ENORME FABRIEKSBRAND TE W0RMERVEER. Het woord is aan... Vier panden van de Erve H. de Jong totaal verwoest 47e Jaargang No. 14329 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Maandag 10 Maart 1930 HAARLEM S DAGBLAD DIRECTEUREN: J. C PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER HOOFDREDACTEUR» ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN: per week fO.27%, met Geïllustreerd Zondagsblad 70.32 Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) f 357l/a. Franco per post door Nederland f 3.87J4. Losse nummer» 0.06. Gelll. Zondagsblad per 3 maanden f 0-57*4, franco per post. Bureaux: Groote Houtstraat 33 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENTIEN: 1—5 regels 1.75, elke regel meer 0J5. Reclames f 0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 1—4 regels 0.60, elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag, Donderdag en Zaterdag) 1—4 reg. ƒ025. elke regel meer 0.10. uitsl i contant- Grati» Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-. Ann- of Beenbrenk f 100. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. EERSTE BLAD INGEZONDEN MEDEDEELINGEN JJnthrociet GiGPfeolon brechcokQS&S&bpibetten 4 in oepzeqelcle zabbert^ AMSTERDAMSCHE ANTHRACIET M! Groote Houtstraat 187 - Tel. 12504 Amsterdam Hilversum Bursum Leiden HET HONDERDSTE SCHIP VAN DE WERF „VOORUIT". DE „THEJO" ZATERDAG TE WATER GELATEN. *n Menie-rood bevlekte wand van stalen platen stak op tusschen grauwe balken, strekte zich van de smederij waar de ma chines bonkten naar 't immer-rimpelende water dat aan de overzij zoo knus en mooi de huisjes van Spaarndam om zich gerijd ziet met roode daken en groezelig-witte muren. Daar. op de lange helling van de wert „Vooruit", lag de „Thejo", 'n sleepschip van 67 meter lengte bij 8 2 breedte en 2.3 diepte, metende ongeveer 9.15 ton en bestemd voor de vaart op het Dortmund-Eems-kanaal. Het zag er kloek uit, zoo met zijn lange rechte wanden, zijn i'lauw-gewelfden bodem, zijn hoogen boeg, die hooger leek tusschen de balken van de helling. Tegen de ijle lente lucht klapperden kleurige vlaggetjes, her en der stond een wapperende driekleur err de wind speelde met een bordje aan den steven waarop stond: „Het 100-ste van de N.V. werf „Vooruit". Want schier tien jaren is dc werf te Spaarndam van de N V. werf „Vooruit" te Enkhuizen nu al in gebruik en Zaterdag moest het schip van stapel löopen, dat het eerste honderdtal der te Spaarndam ge bouwde booten vol zou maken. Er zijn in die jaren meer schepen gebouwd van hetzelfde type, van dezelfde grootte als de „Thejo". Immers de omstandigheden dwingen tot rationalisatie, tot specialisatie en men wordt wel genoodzaakt zooveel maar mogelijk is één type schip te bouwen, willen de uitkomsten gunstig zijn. Voor Duitsche kanaalschepen is men gebonden aan vaste maten in verband met de grootte der slui zen, de doorvaarthoogte onder bruggen. Maar de „Thejo" was de honderdste en daarom werd zijn van stapel loopen tot een feestelijk gebeuren in het leven op de werf. Goed twaalf uur riep 't geloei van een stoomfluit de werkers, 't Monotone, vinnige gerikketik der pneumatische klinkhamers verstomde en van alle kanten kwamen de arbeiders. Doffe hamerslagen klonken, de laatste stutten werden weggeslagen, dan sloeg een blok de laatste klink weg, die de slee tegenhield, welke steunend het geheele schip, in de met vet ingesmeerde goot lag. Weer brulde de stoomfluit over werf en water. Aan den overkant groepten de Spaarndammers samen, de arbeiders stonden op balkenstapels, op een schip m aanbouw op de andere helling. En dan zag je, hoe heel zacht, nauwelijks te bemerken de „Thejo" naar 't water schoof. Het roer stak tusschen de rimpeling, de breede zwarte bodem gleed er in neer. Langzaam aan sneller zocht t schip zijn element. Kettingen ratelden overboord, de steven plofte in schuimend water, de anker Napoleon Het meest verbaast mij de machteloosheid van het organisatievermogen. Er zijn slechts twee krachten in de wereld: de geest en het zwaard. Op den langen duur zal het zicaard altijd door den geest overwonnen worden. MIAAAAAUW! (In het Duitsche stadje Oschatz wordt een belasting op katten ingevoerd. Courantbericht.) Breng m' in deze katastrofe Inspiratie, geest van Cats, Want men wil de kat belasten In de Duitsche stad Oschatz; Katten alom in de wereld Zijn de katzwijmstaat nabij, Juist in Maart voelt zich de kater Met zijn kat het meestevrij; Stel je voor, een katbelast-ing, Zooals lang reeds voor den hond. Loopt de kat straks (een blamage) Met een kattenpenning rond? Wellicht krijgt die muis een staartje En de kat zit in de rats En de kater spreekt de kat aan Op z'n Duitsch met droef: O-Schal® Laat de fiscus hier niet hooren. Wat men in Oschatz bedacht, In mijn scherpe geestesooren Klinkt al zijn verheugd gelach..., En terwijl ik zit te schrijven. Treft mijn oor een nieuw geluid, Dat zoowel op kat of kater Als op nieuwe lente duidt. Uit de richting van mijn tuinmuur, Klinkt een langgerekt miauw, Maar mijn ook kan niets ontwaren, 's Nachts zijn alle katjes grauw; Doch wat eerst een solozang was, Wórdt al gauw een krijschend koor Nergens kan ik me verschuilen Waar ik dat gekrijsch niet hoor, Het gelijkt op bitter klagen Van een zwaarverkouden kind Als in Maart de kat den kater, Vice versa, teer bemint; Geen geworpen schoen brengt stilte, Noch getrommel op dé ruit. Fisous, wil geen kat belasten. Heb erbarmenRoei zc uit! ketting ging uit, en eindelijk lag het schip stil, een eindje uit den kant. De heer C. Stapel Jr., die, als zoon van den directeur der werf in Enkhuizen, deze Spaarndamsche werf door moeilijke tijden heen tot bloei en vooruitgang wist te bren gen zoodat hier gebouwde schepen over heel de wereld dienst doen en er zelfs voor vreem de naties gebouwd werd, de heer Stapel dan werd gelukgewenscht van verschillende kan ten. En tusschen het werkvolk sprak een der oudste arbeiders, H. D. Koehorst den directeur toe op rijm. Mevrouw kreeg bloemen en de heer Sta pel sprak daarna zijn volk toe. Hij vertelde hoe de honderd schepen die nu gebouwd zijn tezamen een tonnage hadden van 37736 ton. Met een hoeratje begroetten de mannen en jongens de mededeeling, dat ze een dag loon extra zullen krijgen ter gelegenheid van het afloopen van 't honderste schip. Toen werd een aanval gedaan op de kogel- fleschjes en de sigaren, gingen allen zich kleeden, wachtten de vrije Zaterdagmiddag en de Zondag. Maandag zou de kiel gelegd worden van een zee-tankllchter voor reke ning van de Steenkolen Handel-Mpij. voor melassevervoer in Indie. En in de lucht scheerden de blanke meeuwen over de „Theja", het honderdste schip, dat tegen de werf gemeerd lag. De schade op f 1.000.000 geraamd. In den nacht van Zaterdag op Zondag heeft te Wormerveer een geweldige fabrieks brand gewoed, die de bekende Cacao- en Chocoladefabriek van de Erven H. de Jong, geheel heeft verwoest. Omstreeks half vijf was brand ontdekt in de maalderij, waar de vlammen gretig voed sel vonden in de aanwezige grondstoffen. In minder dan geen tijd sloeg het vuur over naar de belendende fabrieksgebouwen. De geheele fabriek, langs den Zaan gelegen, was weldra een groote vuurzee. De inmiddels gealarmeerde plaatselijke brandweer was spoedig ter plaatse, doch bleek niet bij machte te zijn het vuur te blusschen. Onmiddellijk werd dan ook de hulp van omliggende gemeenten ingeroepen met het gevolg, dat binnen korten tijd 18 brandspuiten met veertig stralen groote watermassa's in het vuur wierpen. De volledige Wormerveersohe brandweer met 5 motorspuiten en een stoomspuit, was gemo biliseerd. Voorts waren aanwezig uit Zaan dam drie spuiten, waarvan één drijvende. De overige spuiten kwamen uit Wormer, Krom menie, Zaandijk en Koog aan de Zaan, ter wijl mede de betrokken fabriek en Westzaan's Koninklijke Fabrieken hun spuiten ter be schikking hadden gebracht. Helaas viel aan behoud der fabriek niet te denken. Met donderend geraas hoorde men telkens gebouwen instorten en machines naar beneden vallen, terwijl nu en dan explosies werden waargenomen. Nadat de brand om vijf uur op zijn felst was, begon het vuur tegen zes uur in hevig heid af te nemen. Korten tijd daarna had men de vlammenzee bedwongen. Urenlang stegen echter nog groote rookkolommen omhoog en werkten de brandweren nog met volle kracht. Op het terrein van den brand zagen wij reeds in de vroege ochtenduren, den burge meester van Wormerveer, den heer T. Cluy- senaar. Ook de directie van de fabriek was aanwezig. Een groote menigte was op de been om het blusschingswerk gade te slaan. De geleden schade is buitengewoon hjog en kan op bijna 1 millioen gulden worden geschat. Alleen aan cacaoboter ging een be drag van ruim 100-000 gulden verloren. Van de geheele fabriek, waartoe vijf kapitale ge bouwen behoorden, waarvan sommige vier of vijf verdiepingen hoog waren, bleef niets anders over dan de machinekamer, de fon- dantfabriek en de kistenfabriek benevens een paar kleine pakhuizen. Verzekering op beurspolis dekt de schade. Op de fabriek waren ongeveer 160 personen werkzaam. Wat verwoest werd. Nader meldt men J>ns: De brand werd onï kwart voor vijf ontdekt door den opzichter Slot, die naast de fabriek woont. Er was Zaterdagavond tot half elf in de fabriek gewerkt- 's Nachts om drie uur had de waker Van Zeelt nog een ronde ge daan, doch toen niets bemerkt. De vonkenregen over den Zaan, die hier ter plaatse zeer breed is. was zoo groot, dat een oogenblik gevaar dreigde voor de oliefabriek „De Mol". De brandweer had daar reeds een slang uitgelegd om zoo noodig dadelijk op te kunnen treden. De panden „De Zaanstroom", „Afrika". Zuid-Amerika" en ..Noord-Amerika" zijn ge heel uitgebrand. Het pand „West-Indië" kreeg boven brand- en beneden waterschade De z.gm. branderij en het pand .Suriname" die achter bovengenoemde panden liggen, bleven behouden. In den loop van den morgen werd het pand „De Zaanstroom" omgetrokken. Daarvoor weid een staaldraad over den nok van het uitgebrande huis gebracht en aan den in- deren kant vastgemaakt aan de stoomboot ..Meppel I Deze trok toen aan en met een donderend geweld kwam de voorgevel van dit oudste deel van de fabriek naar 'bene den. De weg, het z.gn. Noordeinde, waaraan de fabrieksgebouwen staan, is de hoofdweg van Zaandam naar Alkmaar. Het verkeer was geheel gestremd. Het. doorgaand verkeer werd over Krommenie geleid. De bewoners van Wormerveer zelf werden zoo noodig met bootjes over de Zaan gebracht. Om 10 uur rukten de verschillende brand weren van de omliggende gemeenten in cn bleef de brandweer van Wormerveer achter voor nablussehing. De oorzaak onbekend. De oorzaak van den brand is tot nu toe nog onbekend. De nachtwaker A. van Zeelt was om kwart voor drie een ronde door de fabirek begon nen, en bevond zich omstreeks kwart voor vijf in den uitersten linker vleugel van het gebouwencomplex, toen hij in de z.g. „poeder- afdeellng", waar de cacao tot poeder wordt gemalen, een hevigen vuurgloed bemerkte, schrijft de Courant. Hoe deze vuurgloed zoo fel kon zijn, zonder dat tevoren iets be speurd was, is een vraag, waarop niemand met zekerheid antwoord kon geven. De waker heeft behoorlijk zijn ronde volbracht, want de actieve politie van Wormerveer heeft tijdens den brand nog gauw de gelegenheid gevonden de z.g.n. „prikklokken" te contro leeren kaaruty blijkt hoe laat en op welke wijze de ronde wordt gedaan. De tijdstippen op de klokken aangegeven, stemden met de verklaringen van Van Zeelt overeen. Het Belangrijkste Vier panden van dc Erve lï. dc Jong, door brand totaal verwoest. (Ie blad, le pag.) Het honderste schip van dc Werf „Vooruit". (le blad, Ie pag.) Oud-president William Howard Taft over leden. (2e blad. le pag.) Critiekc toestand in Britsch-Indië. (2e blad. le pag.) ARTIKELEN. Lettinga: Financiëele Kroniek. (2e blad, le pag.) fVoor de laatste berichten zie men de 2e oag. van het Eerste Blad). DE CRISISSTEMMING IN DUITSCHLAND. OFFICIEELE VERKLARING OVER DE BESPREKINGEN. BERLIJN. 9 Maart (V. D.) Officieel wordt medegedeeld: In de heden onder voorzltter- schan van den Rijkskanselier gehouden be- snreklng der leiders der regeerim?sr"\'-til?n werd geconstateerd, dat het stan^nunt der nartijen ten oorichte van het financieele nrovramma der Rijksregering onveranderd is. Hierdoor ziin de onderhandelingen voor geëindigd verklaard. Nlj steeds geen overeenstemming. BERLIJN. 9 Maart (V. D.l De bespreking der partijleiders, welke hedenmiddag om vier uren een aanvang nam, werd reeds na kor ten tijd zonder resultaat afgebroken. De ver tegenwoordigers van het Centrum en der Beiersche Volksoartij wezen er opnieuw met nadruk op, dat zij zich bij de stemming over het Young-plan onthouden zouden. Indien de regeeringspartijen het niet eens worden over het financieel© programma. De democraten herhaalden hierna, dat zij zich bij deze houding zouden aansluiten. Ook de vertegenwoordigers der Duitsche Volks oartij konden geen nieuwe verklaringen af leggen. Zij wezen er op, dat hun fractie bij haar afwijzende houding terrenover h*>t ft- nancieele programme is gebleven. Hierna werden de besprekingen afgebroken. De tegen heden vastgestelde eindstemming is verdaagd tot Dinsdag, terwijl de derde le zing van de Young-wetten eerst Woensdag aan de orde zal komen. Hierdoor wordt den fracties gelegenheid gegeven intusschen de situatie grondig te bespreken. In parlementaire kringen wordt de huidige toestand tamelijk critiek geacht. DE OPVOLGER VAN DR. SCHACHT. BERLIJN, 10 Maart (V. D.) Naar de „Mon- tagspost" verneemt ondersteunt, de regeering de candldatuur van dr. Hans Luther voor president van de Reichsbank. OPBRENGST LIEFDADIGHEIDSVOOR STELLING. De ponningmeesteresse van het werkend comité der Vereeniging „Maatschappelijke zorg voor zoeken" verzoekt ons te willen mc- dedeelen, dat de netto-opbrengst der liefda digheidsvoorstelling op Zaterdag 22 Februari jj., bedraagt: i 1440. De huldiging door de S. D. A. P. van haar pionier D. van Gelder, C<) voor diens loo ping in de Camphuysstraat, Zaterdagavond bij fakkellicht. (Zie het verslag elders in dit nummer)* SPLITSING IN DE UNITED EMPIRE PARTY. D. van Gelder 50 jaar socialist. BREIMACHINES VAN VOGEL. WAARSCHUWING VAN DE POLITIE. De Hoofd-Commissaris van Politie te Utrecht brengt het navolgende ter kennis van belanghebbenden: Den laatsten tijd komen bij zijn admi nistratie zeer ve^l klachten in over het niet op tijd afleveren van wol cn het opzenden van brciloon door J. A. Vogel, Lange Nieuw- straat 77 te Utrecht, Genoemde Vogel ver koopt breimachines en geeft daarbij contrac ten af, waarbij hij zich gedurende 5 jaren verbindt den kopper van die breimachines van wol te voorzien en de van deze wol ver vaardigde kousen af te nemen, tegen vergoe ding van het z.g. breiloon. Vogel schijnt aan zijn verplichtingen t.o.v. de koopers van de breimachines niet te kunnen voldoen, waar van het gevolg is, dat- die koopers, onder wie er verscheidene zijn. die voor het aanschaf fen van de breimachines geld hebben moe ten leenen, in de hoop met dt-3 machines een aardige bijverdienste te krijgen, gedupeerd zijn. Het verdient aanbeveling vóór het koo- pen van breimachines van Vogel met bo venstaande rekening te houden. VERLAGING VAN HET DUITSCHE BANKDISCONTO. BERLIJN. 7 Maart cV. D.) Het Duitsche Bankdisconto is verlaagd van 6 op 5 12 pet. en de beleeninssrente van 7 op 6 1/2 pet, Lord RothermereBal Dc United Empire Party maakt reeds een crisis door. Tusschen de belde persmagnaten, die de leiding hadden van de nieuw-opgerlchte United Empire Party, Lord Beaverbrook en Lord Rothermere, is een ernstig rfleenings- verschil ontstaan, dat aanleiding is geworden tot een splitsing. Lord Beaverbrook acht het voortbestaan der nieuwe partij nl. na de verklaring van Baldwin over de politick van de Conservatieve Partij niet meer noodig, Lord Rothermere js van meening; dat de win, Lord Beaverbrook United Empire Party nog een belangrijke taak te vervullen heeft In het voeren van den polltieken strijd voor verhooging der invoer rechten op fabrieksproducten, steun aan den landbouw, geen verdere concessies aan Indië en het afbreken der diplomatieke be trekkingen met Moskou. Lord Beaverbrook heeft deze punten afgewezen en is uit de partij getreden. Voor zoover meerdere leden uit de partij treden zullen deze de door hen reeds gestorte gelden terug ontvangen,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 1