HET CONCERT VAN
HAARLEM'S DAGBLAD
LORENTZ-MONUMENT.
47e Jaargang No. 14380
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Zaterdag 10 Mei 1930
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C, PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR. ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27)4, met Geïllustreerd Zondagsblad f032
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd i» (kom der
gemeente) 3.57)£. Franco per post door Nederland t 3.87)4. Losse nummers
ƒ0.06. Geill. Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat S3 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukker? 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—5 regel» 1.75. elke regel meer 0J5. Reclames
/0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en AanbcsJ 14 regels 0.60^
elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f0.25. elke regel meer 1 0.10L uitsl i contant-
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnéi. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 40Q.-. Daim f 250.-. Wijsvinger l 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HAARLEM, 10 Mei.
Redenaars.
„Een Amerikaan", zegt Mr. A. C. Josephus
Jitta in een artikel over Amerikaansehe en
Nederlandsche mentaliteit „versmaadt een
inleiding over het verleden en een systema-
tischen opzet van zijn betoog, als hij in het
openbaar spreekt. Hij spreekt zonder aante
keningen, en met zijn handen in zijn zak
ken. Dat is voor zijn publiek het bewijs, dat
hij zijn onderwerp beheerscht. Hij drukt
zich zoo kras mogelijk uit en is gebrand op
een scherp debat, dat onvermijdelijk op zijn
rede volgt. Hij komt onmiddellijk „to the
point" en schakelt zooveel mogelijk grapjes
in zijn rede in, ook als zij bitter weinig met
zijn betoog te maken hebben. Hij spreekt 10,
15, 20 of 30 minuten precies zoo lang als
hem tevoren is opgegeven. Hij ziet geen be
zwaar in een opdracht om aan een lunch in
vijf minuten het allerbelangrijkste omtrent
een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld: Neder
land, mee te deelen".
De Nederlander daarentegen begint met
een historisch en systematische inleiding. Als
hij zonder aanteekeningen spreekt verdenkt
het publiek er hem van, zich niet voldoende
te hebben voorbereid. Hij legt evenwel na
druk op het pro als op het contra. Als hij
kleur bekent, houdt hij een slag om den
arm met het oog op het debat, dat op zijn
rede zou kunnen volgen. Al te veel humor zou
zijn toehoorders aan den ernst zijner bedoe
ling doen twijfelen. Hij heeft in den regel
voor zijn betoog anderhalf maal zoo veel
tijd noodig, als tot zijn beschikking is ge
steld".
Er zit veel waarheid !n deze opmerkingen
ik heb heel wat Amerikaansehe en Neder
landsche redenaars van m'n leven aange
hoord, om te zwijgen van andere nationali
teiten maar er is meer. De meeste Ameri
kaansehe redenaars spreken gemakkelijk en
ongedwongen (hun afschuwelijke „slang"-
uifcdrukkingen, die hun auditorium niet hin
deren, daargelaten) en de meeste Nederland
sche redenaars doen het op een hortende,
moeilijke manier, telkens zoekend naar het
juiste woord en rich verliezend in vele lange
zinnen met vele tusschenzinnen, die het
luisteren vermoeiend maken en den toe
hoorder telkens afleiden door de spannende
onzekerheid, „of hij er uit zou komen". Zeer
yaak komt hij er niet uit.
1 Ik weet niet of het werkelijk waar is, dat
ons publiek niet gelooft dat iemand rijn
onderwerp beheerscht, als hij geen aan
teekeningen gebruikt. Maar de meeste spre
kers zijn ervan overtuigd. Ik ken er meer
dan een, die meer dan. eens de truc heeft
toegepast van het onbeschreven blaadje
papier, waarvan hij op imponeerende wijze
de feiten oplas die er niet op stonden. Wel
ós het waar, dat men niet te veel grapjes
moet te berde brengen bij een Hollandsch
auditorium en zeker geen, die niet met het
onderwerp te maken hebben, en de houding
met de handen in de riikken wordt nu eem
maal in ons land beschouwd als getuigend
van gebrek aan goede manieren. Evenmin
zitten wij in onze hemdsmouwen op kantoor
te werken, hetgeen bij Amerikanen buiten
gewoon geliefd schijnt te zijn ik heb
nooit begrepen, waarom.
Maar in het algemeen spreken wij gedwon
gen en hortend, de beste redenaars onder
ons niet te na gesproken. De meeste Ameri
kanen zijn veel vlotter. En niet alleen de
meeste Amerikanen. Het zelfde geldt voor
de meeste Franschen, de meeste Duitschers
en vooral voor de meeste Engelschen.
De oorzaak is niet ver te zoeken. Terwijl wij
Nederlanders op onze scholen voor alles en
nog wat theoretisch worden voorbereid, met
een uitgebreidheid van leerstof die velen
(ook in ons land) als overdreven en onprac-
tisch beschouwen, leeren wij nog steeds niet
hoe wij een redevoering moeten houden-
Behalve misschien op sommige scholen,
waar een directeur of rector er speciale be
langstelling voor heeft en het bij de school
clubs, buiten de lesuren, stimuleert, is er
geen opleiding voor. Talloozen onder ons
hebben de pijnlijke beproevingen van hun
eerste speeches in het openbaar ondervon
den, talloozen zijn die moeilijkheden blijven
ondervinden. Als hun in hun schooltijd eenig
practisch onderricht, eenige routine en dien
tengevolge eenig zelfvertrouwen op dit moei
lijke gebied was bijgebracht, zouden zij nu
niet tallooze vergaderingen verlengen, vaak
vervelen, nog vaker verwarren met hun
moeilijk, hortend gepraat. Als men him een
behoorlijke opleiding had gegeven, zouden
zij dragelijke sprekers zijn geworden, tot hun
eigen en andere;: voordeel. Nu zijn dat alleen
de natuurlijk-begaafden, die brillante rede
naars hadden kunnen worden. Ons land kent
haast geen brillante redenaars et pour
cause!
Wanneer zal men de practische opleiding
voor een algemeene nractische zaak des
levens en een moeilijke! toch eens gaan
aanpakken?
EEN WERVELSTORM.
DRIE PERSONEN GEDOOD.
OKLAHOMA, 10 Mei (N.TA.) In ver
schillende deelen van den Staat Oklahoma
is door een wervelstorm die een breedte had
van 200 yards, groote schade aangericht-
Volgens tot nog toe ontvange berichten
werden door den tornado 3 personen ge»
gedood en een groot aanbal gewond.
In het Stedelijk Museum te Arnhem is de maquette tentoongesteld van het Lorentz-
monument ontioorpen door den heer Wenckebach te Noordwijkerhout. Dit monu
ment dat een lengte krijgt van 16 M en 4 M. hoog wordt zal geplaatst worden in
het park Sonsbeek te Arnhem.
MORGEN
Jonge lezers lezeresjes,
Als ik erop wijzen mag
Hier is iets om aan te denken:
Mórgen is het moederdag'.
't Is geen officiëele feestdag
Die op den kalender staat,
't Is geen nationaal gebeuren
Waarvoor men de trommels slaat,
Zelfs niet Nederlandsch van oorsprong,
't Is een Amerikaansch idee,
Maar wat nood, als het iets goeds is
Doen wij er toch graag aan mee.
Moeder heeft weer alle dagen
Onvermoeid en lang gewerkt,
Zij heeft soms in angst gezeten,
Ook al heb je 't niet gemerkt.
Zij heeft door haar groote liefde
Weer vol vreugd haar taak verricht,
Moeder wezen, beste vrienden
Is wel mooi, maar lang niet licht,
Nooit vraagt moeder een belooning
Voor haar zorgen en gezwoeg.
Want het bijzijn van de haren
Is voor haar al loon genoeg,
Door de liefde van haar kindren,
Is de armste moeder rijk,
Daarom is rij zoo gevoelig
Voor het kleinste liefdeblijk,
Geef haar morgen eens wat bloemen,
Or een enkel bloempje maar
't Zit 'm niet ln de hoeveelheid
De gedachte telt voor haar.
Morgen! zette ik hierboven
Voor ik met dit rijm begon
Maak voor moeder dezen Zondag
Tot een dag met extra zon!
P. GASUS.
PAARD EN WAGEN TE WATER.
Gisterenmiddag omstreeks half vier is een
voertuig, bespannen met een paaxd, op het
oogenblik, dat de bestuurder rich even ver
wijderd had, in het water van den Burgwal
geraakt. Men slaagde er in paard en kar
weer op het droge te brengen. Niemand liep
wonden op.
HET MUZIEKAUTEURSRECHT.
Onze Haagsche correspondent schrijft:
Vrijdag is in de afdeelingen der Tweede
Kamer het wetsontwerp onderzocht tot wij
ziging van de Auteurswet (nadere regeling
van het muziekauteursrecht)Naar wij ver
nemen is bij dit afdeelingsonderzoek vrijwel
niets anders gehoord dan critiek op het wets
ontwerp. Zoodat wel geconcludeerd mocht
worden, óf, dat de minister, wil het ontwerp
kan van slagen hebben, het duchtig zal moe
ten wijzigen, öf dat het, zooals het er nu ligt,
in de Kamer niet in behandeling zal komen.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
Hotel
Zondag
EN DAAL, Bloemendaal
s. Namiddag-Concert
MET GEVULCANI5EERDE
ZUIVERE PLANTAGE CREPE ZOLEN
Vraagt U eens onze Zomerprijzen
Wij leveren U voor iederen haard
ot kachel de juiste brandstoffen.
N.V. Brandstoffenhandel
G. KRAAY Co.
Turfmarkt 10 - Telefoon 11088
WAAR MOET HAARLEM HET
VUIL LATEN?
Vuilverbranding is duur.
STORTING IN ZEE IS NIET
RAADZAAM.
Het verzet tegen de plannen van de
Haarlemsche reiniging om vuil te storten op
de rietlanden nabij het Braassemermeer,
neemt nog steeds toe. Toch is ons gemeente
bestuur overtuigd, dat, al zou het college
van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland
aan Haarlem de vergunning weigeren, de
Kroon tenslotte toestemming zou geven als
Haarlem ln hooger beroep ging, want het
ministerie van binnenlandsche zaken bevor
dert zooveel het mogelijk, is het in-culouur-
brengen van land door middel van ophoo
ging met stadsvuil. Bovendien gelooft men
zoo zei de directeur van de Reiniging ons
dat ook gelet zal worden op de belangen
van de eigenaren der rietlanden. Die kunnen
nu van Haarlem voor hun land 54.000 krij
gen. Moeten die menschen, meest kleine wei-
boeren die het niet, rijk hebben, van de ont
vangst van 54.000 afzien, om aan de lief
hebbers van de watersport het mooie uit
zicht op hun terreinen te gunnen?
De directeur verklaarde ons, dat hij tor
plaatse een onderzoek had ingesle d. waarbij
hem gebleken is, dat ln de omgeving waar
Haarlem vuil wil storten, zeer weinig gsze'ld
wordt. Een enkelen keer riet men er een
zeilscheepje, maar dat kan ook wel ergens
anders-gaan zeilen, omdat net Braassemer
meer heel groot is. Bovendien zal Haarlem
geen water dempen. Het is de bedoeling de
lage rietlanden met vuil op to hoogen, opdat
die na bewerking voor den landbouw geschikt
zullen zijn. Alleen metalen die niet geschikt
zijn voor landophooging, worden aan den
kant van het rietland in het water gegooid,
maar demping behoeft men daarvan niet
te vreezen.
Als Haarlem tenslotte geen vergunning
mocht krijgen voor het storten van vuil na
bij het Braassemermeer, gaat de koop van
den grond niet door.
Dan zal het evenwel noodig zijn om te trach
ten andere rietlanden te vinden voor het
storten van het vuil
Het toepassen van een ander systeem om
van het vuil af to komen, zou immers veel
meer geld kosten. Een berekening heeft uit
gewezen, dat als Haarlem het vuil naar het
Braassemermeer kan brengen, de kosten op
0 85 per M3. vuil zullen komen. Daarbij is
dan geen rekening gehouden met de op
brengst van de in cultuur te brengen gron
den. Als Haarlem het vuil naar de helde zou
brengen, zouden de kosten niet ver van
1.50 af zijn.
Vuilverbranding kan ook geen uitkomst
bieden, want dat zou ook veel duurder ko
men. Amsterdam heeft een uitstekend inge
richte vuilverbrandings-inrichting, maar de
kosten komen voor Amsterdam toch nog op
meer dan l;< maal de kosten van Haarlem
bij storting op rietlanden.
Als Haarlem een contract zou kunnen
aangaan en den kostenden prijs zou betalen
voor de verbranding van het Haarlemsche
vuil, zou dit (voor de 1400 M3. vuil die hier
elke week opgehaald worden) ongeveer
50.000 per jaar meer kosten dan storting
op rietlanden, want er moet dan ook ge
dacht worden om de transportkosten.
Als Haarlem zelf een vuilverbrandings
inrichting zou 'maken, zouden de kosten niet
lager zijn. Leiden, dat een vuilverbrandings
inrichting had, heeft die verleden jaar stop
gezet, omdat het to duur werd. Nu stort Lei
den het vuil op lage landen onder Nieuw
koop.
Vuilverbranding is zoo oneconomisch om
dat de electrlsche stroom die opgewekt kan
worden voor de electrlsche cent-ales zoo wei
nig waard is, aangezien die zelf over groote
reserves aan stroom beschikken .De centrales
willen dus voor den stroom van de vuilver
brandingsinrichtingen slechts zeer weinig be
talen.
Er is ook over gedacht om het Haarlem
sche vuil naar zee to brengen. New York
voert zijn vuil bijvoorbeeld met groote „on-
derllchters'' ver in zee en stort het daar. Ook
den Helder stort vuil in zee. Haarlem zou het
vuil per schip via IJmuiden naar zee moeten
brengen: Velsen heeft met het storten van
vuil in zee voor IJmuiden indertijd een proef
genomen. Daarbij is evenwel gebleken, dat
het vuil, dat eenige Kilometers van de kust
af ln zee gestort werd, voor een deel naar
het land gespoeld werd. Dit is een gevolg van
de zeestroomingen, die to IJmuiden natuur
lijk anders zijn dan bij den Helder. Nu ver
klaarden deskundigen, dat er kans is. dat het
vuil niet meer naar de kust spoelt, als de
"AT S V V VPT/Toj* 7<SO in tra on
dan wordt het transport veel te duur. Bo
vendien zouden de vuilsrhenen bij ruw wee
niet kunnen uftvaren. Ook de sluizen te
IJmuiden zouden bezwarend zijn voor een
snel vervoer van het vuil.
Vuilstorting in zee zou niet goedkooper zijn
dan vuilverbranding. Om die redenen is het
dus voor Haarlem ook onuitvoerbaar.
Haarlem is dus zoo besloot de directeur
aangewezen op storting op rietlanden.
IS £1£122
Het woord
Thomas Mann
de groote oorlog, bij het begin waar
van zooveel begon, dat nog maar net heeft
opgehouden te beginnen.
GROOTE PAKHUISBRAND TE
ROTTERDAM.
VERSTIKKENDE ROOK BEMOEI
LIJKTE DE BLUSSCHING.
GROOTE RAMP VOORKOMEN.
Vrijdagavond heeft in de Rotterdamsche
binnenstad een zeer felle pakhuisbrand ge
woed, die aan de brandweer handen vol werk
heeft gegeven. Omstreeks half zes werd ont
dekt, dat in een van de pakhuizen van de
Gebr. Haubrich, handel ln glas. aardewerk
en galanterieën, die aan weerskanten van de
Kapitein Imansteeg ligt. brand was uitge
broken op de eerste verdieping, waar de pak-
kamer is gevestigd, op een oogenblik, dat er
niemand in het gebouw was.
De vlammen grepen snel om zich heen
zoodat ln een ommezien het drie verdiepin
gen hooge pakhuis, alsmede, dat er naast in
brand stonden. Er ontwikkelde zich een dik
ke rook. die den toegang tot de zeer nauwe
steeg versperde. De brand was zeer moeilijk
bereikbaar. Met groote moeite werden acht
stralen op de vensters en gaten, die men in
het dak gehakt had gericht doch tegen ze
ven uur bleek, dat deze bestrijding onvol
doende was De rook werd voortdurend dikker
en ware het niet. dat de panden door brand
muren waren afgescheiden van de overige
gebouwen, dan zou de ramp niet te overzien
zijn geweest, daar er in de onmiddellijke na
bijheid een groote garage ligt. Om zeven uur
is een derde motorspuit ontboden, terwijl
ook de motorladder en de tweede reservewa
gen naar het terrein van den brand kwamen
Het aantal slangen werd van acht tot twaalf
uitgebreid. Tegen acht uur werd het zicht
baar-. dat deze krachtiee bestrijding resul
taat had. De rook werd veel minder.
Om halfnegen had men de brand onder de
knie, ofschoon men er toen nog niet ln ge
slaagd was ln de brandende pakhuizen te
komen. De pakhuizen die van onder tot
boven gevuld waren met voorraden en em
ballage, zijn vrijwel geheel uitgebrand. De
schade wordt door verzekering gedekt.
Ongeval.
Een hoofdman van de brandweer heeft tij
dens het b'usschingswerk een voet ver
stuikt, tewijll eenige brandweerlieden lichte
wonden hebben ongeloooen.
Met het oog op den dikken rook en het ge
vaarlijke blusschingswerk rijn voortdurend
twee auto's van den G G G D. op het tor-
rein van den brand aanwezig geweest.
Het tram- en autobusverkeer is omgeleid.
Rondom den brand werd door de politie een
•zeer ruime afzetting gehandhaafd.
Eerst- om half tien is het gelukt een der
deuren van het brandende pakhuis ooen te
hakken, waardoor men den vuurhaard, die
nog fel brandde, kon aannakken Omstreeks
10 uur was men den brand op de eersto ver
dieping meester en men verwachtte, dat men
om 11 uur ook wel met de tweede gereed zou
zijn Het tramverkeer werd toen ook hersteld.
Tijdens den brand omstreeks half negen
werd groote consternatie veroorzaakt door
een anderen brand, die in "n kantoorgebouw
van een kaashandel aan de Gedempte Bier
haven was uitgebroken. Verschillende spui
ten en brandweerautoriteiten spoedden zich
daarheen, doch dit alarm bleek mee te val
len, daar men den binnenbrand met één
straal kon blusschen. Het kantoor brandde
geheel uit.
Het Belangrijkste
Waar moet Haarlem het vuil laten?
lie blad, le pag.)
IJe Wijkstra voor het Hof.
lie blad, 2e pag.)
Groote brand te Rotterdam.
(le blad. lc pag.)
Waar de EngelschEgyptische onderhande
lingen op vast liepen.
(2e blad, le pag.)
Groote rede van den Italiaanschen minister
Grandi.
(2e blad, le pag.)
Intimus: De zitting der Eerste Kamer.
(4e blad, le pag.)
ARTIKELEN, enz.
R. P.; Redenaars.
(le blad, le pag.)
J. Greshoff: Nederland te Antwerpen.
(2e blad, le pag
Bijzondere correspondentie: Gandhi's me-
deio erkers.
(5e blad, le pag.)
H. Th. Lesturgeon: Mata Harl. Over de be
weerde Hollandsche inmenging.
<5e blad. le pag.)
J. H. de Bois: Van Kunst en Kunstenaars:
De veiling van Haverman's atelier-nala
tenschap.
(3e blad. 2e -*»•?.)
L. A.: De film „Die Nacht gehort ifns".
(5e blad, le pag.)
P. J. Zürcher: Uit Vergeelde Paperassen. Uit
de geschiedenis van Nederlandsch-Indië).
(5e blad, 2e pag.)
Biographieën in een NoledopSchiller.
(5e blad. 2e pag.)
E. A. K.; Bekentenissen van een Toewan
Baroe.
(5e blad. 3e pag.)
Voor de laatste he^^fen zie men de 2c
pagina van het Eerste Blad).
DE „JOHAN VAN OLDENBARNE-
VELT" AANVAARDT HAAR
EERSTE REIS.
GROOTE BELANGSTELLING TE
IJMUIDEN.
Ofschoon noc zeer long beef» de Johan van
Oldenbarnevelt al veel van zich doen spre
ken. De naam van dit vaartuig Is nauw ver
bonden met de geschiedenis van het Noord
zeekanaal. De onvoorspoedige eerste reis
werd een sensatie.
Het valt dan ook niet te verwonderen, dat
voor de twede start van het grootste schip
van Amsterdam's koonviard ij vloot groo'e
belangstelling beriond. Vhljdagmldda® reeds
vroeg was het sluisplein ln een autopark
herschapen en toen tegen vier uur de snoor-
brug to Velsen geopend werd om het schip
door te laten, stroomde een mas?a menschen
naar de Noordersluis, voor een groot gedeelte
louter belangstellenden, maar ook velen, die
hunne naar Insulindc vertrekkende familie
leden een laatst vaarwel wilden toeroepen.
De onlangs bij het schutten door de douane
in toepassing gebrachte maatregelen blijken
de massa niet te hebben afgeschrokken.
Weliswaar Is de Noordersluis. ln tegenstelling
op 16 Mei a.s.
Hieronder vindt de lezer den reeds in een vorig nummer aangekondigden
bon waarmede tegen betaling van 40 cents per plaats ten hoogste vier
plaatsen kunnen verkregen worden voor het concert op VRIJDAG 16 MEI
a s., des avonds te 8.15 in de Groote Kerk. met medewerking van Mevrouw
Jo Vincent', sopraan, Mejuffrouw Annie Woud, alt en den heer George
Robert, orgel.
Wij herhalen nog eens dat het bespreken van plaatsen niet verplicht is, doch
dcsgewenscht kan geschieden in onze Tijdingzaal, Groote Houtstraat 93, op
DONDERDAG 15 MEI des ochtends tusschen 9 en 11 of des middags tusschen
2 en 4 uur, tegen betaling van 10 cent per plaats.
De kaarten zelf zijn verkrijgbaar, eveneens aan onze Tijdingzaal op
DINSDAG 13 en WOENSDAG 14 MEI tusschen 9 v.m. en Syf- n.m.
0 N ter verkrijging van tr„ hocg.tr VIER PLAATSEN voor hrt
CONCERT VAN HAARLEM'S DAGBLAD
op 16 MEI 1930, dei avonds 8.15 uur. :n de GROOTE KERK te HAARLEM,
ad 40 cents per plaats met inbegrip van belasting en programma.