Het woord ïs aam
48e Jaargang No. 14436
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 17 Juli 1930
HAARLEM S DAGBLAD
Directie P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM»
ABONNEMENTEN: per week f 03714, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.5754. Franco per post door Nederland 3.8754. Losse nummers
0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-5754, franco per post
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN: 15 regels ƒ1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. ƒ0.25. elke regel meer ƒ0.10. uitsl. a contant-
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
TWEE PREDIKANTEN ERNSTIG
GEWOND.
AUTO-ONGELUK TE VEENENDAAL.
Ongeveer vijf uur Woensdagmiddag kwamen
de beide predikanten ds. Jongebreur en ds.
Snoek, beiden uit Veenendaal, terug van het
Zendingsfeest te Rijsenbuug. Tusschen Doorn
en Driebergen op den Rijksstraatweg nabij de
garage De Bruin moest de chauffeur uitwijken
voor een tourwagen. De wagen, een spiksplin-
•ter nieuwe Cadillac, slipte in de tramrails
waartusschen daar ter plaatse geen bestrating
is. De auto werd eerst tegen een boom aan
de eene zijde van den weg geslingerd, en
daarna aan de overzijde van den weg. De
chauffeur, G. Beukhos uit Veenendaal, werd
half uit den wagen geslingerd, doch wist het
stuur nog vast te houden. Daar het chassis
weinig beschadigd werd kon de auto nog vera
der rijden en vijftig meter verder werd de
wagen tot stilstand gebracht. Een vierde in
zittende J. H. Jansen, eveneens uit Veenen
daal, werd uit de auto geslingerd doch be
kwam wonder boven wonder geen letsel.
Het achterste gedeelte van de Cadillac werd
echter totaal vernield. De beide predikanten
die achter in zaten, werden vreeselijk ge=
wond. Dr. van der Wey van het nabijgelegen
sanatorium Dennenoord", verleende de
eerste hulp, terwijl spoedig na het ongeval
Dr. Le Heux, Dr. Barbey Wolf, beiden uit
Doorn en Dr. Beelaerts van Blokland uit Drie
bergen, aanwezig waren. Ds. Snoek bleek
ernstige vleeschwonden en eenige gebroken
ribben te hebben. Per ziekenauto kon hij naar
Veenendaal overgebracht worden. Ds. Jonge-
Ibreur werd met zware hoofdwonden en an
dere verwondingen opgenomen en naar het
Wijkhuis 'te Doom vervoerd. Zijn toestand is
hoogst zorgwekkend.
Toen het tragisch ongeval te Veenendaal in
den loop van den avond bekend werd, verza*
melde de bevolking zich op het Marktplein.
De verslagenheid over dit ongeluk, den beiden
Ned. Hervormden predikanten overkomen, is
szeer groot.
ONTBINDING VAN DE GROEP-
WIJNKOOP.
EEN VERKLARING VAN WIJNKOOP
EN DE ZIJNEN.
De heeren Wijnkoop, J. Hodgcarspel, J.
Brommert Jr. en C. van Burink, de kopstuk
ken- van de zoogenaamde Wijnkoop-groep,
hebben naar „De Tribune" meldt een
verklaring aan het W. E. B. gezonden. „De
instanties der Comintern zullen binnenkort
stelling hiertegenover nemen" voegt het blad
eraan toe.
In die verklaring staat o.m.:
>,In verband met onze aanmelding als le
den van de Hollandsohe sectie der C. I. (C.
P. H-) te Amsterdam en Rotterdam, resp. op
27 en 29 Juni j.l. voelen ondergeteekenden
zich verplicht tot de volgende verklaring:
„dat de wijze waarop de C. I. bij de ont
binding van onze groep te werk is gegaan,
onze volledige instemming heeft, waarbij wij
er op willen wijzen, dat in het bijzonder het
onderscheid dat de C. I. bij het opnemen van
de groep, naar bolsjewistische methode, ge
maakt heeft tusschen de verantwoordelijk
heid van de leden en die van de leiders door
ons wordt onderschreven en dus in dit ons
eigen geval ook geheel door ons wordt aan-
yaard
„dat wij erkennen, dat het bestaan of la-
ten bestaan van een afzonderlijke organisatie
naast en dus tegenover de sectie van de C. I.
een politieke fout en een vergrijp tegen de
Derde Internationale is, ook onafhankelijk
dus van het feit dat de ontwikkeling van de
wereld-economie en de wereld-politiek de
juistheid van de lijn van de C. I. ten volle
heeft bevestigd:
„en dat wij bovendien van meening zijn
dat elke groep die tusschen Comintern en de
Tweede internationale poogt te gaan in staan
vroeger of later tot een politiek bankroet ko
men moet hetgeen in de likwidatie van onze
groep inderdaad is bewezen
DE ZAAK VAN AMSTERDAM'S
GASDIRECTEUR.
NIETS TE ZIJNEN NADEELE
GEBLEKEN.
Namens hunnen "cliënt dr. L\ J. Terneden,
hoofddirecteur der gemeentegasfabrieken te
Amsterdam, hebben mrs. G H. A. Grosheide
en D. W. Schut aan de leden van het ge
meentebestuur een memorie van verweer ge
zonden, contra den inhoud van de justitio-
neele en politioneele dossiers, ter visie ge
legd voor de raadsleden, lezen wij in het Hbld
Wat de mededeelingen in de politioneele
stukken betreft, verklaren zij niet te begrij
pen wat die hebben te maken met de houding
van dr. Terneden als gasdirecteur.
Met betrekking tot de onderwerpen, m het
justitieele dossier naar voren gebracht, ont
kennen zij dat juridisch iets ten nadeele van
den gasdirecteur zou zijn gebleken.
Zij concludeeren dat, mocht het gemeente
bestuur dr. Terneden niet meer als directeur
willen handhaven, op hem de wachtgeld-
reeeling dient te worden toegepast en niet
de~ hem voorgestelde uitkeerlng van 4000
per jaar tot aan zijn 65ste levensjaar,
TWEEMAAL IN HET WATER
GEREDEN.
„VAN DEN WAL IN DE SLOOT"
GEHOLPEN.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag te
ruim half twee reed een luxe auto uit Veghel
terugkeerend van de kermis te Asten, nabij
de fabrieken der firma J. A- Carp te Helmond,
in de Zuid-Willemsvaart. De vier inzittendë
heeren wisten zich zelf uit hun benarde
positie te redden. Een hunner liep daarbij
ernstige verwondingen aan zijn hand op. Een
andere auto, waarmede de gewonde naar
een geneesheer alhier zou vervoerd worden,
reed echter in de diepe bermsloot aan de
overzijde van den weg. Dit ongeval liep nog
al goed af. Beide auto's zijn door een takel
wagen uit het water gehaald. De auto uit
Veghel was zwaar beschadigd.
HAAGSCHE WERKLOOZEN
TOCH WEER AAN 'T WERK?
LANKMOEDIGE HOUDING VAN
DEN MINISTER.
Van de Haagsche tewerkgestelden bij de
Rijkswerkverschaffing die in staking waren
gegaan, hebben thans alle georganiseerde
en verscheidene ongeorganiseerde arbeiders,
te zamen ongeveer 125 in aantal het verzoek
gedaan het werk op de oude voorwaarden te
mogen hervatten. Naar de Tel. verneemt
hebben B. en W. deze verzoeken aan den
minister van Binnenlandsche Zaken door
gezonden met het verzoek er welwillend op
te willen beschikken. Reeds Woensdag zou
het gemeentebestuur namens den minister
bericht ontvangen hebben dat de werkver
schaffing Maandag heropend zal worden.
Vermoedelijk zullen, wanneer de betrokken
arbeiders weer aan het werk zijn, nog be
sprekingen worden gevoerd over de verlang
de verbeteringen.
WINDHOOS TE KATWIJK AAN
ZEE.
SCHADE AAN GEBOUWEN EN
TELEFOONNET.
Men meldt aan de N.R.Ct.
Woensda^vond omstreeks kwart over
drie heeft een windhoos een gedeelte van
Katwijk aan Zee geteisterd. De hoos ging
van Zuid naar Noord. Verscheidene schoor-
steenen werden afgerukt, dakpannen vlogen
in grooten getale door de straten, telefoon
draden knapten af en het water in het Prins
Hendrikkanaal werd omhoog gestuwd. Per
soonlijke ongelukken zijn er niet gebeurd.
OVERTREDING DER WEGEN-
WET.
BOETE WORDT NIET DIRECT
GEÏND.
Medegedeeld wordt dat het bericht als
zouden de Rijksambtenaren, belast met de
controle op de wegenbelasting, bevoegd zijn,
bij ontdekking van overtredingen dadelijk
de boete te innen, onjuist is. De minister van
Financiën heeft slechts bij wijze van proef
de bevoegdheid van het sluiten van een
transactie (waardoor rechtsvervolging wordt
voorkomen) overgedragen van de directeuren
op de ontvangers der directe belastingen
(c.q. der accijnzen) en dan nog enkel in
het geval de overtreding be'staat- in het hiet
kunnen vertoonen van een belastingkaart.
terwijl de belasting wèl is betaald.
Lord Robert Cecil:
doch men dient niet te vergeten dat
in meer dan één land belangrijke leiders der
openbare meening terugkrabbelen naar de
oude politiek en de afgezaagde leuze prediken
dat men, indien men vrede wil, den oorlog
moet voorbereiden."
GEPASTE ACTIE.
(Tusschen Nederlandsche en Duit-
- sche regeeringsvertegenwoordigers
zijn besprekingen gevoerd met het
doel te komen tot geleidelijke af
schaffing van den wederzij dschen
pasdwang)
Kijk dat is een passend denkbeeld.
Open toch de paspoort wijd,
Want die nare passenpoespas
Is nu toch wel uit den tijd.
Zestien jaar geleden wisten
Wij niet wat een paspoort was.
Als je naar den Rijn wou reizen
Kwam geen pas erbij te pas.
Schoon we lang weer vredig leven
Hebben wij nog steeds dien last,
Steeds nog denkt men: zonder passen
Is een vreemdeling ongepast.
Maar het blijft een nare poespas
Voor je reis- en pasklaar bent
En je dokt toch maar je pasmunt
Voor dit dwaze passement
Neen, het werd een passenpassle
En wij namen 't maar voor lief.
Jaren hebben wij geofferd
Zonder morren, pas-passief.
Maar nu wil ik het eens uiten*
Snij ons dezen pas maar af
Duitschland, geef ons weer passage
Vrij, zooals je :t vroeger gaf.
Laat ons maar onpasselijk worden
Want het nut is toch nihil,
Laat ons passieloos passeeren,
Want zoo'n pas is een paskwil,
Kom gij vrij weer naar ons landje
Zooals 't voor den oorlog was,
Tusschen onze beide landen
Geldt het: il n'y a qu'un pa^.
P. GASUS.
DE VIERDAAGSCHE
30 DEELNEMERS UITGEVALLEN.
Men meldt ons uit Nijmegen: Woensdag,
de tweede dag van de Internationale Af-
standsmarschen, was een ware regendag. Van
10 uur af heeft het voortdurend geregend,
waardoor de zware wegen in Maas en Waal
moeilijk bewandelbaar waren. Nochtans is het
aantal uitvallers betrekkelijk gering gebleven
en werd tegen het slechte weer in. goed ge
marcheerd, al kwamen de meeste deelnemers
wat later binnen dan gisteren. Woensdag
ochtend vertrokken er 1466 deelnemers. Met
de uitvallers van Dinsdag, ten getale van 7
zijn er nog 3 weg gebleven. De eersten ver
trokken om vijf uur van morgen en zij die
de 30 KM. afleggen, waren tegen 12 uur
terug. In totaal zijn er Woensdag 20 personen
uitgevallen, waaronder eenige dames. De
buitenlandsche gasten hebben het er allen
weer goed afgebracht, In totaal zijn er nu 30
deelnemers uitgevallen. Donderdag vroeg om
5 uur gaat de tocht door het land van Cuyk
en het Rijk van Nijmegen. De geest onder de
deelnemers is uitstekend en de organisatie en
verzorging wordt algemeen schitterend ge
vonden. Allen zijn vol lof over de houding
der bevolking, zoowel in Nijmegen als op het
platteland.
VERBETERING VOOR DE
OUD-GEPENSIONNEERDEN.
Bij inlichtingen t-e bevoegder plaatse heeft
de Maasbode zekerheid gekregen, dat de al-
gemeene maatregel van bestuur inzake de
nieuwe regeling van de uitkeeringen aan de
oud-gepensionneerden hoogstwaarschij nlij k
met 1 September in werking zal treden.
Sirdar Ballabdhai Patel, één van Gandhi's volgelingen, voormalig voorzitter van het
Indisch huis van afgevaardigden, keerde na een gevangenisstraf van drie maanden onder
gaan te hébben, met bloemen getooid in Bombay terugHij werd door duizenden met
gejubel ontvangen*
ONDERWIJS AAN SCHIPPERS
KINDEREN.
ONDERBRENGING BIJ HET
BUITENGEWOON L. O.?
Verschenen Ls het rapport van de Staats
commissie onder voorzitterschap van mr. H.
Smeenge, aan welke werd opgedragen een
regeling te ontwerpen, voor het onderwijs aan
schippers^ en kramerskinderen. De Commissie
noemt daarin de huidige toestand onbevredi
gend en niet. veel beter dan in 1920, het jaar
der in werking treding der L.O.-wet.
Uit de uitkomsten van een onderzoek bij
de kinderen, die z.g. ligplaatsonderwijs ge
noten, blijkt, dat van de onderzochter 691
kinderen van negen jaar en ouder slechts
139 of 20 pet. een schoolontwikkeling hebben,
die bij hun leeftijd past; 80 pet. is achter;
139 zijn één jaar achter; 179 twee jaar achter.
143 drie jaar, 63 vier jaar en 28 vijf jaar.
De commisise geeft een overzicht van de
toestanden op dit gebied in het buitenland.
Hieruit blijkt, dat behalve in België, het
vraagstuk op zeer sobere wijze is opgelost.
De commissie acht oplossing op eenvoudige
wijze mogelijk door onderbrenging van dit
onderwijs bij het Buitengewoon L. O. Zij biedt
een tweetal ontwerp-maatregelen. aan, een
volgens een ontworpen drie-jarige school met
beperkt leerplan en derden schooltijd en een
voor de scholen of klassen bestemd voor het
trekkend kind. De Kostenvergoeding is ten
volle ten lasten gebracht van het Rijk,
Voor de ligplaatsscholen, die het kind zoo
spoedig mogelijk moet leeren bezoeken, is de
.oelatingsleeftijd gelijk aan dien, voor het
gewoon lager onderwijs gesteld. Schoolgeld
zal niet worden geheven.
Ten aanzien van de Kramerskinderen, die
zeer gering in aantal zijn, acht de commissie
naleving van art. 8 der Leerplichtwet voor
velen voldoende.
Voor het eerste jaar worden de kosten der
voorgestelde regeling geschat op ongeveer
f 177.500.
^E HELDEN VAN DEN GEEST EN
DIE VAN HET ZWAARD.
EEN ONTSLAGQUAESTIE.
De Tel. verneemt uit Utrecht:
Voor de commissie van beroep van den
schoolraad werd te Utrecht het beroep be
handeld van den onderwijzer Fedde Schurer
inzake het aan hem door het schoolbestuur
te De Lemmer verleende ontslag terzake van
het in ernstige mate' divergeeren van de
Nederlandsche Geloofsbelijdenis.
Gelijk men zich zal herinneren was reeds
bij beslissing van 28 April de schorsing, die
aan het ontslag voorafging, op formeele
gronden door dezelfde commissie vernietigd.
Voor het schoolbestuur waren verschenen de
voorzitter en secretaris met hun gemachtigde
mr. P. S. Gerbrandy, terwijl Schurer werd
bijgestaan door mr. R. Pollema en den secre.
taris der unie van Chr. onderwijzers, den heer
Jungcurt.
Het getuigenverhoor liep in hoofdzaak over
een ledenvergadering in December 1929, weLke
een eenigszins rumoerig verloop had gekregen
en de daarop in de schoolvereeniging ten
gunste van den ontslagen onderwijzer ge
voerde actie.
Hem werd verweten daarin een al te actief
aandeel te hebben gehad, waartegen appellant-
zich verweerde door op te merken, dat hij niet
anders had gedaan dan hetgeen hij als lid
der schoolvereeniging zijn recht en plicht
achtte, terwijl hij ontkende daarbij de gren*
zen van het geoorloofde te hebben over
schreden. Een der getuigen, het hoofd der
school, deelde mee, dat appellant hem gezegd
had, bij zijn geschiedenis-onderwijs meer be
lang te hechten aan de helden van den geest
dan aan die van het zwaard. Zulks zou volgens
getuige wijzen op den verkeerden invloed,
die van appellant op de jeugdige leerlingen
kon uitgaan.
Overigens bleek, dat de verhouding van den
onderwijzer met bestuur, hoofd en ouders
voordat het conflict uitbrak, normaal en in
vele gevallen zelfs vriendschappelijk genoemd
kon worden.
Vervolgens stelde de verdediger van Schurer
twee vragen aan ds. Buskes als deskundige,
01.1. of deze Schurer's standpunt vereenigbaar
achtte met de Nederlandsche Geloofsbelijder
nis en of er voor orthodox belijdende Christe
nen plaats was in een vereeniging als Kerk
en Vrede.
Beide vragen werden door ds. Buskes in
bevestigenden zin beantwoord.
Nadat mr, R. Pollema en de heer Jungcurt
beklaagde hadden verdedigd en mr. Gerbrandy
het standpunt van het bestuur had toegelicht,
deelde de voorzitter mede, dat de commissie
later uitspraak zal doen
VERTROUV/EN IN DEN
VOORZITTER GESCHOKT.
ONREGELMATIGHEDEN BIJ DEN
HOOGVEENSCHEN POLDER?
In de vergadering van den Hoogveenschen
polder te Noordwijkerhout werd een com
missie van onderzoek ingesteld teneinde on
regelmatigheden te onderzoeken over het be
stuur en beheer van den polder. O.m. zou de
voorzitter van het polderbestuur steekpen
ningen hebben aangenomen en materialen
van den polder particulier hebben aange
wend. De commissie is, volgens het Hbld. tot
de conclusie gekomen, dat het vertrouwen in
den voorzitter ernstig is geschokt en dat meer
controle op levering enz. noodzakelijk is.
D.e conclusies zijn .\angenomen met 118 te
gen 7 stemmen.
Het Belangrijkste
De ontwikkeling der gebeurtenissen iri
Duitschland. Hindenburg kan op reis gaan,
Stahlhelm tceer toegelaten en dc belasting
wetten door middel van de noodioet aange
nomen.
(2e blad, le pag.).
De onlusten in Egypte
(2e blad, le pag.).
De Engelsche mijnicet gered,.
(2e blad, le pag.)
Het groote internationaal concours hippiqua
te Hoofddorp.
(3e blad, 2e pag.)
De radio controle commissie geïnstalleerd.
(2e blad 3e pag.)
Windhoos te Katwijk aan Zee.
(le blad, le pag.).
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De afgezaagde Leugen.
(le blad, le pag.)
E. E. J.P.: Aan het strand (Femina).
(3e blad 3e pag.)
Willy van der Tak: Een eigen kamer.
(Femina).
(3e blad 3e pag.)
Bep Otten: Brave kinderen uit vroeger dagen.
(Femina).
W. T.: Langs de Straat.
(3e blad 3e pag.)
(2e blad, 2e pag.)
Voor de laatste berichten zie men de 2a
pagina van het Eerste Blad).
HAARLEM, 17 Juli.
De Afgezaagde Leugen.
Lord Robert Cecil.
Lord Robert Cecil heeft gisteren in de
openingszitting van de Londcnsche confe
rentie der Interparlementaire Unie, waarbij
400 afgevaardigden de parlementen van tien
tallen landen vertegenwoordigen, de meening
geuit dat de vredesbeweging aan het ver
slappen is. Een bedenkelijke verklaring en
tevens komend uit den mond vaar een
dergelijk onvermoeid strijder tegen den oor
log een ernstige waarschuwing. Lord
Robert wees er verder op, dat in meer dan
één land belangrijke leiders der openbare
meening „terugkrabbelen" naar de oude poli
tiek en de afgezaagde leugen prediken dat
men, indien men den vrede wil, den oorlog
moet voorbereiden. Niemand, die de onder
handelingen van de Londensche Vlootconfe-
rentie heeft gevolgd, kan beweren niet te
hebben bemerkt hoe zij in een oorlogssfeer
werden gevoerd. Elk geval van tegenoverge*
stelde beiangen werd op de hypothese van
een oorlog teruggebracht.
Ook sprak hij over de oorlogspropaganda,
belichaamd in het streven naar schitterende
uniformen, titels, praal, martiale muziek en
dergelijke, en verklaarde dat de grootste
voorzorg tegen de oorlogszuchtige mentaliteit
de ontwapening is, die ongelukkigerwijze op
de grootste moeilijkheden stuit. Hij is ervan
overtuigd dat Briand's Europeesche Fede-
ratie=plan geen ander doel heeft dan den
Volkenbond te versterken.
Juist den vorigen dag had de afgeizaagdo
leugen als gij den vrede wilt, bereidt u
ten oorlog weer eens een groote demon
stratie beleefd. Ditmaal in Parijs, ter ge
legenheid van den nationalen feestdag: 14
Juli. Een geweldige troepenrevue op de
Esplanade des Invalides beperkte zich niet
tot het moderne leger, maar was aangevuld
met troepen in de nu zoo onpractische, maar
veel mooier en kleurrijker uniformen van een
eeuw geleden, om het eeuwfeest van dc ver
overing van Algiers te herdenken. Het his
torisch défilé wekte groot enthousiasme, en
de Parijsche correspondent van het Algemeen
Handelsblad, die toegeeft dat hij in zijn hart
de pacifisten gelijk moest geven met hun
protesten tegen deze viering van den 14en
Juli, „zou het toch. betreuren als onze alles