9
SC'HLES/EN
ARNHEM en APELDOORN
De mijnramp in Silezië.
De laatste berichten.
Het woord is aan Het Belangrijkste
LOOPT U MOEILIJK?
J r"*°
48e Jaargang No. 14431
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdageri
Vrijdag 11 Juli 1930
HAARLEM S DAGBLAD
PIRECTEUR: P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27*4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) f 3.57*4. Franco per post door Nederland 1 3.87*4. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 10-57*4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN1-^5 regel, 11.75. elke regel meer /(X35. Reclame#
ƒ0.60 per regel Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels f 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 1—4 reg. ƒ0.25, elke regel meer ƒ0.10, nitsl. a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wgsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100..
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
ONZE GRATIS ONGEVALLEN
VERZEKERING 'VOOR
WEEK-ABONNéS,
Heden keerden wij een bedrag van
HONDERD GULDEN
fait aan onzen abonné den heer
J. WALTERS, Teslastraat 41, te Haarleni,
Jwegens een hem overkomen ongeval (armbreuk).
DE ADMINISTRATIE.
DE MINISTERRAAD TELE
GRAFISCH BIJEENGEROEPEN?
DOOR DE KONINGIN IN NOORWEGEN.
Naar het Hbld. verneemt, is tegen heden
namiddag de ministerraad in buitengewone
zitting bijeen geroepen op telegrafisch, ver
zoek van de koningin, die naar men weet
met prinses Juliana op dit oogenblök in
Noorwegen verblijft.
De minister van Buitenlandsdhe Zaken jhr.
mr. F. Beelaerts van Blokland, zal deze zitting
niet kunnen bijwonen, omdat hij de vorige
week naar het buitenland ia, vertrokken; naar
het Hbld. zeker meent te weten toeft de mi=
nister thans in Scandinavië.
Ook de vice-president van den Raad van
State, mr. dr. F. A. C. graaf van Lijnden van
Sandenburg is, vrij onverwacht, naar het
buitenland vertrokken. Naar het blad ter oore
kwam bevindt ook hij zich waarschijnlijk in
Scandinavië,
HET BERICHT VAN ALLEN GROND
ONTBLOOT.
Het Ned. Corr. Bureau te 's Gravenhage
Jetet ons;
Van meestbevoegde zijde Vernemen wij,
Hat het bericht als zou tegen hedenmiddag
de Ministerraad in buitengewone zitting bij
eengeroepen zijn op telegrafisch verzoek van
de Koningin, van allen grond ontbloot is.
Of het al of niet juist te, dat minister
Beelaerts van Blokland en de vice-president
van den Raad van State in Scandinavië ver
toeven kon ons niet worden meegedeeld.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
Zondag en Donderdag a.s. per luxe
touring-car naar
Prijs f 6 per persoon
GARAGE BOUCKAERT
Rozenstraat 9 Tel. 14903
nj/e haren niet veroen!
c pigmonl.vormtng «n «helling n.e—
oenieL Daarom lieï eenvoudigate ee
lel Mi«kl»u.-en uiigoslolent Uitstekend
roan Fl I 3.86. Prosoel<w> graba.
jSj
5.
2
Naar alle waarschijnlijkheid 162 dooden.
koop dan een paar steunschoenen bi*
PRESBURG, Gr. Houts raat 88, Haarlem
en 't leed is geleden!
In den loop van den Donderdagmiddag is
men er in geslaagd nog elf lijken van mijn
werkers te bergen.
Naar thans is komen vast te staan, heb
ben zich bij het uitstroomen van het kool
zuurgas niet 193, doch 211 mijnwerkers in de
schacht bevonden. Het totaal aantal der lij
ken, dat geborgen is, bedraagt 92, dat der
nog ingesloten werklieden 70. Er zijn dus
naar alle waarschijnlijkheid 162 slachtoffers!
In den loop van den middag is men er
eindelijk in geslaagd een deur te openen,
waarachter 5 dooden gevonden werden. Bij
een nieuwe poging konden nog 6 dooden ge
vonden worden. Hoewel er reeds eenige vor
deringen gemaakt zijn, kan men voor het
oogenblik met het oog op het mijngas, dat
nog steeds uitstroomt, niet verder naar bin
nen dringen. Van belang is het bericht van
officieele zijde waarin wordt medegedeeld,
dat het nog niet absoluut vast staat, dat de
in de Kurtschacht ingesloten mijnwerkers
verloren zijn. Er bestaat nog een geringe
hoop, dat de ingeslotenen gered zullen kun
nen worden.
In de officieele verklaring wordt verder
gezegd, dat het ongeluk een zeer bijzonder
geval was. In geheel Duitschland bestaan
slechts vier mijnen, waarin koolzuurgas voor
komt. Men had als zeker aangenomen, dat
door de getroffen veiligheidsmaatregelen alle
gevaar voorkomen zou zijn.
In de Wenzelaus-mijn zijn gedurende het
jaar 1929 35 maal koolzuurgasuitbarstingen
voorgekomen, zonder dat zich daarbij ooit
eenig ongeval heeft voorgedaan.
Volgens mededeeling van den directeur van
het ziekenhuis te Neurode is de toestand van
alle daar opgenomen 49 geredden naar om
standigheden redelijk. De directeur-genees
heer hoopt dat het gelukken zal wanneer
zich geen complicaties voordoen, alle 49
verpleegden in het leven te behouden. Tot
de zieken zelf wordt voorloopig nog niemand
toegelaten. Velen hunner lijden nog aan he
vige benauwdheid. Tot mededeelingen zijn
de meesten trouwens ook nog niet in staat.
Eén der geredde mijnwerkers, met wien een
journalist even een onderhoud had, kon ten
slotte weinig bijzonderheden mededeelen.
„Het kwam alles zoo plotseling", vertelde hij.
„Een kameraad, die naast mij werkt, vroeg
mij: „Krijg jij het ook benauwd?" En op het
zelfde oogenblik zakte hij in elkaar. „Ik
voelde ook plotseling iets op mijn borst
drukken, en vóór ik verder kon denken, ver
loor ik het bewustzijn".
Hieruit blijkt dat het gas zich met groote
snelheid verspreid heeft. In de meeste an
dere gevallen kunnen de mijnwerkers, wan
neer zij de aanwezigheid van het giftige
koolmonoxyd merken, nog naar een hooger
gelegen gedeelte vluchten, omdat het zware
gas dicht boven den grond blijft hangen. De
opzwellingen bij een aantal der gevonden
lijken moeten dan ook een andere oorzaak
hebben. De meeste slachtoffers werden door
het gas volkomen verrast en moeten door
plotseling gebrek aan lucht een zeer snellen
dood zijn gestorven. In het algemeen toon
den de gezichten der geborgen slachtoffers
geen teekenen van angst of schrik.
In het ziekenhuis spelen zich hartver
scheurende tooneelen af. De lijsten met na
men van dooden en gewonden worden daar
bekend gemaakt en zijn op mededeelingsbor-
den opgehangen. De familieleden der mijn
werkers staan in dichte drommen er om
heen. Soms komen er nieuwe menschen bij,
moeders en dochters, in wier blikken nog de
hoop leeft, dat hun man, hun vader, hun
zoon er niet bij is. Angstig dwalen hun blik
ken over de lijsten, tot plotseling een kreet
van wanhoop getuigt, dat ook de geliefde
naam er bij is. Er komt geen einde aan de
jammer en ellende.
Degenen, wier familieleden nog in de mijn
zijn opgesloten, verkeeren in groote span
ning.
Verklaring der directie.
NEURODE, 10 Juli (VD.) De directie
van den Wenzeslaus-mijn geeft thans defini
tieve getallen. Volgens deze laatste opgaven
werken in de heele schacht 224 man.
Niet in gevaar hebben hiervan 14 man ver
keerd, zoodat in totaal 210 man in het ge
vaarlijke gebied aan het werk waren Hier
van zijn 10 man levend gered, die zich on
middellijk huiswaarts konden begeven. 49
mannen zijn gewond naar het ziekenhuis
overgebracht, zoodat in totaal 59 man gered
werden. 151 mijnwerkers zouden volgens
deze opgaven zijn omgekomen.
Tegen 20 uur is weer een reddings afdee-
ling van 20 man de schacht binnengegaan;
daar de gassen thans niet meer uitstroomen,
konden zij zonder gasmasker gaan. Het op-
ruimingswerk blijkt zeer moeilijk te zijn.
De berging
NEURODE, 10 Juli (VD. Nadat de lij
ken der slachtoffers van het mijnongeluk
door het parket worden vrijgegeven, zal Za
terdagmorgen in een der gebouwen van de
Moeltke een rouwdienst plaats hebben voor
de achtergeblevene:'
De opruimingswerkzaamheden maken
thans goeden voortgang en men hoopt nog
in den loop van den avond tot 11 uur de laat
ste dooden te kunnen bergen.
De nog niet geborgen mijnwerkers zijn
met een dichte, bijna anderhalve meter
hoogen koolstoflaag bedekt.
Een der 49 geredde mijnwerkers, die zich in
het ziekenhuis bevindt, een zekere Franke,
die slechts licht gewond was, was eveneens
in de schacht waar het noodlottige ongeluk
heeft plaats gehad. Hij is degene die alarm
geslagen heeft toen hij de ontploffing
hoorde.
Voorstel der regeerings-
partijen.
BERLIJN, 10 Juli (VJ>.) De regeerlngs-
partijen hebben in den Rijksdag het vol
gende voorstel ingediend:
Naar aanleiding van de mijnramp in de
Wenzelaus-mijn bij Haudorf verzoeken wij de
regeering:
lo. met den grootst mogelijken spoed de
oorzaak van het ongeluk vast te stellen;
2o. alle gewenschte maatregelen te nemen
om rampen van dezen aard te voorkomen;
3o. voor voldoende ondersteuning der ach
tergebleven betrekkingen der slachtoffers
zorg te dragen.
In den Rijksdag-
BERLIJN, 10 Juli (V.D.) In de heden
middag gehouden zitting van den Rijks
dag herdacht de voorzitter Löbe in een rede
de noodlottige ramp van Hausdorf. Hij wees
op de absolute noodzakelijkheid een minu
tieus onderzoek naar de oorzaak in te stellen.
Hij herdacht de slachtoffers en gaf de ver-
Andrê Gide
Het -publiek toil tegenwoordig niet meer,
dat de schrijver onpartijdig is. Men wil juist,
dat h\j in den loop van zijn werk partij gaat
kiezen, dat hij ronduit verklaart, dat h{j voor
Alceste of voor Philinte is, voor Hamlet of
voor Ophelia, voor Faust of voor Gretchen.
SILEZIë.
Honderdzestig arme zwoegers
Van wie geen de zon meer zag,
Omgekomen in het duister
Op een lichten zomerdag.
Wroetend in de aarde diepte
Honderdzestig in getal,
Toen de catastrofe uitbrak
Opgesloten in een val.
Zonder kans om te ontvluchten
Uit het zelfgegraven graf,
Sneed de dood die broze levens
Op het onverwachtste af.
't Zelfde zuurstof dat het leven,
Zuinig toegediend, ons geeft,
Is het gas dat, overdadig,
't Leven ginds genomen heeft.
Er is weer een slag verloren
In den oorlog met den dood
Weer een stadje is gedompeld
In den diepsten rouw en nood.
Daar de maaier met zijn werktuig
Die van tijd tot tijd verschijnt
Op de menschenleven-veiling
Weer een groep heeft afgemijnd.
P. GASUS.
zekering dat dezen uit openbare middelenon
dersteuning ten deel moet val1 en.
Dienaangaande zijn reeds door de sociaal
democraten .en communisten voorstellen ge
daan, die Vrijdag op de agenda zullen worden
geplaatst.
Het Huis hoorde Löbe's rede staande aan.
De Rijksregeering en de Pruisische regee
ring hebben tegenover de mijndirectie en
den Bedrijfsraad uiting gegeven aan hun
deelneming met de ramp, die de mijn en de
daarin werkzame mijnwerkers getroffen
heeft. Rijkspresident Von Hindenburg heeft
voor de slachtoffers en hun nabestaanden
een bedrag van 10.000 Mark geschonken, de
Pruisische regeering heeft een bedrag van
100.000 Mark beschikbaar gesteld.
De organisatie van de reddingsafdeelineen
in het district Waldenburg is pas vorig jaar
verbeterd.
Er is een afdeeling die met speciale auto's
is uitgerust. Men beschouwt deze organi
satie als bijzonder goed. Op een telefonisch
alarm rukt niet alleen de reddingsafdeeling
van de betreffende mijn uit, maar ook die
van de dichtsbijgelegen mijn. Ook bij deWen-
zelausmijn is dat het geval geweest. Er ston
den veel meer reddingsmanschappen bo
ven den grond gereed, dan onder den grond
gebruikt konden worden.
Deze dagen zal besloten worden of 't be
drijf tijdelijk gestaakt zal worden. De moei
lijkheid is echter, dat wanneer ook het werk
in de andere schachten van dit district
wordt gestaakt, er geen mogelijkheid is de
daardoor vrijkomende arbeiders in andere
mijnen aan werk te helpen.
De werkloosheid is direct de oorzaak van
het feit, dat de mijn nog niet buiten gebruik
is gesteld.
Er werden slechts magere kolen uitge
haald, alleen geschikt voor speciale bedrij
ven.
In den loop van den middag werd de lucht
in de Kurtschacht iets zuiverder. Twee red
dingstroepen konden zoo ver vooruit komen,
dat ze dooden konden waarnemen. Het werk
met de zuurstof toestellen is echter zoo in
spannend, dat men niet voldoende kracht
had om de slachtoffers te bergen. Daar ook
aangenomen wordt, dat verscheidene dooden
onder 't puin liggen, is nog niet te voorzien,
wanneer men met de berging gereed kan
komen.
Uit Charlottenbrunn zijn nieuwe redding3-
colonne's ter aflossing aangekomen.
Men heeft in den loop van den middag in
de Kurtschacht een 11-tal lijken kunnen ber
gen.
De vreesélijke mijnramp in Silezië.
(Ie blad, le pag.X
Een bericht en een tegenspraak. De minister-
raad zou voor een bijzondere zitting b{j-
eengeroepen zijn.
(le blad, le pag.X
Raadsvergadering in Heemstede.
(4e blad. 2e pag.X
Het 75-jarig bestaan der gemeente Haarlem
mermeer.
(4e blad 2e pag.X
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Verantwoordelijkheid.
(le blad le pag.X
Lord Rothermere: De belangrijkheid van het
Engelsche bestuur in Britsch-Indië.
(3e blad, 2e pag.)
Dr. E. r. Raalte: Herziening van de arbeids-
methode der internationale Arbeidsorga
nisatie gewenscht.
(2e blad le pag.X
Van een bijzonderen medewerker: Het on
derwijzerstekort en de middelen ter be
strijding.
(2e blad 2e pag.)
HAARLEM,
Juli.
Verantwoordelijkheid
Het bewind der laatste Jaren in Dultsch-
land, dat al zoo vele blijken heeft gegeven
van groote organisatorische gebreken, van
corruptie op groote schaal en tekortkomingen
van allerlei aard, schijnt ook de ontzettende
mijhramp in Silezië op z(jn rekening te zullen
krijgen. Diverse berichten geven althans aan
leiding tot deze veronderstelling. Het blijkt nu
dat 162 arbeiders, meer dan driekwart van
het geheele personeel dat in de Wenzeslaus-
mijn werkte, zijn omgekomen tengevolge van
het doorbreken van een „koolzuurhaard",
dat slechts in vier Duitsche mijnen dergelijke
koolzuur-doorbraken voorkomen, dat in de
Wenzeslaus mijn al vele malen kleinere uit
barstingen van het gas hadden plaats gehad,
en dat daarbij in vorige Jaren al een aantal
personen om het leven kwam. Daarbij is ook
bericht, dat dit een arme mijn is in een arm
district, en dat de bestaande groote werk
loosheid ertoe bijgedragen heeft dat men
haar in bedrijf heeft gehouden. Het een
voudigste in zoo'n geval is, maar meteen
te veronderstellen dat het de schuld van
de directie is, maar deze veronderstelling
schijnt in dit geval wel heel weinig grond te
hebben, want bij een der ongelukken in 1928
kwam ook de zoon van den directeur om het
leven. Uit dat feit zou men dus veeleer af
moeten leiden, dat dwang van hoogerhand
is uitgeoefend om de-mijn te explolteeren.
Dat een district arm ls, en dat er werk
loosheid heerscht, kan toch zeker geen re
den zijn om een dergelijke hel in bedrijf te
houden. Volgens den Berlijnschen correspon
dent van de Tel. „had men al lang overwo
gen om de Wenzeslaus-mijn op te geven,
maar daar er in het district Waldenburg
bijna geen gelegenheid is om werk te vinden,
had de Pruisische regeering erop aange
drongen den mijnarbeid voort te zetten. De
magere kolen, die er gedolven worden, kon
den alleen voor de electric Itelts-bcdr ij ven
worden gebruikt. De mijnwerkers in het
district worden lager betaald dan in do
meeste overige Duitsche mijnbouwdistrictcn,
omdat anders geen loonende exploitatie mo
gelijk is".
Dit zijn sombere toestanden, gevolg van
verwrongen redeneeringen. Wie durft zooieta
op zijn verantwoording nemen? De mentali
teit van den werkgever, of den overheidsper
soon, of van beiden in samenwerking, die dit
doen, laat zich moeilijk indenken. Als de fei
ten inderdaad zoo zijn als de berichten ze
thans voorstellen, zal men de betrokken
autoriteiten ter verantwoording moeten roe
pen voor zulk schandelijk roekeloos bedrijf.
Dan zal er wellicht nog meer te saneeren
Bres/au
Jauer ^Jcanth
cStriegau
7gf oZobten Oh/au
Uildinbg. ifSchneidnitz
Ktünsferberg
-1 °NeurodeJrankenstun
o r*—. b/eisse
1 O/afz C r*»v
L
Het kolengebied Wenzeslaus, bij HausdorfU
In de
waar het verschrikkelijke drama zich afspe elde. Ih het midden een kaartje 'van het gebied.
gasmaskers voorziene reddingsploeg.
Kurt-Schacht kwamen dé slachtoffers 'om het leven. Rechts, een met,
