Een brief van Dr. Schacht.
Primo en de Couranten.
Haagsche Conferentie.
Ingrijpen dat niet geduld zal worden.
MUZIEK.
HET TOONEEL.
AGENDA
BUITENLAND.
De markies staat alleen.
Wie is de man van het overgangstijdperk.
HAARLEM'S DAGBLAD
DINSDAG 14 JANUARI 1930
Die den slechtst mogelijhen indruk maakte.
De geldigheid van een
eventueel veto der
Rijksbank.
's Gravenhage, 13 Januari.
Omtrent de hedenochtend gehouden bij
eenkomst van de crediteurstaten, vertegen
woordigd in de Eerste commissie van het
Duitsche Herstel-\r--r.gstuk, onder voorzit
terschap van Jaspar werd in de Engelsche
persconferentie medegedeeld, dat de com
missie zich heeft bezig gehouden met de be
spreking der details van de ontwerp-Trust-
overeenkomst u>schenöe crediteurstaten be
treffende de Internationale Bank. welke op
13 November 1929 te Eaden-Baden is opge
maakt.
Behoudens enkele kleine wijzigingen in den
tekst werd dc geheclc overeenkomst goedge
keurd.
's-Gravenhage, 13 Januari.
In de Engelsche persconferentie is het vol
gende meegedeeld:
Hedenmiddag heeft de bankcommissie on
der voorzitterschap van Reynolds vergaderd.
Er is een brief voorgelezen van dr. Schacht
betreffende deelneming van do Duitsche
Rijksbank in de Internationale Bank.
De korte inhoud van dien brief was, dat de
Rijksbank niet bereid was deel te nemen in
het kapitaal van de Int. Bank, tenzij niet
alleen het Youngplan was aanvaard en wet
geworden, maar bovendien in de slotover-
eenkomst voor verwerkelijking van het plan
een aantal zuiver politieke voorwaarden wa
ren vervuld, zooals liet afzien door Engeland
van de sequcstrotle van Duitsch eigendom
en het afzien door Frankrijk van alle mili
taire en politieke Sancties.
De ontvangst van dezen brief maakte den
slechtst mogelijken indruk. De indruk was,
dat hij niet aan de meerderheid van den
Raad van Beheer der Duitsche Rijksbank
was voorgelegd. Natuurlijk ontketende deze
brief een lang langdurige discussie over de
vraag of de bankcommissie er over kon be
raadslagen en daarna werd besloten hem aan
Jaspar te zender.. Intusschen werd dc verga
dering geschorst.
Jaspar deelde den brief mee aan de hoof
den der delegaties en in een bijeenkomst der
zes werd er over gediscussieerd, waarna de
vergadering geschorst werd om de Duitschers
gelegenheid te geven hun houding te be
palen.
Om 7 uur kwam men weder bijeen om de
heele situatie te bespreken en men was een
stemmig van meening, dat men geen enkel
politiek ingrijpen van de zijde van dr.
Schacht kon dulden in vragen waarover men
practisch tot overeenstemming was geko
men.
Men was het er evenzeer over eens, dat
men zou voortgean met het werk. preci;s
alsof de mededeeling van dr. Schacht niet
was ontvangen.
In de geheele discussie en In de woorden
van a'.len, die er aan deelnamen was een
aanwijzing van de overtuiging, dat men dit
soort van ingrijpen niet zou dlden.
De juristen kregen de instructie met hun
werk voort te gaan en met. de Zwitsersche
vertegenwoordigers dc regeling te bespreken
van de vestiging der bank te Bazel.
Snowdcn wees er op. dat di. Schacht niet
het recht kon hebben zijn veto uit te spre
ken over besluiten van regeeringen en dat
de regecringen moesten voortgaan wat het
werk der conferentie. Hij stelde voor, dat de
juristen ook hun werk tot voorbereiding van
het protocol zouden voortzetten en, indien
er moeilijkheden waren, daarover morgen
■tfan advies zouden dienen.
Tardicu sprak in gelijken geest, en zeide,
dat de conferentie haar werk moest voort
zetten. De kwestie van de deelneming dei-
Rijksbank kou worden uitgesteld tot de
Duitsche regeer mg met definitieve voorstel
len zou komen.
Moldcnhaucr stemde hiermee in.
Pirelli wees cr op. dat het plan was geba
seerd op de deelneming van de Rijksbank,
die belangrijke functies zal hebben in de
Internationale Bank. Er is voor
gesteld, dat deze functies kunnen worden
voortgezet, als de Rijksbank van onderteeke-
ning afziet.
Curtlus betoogde, dat de Rijksbank gereed
was haar functie in de Int. Bank te vervul
len. zeide te gclooven, dat de Bank tot deel
neming zal besluiten.
Dc vraag werd besproken of de Rijksbank
haar veto zou kunnen uitspieken indien het
kapitaal elders gevonden kon worden.
Opgemerkt werd. dat zelfs indien dc Rijks
bank volhardde in haar houding, andere groe
pen van Duitsche banken zouden kunnen
worden gevonden in Duitschland om de ver
plichtingen op zich te nemen.
Een brief zal worden gezonden aan Rey
nolds. waarin der bankcommissie wordt ge
vraagd haar werk voort te zetten.
Voordat dit incident ontstond is in een ver
gadering dor zes overeenstemming bereikt
over cicn belalin;*sdatum. Als zoodanig is de
15e vastgesteld voor alle betalingen, die dan
in vreemde valuta zullen geschieden. Duitsch
land zal aan het eind van Iedere maand deze
deviezen tegen Rijksmarken wisselen, over
eenkomstig het plan.
Ter aanvulling van wat wil reeds meldden
over de heden gehouden besprekingen kor.
nog het volgende uit de Duitsche persconfe
rentie worden medegedeeld:
De Duitsche delegatie heeft in dc bespre
kingen, die zij met dr. Schacht hield, vóór zij
zich weder begaf naar de hervatting van de
bijeenkomst der zes om 7 uur, sjan dr. Schacht
de volgende vragen gesteld:
le. of dr. Schacht, zoo andere Duitsche
banken zouden deelnemen in het kapitaal
van de Intern. Bank, bij die Banken moeilijk
heden in den weg zou leggen.
Op deze vraag antwoordde dr. Schacht
ontkennend.
Voorts vroeg men hem of hij bereid was.
zoolang die andere banken nog niet in het
Bankcomité vertegenwoordigd konden wor
den, in dien tusschentijd in het comité mee
te werken.
Hierop antwoordde dr. Schacht bevesti
gend, evenals op de vraag.of de Rijksbank
bereid was dc functies in Youngplan en
Bankstatuut voorzien, te vervullen, ook wan
neer zij niet zelf doch andere banken in het
kapitaal van de Int. Bank zouden deelnemen.
In de vergadering der zes, die nicrop plaats
vond, verklaarde minister Curtius, dat de
Duitsche delegatie in staat was binnen 24
uur dc namen te noemen van de bankgroe-
pen. welke in de plaats van de Rijksbank
zouden willen treden.
CONCERT JOHANNA REESER EN JACOB
BIJSTER.
De verwachtingen ten opzichte van dit
concert uitgesproken, zijn niet onvervuld
gebleven. Mooie zang en prachtig orgelspel
hebben samen eer. avond van gaaf muziek
genot gevormd, die ieder der aanwezigen tot
tevredenheid gesterad zai hebben.
Wel was de zangeres niet aanstonds op
volle kracht. 3ij de aria uit de „Messias" was
nervositeit bemerkbaar, die de volle ont
plooiing van stem en voordracht remde;
maar hoe begrijpelijk en vergeeflijk was die
emotie bij iemand, die de laatste jaren zelden
of nooit meer het podium betrad! Bij „Rode-
linda" van Handel herkreeg de zangeres al
lengs ae vrije beschikking over haar stem-
middelen, maar pas in de heerlijke „Bibli-
sche Lieder" van Dvorak was zij geheel zich
zelve en overtuigde van de volle mate van
haar kunnen. Het tweede dezer liederen
vooral werd op aangrijpende wijze voorge
dragen en vormde, mede door de voortref
felijke, haast orchestrale, maar toch zoo
uiterst delicate orgelbegeleiding van Bijster
een der hoogtepunten van dezen avond. Als
een tweede hoogtepunt mag ik wel de ver
tolking van „Trauma" van Wagner noemen,
dat met ontroerende innigheid door belde
kunstenaars gegeven werd. Bijster zat nu,
evenals bij de voorafgegane liederen van
Schubert en Brahms, aan het klavier; zijn
fijne begeleidingskunst op dit instrument,
die wij on. van meerdere ..Caecilia"-avonden
kennen, kwam ook nu in het schoonste licht
en werkte mede tot het scheppen van een
volmaakt- geheel.
Behoudens een kleine opmerking over een
detail in ae uitspraak deed ïr.ej Reeser ook
in de grootendeels zeer bekende liederen, ons
menig mooi oogenblik beleven. Voornamelijk
in het lage register klinkt de altstem mooi
en heeft zy eer. warm timbre; de hoogte
klinkt sems eenigszins gesluierd. Als dank
voor de herhaalde bijvalsbetuigingen gaf de
zangeres nog „Mijn Liefken is mijn Somer"
van W. F. G. Nlcolai.
Over Bijster'^ begcleidingskunst sprak ik
reeds; zijn orgelbegeleidingen waren werke
lijk van een zeldzame schoonheid, zoowel wat
duidelijkheid en fraaie registratie als nauw
keurige aansluiting bij de zangstem 'co-
treft. Als begeleider vormde hij een heerlijke
steun. Maar ais solist toonde hij zich een
virtuoos, die bewondering afdwong en alleen
deed betreuren dat wij niet vaker in de ge
legenheid zijn hem te hooren op een zoo uit
muntend instrument als het orgel in de ge
meentelijke Concertzaal. Zoowel zijn re
gistreering als zijn opvatting zijn persoonlijk;
zijn techniek is volkomen gaaf: alleen in het
openingsnummer, de d min. Toccata en Fuga
van Bach scheen hij nog niet geheel „Inge
speeld"; ook scheen liet bladomslaan een paar
maai een hindernis op te leveren- In 'het ver
volg zou eventueel gaarne iemand bereid ge
vonden worden hem in deze behulpzaam te
zijn.
De opkomst van het publiek was, voor een
particulier concert, zeer bevredigend, al was
natuurlijk dc groote zaal slechts voor een
klein deel gevuld.
Zoowel Mej. Reeser als Jacob Bijster, die
welwillend zijn medewerking verleende, kun
nen er van verzekerd zijn, dat we hen te
zamen of afzonderlijk, gaarne nog vaak op
dit podium zouden terugzien,
Mej. Reeser ontving cenigc fraaie bloem
stukken.
KAREL DE JONG.
KUNSTKRING HEEMSTEDE
VIERDE UITVOERING
Als muziekavond van heel ongewone betee-
kenis zal het concert, der twee Budapcsters
Zoltan Székely en Géza Frld blijven voort
leven in de herinnering van wie ditmaal het
voorrecht hadden, de gast te zijn van
„Kunstkring Heemstede". Een voorrecht was
het zeker, door t-wee hoogstaande kunste
naars te worden ingewijd in de muziek der
moderne toondichters, een voorrecht niet
minder, de werken der klassieken te hooren
vertolken door wie van hun jeugd af volle
aandacht wijdden aan dc levenbrengende
kunst der jongeren, en daarbij onder de stu
die der oude meesters niet versuften, maar
deze vanuit hun diepste innerlijk zich be
moeiden te geven aan den hoorder. De klas
sieken dan, het waren ditmaal Tartinl en
Beethoven.
Nu is het alreeds een buitengewoon genot,
Tartini de prachtige vio'.istlsche kwaliteiten
van Székely's spel te kunnen bewonderen,
waar hij met zoo kwalijk overtroffen mees
terschap zijn kostelijke en kostbare viool be
spee'.:. Toch moet men niet meenen, dat zijn
verbluffende rechterarm-techniek (zij is
waarlijk wonderbaar» ons afhield, de geeste
lijke waarden van zijn spel te appree.ieeren.
Maar de bloeiende klank, immer intens en
gevoelig, werd door die techniek toch eerst
mogelijk gemaakt. Weldra leefde menzich
in in de wonderbare klanksfeer die hU om
Tartim's werk tooverae, en eerst by de vei-
bluffende weergave der trillerpassages was
het weer meer het technisch kunnen, dat
afzonderlijk onze aandacht vroeg
Men wist het nu: een virtuositeit, natuur
lijk, brillant en uiterst gecultiveerd, een
klankgeving van de grootste weUuldendheid,
een rythme, sterk en suggestief. Dit waren
de eigenschapper. van Szekely. den rasviollst
En nu zich bij dit volmaakte spel zijn land-
genoot voegde, de pianist Geza Fnd. die zich
in het tweede deel van het programma eerst
recht zou ontpoppen als de evenknie van den
violist, mag men gelooven dat de uitvoering
van Beethovens Kreutzersonate is geworden
tot een gebeurtenis, die nog lang zal heu
gen- Zonder aan het notenbeeld ook niaar
in gk minst geweld te doen, deden Beet-
hovCTi voor ons opleven als den schepper
der viriele kunst; die door zijn monumentalen
bouw nog aan vele geslachten eerbiedige vei-
eering zal afwinnen. Wat mocht men hier
niet al aanhalen inleiding en eerstet deel. i»
heroïsche kracht naast teederste jluisterto-
gen weergegeven; het gevaneeid middendeel
uiterst verzorgd en meer dan ^rwacht-
ten gereserveerd; of wel het slotdeel, dat
niet minder dan de voorafgaande stukken
een gelijk-aanvoelen vraagt, zal t zyn uit
werking niet missen. Bijzonder torclevee-
ren was nog dc weergave der laatste va
riattes, waar beiden geheel dc sfeer bena
derden die ons zoo vertrouwd is uit de be-^
kende Frühlings-sonate. En onnoodigte
zeeeen. dat het behalve 't bijzonder aanpas
singsvermogen, dat beide kunstenaars voor
elkaar blijken te bezitten, toch ook voor een
heel groot aandeel is: de diepe, ernstiee stu
die bij hun samenspel, waardoor zy dat
gene bereikten, dat de hoorders spontaan
deed opstaan.
Voor wie de herinnering aan dezen Beet
hoven sterk en levendig hielden, was het een
groote verrassing, als beide kunstenaars no„
in de sonate van Darius Milhaud en "J <Je
Rhapsodie van Ravel diep en innig konden
ontroeren in een kunst van zoo geheel an
dere geaardheid. Met innige overgave moch
ten wij luisteren naar de zeer sterke mu-iek
der sonate, het stemmingsvol „Pastoral dat
in zijn bitonallteit is van betooverenden in
druk; het vooral pianistisch knap gehouden
tweede deel (vif); het de-de. van betoovc-
rendi schoonheid en wonderbare vizioenen
oproepend; dan eindelijk net verbluffend
slotdeel »très vif». zoo sterk van uitdruk
king. wijl het zoo goed is gecomponeerd. En
voor pianisten, niet behoorend tot het ras
notentellers, om van te smullen. Hkr was
Géza Fr id waarlijk groot.
Maar toch eerst door het slot van het pio-
gramma, de „Tzigane" van Ravel, waar Zol
tan Székely heel de machtige bekoring van
't viriele spel des Zigeuners over ons bracht
in zijn eindeloos lied op de g-snaar, dat ten
lest zich oplost in een in felle vonken uiteen
spattend vuurwerk van linkerhand-pizzica
to^ en waar Géza Frid oo Zigeunerwyze
hem aanvulde en zijn gedachten voortspon,
eerst in deze Tzigane kwam heel de sponta
neïteit dezer rasmuzikanten in het licht te
staan, en hoe zy hier het publiek electr•-
seerden. bleek toen dit hen staande zyn nul
de en zijn uiting van bewondering bracht.
Een schoon moment ook voor het bestuur
van .Kunstkring Heemstede", die zulke uit
nemende kunstenaars naar hier bracht
G. J- KALT.
JACOB VAN LENNEP.
KOOS EN POLLY SPEENHOFF.
Zoon te zijn van een zeer bekend man heeft
zijn voor- en zijn nadeelen- Een voordeel is
het. dat hij den naam van zijn vader mede
brengt en hij hierdoor in het leven een in
troductie medekrijgt. die anderen hem mogen
benijden. Maar daartegenover staat, dat men
onmiddellijk gaat vergelijken en al heel
spoedig gaat zeggenhij heeft wel den naam.
maar lang niet het talent van den vader!
Nu mag Koos Speenhoff Junior, die giste
ren het grootste deel van het programma op
den cabaret-avond van Van Lennep vulde,
°erust wat minder talent hebben dun zijn
vader, zonder voor zijn toekomst bevreesd be
hoeven te zijn. De oude Koos heeft zoo veel
van moeder natuur meegekregen, dat de zoon
ook met wat minder nog best toekan.
Te vergelijken met den ouden Koos is Koos
Junior eigenlijk niet. Koos Speenhoff is eer»
sterk persoonlijk talent. Hij staat geheel
apart in onze cabaret-wereld en door zyn
versjes èn door de eigenaardige karakteris
tieke wijze, waarop hij ze voordraagt. Koos
Junior is meer de „gewone humorist H-J
onderscheidt zich eigenlijk wemig vim de
andere jonge humoristen. Zyn hedjes zijn
aardig en vlot. hij bezit een goed klinkende
slem en een natuurlijke muzikaliteit, waai-
door hij zichzelf aan den vleugel kan bege
leiden en hij heeft een groote vrijmoedig
heid om voor te dragen. En han kan men zeg-
gen, dat hij zich volkomen aan pijn werk
Hit hii er geheel en al „in i.-> t
wel het meest uitkwam in zijn lachlied na de
pauze en daardoor het contact met de zaal
WK0M Speenhoff Junior zal zijn
naam in het land voornamelijk te imtoi
hebben aan zijn vader, wiameelk al'"_
minst wi! zeggen, dat hij niet een tift het
baar. vlot cabaret-artist is! HU heeft het
Jacob van Lennep-publlck dat flink was
opgekomen gisteravond aardig bezig weten
te houden en hij had met *Un,taU««_b«l
zeel succes. Speenhoff Junior lijat ml] voor
alsnog beter lledjeazanger ^rn conferenc er.
ai hP7.it hii hiervoor dan ook de nooaig vry
moedigheid! Zijn imitatie-talent is niet ge
ring en in die richting zal hij misschien nog
wel wat meer kunnen bereiken.
Heden:
Stadsschouwburg: 5e Gem. Volksvoorstel
ling: „Het Chineesche Landhuis", 8 uur.
Olympia, Kmderhuissingel. Repetitie „Zang
en Vriendschap", 8.30 uur.
Palace. „Het Ontwaken" (Awakening). Too-
neel: Two Siemonis, 8.15 uur.
Luxor Theater: „IJzeren Klauwen" en
„Geboorterecht". Tooneel: The Lloyd Sisters
en Jean Modern. 8.15 uur.
Rembrandt Theater: „Schimmen uit het
Verleden (Forgotten Face)" Tooneei: Kees
Pruis. 7 en 9.15 uur.
WOENSDAG 15 JANUARI
Stadsschouwburg: „Hirston en Cie" 8 uur.
Kindervoorstelling 2 uur.
Schouwburg Jansweg: „Rose Marie", 8.15
uur.
Gem. Concertzaal: Ledenconcert H. O. V.
o. 1. v. Ed. v. Beinum, 8.15 uur.
Bioscoopvoorstellingen, 's middags en
's avonds.
Santpoort: Geo. Ned Herv. Evange
lisatie. Kerkpad. Opwekkingssamenkomst.
Spreker J. Sevensma, 8 uur.
Zandvoort; Geref. Kerk, Breaerode-
rtraat. Dr. Crommclin: Qost-Java als Zen-
dingsveki", 8 uur.
'T BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Het bericht omtrent de houding van Primo
de Rivèra, dat elders in dit nummer voor
komt, is weer in vele opzichten verwarrend.
Het kenteekenende er van is, dat de markies
een toon aanslaat die bij hem het bezit der
maent doet veronderstellen, de couranten
daarentegen verklaren zonder uitzondering,
dat de dictator nu maar moest ophoepelen.
Zij verklaren hem ronduit ongeschikt voor
leider in het overgangstijdperk.
Niemand schijnt overigens te weten, wie de
comingman is. Uit het kamp der oppositie
worden tal van namen genoemd uit verschil
lende milieus van min of meer bekende
Spanjaarden, die stuk voor stuk weer door
de respectievelijke bladen ongeschikt worden
geacht.
Alphonso blijft zwijgen.
Eén ding is slechts zeker. Niemand weet
precies hoe de toestand zich in de komende 6
maanden zal ontwikkelen en iedereen ziet
verlangend uit naar de figuur die Spanje
door 't overgangstijdperk van dictatuur naar
democratischer regeeringsvorm zal helpen.
Primo schijnt (met zijn aanhang) de eenige
te zijn diePrimo aangewezen regeer
der vindt voor deze periode.
Het dunkt ons dat veler oogen gericht zul
len zijn op Alphonso, die als de Spanjaar
den met Primo aan het hoofd heelemaal
niet meer weten door wie ze geregeerd zullen
worden zich wel eens zou kunnen ontpop
pen als officieele bestuurder.
Alphonso zwijgt voorloopig echter nog. Hij
laat Primo praten en de couranten haar
meening zeggen. En zoo ontstaat er een sfeer
van argeloosheid waarin de dingen der toe
komst voorbereid worden.
L. A.
Wat zijn Primo's plannen?
Uit Madrid wordt aan Het Vaderland ge
schreven:
De dictatuur '(dit blijkt steeds duidelijker)
heeft zich overleefd. Dat weet ook Primo zelf.
In zijn Nieuwjaarsartikelen in „A.B.C." geeft
hij volmondig toe, dat de dictatuur teekenen
van slijtage gaat vertoonen, die het gevolg
is van de inwerking van den tijd; de mannen
het noodig zijn, in afwachting van 'n definitief
aan het- roer worden moe en daarom zal
regiem tot een overgangstoestand te komen.
In dien tijd wil hij echter de leiding behouden;
hij schrijft dan ook:
-.Mijn grootste wensch is dien nieuwen toe-
tand, die van den oude moet verschillen, voor
te bereiden, ten einde de taak van hem die
na mij zal komen, te vergemakkelijken".
De pers deelt echter dien wensch niet. Zelfs
EI Debate, het orgaan der hooge geestelijk
heid, valt, den generaal af.
„Primo de Rivera" aldus het blad
s niet de man van het overgangstijdperk.
Het moge waar zijn, dat hij groote kwaliteiten
bezit,, er zijn ook belangrijke leemten in zijn
staatkundige vorming. Als men zijn mede-
deelingen leest, ontdekt men meer oprecht
heid dan heider inzicht. Primo de Rivera
vergist zich als hij meent dat hij niet kan
vertrekken alvorens hij de grondwet gewij
zigd heeft of, tenminste, een politieke partij
heeft georganiseerd. Alles wijst er op dat dit
zijn roeping niet is". En zoo schrijven ook de
andere bladen.
Men wil een nieuwen Cortez. Maar dat wil
Primo juist niet, voorloopig althans. Hij
voelt zich nog sterk genoeg de openbare
meening te braveeren, is overtuigd, dat het
eigenlijke „volk" hem trouw is, al klaagt hij
er over, dat noch adel of kerk, noch pers
of banken hem steunen.
Verkiezingen zullen in Maart, April en Juni
wel georganiseerd worden, maar slechts voor
de gemeente- en provinciale raden, waarvan
een kwart der zetels nieuwbezet moet wor
den. In de dorpen en kleinere steden zullen
de verkiezingen plaats hebben volgens de be
ginselen van het algemeene, directe en ge
heime kiesrecht, maar voor de groote plaatsen
wordt een soort corporatief kiessysteem in
gevoerd, waarvan Primo verwacht, dat het
hem in de vertegenwoordigende lichamen een
onbetwistbare meerderheid zal geven. Het zijn
zeker niet deze verkiezingen, die in Spanje
veel zullen wijzigen.
De Asamblea zal op den 27sten dezer maand
worden bijeengeroepen en twee of drie ver
gaderingen houden ter bespreking o.m- van
de wetsontwerpen betreffende do openbare
orde en net persstatuut. In Juli eerst zal de
dictator den koning zijn definitieve politieke
plannen voorleggen.
Dat beteekent dus nog minstens zes maan
den van een dictatuur die men allerwege
vesleten acht. Dat Primo gelooft het zoo lang
te kunnen uithouden, bewijst dat hij de op
positie niet krachtig genoeg acht zijn bewind
omver te werpen. Inderdaad is die oppositie
uiterst verdeeld. Eiken dag heeft de pers
nieuwe namen van staatslieden en aanzien
lijke Spanjaarden, waarvan men veronder
stelt dat zij in de overgangsperiode het be
wind in handen zouden kunnen nemen. Ga
briel Maura, graaf de Bugallal, Alguellos,
Matos, Gonzalez, de Cortuiz en zelfs generaal
Berenguer, chef van het militaire huis des
konings, zijn in dit verband reeds genoemd.
Shearer's practijken.
De voor het onderzoek der zaak-Shearer
Ingestelde speciale senaatscommissie hceffc
haar werkzaamheden hervat.
Shearer, die er zich naar men weet op be
roemd heeft, door zijn optreden als propa
gandist achter de coulissen in het kapitool
te Washington alsmede te Genève voor de
handhaving der Amerikaansche vlootbewa-
pening in het belang der betrokken in
dustrieën werkzaam te zijn geweest, had de
senaatscommissie bij zijn verhoor indertijd.1
e3n document overhandigd, dat hij als een
geheim Britsch memorandum had gekerr-
schetst. In dit naar het heette geheime
document was sprake van een uitgebreid
Engelsch spionnagestelsel in de Ver. Staten,
welks einddoel zou zijn de herovering de?
Ver. Staten door Engeland.
Thans heeft de vervaardiger van het gè-
schrift zich aangemeld. Het is een dr. Wil
liam Maloney uit New-York. Hij verklaarde
voor de commissie, dat hij het werkje, het
welk als een politieke satyre was bedoeld, in
1919 had geschreven en het was om de pro
paganda van lord Northcliffe in Amerika
tegen te werken indertijd in 500.000 exempla
ren verspreid. Het dept. van buitenl. zaken
had zich in 1929 met het beweerde document
beziggehouden en het was aan dit departe
ment ook bekend geweest, dat hij. Maloney
de vervaardiger was. Aan een diner der se
natoren was het voorgelezen en als een grap
opgenomen, wat het ook inderdaad was.
Maloney behoorde vroeger tot het Engel
sche leger, heeft wegens zijn wonden den
militairen dienst verlaten en is naar Ame
rika geëmigreerd.
Polly Speenhoff brengt een zekere charme
mee op het tooneel en heeft een zuivere,
lieve stem, die nu en dan vooral in de
eigenaardige uitspraak van de r en de s
sterk aan de stem van Cees herinnert! Maar
zij is er bij haar voordrachten lang niet zoo
.,in" als haar eega! Het is soms of zij in
trance" voordraagt. Er zijn in haar voor
dracht, wat men noemt, levende en doode
plekken. Maar het programma, dat Koos en
Polly samen zongen, was gevarieerd en be
schaafd en er was in de voordracht van deze
twee een Fransclie vlugheid, die prettig aan
deed.
Een gezellige avond voor Van Lennep,
waaraan de leden zeker met genoegen zullen
terugdenken.
J. B. SCHUIL.
OTTO VAN TUSSENBROEK
OVER KUNSTGLASWERK.
LEZING VOOR DE VEREENIGING
VAN HUISVROUWEN.
Onze bekende oud-stadgenoot, de heer
Otto van Tussenbroek heeft Maandagmid
dag voor de afdeeling Haarlem van de Ne-
derlandsche Vereeniging van Huisvrouwen
in de aula van Teyler's Museum een lezing
gehouden over ..De Kunst van het Glas".
Met in het kort te memoreeren de herkomst
en de samenstelling van het glas. dat immers
zoo oud is, dat de Phoeniciërs 't. reeds kenden
2000 jaar voor Christus, opende de heer Van
Tussenbroek zijn lezing. Op boeiende wijze,
in fijn geestigen trant ging hij verder met
te vertellen over dc glasfabricage, het be
kende procédé in de glaspotten en de op
1400 graden verhitte ovens. Sprookjesachtig
is deze fabricage van het glas. deze voor het
grootste deel handwerkindustrie. die uitge
voerd wordt voor Dantcsk gloeiende helle
vuren, door arbeiders, die opgaan in hun
scheppingswerk, die somtijds door zingen den
arbeid een nog poëtischer aanzijn geven. En
hoe karakteristiek de namen in de glasfa
bricage, die immers hier te iande beoefend
werd door tal van Fransche glasblazers, uit
wier tijd de Fransche termen nog overgeble
ven zijn, die in hun vermakelijke verbaste
ring een geheel eigen cachet aan deze nij
verheid geven. Hoor bijvoorbeeld den naam
voor één van de vyf lieden, die het wor
dingsproces van het glaswerk beheerschen:
de plukker, de „kleur" (cueilleur) genaamd,
en namen als „d laars" voor den oven, die
immers in boogvorm („l'archc") was.
De heer Van Tussenbroek deed zijn hoor
deressen het belangwekkende proces volgen,
waaraan de „aanvanger" medewerkt en de
glasmaker, die zittend zijn werk verricht en
de spoeLster, die den geheelen dag glazen
wascht.
De glasblazers zijn kunstenaars in hun
techniek, omdat zij hun gansche ziel leggen
in hun arbeid, doch scheppend kunstenaars
zijn zij allerminst, het is proefondervinde
lijk gebleken, dat zij niet kunnen werken
naar eigen ontwerp, een kunst, die de Vene
rische glasblazers wel beheerschten.
Wat het practisch gebruik van glas be
treft, de lieer Van Tussenbroek toonde aan
schouwelijk aan, dat glas niet zoo broos is,
als verondersteld wordt, het kan zelfs deu
ken, eiken keer, dat het met een ander hard
voorwerp in aanraking komt, dit is door fo
to's bewezen. Wat het ,.vita-glas", dat de
ultra-violette stralen doorlaat aangaat, spre
ker geloofde, dat het gebruik hiervan in de
toekomst algemeen zal worden.
De versiering van het glas ls volgens den
heer Van Tussenbroek wel wat te veel toege
past. Er is geslepen, gegraveerd en geëtst
glas. ook geperst glas, waarvan Dc Bazel zeer
goedkoope artistieke voorwerpen deed ver
vaardigen. Door toevoeging van meta'en zijn
de kleuren te verkrijgen en ook de helder
heid van klank. De spreker, die te Leerdam
de glasindustrie van zeer nabij heeft gade
geslagen lichtte de verschillende procédés
toe, hij toonde voorbeelden van De Baze'.'s
en Copier's ontwerpen en stelde het verschil
met minderwaardigen namaak in het licht.
Glas tenslotte is niet onvergankelijk. De
huisvrouw zal ervaren, dat haar schoonste
glaswerk door verschilfering, door schim
mel verloren gaat. Door goed onderhoud kan
de huisvrouw echter de schoonheid van
haar glaswerk ten zeerste verhoogen.
Het schoonste glas is dat. hetgeen gelijk
metaal is van kleur, dat ongekleurd is en
alleen een lichtonderbreking. een pheno-
mcen van gekristalliseerd licht.
Verschillende vragen beantwoordde de
uiterst deskundige spreker nog tot genoegen
van zijn groot, ten zeerste geboeid gehoor.
Een uitgebreide serie lichtbeelden gaf ren
aanschouwelijk overzicht over het gesp-o-
kene en versterkte den goeden indruk van
kunstenaars van vormenschoonheid in glas:
De Bazel, Do Lorni. Lanooy. Mui'er. Copier,
Lebeau. de flesch-ontwerpers Van Alplv.n.
Jonger t.
De voorzitster, mevrouw Cohen Tervaert
Koch zegde den spreker in welgekozen
woorden dank voor zijn af en toe haast poe-
fi-^h bekorende voordracht.
