Het woord is aan...
47e Jaargang No. 14405
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 11 Juni 1930
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUR: P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week /0.27J-4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57)4. Franco per post door Nederland 3.87lA. Losse nummers
ƒ0.06. Gcïll. Zondagsblad per 3 maanden f 0-5714, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN: 1—5 regels 1.75. elke regel meer f0.35. Reclame»
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 1i regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg, f 0.25. elke regel meer 0.10, uitsl. 4 contant-
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 1 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HET DR. CUYPERS-MONUMENT.
DE ONTHULLING DOOR PRINS
HENDRIK.
Dinsdag is te Roermond, begunstigd door
fraai zomerweer, het monument ter eere van
dr. P. J. H. Cuypers, op het Munsterplein door
prins Hendrik plechtig onthuld. Van heinde
en ver waren de belangstellenden gekomen;
onder de autoriteitem waren graaf De Mar-
chand d'Ansèmbourg. vertegenwoordiger van
de Koningin, de minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen mr. Terpstra en
de' oud-minister dr. J. Th. de Visser; de
bisschop van Roermond mgr. Schrijnen, de)
commissaris der Koningin in de provinice
Limburg mr. E. O. J. M. baron van HövelJ
tot Westerflier, tal van geestelijke en wereld
lijke autoriteiten onder wie verscheidene Ka
merleden en leden van Gedeputeerde Sta
ten.
Toen prins Hendrik kort voor drie uur op
het Munsterplein aankwam, zong de K. Z.
Roermonds Mannenkoor het Wilhelmus waar
na de burgemeester van Roermond mr. M.
A. M. Waszink, een welkomstwoord sprak.
Huib Luns, directeur var "t Rijksinstituut
tot opleiding van teekenl: men te Amster
dam, hield een feestrede.
Na deze rede trad de Prins naar voren en
onthulde het standbeeld, een ontwerp van
Aug. Falise.
Namens het gemeentebestuur heeft daarop
mr. Waszink het monument aanvaard, waar*
bij hij woorden van dank sprak aan het
comité, dat deze hulde had voorbereid. Spr.
legde een lauwerkrans aan den voet van het
standbeeld, de dochter van den grooten bouw
meester, mevr. CuypersAlberdingh Thijm
en de kleinzoon Pierre Cuypers legden namens
de familie een krans.
Met een kort woord dankte ir. Joz. Cuypers,
zoon van dr. Cuypers voor de hulde zijn vader
gebracht.
De plechtigheid werd besloten met het zin*
gen door het Mannenkoor van het Limburg*
sche volkslied.
LIJK IN DEN KLOPPERSINGEL
GEVONDEN.
Hedenmorgen zeven uur zag een burger in
het water van den Kloppersingel drijvende
het lijk van een man, die een wond aan het
hoofd had. De burger waarschuwde de poli
tie, die het lijk naar het Sint Elisabeths Gast
huis overbracht. De politie stelt naar de
identiteit van den di enkeling en naar de oor
zaak van dit verdrinkingsgeval een onder
zoek in.
Nader vernemen wij, dat uit het onderzoek
der politie gebleken is, dat hier geep mis
drijf in het spel is geweest. Hetlijk is van
een 80-jarig man, die hier ter stede woon
de. De wonde aan het hoofd is afkomstig
van een val op een boomstam die in het
water lag.
VIJF ARBEIDERS OMGEKOMEN.
BIJ EEN GASONTPLOFFING.
ROME. 11 Juni (V.D.) Te Avellino vond
bij den bouw van een tunnel voor den aan
leg van een waterleiding een gasontploffing
plaats, waardoor 5 arbeiders werden gedood
en 7 zwaar gewond.
Van de gewonden verkeeren eenige nog in
levensgevaar.
FELLE BRAND TE HELMOND.
SCHADE VAN ƒ20.000.—.
Dinsdagavond te ongeveer acht uur brak te
Helmond een felle brand uit in een der
lompenpakhuizen van den heer De V. aan
den' Mierlooscheweg. Het uit gegalvaniseerd
ijzer opgetrokken gebouw was in een oogwenk
een groote vuurzee en wolken zwarte rook
dreven over de stad. De brandweer was met
twee autotracties ter plaatse en moest meer
dan 1000 M. slang uitleggen om den vuur
haard te kunnen bereiken. Het pakhuis is
achter een aantal huizen gelegen, zoodat
overslaan van den brand moes:- worden voor
komen. Van den inhoud was niets meer te
redden, zoodat alles een prooi der vlammen
werd. Duizenden kilo's poetskatoen en een
groot aantal oude autobanden gingen ver
loren. Een duizendkoppige menigte nieuws
gierigen sloeg het blusscliingswerk gade. Te
half negen stortte het gebouw in, wat een
ware vonkenregen tengevolge had. Te tien
uur was de brand nog niet gebluscht. Ge.
vaar voor uitbreiding bestaat cr niet. De
schade wordt door de betrokkenen op
f 20.000 geraamd. Verzekering dekt haar
slechts gedeeltelijk.
HET VEER TE NIJMEGEN.
HONDERDVIJFTIG AUTO'S PER UUR.
De Tel. verneemt uit Nijmegen:
De buitengewone Pinksterdrukte van dit
jaar is ook aan het Nijmeegsche overzetveer
over de Waal duidelijk merkbaar geweest;.
Op de beide Pinksterdagen werden hier
overgezet 27524 personen, 6516 rijwielen,
2943 auto's, 744 motorrijtuigen en 82 motor
rijwielen met zijspan. Aan den Nijmeeg-
sehen oever was naast de bestaande nog een
tweede aanlegsteiger gemaakt, zoodat hier
twee ponten tegelijk konden laden en los
sen. Er werd met drie ponten gevaren. Per
uur werden ongeveer 150 auto's overgezet.
De wachttijd bedroeg op de drukste oogen-
blikken ongeveer drie kwartier. (Het vorig
jaar meermalen van twee tot drie uren).
Er viel dit jaar dus een belangrijke verbe
tering te constateeren. Dit blijkt ook uit
het feit, dat om halfnegen Maandagavond
de toestand weer normaal was, d. w. z. dat
niet meer gewacht behoefde te worden.
Vorig jaar was dit eerst om twaalf uur het
geval. De file van wachtende auto's reikte
somtijds van den aanlegsteiger tot bij. den
Kronenburgersingel ter hoogte van de Stiel
tjesstraat en had een lengte van bijkans
1500 Meter. Het aantal wachtende auto's
naderde bij wijlen de 200.
STEUN GEVRAAGD.
VOOR DE KLEINE BOEREN.
Het Tweede-Kamerlid de heer De Visser
heeft den minister van Binnenl. Zaken en
Landbouw de volgende vragen gestold:
Is de minister bereid, in verband met den
noodtoestand, waarin ton gevolge van de
agararische crisis de kleine boeren op dit
moment verkeeren, de noodige maatregelen
te nemen, waardoor voor deze categorie van
de bevolking geen faillissementen kunnen
worden uitgesproken en geen executies wor
den ten uitvoer gelegd?
Is de minister tevens bereid, ten spoedig
ste de noodige maatregelen te nemen, waar
door aan de kleine boeren, voor zooveel hun
zuiver inkomen tot beneden de 1500 per
jaar is gedaald, een wekelijksche crisissteun
wordt verleend?
Een historische dag voor Roemenië! Op Pinkster-Zondag icerd prins Carol uitgeroe
pen tot koning Carol II. Vandaag reeds kunnen wij van de\e plechtigheid een foto
neven* Onder groot enthousiasme van de aanwezigen hield Carol zijn eerste konink-
Hjke rede,
C. M. van Hille-Gaerthé
Misschieji zijn het niet eens de groote
problemen, die het ons zoo zioaar maken in
den omgang met kinderen. Misschien is dit
het moeilijke in de verhouding van mensch
tot kind, dat toij volwassenen de
waarde van „belangrijk" en onbelangrijk
zoo anders bepalen dan de kinderen doen.
HAARLEM, 11 Juni.
CAROL.
Ik herinner mij een versje
Uit mijn jeugd (al lang gelee):
Caroiientje ging uit wandelen
En zij nam haar zusje mee.
Carol ging ook aan een wandel
Net als Lientje in het lied
En ook hij ging met gezelschap
Maar zijn zusje was het niet.
En nadat hij was gevlogen
Keerde hij niet meer zoo vlug
Tot een halve week geleden,
Vloog hij letterlijk terug.
Daar weerklonken de fanfares,
Toen hij veilig was gedaald
Als de goede prins uit 't sprookje
Werd hij juichend ingehaald,
Met de hulde aan den drager
Van de dynastie betoond,
Werd hij in een handomdraaien
Met de vorstenkroon beloond.
Carol (Karei) is de Tweede.
En voo'- hem gelukkig maar,
Want war.neer hij Karei I was.
Was hij immers de sigaar.
't Kan"ons onverschillig laten
Hoe Roemenië zich redt,
Wie zijn eigen bed gespreid heeft,
Moc-t ook liggen op dat bed.
Maar ten aanzien van dien Karei
Past een ander woord niet sterk
Hij die immers niet gewerkt heeft
Krijgt nu toch cc kroon op 't werk.
DE VERBREEDING VAN DE
PIJLSLAAN.
DE WERKZAAMHEDEN BEGONNEN.
Tot groote vreugde van allen, die aan den
Westkant van de spoorbaan wonen, is men
Dinsdag met de werkzaamheden tot verbree
ding van de Pijlslaan (die verband houden
met de verhooging van de spoorbaan) begon
nen. Daartoe worden de boomen aan de
Noordzijde gerooid. Hierdoor zal weliswaar
het landelijk karakter van deze mooie laan
verdwijnen, maar de huidige toestand kon
met het toenemend verkeer toch niet langer
bestendigd blijven.
DE KINDERVERLAMMING
TE GOUDA.
GEEN NIEUWE STERFGEVALLEN.
Naar de Tel. uit Gouda verneemt, heeft
de poliomyelitis aldaar geen nieuwe slacht
offers gemaakt.
De toestand van de lijders die verpleegd
worden is bevredigend, er deed zich geen
nieuw sterfgeval voor. Voor het verder ver
loop der verraderlijke ziekte is men thans
eenigszins optimistisch gestemd.
Van een drietal personen die vroeger aan
kinderverlamming hebben geleden heeft
men bloed afgetapt en daarvan een serum
bereid, waarmede de thans opgenomen
patiënten zijn ingespoten. De resultaten van
deze methode zijn niet onbevredigend te
noemen.
Het Hbld. meldt nog:
Te Oudewetering doet zich in twee ge
zinnen een geval van kinderverlamming voor.
STOOMTRAWLERS TER
HARINGVISSCHERIJ.
GOEDKÓOPE MAATJESHARING.
Naar onze correspondent te IJmuiden ver
neemt zullen in verband met de resultaten
der Noordzeevisscherij, die nog steeds verre
van gunstig zijn, vier stoomtrawlers van de
VJ3.M. naar do haringvisscherij worden uit
gezonden. Deze trawlers zullen niet met de
drijfnetten, maar met- den trawl visschen. De
bedoeling is om de haring te zouten, waar
voor de schepen met een versterkte beman
ning zullen vertrekken.
Dinsdag zijn de eerste haringschepen te
IJmuiden aangekomen, namelijk twee stoom
trawlers van de VE.M. Hoewel ze een groote
vangst hadden, waren de besommingen we
gens de lage prijzen niet gunstig. De maat
jesharing bracht gemiddeld slechts f 6.50 per
kantje op, dat is ongeveer een cent per stuk.
GECOSTOIEERDE OPTOCHT LEIDSCHE
STUDENTEN.
Op Woensdag 25 Juni zal de jaarlljksche
gecostumeerdc- optocht van studenten te Lei
den weer plaats hebben. Hiervoor heeft de
politie weer de gebruikelijke bijzondere maat
regelen voor het verkeer getroffen.
Onderwijzers-salarissen.
Wij plaatsen vandaag een ingezonden stuk
van het afdeelingsbestuur van den Bond van
Nederlandsche Onderwijzers, waarin wordt
betoogd dat het dreigende tekort aan man
nelijke leerkrachten bij het lager onderwijs
een direct gevolg is van de onvoldoende sa-
larieering. Het bestuur geeft voorbeelden en
vergelijkingen ten beste, die inderdaad als
sterke argumenten kunnen gelden. Het wijst
erop dat te Harlingen ,na twee oproepingen
in een bestaande vacature, zich geen enkele
sollicitant aanmeldde met het gevolg dat r.u
dagelijks twee klassen van de betrokken
school naar huis worden gezonden, en dut
te Zuilen (een flinke plaats in de onmiddel
lijke nabijheid van het, voor verdere studie
toch zoo veelvuldig gelegenheid biedende.
Utrecht) er zich maar twee aanboden.
De aanvangsjaarwedde van een 21-jarlgen
onderwijzer is 1350, verminderd met 8 12
pensioens-premie en 3rf voor het niet ge
huwd zijn in een le klasse gemeente als
Haarlem. Voor de 2e en 3e klasse, gaat er nog
resp. 4 en 8af. Eerst op dertigjarigen leer
tijd schiet de onderwijzer de laagste cate
gorie ongeschoolde gemeentewerklieden in
salaris voorbij.
Dit zijn enkele punten uit het ingezonden
stuk, waarin het bestuur verklaart: „we
weten het allemaal, de ooi-zaak (van het
dreigende tekort aan mannelijke leerkrach
ten) „is de absoluut onvoldoende salariëe-
ring."
Inderdaad geloof lk wel dat wij allemaal
weten en erkennen, dat de salarieering te
laag is. Tenminste: iedereen geeft het toe.
als hij er eens grondig over nadenkt. „Gron
dig" wil zeggen: verder dan de overweging,
dat een onderwijzer iemand is die maar vijf
uur per dag (in de school) werkt, en verder
dan de materieele belangen van den onder
wijzer zelf. Het is nu eenmaal een feit. dat
de mensch zich niet gauw warm maakt voor
de materieele belangen van anderen, zoo
lang die niet direct in nood verkeeren. Maar
wie verder nadenkt komt tot de onweerleg
bare zekerheid, dat wij bij behoorlijke sala
rieering van de onderwijzers allen belang
hebben, en dat dit dreigende tekort, aan
onderwijskrachten een zaak is, die ons allen
aangaat.
Te lage salarieering bet eekent op den duur
altijd: vermindering van de animo, van den
arbeidslust. bij de betrokkenen. Tekort aan
onderwijskrachten bet eekent op den duur
onvermijdelijk: vermindering van het peil.
Niet alleen het examen-peil. maar ook het
intellectueele. het paedagogische en het be
schavingspeil- Men moet wel minder nauw
gaan kijken bij examens en sollicitaties, om
een voldoend aantal menschen te krijgen.
Niemand kan daar onverschillig tegenover
staan. Niemand kan. als hij maar een klein
beetje maatschappelijk denkt, onverschillig
zijn omtrent de opvoeding van het nieuwe
geslacht. En wie zelf vader of moeder is. kan
onmogelijk onbezorgd staan tegenover zulke
feiten.
Tenslotte weten wij allemaal heel goed.
dat wij van den onderwijzer van onze kinde
ren heel wat meer venvachten dan vijf uur
plichtmatigen schoolarbeid per dag, waarbij
hij.een leerprogramma systematisch afwerkt.
Wij verwachten dat hij opvoeder is. en een
man van beschaving en eruditie, die verder
kijkt en meer weet dan hetgeen hij zich voor
zijn examens in het hoofd heeft moeten
pompen. Wij verwachten dat hij zijn taak
met 'enthousiasme vervult, en belang stelt in
aan zijn hoede toevertrouwde kinderen. Wij
verwachten dat hij niet als een machine
cijfers uitdeelt, en loftuitingen, en straf,
maar dat hij de kinderziel begrijpt en met dc
karakter-eigenaardigheden van al die kleine
menschen rekening houdt, dat hij ze in de
goede richting poogt te leiden, dat hij ein
deloos geduld heeft met lastige Jongens en
meisjes, dat hij „gecompliceerde naturen" als
zoodanig erkent, en er zich liefst in ver
diept om eruit wijs te worden. Ouders wier
kinderen van nature gemakkelijk in het
kader van de school werken, om
dat zij toevallig den aanleg en lust voor het
normale leersysteem hebben, zoodat hun
rapporten uit zevens, achten en negens be
staan. zijn gauw met het onderwijs tevre
den. Maar de rapporten van zevens, achten
en negens vormen een kleine minderheid.
De meerderheid eischt veel meer zorg. tact
en begrijpen. Er wordt van een onderwijzer
inderdaad heel veel gevergd. Als ik nu bij
voorbeeld in „Haarlem's Onderwijs" een ar
tikel lees onder den titel „De school en de
Volkenbond" met instemming overgenomen
uit een Leidsch onderwijsblaadje, waarin
op Amerikaansch voorbeeld betoogd wordt,
dat de onderwijzers de oorlogspropaganda
met v red esp r opa g a n 5 a op school moeten be
antwoorden. en de kinderen opvoeden in de
Volkenbondsgedachtedan juich ik dit
van harte toe, maar besef meteen dat het
een moeilijke taak is. Men kan gemakke
lijker een rijtje jaartallen van EngeLschc
oorlogen etcetera in de hoofden van kinde
ren pompen dan „den Volkenbond tot een
brok leven voor hen maken". Men kan ze
heel wat gemakkelijk?r het aardige verhaal
tje van Hugo de Groot's ontsnapping uit
Loeveslein, per boekenkist doen onthouden
dan hun de wereldhistorische beteekenLs van
de fieuur Hugo de Groot duidelijk maken
(dit vergelijkend voorbeeljl noemt het ar
tikel zelf als een wenschelijkheid). Om zulk
werk, dat van de grootste waarde voor de
toekomst is, goed te doen, heeft men menschen
noodig die niet of alleen bij toevallige, ge
lukkige uitzondering te krijgen zijn teeen
een salaris, dat achterblijft bij de loonen
van ae laagste klasse ongeschoolde gemeen-
t ewerklleden.
Want er zijn voor hen veel lucratiever
mogelijkheden.
Het lager onderwijs begint als carrière
leelijk in een hoekje te raken, en het is
Jieusch geen phrase als men zegt, dat dit
Het Belangrijkste.
Carol II aan het werk.
(2e blad, le pag.)
De houding van de liberale partij in Roe
menië
(2de blad, le pag.)
Raadsvergadering in Velseti.
(3e blad, 2e pag.)
De regenpxaker heeft loaarschijnlijk succes
gehad.
(le blad, 2e pag.)
Felle brand te Helmond.
(le blad. le pag.)
ARTIKELEN ent.
R. P.: Onderivijzcrs-salarissen.
(le blad, le pag.)
C. G.—v. d. W..' Een Brief uit Britsch-Indië:
Benares.
(2e blad, le pag.)
Zandvoortsche Causerie.
(3e blad, 3e pag.)
Mollerus: Organisatie van den verkoop.
(2e blad, 2e pag.)
(Voor de laatste berichten zie men de 2e
pagina van het Eerste Blad.)
een bedreiging is van belangen, die ons allen
na aan het hart liggen.
Nooit heeft het onderwijs in ons land zoo
veel geld gekost en is het tevens zoo alge
meen gecritiscerd als tegenwoordig. Er was
een tijd, waarin in ons land vrijwel algemeen
de overtuiging heerschte, dat wij oen dei-
eerste landen der wereld op onderwijsgebied
waren. Wat is er van die overtuiging over*
gebleven? Misschien hebben wij nu. in ver.
houding, de meeste scholen van alle landen.
Maar wie geloof: nog dat wij het be.ste on-
derwijs hebben? Criiiek van alle kanten, In
alle toonaarden, en zonder ophouden.
Toch ligt de schuld niet bij de leerkrach
ten, waaronder er trouwens zeer veel goede
zijn. Veeleer geeft te denken, wat. wij onlangs
nog in een uitvoerige statistische beschouwing
publiceerden, dat het nationaal vermogen in
de laatste jaren zeer sterk is gestegen en
het gemiddeld verdiend inkomen gedaald. Dat
is een verschijnsel van onevenwichtigheid en
in dat verschijnsel spelen de te lage onder
wijzers-salarissen zeker een belangrijke rol.
Tot de belangrijkste levenskwesties van
een natie behoort de goede qualiteit van on
derwijs en opvoeding, behoort dus de zeker
heid, dat daarmede de menschen belast blij
ven die er door hun gaven hun roeping, het
eerst en het best voor zijn aangewezen. Dat
zijn dan ook de menschen die beseffen dat
hun vak niet stilstaat en vastgroeit in een
bepaalden vorm. maar zich steeds wijzigt en
verder zoekt en zich moet aanpassen aan de
evolutie der tijden dat van hen inzicht en
vooral liefde tot hun mooi beroep worden ge
vraagd. Of zij daarvoor vijf of acht uur per
dag op school moeten zijn cn hoe lang of
kort hun vacanties zijn, heeft er naar mijn
begrip totaal niets mee te maken. Men be
hoort hen te salarieeren naarmate van hun
positie en verantwoordelijkheid ir. de maat
schappij. Doet men dat niet welnu, dan
krijgt men hen eenvoudig op den duur niet
meer.
Waarvan thans de symptomen onrustba
rend duidelijk worden.
R. P.
STOOMSCHIP AANGEVAREN.
TENGEVOLGE VAN DEN MIST.
BOSTON. 11 Juni (N. T A l Het 5600
ton metende stoomschip ..Fairfax"" is. waar
schijnlijk ten gevolge van een dichten mist
met een ander schip in botsing gekomen-
De 71 passagiers van de ..Fairfax" werden
gered; 8 hunner liepen verwondingen op.
De „Fairfax" is zwaar beschadigd.
Nader wordt nog uit Boston gemeld:
Omtrent de botsing tusschen het stoom
schip Fairfax en het petroleumtznkschip na
bij Seituato kan nog gemeld worden, dat'de
bemanning van het laatste schip verdronken
is. Onmiddellijk na de botsing geraakte het
tankschip in brand en de vlammen tastte
ook het stoomschip Fairfax aan, waardoor
verscheidene passagiers cn eenige leden der
bemanning ernstige brandwonden hebben
opgeloopen.
Zeve npassagiers van de Fairfax cn 11 ma
trozen worden nog vermist en men vreest
dat zij om het leven gekomen zijn.
Verscheidene passagiers van de Fairfax,
waarbij vrouwen en één officier, sprongen
met brandende kleeren overboord in zee,
doch daar de petroleum, die op de golven
dreef eveneens in brand geraakt was. von
den zij onder het slaken van hartverscheu
rende kreten den vreeseiyken dood.
Een ooggetuige verhaalt dat hij op de
commandobrug stond, toen de botsing olaats
vond. Hij zag een brandenden petroleum-
straal neerkomen op een tiental presor.en.
die in zee stortten.
De naam van het petroleumschip is onbe
kend. doch men gelooft dat het een Ameri
kaansch schip is.
Het tankschip had waarschijnlijk een ze
vental passagiers aan, boord.
