WALES ANTHRACIET
G. KRAAY&Co.
sic transit
De Haagsche Conferentie.
Het woord is aan
47e Jaargang No. 14286
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Zaterdag 18 Januari 1930
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3-5755- Franco per post door Nederland 3.87J4. Losse nummers
/0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden /0ö7J^, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: I5 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclame*
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels f 0.60,
elke regel meer /0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 0.25, elke regel meer f 0.10. uitsl. a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
afra. 20 30 30|50
p. H.L. franco huis f 3.10
N.V. Brandsloff enhandel
Turfmarkt 10 Telef. 11088
Bestelkantoor P. BIERENBROODSPOT
Rijkattra&twcg 147 H.N. - Telef. 14653
EEN HOOGESCHOOL TE
's-GRAVENHAGE?
Faculteiten voor Fransch, Duitsch,
Engelsch en Italiaansch.
Naar het Haagsche Volk verneemt, Is In
vergevorderd stadium van voorbereiding
een plein tot stichting van een hoogeschool
voor de moderne talen te 's-Gravenhage,
met name voor Fransch, Duitsch, Engelsch
en Italiaansch.
Zij zal een stichting worden als de Rotter-
damsche Handelshoogeschool. Men wenscht
haar te 's-Gravenhage te stichten in ver
band met het feit, dat den Haag een cen
trum van vreemde talen is.
Aan de hoogeschool zal worden verbonden
een overgangscursus voor hen, die een
staatsexamen ol' een einddiploma H. B. S.
vijfjarige cursus bezittende, hun aanvullend
examen hebben af te leggen om tot de hooge
school te kunnen worden toegelaten.
(Het in 1851 gebouwde fort
aan de Biltstraat bij Utrecht
wordt gesloopt ten dienste
van het verkeer).
Bijna tachtig jaren stond het
Onverzettelijk op wacht.
Onbewegelijk en dreigend,
Zwijgend in zijn stille kracht;
Nooit in al die vele jaren
Heeft een vijand het belaagd,
Nooit heeft een bedreigde meester
Om zijn steun in nood gevraagd;
Vreedzaam moest het blijven leven
Schoon 't voor vechten was gewrocht,
Werkloos is het oud geworden,
Machtig, maar getemd gedrocht
Eens de trots van die het schiepen,
Hoewel t altijd leelijk was,
Werd het in den loop der jaren
Deel van een verouderd ras,
Eens heeft men het tot bescherming
Van zijn kostbaarst goed gebouwd,
En thans wordt het als een onding.
Erger, als een last beschouwd;
Niet door d' aanval van een vijand
Die 't bestookt» te zwaard en vuur,
Maar door koele sloopershanden
Slaat er nu zijn laatste uur;
Het valt niet, naar zijn conceptie.
Op een roemrijk veld van eer,
Maar als reeds zooveel, ten offer
Aan het tyranniek verkeer;
Als zijn vonnis is voltrokken,
Als het met hem is gebeurd,
Vindt het zelfs niet de vertroosting.
Dat zijn heengaan wordt betreurd;
En zijn grafschrift moge luiden:
Het heeft tachtig jaar bestaan,
En goddank, in al die jaren
Heeft het nooit zijn plicht gedaan;
Het historieboek zal melden
Hoogstens en dan uiterst kort:
Wat daar eens een machtig fort was.
Was na tachtig jaren vort.
P. GASUS.
De Brit Snowden.
Snowden is toch wel een echte Brit. Een
leuke droge geestigheid, een man, die een
sterk gevoel heeft voor de in zijn land gel
dende tradities, en last not least een prac-
tisch man.
Al deze eigenschappen kwamen heden,
Vrijdagmiddag, tot uiting, toen men in een
bijeenkomst van de vijf uitnoodigende cre-
diteurstaten met de Kleine Entente tot de
conclusie moest komen, dat er feitelijk in
zake de Oostelijke vraagstukken gedurende
de geheele conferentie te weinig schot was
gekomen dan dat men kon spreken van tast
bare resultaten. De Duitsche perschef, wiens
goed humeur en vermakelijke humor alle
journalisten bewonderen, placht al eenige
dagen lang heel lakoniek over de Oostelijke
vraagstukken, zoo men daarnaar vroeg, te
zeggen: im Osten nichts Neues.
Welnu, Snowden constateerde ditzelfde,
voegde er op vermakelijke wijze een zeer
practischen raad aan toe, n.L d'at de betref
fende delegaties thans in een afzonderlijke
kamer opgesloten dienden te worden, zonder
eten of drinken, en dat zij daar net zoo lang
moesten vertoeven tot zij een resultaat be
reikt zouden hebben. Precies eender dus als
de oude Britsche instelling der juries.
Men begon met het advies van den Engel-
schen Kanselier van de Schatkist op te vol
gen, maarna eenige uren begonnen de
magen der vergaderden duchtig te jeuken en
ook ontstond er een krachtig verlangen naar
wat lafenis. Welingelichte lieden hebben me
verteld, dat het toen aan Benesj gelukt zou
zijn om een sleutel te vinden, waarmee hij
de deur kon ooenen: zoo wonderbaarlijk was
dit niet, want Benesj is in den loop der jaren
een deskundige van de bovenste plank ge
worden, wat het vinden van sleutels betreft,
om uit een moeilijke kwestie te komen.
Intusschen is het bepaald jammer, dat de
goede raad van Snowden op die manier in
den wind werd geslagen, want nu bleek later,
dat deze onderbreking en het krijgen van
voedsel en drank een absoluut slechte uit
werking had gehad. Immers er viel met de
Kleine Entente niets te beginnen, zoodat,
toen eindelijk om half elf de Hongaren ver
schenen, deze voorstellen kregen aan te hoo-
ren, die zij verklaarden botweg te moeten af
wijzen. Hun hoofdbezwaar was, en daarin
hadden zij gelijk:, dat toch weer geprobeerd
werd, te voorkomen, dat zekere zaken, die
daarvoor in elk geval in aanmerking komen,
door de gemengde scheidsgerechten berecht
zouden worden.
Hiermee ben ik feitelijk midden in de voor
naamste moeilijkheid aangeland, waarom
heel het samenstel van Oostelijke vraagstuk
ken draait. Op zichzelf zou het best mogelijk
zijn een regeling betreffende de Bulgaarsche
en zelfs betreffende de Oostenvijksche her
stelbetalingen en wat daarmee samenhangt,
tot stand te brengen Doch daar is nog zoo
iets als de Hongaarsche zaak.
Ik zal me er voor wachten den lezers alle
details hiervan voor le zetten, doch in
enkele lijnen meen ik u het probleem wel te
kunnen schetsen. Het komt dan hierop neer,
(at Hongarije niet minder aan 72 pet. van
zijn grondgebied bij den vrede van Trianon
verloren heeft. Geen wonder, dat onder die
omstandigheid een zekere voorzorgsmaatregel
van bijzonderen aard getroffen is, in den vorm
van het den laatsten tijd weer druk bespro
ken artikel 250 van dat verdrag, voorzorgs
maatregel opdat Hongaarsche staatsburgers
niet tengevolge van willekeur van de nieuwe
heeren onder wier macht zich voortaan hun
eigendommen zouden bevinden, al te zwaar
getroffen zouden worden. Den burgers is het
recht toegekend, in geval er onrechtmatige
onteigening, in beslagneming enz. van hun
eigendommen zou hebben plaats gevonden,
tegen de Regeering van het land waar zulks
geschied is een proces te beginnen voor een
zoogenaamd gemengd scheidsgerecht. Van
dergelijke colleges bestaan er drie. een met
he; oog op zulke gevallen in Roemenië, een
voor Tsjecho-SIowakije cn een voor Joego
slavië. Nu is er door de Roemenen op een
gegeven oogenblik een spaak in het wiel ge
stoken. toen zij n-1. beweerden, dat het ge
mengde scheidsgerecht zich met zaken be
moeide, die het niet mocht behandelen. Men
trok eenvoudig den Roemeenschen arbiter
Echt AmerikaanschIn dc Vereenigde Staten bestaat de gelegenheid om den president bij
officieelc gelegenheden de hand te schudden. Hier ziet men hoe een lange jille gereed
staat voor het Witte Huis om Hoover te begroeten*
SNOWDEN.
terug, waarop het college, dat alleen nog een
Hongaar en een neutralen voorzitter telde,
niet meer kon werken. Gevolg groote en
langdurige ruzie, die hierop neer kwam, dat
de Roemenen het gaarne op een finanieeel
accoordje wilden gooien om aldus meteen van
de in hun oogen onaangename scheidsrech-
teüjke procedures af te komen. Bijkans was
er een regeling bereikt, toen de Haagsche
Conferentie in het zicht kwam. Wacht zeiden
de Roemenen, daar kunnen we wellicht een
slaatje uit slaan, want nu gaan wij hetgeen
wij van de Hongaren te vorderen hebben ver
rekenen met vat zij beweren, dat wij als
schadeloosstelling aan hun onteigende bur
gers zouden moe.en betalen. De heer Tltulesco
is een voortreffelijk rekenmeester en zoo kunt
ge dus wel voorstellen, dat aanvankelijk reeds
door de financieele verschillen overeenstem
ming niet mogelijk was.
Intusschen draaide het er toch altijd weer
om. dat de Kleine Entente, Roemenië voorop,
als het kon de Hongaren er toe wilden brengen
nu voor goed af te zièh van 't hun burgers ge
schonken recht hun zaken voor de gemengde
scheidsgerechten voor te brengen.
Daarover en over de eenerzijds te betalen,
anderzijds te vorderen sommen is ook in den
Haag weer veertien dagen lang gemarchan
deerd. Gij weet thans, neen ik kan nog niet
eens schrijven, het eind van het lied, want al
schijnt het wel vast te staan, dat de poging
om ten minste een onderhandelingsformule
voor later te vinden, mislukt is en men er
zich dus toe zal bepalen vast te stellen, dat
men weldra te Parijs opnieuw zal gaan ne
gotieeren, t-och moet men nog altijd op ver
rassingen bedacht zijn. De groote mogend
heden, en in de allereerste plaats Loucheur,
zouden niets liever zien, dan dat partijen
hot- toch nog in beginsel eens werden. Wie
weet hoe daaraan nog voor het oogenblik der
sluitingszitting aanbreekt gedokterd kan
worden.
Zoo is er op het allerlaatst eenige span
ning ontstaan. Ook al, omdat het nu niet
zeker is of de kleine Entente het accoord in
zake de Duitsche herstelbetalingen zal tee
kenen. Bij weigering van hun kant zou dat
nog wel eens moeilijkheden kunnen opleve
ren, speciaal, indien Tsjecho-SIowakije neen
zou zeggen. Vermoedelijk zal het echter
zulk een vaart wel niet loopen.
Alles bijeen genomen blijkt ook uit dezen
merkwaardigen brok van de Haagsche Con
ferentie. dat het inderdaad verre van een
voudig is om herstelkwesties te regelen en
ook, dat het dwaasheid is te meenen, dat men
zulks louter en alleen op den voet van zake-
lijk-flnancieele overwegingen kan doen.
Overal komt tenslotte de politiek om den
hoek kijken, soms in een verre van sympa
thieke gedaante, gelijk b.v. in deze aangele
genheid.
DR. E. V. RAALTE.
OUDE MAX TE AMSTERDAM DOOR DE
TRAM AANGEREDEN.
Het slachtoffer overleden- Politic-
onderzoek ingesteld.
Op de Wittenburbergracht te Amsterdam
heeft Vrijdagmiddag te ruim half één een
zeer ernstig ongeval plaats gehad, dat voor
een der betrokkeen, een wagenbestuurder der
gemeentetram, wellicht zeer onaangename
gevolgen zal hebben.
Eefl 60-jarige lompenkoopman duwde op
genoemde gracht zijn handkar voort in de
richting van de Czaar Peterstraat. In ver
band met het feit, dat het trottoir ter plaat
se vlak langs de rechter tramrails loopt, was
de man verplicht met zijn wagen op deze
rails te blijven en alleen bij de nadering van
een achter hem komende tram naar links
uit te wijken. Toen echter een tramwagen
van lijn 13 hem dan ook index-daad had in
gehaald en de bestuurder den koopman door
herhaalde belsignalen waarschuwde om
plaats te maken, bleef laatstgenoemde zijn
wagen op de tramrails voortduwen. De moge
lijkheid bestaat dat hij slecht van gezicht en
eenigszins doof is, echter wordt ook beweerd
dat hij somtijds belsignalen van de tram ne
geert..
Hoe het ook zij, de bestuurder van de tram
zette zijn wagen door. met het gevolg dat de
koopman in den rug aangereden en door den
schok ter rechter zijde van de tramraiis ge
slingerd werd, terwijl zijn kar aan den an
deren kant terecht kwam.
Frederik van Eeden:
Tot ons geluk zijn ome instincten ster
ker dan onze rede.
Het slachtoffer bleek hevig gekneusd te
zijn en moest naar het Ned- Isr. Ziekenhuis
worden vervoerd. De politie stelt een gestreng
onderzoek naar de oorzaak van dit ongeval
in.
Gisterenavond is de man aan de bekomen
verwondingen overleden.
EEN PREDIKANTSPLAATS VOOR
VRIJZ. HERVORMDEN?
COMMISSIE ADVISEERT TOT
AFWIJZING VAN HET VERZOEK.
De Vrijzinnig Hervormden In dc Ned.
Hervormde Gemeente te Haarlem hebben in
dertijd tot den Kerkeraad een verzoek ge
richt tot stichting van een negende predi
kantsplaats voor bijzondere doeleinden, ten
behoeve der Vrijzinnigen. De daarvoor inge
stelde commissie uit den Alg. Kerkeraad
heeft thans rapport aan den Kerkeraad uit
gebracht, zoo lezen wij in Haarl. Predikbeur
tenblad.
De commissie meent, dat kerkrechtelijk en
reglementair aan het verzoek voldaan kan
worden. Een deel der commissie heeft echter
bezwaren. Ten eerste van principieelen aard.
omdat men door inwilliging de Vrijzinnig
Hervormden als zoodanig erkent, dat men er
kent, dat zij iets apax-ts zouden noodig heb
ben, en de verkondiging van het Evangelie,
zooals deze thans geschiedt, voor hen niet
voldoende zou zijn dat een rechtzinnige ker
keraad toch niet door het beroepen van een
vrijzinnig predikant de verantwoordelijkheid
voor het geestelijk voedsoi van een deel dei-
gemeente van zich kan afschuiven.
De practische bezwaren van dit deel der
commissie zijn: dat op deze wijze de vierde
afdeeling van net regiement- op de vacaturen
wordt gebruikt voor een doel. waarvoor zij
niet is gemaakt; dat deze regeling zou mee
helpen aan de versterking van de macht der
Viijzinnigen en hen zou helpen in het be
reiken van hun uiterlijk doel, de rechtzinnl-
gen er onder to krijgen, dat het niet als een
ideaal moet worden beschouwd, dat sommi
gen nu eens een rechtzinnigen en dan een
vrijzinnigen predikant hooren, dat het vcr-
leenen van een subsidie door de Kerkvoogdij
en het afstaan van beurten door ds. Weencr
den Kerkeraad niet tot eenige consequentie
verplicht.
Een ander deel van de commissie zou voor
Inwilliging van het verzoek zijn. De gronden
van principieelen aard hiervoor zijn: dat
Juist niet een deel der gemeente als Vrij
zinnig moet worden erkend, dat daarom een
kerkeraad zich moet plaatsen op het- be-
stuursstandpunt en rekening heeft te houden
met de belangen der geheele gemeente en
niet met een deel der gemeente, dat de ty-
rannie van een meerderheid, welke dan ook,
niet- als de beste oplossing van kerkelijke
moeilijkheden mag worden beschouwd, dat
men rekening heeft te houden met de ver
schillende schakeeringen in het godsdienstig
en kerkelijk leven, vooral ten opzichte van de
vrijzinnigen, die immers telkens in de kerk
worden erkend, dat het koesteren van per
soonlijke idealen een bestuurscollege niet
ontslaat van den plicht om met historisch
gewoi-den toestanden rekening te houden,
omdat men zoo veel als mogelijk is wil be
trekken binnen de Invloedssfeer van de kerk.
het- evangelisatiemiddel, omdat men de vrij
zinnigen vaak niet kent en hen beoordeelt
naar een vooropgezette meening, omdat men
voorzichtig moet zijn met eigen opvattingen.
De practische gronden van dit deel der
commissie zijn: omdat zich in dc gemeente
verschijnselen voordoen, die in deze richting
wijzen (subsidie, afstaan van beurten, bevcs-
tigingsbeurt); omdat men de actie der vrij
zinnigen steunt door hun den schijn van
martelaarschap te geven: om misschien niet
later in een omgekeerde verhouding hetzelfde
van de vrijzinnige meerderheid te moeten
vragen, omdat in het verzoek der vrijzinnigen
niet allereerst de begeerte naar macht
spreekt, maar een sterke liefde voor de Ned.
Herv. Kerk, dat de houding in andere ge
meenten door de vrijzinnigen aangenomen
niet het vermoeden wettigt, dat het hun be
doeling is om de rechtzinnigen er onder te
krijgen; omdat een besluit in den geest van
het gedane verzoek zou kunnen medewerken
tot verbetering der kerkelijke vei-houdingen.
Dat het advies der commissie toch unaniem
afwijzend luidt komt doordat uit een nadere
toelichting van de vrijzinnige hervormden
gebleken is. dat zij de godsdienstoefeningen,
waai-in de predikant zou voorgaan wenschten
te blijven houden gecenti-aliseerd in het ge
bouw van den Protestantenbond. Alleen
zouden dc godsdienstoefeningen een weinig
duidelijk officieel kerkelijk karakter dragen
en zou de voorganger der Vrijz. Hervormden
lid worden van den kerkeraad. Het dcri van
dc commissie, dat principieel voor inwilliging
was wil een zoo belangrijken stap echter niet
doen voor een zoo onbeteekenend resultaat.
Het had z'ch'voorgesteld, dat de predikant in
de verschillende kerken bij toex-bcurt zou op
treden en daar de verschillende bedieningen
zou uitvoeren.
DE LINDEXLAAN IN VELSERBEEK.
Thans heeft bij inschrijving ae verkoop
plaats gevonden der afgekeurde boomen in
Velserbeek. Zij brachten met een 8-tal eiken
aan den Drlehuizerkerkwcg, totaal 43 stuks,
j 770 op.
Het Belangrijkste.
Een Hoogeschool te 's-Gravenhage?
(pag. 1, ie blad>.
De moord in den polder Blijdorp. Het voor
onderzoek bijna klaar.
(pag. t. le blad).
Oude man tc Amsterdam door dc tram aan
gereden en gedood.
(pag. 1, le blad).
Tjalk bij Lemmer gezonken. Belde opva
renden vermoedelijk verdronken.
(pag. 2, le blad).
Haagsche Conferentie: Snowden pakt uit
tegen de kleine mogendheden.
(pag. 2, 3e blad).
De aanstaande vlootconferentic.
Wat verstaat een gedelegeerde onder ont
wapening?
(pag. 1, 2e blad).
Voor de Laatste Berichten zie men de 2e
pagina.
ARTIKELEN, enz.
Fidelio: Haarlemmer Halletjes. Een Ziatcr-
da ga vondpraa tj e.
(3e pag. 5e blad).
Dr. E. van Raalte: Haagsche Conferentie.
Snowden de Brit.
(pag. 1, le blad).
De armen van Geest. Over het onderwijs
van zwakzinnigen en de Nazorg.
(pag. 1, 3e blad),
Henri Lustergeon. Een kelzerszoon of een
avonturier?
(pag. 1, 5e blad).
H. E. Knappert: Ter Uitvaai-t. Bij het af
breken van de Groote Houtbrug.
(pag 1, 5e blad).
Plm Pernel: Overnemen van de wacht.
(pag. 2, 5e blad).
S. M. Eisenstein, dc beroemde filmkunste
naar. over zijn plannen.
(pag. 3, 5c blad).
DE MOORD IN DEN POLDER
BLIJDORP.
Het vooronderzoek door den rechter-com
missaris mr. M. Franken in zake den moord
in den polder Blijdorp te Rotterdam, loopt,
ten einde. Het is niet onmogelijk, volgens
de Tel., dat de instructie omstreeks begin
Februari a.s. wordt gesloten. Na enkele maan
den kan dan de terechtzitting, waarop Wil
lem Visser, tegen wien verschillende zeer
ernstige aanwijzingen bestaan, als verdachte
zal verschijnen, een aanvang nemen.
UIT BEVERWIJK.
VOORSTELLFN DF.R S.-D. RAADS
FRACTIE.
De heeren J. Groot en J. Visser hebben bij
den Raad dezer gemeente de volgende voor
stellen Ingediend:
lo. de huren der woningen aan den WUker-
meerweg progressief vast te stellen op de
basis der vroegere crislsrceeling.
De regeling zou dan aldus komen te lui
den:
De huren worden vastgesteld volgens inko
men. Onder inkomen wordt verstaan het in
komen van het gezinshoofd, vermeerderd met
de helft der inkomens van de overige ge
zinsleden boven den 16-jarigcn leeftijd. De
huur wordt bepaald op 1 7 van het inko
men, als boven berekend.
De huurprijs zal echter in geen geval den
thans geldenden maximum hmirorijs van
3.85 per week mogen overschrijden.
2o. In principe te besluiten tot tandheel
kundige verzorging op de scholen over te
gaan.
B. en W. uit te noodigen, zich omtrent de
onkosten daaraan verbonden on de liooete te
stellen, waarna t.z.t. de Raad een definitieve
uitspraak zou kunnen doen.
3o. Het Bureerlijk Armbestuur, dat thans
bestaat uit Burgemeester en Wethouders uit
te breiden met 2 leden.
4o. den hoofdprijs van het gas te verlagen
met 2 ct oer M3. en te brengen van 10 en
11 ct. Der M3. op 9 en 8 ct. per M3.
5e. Den prijs van den electrischen stroom
in de tarieven A en E. te verlagen met 3 cent
per K.W.U. en te brengen van 25 cent op 22
cent per K.W.U.
Go. Onder ..Belastingen" de opcenten op de
vermogensbelasting te verhoogen en te bren
gen van 50 op 100 opcenten.
7o In verband met den geregeld zeer slech
ten toestand van het water aan de Bad- en
Zweminrichting en het niet meer voldoen
aan de eischen en den bouwvalligen staat
van het badhuis alhier. Burgemeester cn
Wethouders te verzoeken, plannen te bera
men om te komen tot een overdekte bad- en
zweminrichting ter olaatse en zich daartoe
in verbinding te stellen met de besturen van
Je Noord-HoMands^be Vere-m'o-'n* TT-t W,4fe
Kruis", afdeel'ng R-w^rwijk en de Ead- en
Zweminrichting alhier.
DE S.D.A.P. EN Iirr vo» OXIALE VR\AG-
STl'K
Door de federatie Haarlem der SD.A.P. zn
oo Woensdag 29 Januari een openbare ver
gadering worden gehouden waarop het lid
der Tweede Kamer de heer I" Ch G. Cra
mer zal spreken over de S. D. A. p en het
Koloniale Vraagstuk.
