mededeelingen. Zij be
richtte omtrent het ongeval het volgende:
„Toen heden. Zaterdag het bedrijfsonder
deel, dat de vorige week was stopgezet, op
nieuw in werking werd gesteld, had door tot
op heden onopgehelderde oorzaak een ex
plosie plaats. Ongelukkigerwijs bevonden
zich ai'beiders in de buurt, zoodat er gewon
den te betreuren zijn. Drie arbeiders liepen
brandwonden van ernstigen aard op en zijn
in het Roode-Kruis Ziekenhuis te Beverwijk
opgenomen, terwijl eenige arbeiders, die
licht gewond werden, zich naar hun woning
konden begeven."
Alhoewel het ongeval van ernstigen aard
was, bleek toch gelukkig, dat er geen dooden
te betreuren zijn. Tevens bleek al spoedig,
dat het communiqué der directie niet geheel
juist was. Er wei-den n-1. niet drie, doch tien
gewonden naar het ziekenhuis te Beverwijk
overgebracht. Zeven konden echter spoedig
weer ontslagen worden; onder hen bevond
zich echter een Hagenaar. Nijhof genaamd,
die eveneens ernstig gewond was. doch die
wegens ziekte van een zijner kinderen des
ondanks naar huis wilde.
Van de drie arbeiders, die opgenomen wer
den in het ziekenhuis is de 26-jarige Jor-
daan, wonende te Haarlem, over het geheele
lichaam verbrand. Zijn toestand is zorgwek
kend. De beide anderen, de 26-jarige Hu-
bregt-se, wonende te Beverwijk en de 34-ja-
rige Wagner, een Duitscher zijn hoewel ern
stig, niet levensgevaardiijk gewond; laatst
genoemde bekwam o.a. brandwonden in het
gelaat.
In totaal werden bij het ongeval 17 perso
nen gewond: de lichtgewonden werden op
het terrein verbonden en konden daarop
naar huis gaan.
Omtrent het ongeval kunnen wij nog het
volgende berichten
Vorige week Donderdag vond als gevolg
van het breken van een aschverbinding in
de hoogedrukleiding van het waterstofhou-
dende gas een ontploffing plaats. Dit onder
deel zou Zaterdag weer in gebruik worden
genomen. Wederom ontstond een hevige ont
ploffing. Vele arbeiders werden door den he
vigen luchtdruk een eind weggeslingerd; zij
die zich nabij de ontploffing, waarmede een
ontbranding gepaard ging, bevonden, waren
er, zooals te begrijpen valt, het ergst aan toe.
De geneeskundigen dr. Barentsen en dr. Bül-
ler waren spoedig ter plaatse en begonnen,
geholpen door twee verbandmeesters der fa
briek, de gewonden te verbinden. Uit hetgeen
ooggetuigen ons mededeelden blijkt, dat de
brandende gassen een vreeseüjke uitwerking
hebben. Zij schijnen direct door de kleeren
te branden.
De marechaussee legde beslag op de ge
sprongen machinedeelen. Het parket uit
Haarlem, dat Zaterdag eveneens een onder
ssoek instelde, gaf ze echter weer vrij.
Thomas Carlyle:
Indien wij er over nadenken, dan is alles
wat een universiteit of hoogeschool voor ons
kan doen, xïog maar steeds dat, xcaarmcc de
lagere school begon: ons te leeren lezen.
Naar wij vernemen was de toestand der drie
arbeiders die bij de Zaterdag plaats gehad
hebbende ontploffing in de Stikstoffabriek
ernstige brandwonden kregen en in het Roo-
de Kruis Ziekenhuis te Beverwijk werden op
genomen Zondag' en hedenmorgen redelijk
wel.
twee sleepbooten op de
schelde gezonken.
Zondagmorgen omstreeks half acht zijn
de sleepschepen „De Klei" en „Van Es", ge
laden met sodasuifaat, op weg van Gent naar
Antwerpen beneden de haven van Hansweert
volgeslagen en in diep water gezonken. De
bemanningen, bestaande uit 8 personen zijn
met zeer veel moeite door de provinciale boot
„Zeeuwsch-Vlaanderen" gered. De geredden
zijn te Hansweert aan land gebracht
de stads-autobussen.
ALLE LIJNEN KOMEN SAMEN OP DE
GROOTE MARKT.
Door B. en W. is thans, nadat de tram
commissie met deze wijziging accoord is ge
gaan, toestemming verleend om de routes
van lijn l en lijn 2" te veranderen. De route
van lijn 1 zal nu worden:
Zaanenlaan, Middenweg, Schoterboschplein
Eikenstraat, Eschdoorastraat, Pijnboom
straat, Hoogewoerdstraat, Ter Spijtstraat,
Kleverlaan, Schot-erweg, Keninemerstraat,
Frans Halsstraat-, Frans Halsplein, Kennemer-
plein, Viaduct Jansweg, Stationsplein, Knus-
weg, Kruisstraat, Barteljorissbraat, Groote
Markt (geheel rond), Zijlstraat, Ged. Oude
Gracht, Raaks, Leidschc Vaart, Emmaplein,
Karei van Mandei-straat, van Oosten de
Bruijnstraat, Berkenrodestraat, Spruit en
Boschstraat, Heeren weg, Zom er lusts traat.
Terug: is de route:
Zomerlusts'.raat, Oranjeplein, Berkenrode-
straat, Van Oosten de Bruijnstraat, Karei
van Manderstraat, Emmaplein, Leidsche
Vaart, Raaks, Ged. Oude Gracht, Zijlstraat,
Groote Markt, Jansstraat, Jansweg, Kenne-
merplein, Frans Haisplein, Schoterweg, Kle
verlaan, Ter Spijtstraat, Hoogewoerdstraat.
Pijnboomstraat, Esch doornstraat, Eiken
straat, Schoterboschplein, Middenweg,
Zaanenlaan.
Van lijn 2 wordt de route:
Spaarnhovenstraat, Rijksstraatweg Flo-
resstraat, At.jehstraat, Kritzingersta-aat, Pre
sident Steijnstraat, Joh. de Breukstraat,
Zocherstraat, Frans Haisplein, Kennemer-
plein, viaduct Jansweg, Stationsplein, Kruis
weg, Kruisstraat, Barteljorissta-aat, Groote
Markt, Riviprvischmarkt, Klokhuispleim, Dam
straat, Spaarne, Hoogstraat, Spaamwouder-
S traat, Amsterdamsche Vaart, Nagtzaam-
straat, Nagtzaamplein, Kruistochtstr.aat,
Slachthuisstraat, Merovingenstraat, Noor-
mannenstra a t, Gra afsch apstraat.
Terug:
Graafschapstraat, Noormannenstraat, Me
rovingenstraat, Slachthuisstraat, Kruistocht
straat, Nagtzaamplein, Nagtzaamstraat, Am
sterdamsche Vaart, Spaarnwouderstraat,
Hoogstraat. Spaarne, Damstraat. Oude Groen
markt, Spekstraat, Groote Houtstraat, Groote
Markt. Jansstraat, Jansweg. Kermemerplein,
Frans Haisplein. Zocherstraat. Joh. de Breuk-
straat, Pres. Steijnstraat, Kritzingerstraat,
Atjehstraat, Floresstraat, Rijksstraatweg,
Spaarnhovenstraat.
De route van lijn 3 welke van de Bakker
straat naar de Maasstraat rijdt en omgekeerd
blijft ongewijzigd.
We zien thans dat deze wijziging tot stand
zal brengen dat iedere lijn zoowel op de
Groote Markt als op het Kennemcrplein
komt, waardoor de overstapjes van meer
waarde worden. Vooral voor lijn 1 zal de
wijziging van beteekenis zijn daar deze lijn
nu meer door de verschillende wijken gaat.
dan voorheen en eveneens verbinding krijgt
met de andere lijnen.
Ten slotte kan nog medegedeeld worden
dat aan den kwartierdienst op alle lijnen de
hand zal worden gehouden.
de kerstpotten van het
leger des heils.
HOOGER OPBRENGST DAN
VERLEDEN JAAR.
In ons vorige nummer meldden wij dat de
opbrengst van ae Kerstpotten van het Leger
des Heils nog ver beneden het totaal van
het vorige jaar was, dat 963.99 bedroeg.
Vanmorgen wordt ons medegedeeld dat het
totaal Zaterdagavond steeg tot 1069.12, dus
meer dan verleden jaar. Alleen op Zaterdag
werd 504.88, dus bijna de helft van het ge
heele bedrag, in de Kerstpotten gestort.
Een voldoening voor de msnschen van het
Heilsleger, die Zaterdag uren achtereen In
barre koude en guren wind op wacht stonden
bij hun Kerstpotten, waarvan de opbrengst
zoo hoog noodig is om een mooi werk te
kunnen verrichten.
Het Belangrijkste.
Hevige ontploffing te IJmuiden, 17 gewonden
(pag. 1, le blad).
Twee sleepbooten op de Schelde gezonken.
(pag. 1, lc blad).
Ernstig motorongeluk b\j Wageningen.
(pag. 1, le blad).
Het eerste slachtoffer van het ijs.
(pag. 1, le blad),
„Zeemansrust" geopend.
(pag. 2, le blad)'
De schorsing van den secretaris-penning
meester van den Alg. Ned. Stucadoorsbond,
H. C. de Z. te Haarlem, is in een ontslag
veranderd. De justitie stelt een onderzoek
in (pag. 2, le blad)
Minister Hilferding en zijn adviseur Popitz
moeten aftreden. Hertz ioaarsch\jnlijk op
volger.
Hoe Duitschland uit dc impasse gcholpcrt
icordt.
(pag. 1, 2e blad),
(pag. 1, 2e blad),
Polen's nieuwe Kabinetsformateur. Bartel
benoemd.
(pag. 1, 2e blad),
Hugenberg's referendum mislukt
(pag. 1, 2e blad).
Het Rusland van onzen tijd.
(pag. 1, 3e blad).
De opening van een Jeugdhuis te Bloe-
mendaal.
(pag. 1, 4e blad).
(Voor dc laatste berichten zie men dc 2do
pagina van het Eerste Blad).
HAARLEM, 23 December
Vorst en Dooi
Het Meteorologisch Instituut, dat al dagen
lang met stugge volharding verandering van
weer voorspelde, heeft eindelijk gelijk gekre
gen, want het doolt. Maar niet dan nadat het
weer, even hardnekkig als de wetenschappe
lijke profeten in De Bilt, het zoover heeft ge
bracht, dat er is schaatsengcreden en in hot
heele land de ijsbanen alweer open zijn ge
weest. Het lijkt dus geen groot succes voor
het Meteorologisch Instituut. Spotzieke lieden
zullen, niet ten onrechte, opmerken dat je vei
lig dooi kunt voorspellen als het vriest, omdat
dat tenslotte toch wel bewaarheid moet wor
den. Het is maar de vraag: wanneer?
In zulke periodes van De Biltsch falen voel
ik neiging om het weerbericht aan te vullen
met de mededeeling „Buiten verantwoorde
lijkheid der redactie". Want het is wel eens
onplezierig voor ons dat gij, Publiek, dc ge
woonte hebt om steevast Le praten van: „De
krant zegt dat het gaat dooien", of „De krant
voorspelt storm", het profetendom aldus op
onze rekening schuivend. Wij zijn er even on
schuldig aan als gij. Wij vermelden slechts
wat het Koninklijk Nederlandsoh Meteorolo
gisch Instituut gelieft te voorspellen, en zet
ten dat er eiken dag bij, zonder eenige com
mentaar onzerzijds, zelfs zonder De Bilt aan
te duiden als „welingelichte zijde" of „ze r
betrouwbare bron" of iets dergelijks.
Breed is de rug der journalistiek, die ook
deze verantwoordelijkheid ten onrechte mo°,fc
torsen. Evenals men ons tijdens den oorlog
fantastische voorstellingen-van-zaken, die in
de communiqués der diverse generale staven
voorkwamen, placht te verwijten. Ofschoon
wij ook daarbij de herkomst duidelijk ver
meldden, ofschoon wij herhaaldelijk blijk ga
ven van onze sceptische meening ten opzich
te van die communiqués, en ofschoon nie
mand van de journalisten verwachten kon dut
zij konden gaan kijken en controleeren of
Foch, Hindenburg en de andere helden wel
precies de waarheid hadden gemeld.
Enfin, het dooit, en de weerprofeten In De
Bilt worden niet langer uitgelachen als zij
thuiskomen van hun noesten arbeid In dienst
van de Wetenschap, (dat moeten zij er ten
minste van gehad hebben). Het dooit, en mij
is het wèl. Ik weet niet hoe u erover denkt.
Ik ben enthousiast schaatsenrijder op m'n
tijd, tenminste als er tochten te maken zijn,
maar het is een soort sport dat voor 5 e
meesten onzer al na een paar weken zijn
bekoring schijnt te verliezen. De vorige wlr.-
ter was bovendien zoo, dat we er m.i. wel
voor een paar jaar genoeg aan hadden. M'n
loodgieter houde mij dit ten goede. Zelfs dc
grootste fanatici van het ijs, do Elfsteden
rijders, kregen een te zware dosis te verwer
ken. En wc zagen te veel van de keerzijde:
van de ellende, die bij de armen heerschte
vooral, om nog eens zoo'n winter te wen-
schen. Mijn tocht door de krotten van Am
sterdam en Haarlem maakte mij de vorige
week weer eens op schrijnende wijze duide
lijk, wat die ellende beteekenen moest, zoo
dat 'k Zaterdag en Zondag van harte hoopte
dat de Bilt's profetie eindelijk in vervul
ling zóu gaan. Als je 's avonds rillend onder
de dekens kroop, was het onmogelijk niet le
denken aan die pas bezochte holen der ar
moede, aan het lijden der kinderen vooral,
en je af te vragen hoe het daar nu wel zou
wezen. Er was weinig' verbeeldingskracht
voor noodig.
Zaterdagavond sprak ik een Heilssoldaat,
die in den killen wind bij een Kerstpot