BUITENLAND DE GROOTE ROEMEENSCHE OPERETTE. Koning Carol II beëedisd. AGENDA HAARLEM'S DAGBLAD. DINSDAG 10 JUNI 1930 TWEEDE BLAD Mania regisseur. Alle snelheidsrecords gebroken Het nieuwe kabinet alweer afgetreden. HET BELANGRIJKSTE NIEUWS. De kleine Michael si geen koning meer! De regentschapsraad is opgeheven en de man van de vele avonturen, (zijn mémoires zou den grif "verkocht worden) is tot Carol de Tweede van Roemenië uitgeroepen De jongste hoofdrol in deze operette zal er niet rouwig om zijn dat hij van kind-ko ning troonopvolger is geworden Koningin Marie, het hoofd van de konink lijke familie in Roemenië, de knappe en schoone intrigante is via Weenen naar Oberammërgau vertrokken. Zij beweert dat zij van Carol's terugkeer niets afwist (hoe wel het in Roemenië een publiek geheim was dat zulks zou gebeuren) en dat men niet moet denken dat zij gevlucht is Zij zal deze week naar Boekarest terugkeeren. Dan zal alles achter den rug zijn. En dan zal zij voor het eerst koning Carol de Tweede ontmoe ten Bliksemsnel hebben de gebeurtenissen zich afgespeeld. In ons nummer van Zaterdag na men wij nog een telegram op van Carol's te rugkeer. Men dacht toen nog niet aan een ko ningschap maar aan een functie in den re gentschapsraad. Een dag later wist men dat de echtscheiding, uitgesproken over het huwelijk van Carol met prinses Helena van Griekenland, ongeldig verklaard zou worden en dat de avontuurlijke prins reeds tot koning was uitgeroepen. Welke is nu de politieke beteekenis van dit feit? Van politieke beteekenis Is vooral de voor geschiedenis. De Liberalen onder leiding van Vintilla Bratianu, die tien jaar lang met zijn broer Joanel dictator over Roemenië heeft ge speeld, hadden zich tot het laatst toe verzet tegen Carol's terugkeer. Verleden week nog voerden^ Bratianu's couranten een heftige campagne tegen de regeering (een boerenre- geering) Maniu. Doch nauwelijks was het be kend dat Carol in zijn vaderland was terug gekeerd of Bratianu en de zijnen haalden bakzeilEr werd aan de rehabilitatie van Carol geen handbreed meer in den weg ge legd. De regentschapsraad werd indertijd inge steld met de bijgedachte dat hij een domper zou zijn op de eventueele machtswel lust van de regeering Maar Maniu slaagde er spoedig in zijn invloed over dien raad uit te breiden en toen de patriarch Miron Christea overleed, liet hij één zijner mannen diens plaats in den Raad innemen. Maniu heeft den laatsten tijd veel zorg ge had om het ministerieele hoofd boven water te houden. De Liberalen stelden alles in het werk om hem en zijn regeering te vernieti gen, doch de premier had een prachtige troef in handen: Carol. Die hij dan ook uitspeelde. Hij heeft daarbij gespeculeerd zonder twijfel, op den romantischen inslag van het Roe- meensche volk, dat dol is op koningsroman- tiek en pathos en operette-sfeer. Er was niet, eens een echte samenzwering noodig om Ca rol naar Boekarest te krijgen. De prins kwam. zag. en overwon, Toch kwam de zaak weer eenigszins anders uit dan men verwacht had. Carol werd niet in de plaats van broer Ni- colaas (die zeer impopulair ls in Boekarest) in den regentschapsraad benoemd, maar hij werd koning. In den boezem van het kabinet Maniu bleek echter oneenigheid te bestaan over deze kwestie. Het kabinet trad af en één van Maniu's menschen Mironesco werd zoolang minister-president van een nieuw kabinet (alle snelheidsrecords zijn bij deze gelegenheid namelijk gebroken) dat de zaak van het koningschap in een minimum van tijd regelde. Men moet toegeven dat Maniu het heele geval meesterlijk heeft geregisseerd, want na de beëediging van Carol de Tweede legde minister-president Mironesco zijn functie neer en in den loop van Eersten Pinksterdag was Maniu alweer bij zijn vorst om over de vorming van een concentratie-kabinet te spreken waarvan hij Maniu natuurlijk minister-president zou worden. Roemenië heeft ons vergast, op een stukje romantiek dat zijn wederga in deze eeuw niet vindt. Men beseft dit te meer als men het avontuurlijke leven van Carol in aanmerking neemt. Erger dan hij. had geen vorstenzoon zich ooit- kunnen compromitteeren. Liet het fatsoenlijke Engeland (Chamberlain) hem niet over de grens zetten? Van Carol's vrouwengeschiedenissen is nu misschien het laatste hoofdstuk neergeschre ven Mevrouw Lupescu kan mevrouw Lam- brino een hand geven maar men wordt toch lichtelijk ironisch gestemd, als men leest (zie hieronder) hoe mooi Carol het bij de be- eediging gezegd heeft; van trouw en liefde voor zijn volk. van plichtsbesef, van vader landsliefde. van de smarten die hij met Roe menië gedeeld heenhij die twee keer deserteerdeMaar enfin, hij is nu wat ouder geworden hij is n u— in de gene raalsuniform van de luchtvloot naar Boe karest- getogen om zijn „benard vaderland te kuip te komen". En Maniu trok aan de touw- Prins Nicolaas. tjes en er was veel militaire eer en diepe ont roering, en sabelgekletter en er waren zelfs tranen Wij kunnen dat niet zoo goed begrijpen. Maar Roemenië is dol op die dingen, het houdt van een vorst die zich in zijn voet schiet omdat men hem op reis wil sturen om hem te onttrekken aan den invloed van een vrouwDit is geschied indertijd. Nicolas, ook een zonderling koningszoon, deed ook wonderlijke dingen. Die werden echter niet geapprecieerd. Hij reed nog al eens iemand dood met zijn race-auto! On langs nog richtte een jong Roemeensch dich ter een fel protest tot den prins, dat onbe straft bleef Nu schijnt Nicolas er genoeg van te hebben. Hij wil naar Parijs. Nee, natuurlijk niet alleen. Hij schijnt vergezeld te zullen worden door de echtgenoote van een kapi tein L. A. Mevrouw Lupescu. Carol keert terug Zooals wij Zaterdag reeds konden melden is prins Carol in Roemenië teruggekeerd. Thans wordt nog bekend, dat hy op 1 Juni Parijs had verlaten en naar Sigmaringen vertrokken was In Roemenië werd Carol op enthousiaste wijze ontvangen. Te Klausen- burg stonden troepen gereed en te Boeka rest wachtte prins Nicolaas zijn broeder aan het hoofd van twee regimenten op het vlieg veld op. De instructies voor de opstelling der troepen waren door den minister-president verstrekt. Ordeverstoringen hadden nergens plaats gehad. De Roemeensche Nationale Vergadering zal naar verluidt de wet van 4 Januari 1926 in zake de troonopvolging nietig verklaren. Uit Boedapest werd daarop gemeld dat ex- kroonprins Carol te Boekarest is aangeko men. Hij had een onderhoud met prins Nicolaas. zijn broeder, lid van den regentschapsraad, en met den minister-president Manioe. Het kabinet is met spoed bijeengeroepen. LONDEN. 7 Juni 'V.D.) In verband met de berichten over een ont moeting tusschen koningin Maria van Roe menië en ex-kroonprins Carol, die in Zuid- Duitschland zou hebben plaats gevonden weet de „Daily Mail" te melden, dat kort ge leden te Weenen eer. bespreking is gehou den tusschen prins Carol en zijn vroegere echtgenoote. prinses Helena. Voorts zou prins Carol ongeveer acht dagen geleden een onderhoud hebben gehad met mevrouw Lupescu, die hij ervan op de hoogte zou heb ben gebracht dat zijn pichten tegenover zijn land hem ertoe noodzaakten voor goed met haar te breken. De koningin-weduwe Maria is Zaterdag morgen om elf uur met den Orient-express te Weenen aangekomen, waar zij van den Roemeenschen zaakgelastigde Zaborowski werd ingelicht over den terugkeer van prins Carol en zijn ontvangst te Boekarest. Naar het heet lieft de koningin, die pas hier de gebeurtenissen vernam, verklaard dat zij zeer verheugd was over het bericht van de geestdriftige ontvangst van grins Carol en dat zij steeds aan de zijde van haar volk zou staan. Over den terugkeer van prins Carol wordt in politieke kringen het volgende vernomen: De voorbereiding voor den terugkeer van prins Carol naar Roemenië was door drie ver schillende kleine groepen- zijner aanhangers onafhankelijk van elkaar georganiseerd. Een uitgebreider complot of een militaire samen zwering heeft nooit bestaan en werd ook overbodig geacht, daar de overtuiging be stond, dat bij den terugkeer van den prins alles vanzelf zou gaan. Een der groepen werd geleid door den voor- maligen staatssecretaris Manoilescu. die on der het liberale regime wegens propaganda voor Carol voor den krijgsraad terechtstond. Tot de groep behoorde in de eerste plaats kolonel Kresoek. die destijds bijzittend rech ter in denzelfden krijgsraad geweest is en vroeger Oostenrijksch-Hongaarsch officier was en verder majoor Nisokra. Manoilescu reisde zes weken geleden naar Parijs en wist den prins tot onverwijlden terugkeer te bewegen. Manoilescu keerde daarop weer naar Roemenië terug. Kolonel Kresoek begaf zich kort daarop naar Parijs en gaf van daaruit het overeengekomen pa rool, dat de prins gereed was om te vertrek ken: „Ben gezond!" Intusschen waren er in Boedapest. Praag. Weenen en München vertrouwensmannen geplaatst. Te Praag was met de middelen van den prins een vliegtuig gecharterd en een Fransche piloot in dienst genomen. Te Parijs werkte ook de militaire attaché aldaar, kolonel Tatareann nauw met prins Carol samen. De commandant van het militaire vlieg kamp te Klausenburg moest den prins daar afwachten. De prins startte te München met het vliegtuig, terwijl een tweede vliegtuig met kolonel Kresoek vooruit vloog om de laatste voorbereidingen te Boekarest en te Klausenburg te treffen. Dat vliegtuig heeft de uniform van generaal van den vliegdienst voor den prins naar Klausenburg gebracht. Prins Carol had de eerste panne in het open veld bij Grosswardein, waar officieren van het vliegkamp Klausenburg, die hem in hun ongerustheid tegemoet gevlogen waren, hem bereikten en hem hielpen bij zijn ver dere vlucht. Kort voor Klausenburg kreeg de prins opnieuw een motorpanne; ook hier kwamen officieren-vliegers bij hem. Het tweede belangrijke bericht uit Boeka rest, behelsde het aftreden van de regeering Manioe, hetwelk door den regentschapsraad werd aanvaard. De minister van buitenland- sche zaken Mironescu kreeg opdracht een nieuwe regeering te vormen. Mironescu is er in geslaagd een nieuw kabinet samen te stellen. In de nieuwe regeering is Mironescu pre mier en minister van Buitenlandsche Zaken. Mihai Popovici is minister van Binnenland- sche Zaken. Raducana werd minister van Financiën en generaal von Condescu kreeg de portefeuille van Oorlog. Overigens blijft het ministerie ongewijzigd; alle leden der regeering behooren tot de nationale boeren partij. Later stelde de nieuwe regeering voor prins Carol tot koning uit te roepen. De N. R. C. ontleent nog aan de Vossische Zeitung het volgende: Bij den terugkeer van den gewezen kroon prins, heeft men te doen met een binnen- landsche manoeuvre van minister-president Manu, die zonder twijfel in overleg met prins Karei heeft gehandeld. Terwijl de boerenpartij, toen ze aan het bewind kwam, een uiterst gereserveerde hou ding tegenover de Carolistische beweging aan den dag had gelegd, was in den jongsten tijd, nadat geschillen in den schoot der partij haar leider Maniu steeds grooter moeilijk heden hadden bereid, de monarchistische propaganda weder op den voorgrond getre den. De liberale partij is door den terugkeer van Karei in een moeilijke positie gekomen, daar haar leider Vintale Bratianu heftige aanval len tegen den prins heeft gericht. De strijd om de macht tusschen de beide groote tegen standers Maniu en Bratianu is zeker de oor zaak geweest, die Maniu heeft doen besluiten, een beslissenden slag tegen zijn tegenstan der te ondernemen. Maniu dient als de re gisseur van het gebeurde te worden bestem peld. Koningin Maria, die sinds lang op ge spannen voet met Karei leeft en al haar in vloed heeft doen gelden om zich tegen diens terugkeer te verzetten, was net naar Duitsch- land vertrokken, zoodat een pijnlijke ont moeting tusschen moeder en zoon vermeden is. De .Temps" bevat naar het B T. A. meldt een telegram uit Boekarest aan de „Associa ted Press", volgens hetwelk prins Carol tot koning is uitgeroepen door de Roemeensche nationale vergadering. Naar de correspondent van het Weensche officieele persbureau volgens een Wolff-be- richt uit Boedapest van betrouwbare zijde verneemt, heeft prins Carol zichzelf tot ko ning uitgeroepen. Het kabinet-Maniu trad daarop af. Prins Carol tot Koning uitgeroepen BOEKAREST. 8 Üuni (V.D.) Prins Carol van Roemenië is heden door de Nationale Ver gadering tot Kening uitgeroepen. De regee ring is afgetreden. Nader wordt gemeld: Hedenmorgen om 11 uur kwamen Senaat en Kamer, elk afzonderlijk in buitengewone zitting bijeen, ter bepaling van hun houding ten opzichte van het aftreden van de regee ring in verband met. den onverwachten terug keer van Prins Carol en om een beslissing te nemen inzake intrekking van de wet van 4 Januari 1926. in het bijzonder de artikelen 6 en 7 van de bepalingen omtrent het Ko ninklijk Huis. Beide huizen spraken zich uit voor de in trekking van bedoelde wet en namen het voorstel aan den tegenwoordigen jongen Koning Michael als erfprins den titel te ver- leenen van Voivod van Alba-Julia (Aarts hertog van Alba-Julia). Onmiddellijk na be ëindiging van beide zittingen kwamen de beide huizen in gecombineerde vergadering bijeen om de genomen beslissingen te be krachtigen. Allereerst werd het woord gevoerd door Professor Jorga, die een overzicht gaf van de gebeurtenissen, die plaats grepen voor de instelling van den Kroonraad en voor het vertrek van Prins Carol uit Roemenië. Hij achtte geen termen aanwezig, die den Prins zouden kunnen beletten het koningschap te aanvaarden. De eenige voorwaarde, die nog moet worden vervuld is de nietigverklaring van zijn echtscheiding met zijn vroegere ge malin Helene, waardoor deze laatste tot Ko ningin kan worden uitgeroepen. Hierop diende de oud-minister van Justi tie, Iunian, een wetsontwerp in tot intrek king van de wet van 4 Januari 1926. betrek king hebbende op Prins Carol. Dit voorstel werd, nadat nog het woord was gevoerd door de afgevaardigden Prof. Junka (Nationale Partij), Dr. Lupu (Boerenpartij), Dr. Octa- vian Goga (Volkspartij). Graaf Bethlen (Hongaarsche Minderheidspartij en Otto Roth (Duitsche minderheidspartij), alsmede door vertegenwoordigers van Israëlieten en Mohammedanen, met algemeone stemmen aangenomen, waardoor Prins Carol als Ko ning Carol II den troon bestijgt. Onmiddellijk na het vallen van dit besluit begaf de Minister-President, Miro- nescoe zich naar het Koninklijk Paleis om den nieuwen Koning in kennis te stellen van den uitslag der stemming. Carol II legt den eed op de Grondwet af. BOEKAREST. 9 Juni (V.D). (officieel). Koning Carol II heeft gisterenmiddag in de Nationale Vergadering den eed op den Grond wet afgelegd. Toen Koning Carol II zich van het paleis naar het Huis van Afgevaardigden begaf, werd hij op weg daarheen door het publiek op enthousiaste wijze begroet. De menigte riep: „Leve de koning!" Mironescu ontving z.m. namens de re. geering, terwijl tot de aanwezigen behoor den de leden van het Corps Diplomatique. Koning Carol was gekleed in de uniform van generaal der Luchtvloot. Nadat de storm der toejuichingen eenigs zins verminderd was sprak Carol II onge veer als volgt: „Het is mijn wensch de Constitutie te eer biedigen, de wetten en de eenheid van het land te handhaven en te bevestigen. Ik druk den wensch uit, daarbij de medewerking te mogen ontvangen van allen in het belang van het land en voor den voorspoed van ons Volk". Iedere mededeeling van den koning werd luide toegejuicht. Het is mij een groot genoegen voor deze Natiohale Vergadering aanwezig te zijn. Door de hartelijke ontvangst welke mij is ten deel gevallen, ben ik zeer bewogen. Met groote vreugde constateer ik de hechtheid der ban den welke mij met u mijn volk verbinden. Ik herinner mij den heiligen band welke bestaan heeft tusschen den koning aan de eene en de wetten van het Volk aan de andere zijde. Met weemoed gedenk ik de vier jaren welke door mij in ballingschap in het buitenland zijn doorgebracht, verwijderd van hen te mid den van wie ik ben geboren en opgegroeid, waarbij het doel was mij te verwijderen van het Roemeensche volk. De schitterende manifestatie welke, bij mijn Boven links: Koning Carol II. Daaronder Maniu. In hetmidden ex-koning Michael Rechts boven koningin Maria en rechts onder de liberaal Bratianu. dit tot op het laatste oogen'olik een heftige actie heeft gevoerd regen Carol's terugkeer, doch plotseling bakzeil moest halen. INGEZONDEN MEDEDEELINGEÏf 60 CU. per regel- Stofzuigerhuis MAERTENS BARTEL J OR I SST RAAT 16 TELEFOON 10756 VAMPYR Stofzuigers f98- terugkeer mij ten deel is gevallen, toont ten duidelijkste wat zich afspeelt. Dat wij allen met liefde voor het land en met welwillendheid voor ons volk bezield aan den vooruitgang arbei den! iLuide toejuichingen). Nadat deze rede door langdurig applaus werd onderbroken nam Carol opnieuw het woord, waarbij hij zeide. diep bewogen te zijn bij de herinnering aan hen. die voor hem op de zelfde plaats denzelfdcn eed hebben afgelegd en hun leven aan het Vaderland hebben gewijd. In het bijzonder aan Carol I. zijn grootvader, wieijs schaduw mij. aldus Carol II. heden begeleidt nu ik mij in uw midden bevindt alsmede de bezieling welke uitgaat van de gedachte aan mijn zeerbe- minden vader Het voorbeeld dat zij geven door hun groote liefde voor het land en de verdediging van zijn belangen, zal door mij volledig worden nagevolgd. Ik ben in uw middel opgevoed Het geeste lijk voedsel, dat ik heb genuttigd was het voedsel van uw ziel en van uw smarten. Uw smarten zijn (Je mijne geweest. De idealen van mijn volk. zijn de mijne. Wij moeten de eenheid van de natie, van haar naturulijke grenzen bewaren. Deze zij onze heiligste schat en vast ben ik besloten zonder aarzelen mijn eed gestand te doen de onaantastbaarheid en de hechtheid van het nationale gebied te handhaven ter verwezen lijking van deze belofte, waarbij ik uw aller medewerking behoef. Zonder algeheele ver. eeniging zullen wij niet kunnen verschijnen voor hen, die ons benijden. Wij zullen het leger naar de laatste elschen uitrusten, waar. bij men steeds zal kunnen rekenen op mijn hartelijke medewerking in het belang van de tot stand koming van dit nationale werk. Daarna verhief zich Mironescoe. de Minis terpresident, van zijn zetel en bood den Koning het ontslag der regeering aan, hetwelk door dezen werd aanvaard Hierop keerde Koning Carol naar het paleis terug. In den loop van den middag zijn Maniu en professor Jorga ten palcizc ontboden, voor dc vorming van een concentratie- kabinet. Carol's avonturen. Dit is niet de eerste keer. dat prins Carol die thans 37 jaar is. terugkomt op een besluit van de rechten op den troon afstand te doen. In 1918 trouwde hij met de In Odessa geboren Cecilia Lambrino en deed ter wille van haar afstand van den troon. Het gelukte zijn moe. der deze verbintenis te verbreken en den troonsafstand ongeldig te verklaren. In 1921 trouwde Carol daarop met de Orieksche prinses Helena. Uit dit huwelijk werd prins Michael geboren, die na den dood van zijn grootvader koning Ferdinand, in Juli 1927 tot koning werd uitgeroepen. In 1925 was prins Carol namelijk naar Londen getrokken, om deel te nemen aan de teraardebestelling van de koning-moeder Alexandra te Londen. Hij vertrok vandaar naar Venetië in gezelschap van mevrouw Lupescu en deelde koning Ferdinand mede, dat hij afstand deed van zijn rechten. Sedert dien vertoefde hij met zijn vriendin hoofdzakelijk in Parijs. Hij trachtte nog eens, tijdens zij" verblijf m Engeland een staatsgreep te ondernemen en liet door vliegtuigen in Roemenië strooibiljet ten verspreiden, om zijn komst por vlieg machine voor te bereiden. Deze poging mis lukte echter, doordat de prins op verzoek van de Engelsche regeering het land moest verlaten. Daar ook Frankrijk toen niet veel prijs stelde op zijn verblijf, heeft de prins toen nog eenigen tijd op het Chóteau des Ardennes bij Namen gewoond en in Juni 1928 werd zijn huwelijk met prinses Helena qntbonden. De Tel. meldt voorts dat Prins Nicolaas in de zelfde positie zou verkeeren als zijn broer Carol, toen deze Roemenië verliet om met mevrouw Lupescu in Parijs te gaan wonen,. Prins Nicolaas wil in het huwelijk treden met mevr. Saveanu. geboren Dlml- tresci—Tohan en zich eveneens te Parijs vestigen. De premier Maniu heef'. prins Nicolaas nog van zijn plannen willen af houden en hem gezegd dat hij zich toch oak in Boekarest als ambteloos burger kan blijven, wonen doch de prins hield voet bij stuk «.n bleef bU zijn plan zich tc Parijs te vestigen. Het weerzien van de beide broers te Boe karest was zeer hartelijk. Zij omarmden en kusten elkaar herhaaldelijk en beiden ween den. zoodat zich ook van de tflrijke aan wezige officieren, den premier en den mi nister van Binnenlandsche Zaken een groo'.e ontroering meester maakte. Kort na zijn aankomst heeft prins Carol een bezoek ge bracht aan zijn vroeger regiment, de veld- jagers. waar hij geestdriftig werd begroet en ac troepen voor hem defileerden. De Duitsche gezant te Lissabon doodgeschoten. Naar Havas uit Lissabon meldt is daar dc Duitsche gezant von Balligand door revolver schoten zwaar gewond. LISSABON, 7 Juni (N.T.A.) De dader van den aanslag ls aan een vervolgingswaan, zin lijdenden zeeman uit Dantzig, Piechowskl DINSDAG 10 JUNT Groote Kerk: Orgelbespeling. 8.15—9.15 u. Schouwburg Jansweg. Vaudeville. Operette „Kleine Hartendief". 8.15 uur. Ged. Oude Gracht 29 N V. Nederl. Han dels- en Landbouwbank; aandeelhoudersver gadering. 4 uur nam. Palace. „De Geheimzinnige Hertog" Too- neel: Louis Noiret. 8.15 uur. Luxor Theater ..Gelukskinderen." Tooneel: Barney C. Maly. 8.15 uur. Rembrandt Theater. „De laatste Com pagnie". Tooneel: 4 Kaeths. 7 en'9.15 uur. V e 1 s e n. Gemeenteraadsvergadering (voort zetting). 7 uur. WOENSDAG 11 JUNI Gebouw Centrale. Alg. Ned. Bakkersgezel- lenbond. 830 uur Bioscoopvoorstellingen, 's middags en des avonds. Teyler's Museum, Spaarne 16. Geopend op werkdagen van 11—3 uur, behalve s Maan dags, toegang vrij.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 5