BUITENLAND
Vóór den grooten verkiezingsstrijd in
Duitschland.
MARKTNIEUWS
HAARLEM'S DAGBLAD
DINSDAG 29 JULI 1930 ONTVANGEN BOEKEN
Alweer een nieuwe partij gevormd.
De Duitsche Staatspartij.
De Duitsche volkspartij nog niet
„ondergebracht".
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Het belangrijkste buitenlandsche nieuws
wordt zonder twijfel gevormd, door de be
richten over de vorming van een nieuwe
partij, die de Duitsche Staatspartij zal
heeten en opgericht werd in de bierafdeeling
van het bekende restaurant Rheingold in
Berlijn. Aanvankelijk zou men moeten ge-
looven dat de oprichting van de Duitsche
Staatspartij (voor bijzonderheden zie men ook
elders in deze rubriek) de herleving beteeken'
van het Duitsche liberalisme. Maar de
„Vorwarts" zegt ronduit:
„De nieuwe partij is zoo wazig, zoo opzet
telijk neutraal, dat men den indruk krijgt,
dat hier, door een in nevelen gehulde ver
klaring, getracht wordt de onbestemde ideolo
gische dwepers der bourgeoisie te lokken,
welke over de oude partij ontevreden gewor
den zijn, maar nog geen politleken grond
onder de voeten hebben".
De „Koelnische Zeitung" schrijft: „Het is
te betreuren dat het klaarblijkelijk niet moge
lijk is geweest om onmiddellijk bekende leiders
van de Duitsche Volkspartij o-ver het eerste
optreden der Staatspartij te winnen".
Inderdaad heeft de „Duitsche Volkspartij"
officieel verklaard dat zij van de nieuwe
groep niets weten wil. Het merkwaardige feit
doet zich nu dus voor dat de Volkspartij
zooals de correspondent van het Hbld. dat
noemt „tuschen de stoelen zit", tenzij
het haar gelukt, onderhandelingen met de
nieuwe groote conservatieve partij tot een
goed einde te voeren.
Mag men de jongste berichten uit Duitsch»
land echter gelooven, dan zal de samensmel
ting van de belangengemeenschappen op de
manier waarmee men nu twee keer heeft ken;
nis gemaakt de vorming van een derde groote
groep tot gevolg hebben. Dr. Scholz, de leider
van de Duitsche volkspartij had reeds eerder
een poging gedaan om de Chr. Nationale-,
de Economische partij, de groep Westarp
(Duitsch-Nationaal) en de democraten tot
aansluiting te bewegen. Dr. Scholz heeft
thans de antwoorden op zijn enquête ont
vangen en Woensdag zullen de kopstukken
van de groepen die door Scholz zijn bewerkt
bij elkaar .komen om besprekingen te houden
Een telegram van Wolff meldt echter dat ten
gevolge van de vorming van de Duitsche
Staatspartij de plannen van Scholz niet meer
in oorspronkelijken vorm behandeld kunnen
worden.
Vischt Scholz achter het net? Deze en der
gelijke vragen moeten voorloopig nog on
beantwoord blijven. In ieder geval is het
duidelijk, dat de concentratie haar beslag
begint te krijgen, over de geheele linie van
het partijen leger, dat straks den verkiezings
strijd zal aanbinden.
L. A.
Een groote nieuwe Duitsche
partij
Men meldt uit Berlijn aan de N.R.C.:
In een streng vertrouwelijke bijeenkomst
die in een bekend restaurant te Berlijn is
gehouden, is besloten tot oprichting van de
.Duitsche staatspartij".
De meeste bekende leiders der Duitsche
democratische partij, der volksnationale actie
dit is de klesvereeniging der Jung Deutsche
Orde) van de Duitsche Volkspartij en van
andere partijen en organisaties namen aan
de bijeenkomst deel. De nieuwe partij zal
een eerste oproep ,aan de bevolking publi-
ceeren, die door tal van bekende persoonlijk
heden uit 'het politieke- en bedrijfsleven zal
zijn onderteekend. De Duitsche staatspartij
zal met een eigen candidatenlijst aan de ver
kiezingen deelnemen. In politieke kringen
verwacht men reeds dat de democratische
partij, de volksnationale actie en andere
politieke groepen in de Duitsche staatspartij
zullen worden opgenomen.
Voor zoover reeds bekend hebben de vol»
'gende bekende personen deelgenomen aan de
vergadering waarin tot oprichting der partij
is besloten. Dr. Karl Petersen, eere-voorzitter
der Duitsche democratische partij eerste
burgemeester van Hamburg, dr. Erich Koch
voorzitter van de democratische partij en
oud-rijksminister van justitie, dr. Hermann
Dietrich, rijksminister van 'buitenlandsche
zaken, staatssecretaris Oscar Meyer, Schneider
en Ernst Lemmer, leider van de Jung demo
cratische beweging. Voorts o.a. ook dr.
HÖpker Aschoff, Pruisisch minister van bm-
inenlandsche zaken, die eveneens lid is van de
democratische partij en den oproep mede zal
onderteekenen. Tot de onderteekenaars die
lid zijn van de Duitsche volkspartij behooren
Dumont, eigenaar van de KÖlnische Zeitung,
dr. Eschnberg, uitgever van het vroegere
door Stresemann uitgegeven tijdschrift
Deutsche Stimmen en baron Rochus von
Rheinbaben. Mahraun en Bornemann, de
voornaamste leldei's der Jung Deutsche Orde,
behooren eveneens tot de oprichters der
nieuwe partij, zooals ook dr. Melchior, de be
kende Hamburgsche bankier, Robert Bosch,
bekend industrieel, Baltrusch een der leiders
van de Christelijke vakver een iging, geheimrat
Aereboe. rector der Berlijnsche landbouw-
hoogeschool, en anderen.
Weer opstandelingen voor
Kaboel.
PESJAWAR. 28 Juli (N.T.A.) Naar uit
Afghanistan gemeld wordt is daar een nieuwe
opstand tegen koning Nadir Sjah uitge
broken. De opstandelingen zouden plotseling
in de nabijheid van Kaboel verschenen zijn.
zonder op tegenstand te stuiten, aangezien'
het leger des konings weigerde te vechten,
daar het sedert geruimen tijd geen soldij
heeft ontvangen.
Volgens brichten uit andere bron zouden
de opstandelingen echter verslagen zijn.
Groote rede van Tardieu.
De ministerpresident Tardieu heeft, naara
Havas meldt, te Nancy voor den bond van
industrieelen ter gelegenheid van de uit;
reiking van onderscheidingen aan arbeiders
en industrieelen, een rede gehouden, waarin
hij hulde bracht aan de samenwerking van
beide groepen.
Tardieu herinnerde eraan, dat 51 naties
zich aaneengesloten hadden tot vorming van
het internationale arbeidsbureau, en verklaar
de dat Frankrijk de eenheid van arbeid in
het eigen land zal weten te verwezenlijken,
die den grondslag zal vormen van de nationale
welvaart, waarnaar de regeering, sinds zij
aan het bewind is, streeft.
Vervolgens betoogde de Fransche premier
dat de verwezenlijking van deze eenheid ech
ter toepassing van stelsels uitsluit, die
droomen van vage toekomst of verbonden
zijn aan een verouderd verleden, zooals het
stelsel van Karl Marx, hetwelk vaak door
de feiten is weerlegd. In werkelijkheid, aldus
Tardieu, moet men de welvaart van de ar
beidersklasse zoeken in samenwerking en
overleg met de werkgevers.
Na een overzicht van de ontwikkeling in
den loop der tijden van de sociale waarborgen
voor het industrieele proletariaat te hebben
gegeven, verklaarde Tardieu, dat niettemin
terecht bij voortduring gestreefd moet worden
maar een betere toekomst. De solidariteit
tusschen arbeider en ondernemer moet daar;
toe leiden, want de voorspoed van allen is
noodig voor het geluk van een ieder.
In deze tijden van groote crisis voor de
drie groote industrieele landen, zoo vervolg;
de Tardieu, volgens het Hbld., is Frankrijk
bevoorrecht. Teneinde de welvaart nog te
vermeerderen, heeft de regeering een ont
werp ingediend voor de nationale outilleering
waarbij 38 pet., van het bedrag bestemd is
voor den aanleg van openbare werken eix
62 pet. voor vex-betering vaai het ras, de
verbreiding van de Fransche cultuur en voor
den landbouw. Als tweede karakteristiek van
deze plannen wees Tardieu erop, dat voor een
en ander geen leening noodig is. Na de woor
den van Voltaire te hebben aangehaald: niet
het geld verrijkt het land, maar de geest,
die den arbeid leidt, besloot de premier met
een hulde aan de samenwerking van arbeiders
en patroons, een eenheid, welke de grootste
rijkdom is van een democratisch Frankrijk.
Naar onze correspondent te Parijs seint,
was het besluit van Tardieu, om, in verband
met de rampen van Koblenz en Zuid-Italië,
de buitenlandsche vraagstukken onaange
roerd te laten, een teleurstelling voor diegenen
die gerekend hadden op enkele uitingen,
welke uitgelegd zouden kunnen worden als
strijdig met de opvattingen van Briand.
De nationalistische bladen wijzen op de toe
spraken aan het banket van Tardieu en
Lebrun, den president van den Algemeenen
Raad van Lotharingen, die de buitenlandsche
gevaren onderstreepte en erop aandrong, dat
men, niettegenstaande de Europeesche pacten
en zekere vage en zwakke beloften, zorgen zal
voor maatregelen, welke de veiligheid van
het land waarborgen.
Tardieu antwoordde, dat deze woorden van
belang zijn, daar Lebrun voorziter is van de
legercommissie uit den Senaat. Onder geest
driftig applaus van de aanwezigen klonk hij
daarop met senator Lebrun.
Dit incident belet de pers van de linker
zijde echter niet het groote succes te er»
kennen van Tardieu met zijn rede over den
economischen en financieelen toestand,
waarbij hij verstandigen raad gaf voor de
binnenlandsche politiek.
Nog meldt Havas, dat Tardieu te Nancy dooi
de geheele bevolking met groote geestdrift
is ontvangen en toegejuicht.
Prof. Emil Claar overleden.
Op 88-jarigen leeftijd is te Frankfort a. d.
M. prof. Emil Claar, de nestor der Duitsche
theaterdirecteuren, overleden, aldus meldt
de Tel. Ruim 33 jaar lang stond hij aan het
hoofd van het Frankfurter 'Schauspielhaus.
Reeds op jeugdigen leeftijd was hij als vertol»
ker van bonvivant- en karakterrollen ver
maard. Hoofdzakelijk te Leipzig, Weimar en
Berlijn vierde hij triumfen. Hij was eveneens
als schrijver werkzaam, zijn gedichten wei-den
veel gelezen, mémoires en bewerkingen von
den veel waardeering.
Claar heeft zich ten opzichte van de
sociale positie van den Duitschen tooneel-
kunstenaar zeer verdienstelijk gemaakt. De
Duitsche theaterwereld verliest met hem een
harer meest representatieve persoonlijkheden.
Herbette terug naar Moskou.
Men 3eint uit Parijs over den terugkeer
van den Franschen ambassadeur Herbette
naar Moskou dat men meende dat deze post
voor onbepaalden tijd onbezet zou worden ge»
laten. De order aan Herbette gegeven heeft
daarom groote verbazing gewekt en in ver
band daarmede wordt verondersteld dat de
wensch der Fransche regeering is de nor
male betrekkingen met de sovjet-regeering
te hervatten, aldus het Hbld. Zelfs wordt haar
de bedoeling toegeschreven om te trachten
met de sovjetregeering een „modus vivendi"
te vinden inzake de quaestie der Europeesche
Unie ten einde de bezwaren uit den weg te
ruimen van die mogendheden welke de deel
neming van Rusland eischen, maar in wer
kelijkheid is een betefe verklaring voor den
terugkeer van Herbette deze, dat men het
besluit heeft genomen een oplossing te eischen
van quaesties, die reeds te lang uitgesteld
zijn zooals de regeling der schulden. De
ambassadeur heeft algeheele volmacht cn zou
krachtig optreden. Een nieuwe mislukking zou
tot een definitieve breuk leiden. J
E. G. van Bolhuis. De Liefde
van Cora Norat. A'dam De Ne-
derl. Uitg. Maatschap.
Kees van Dongen. Rembrandt
Holland-Vrouwen-Kunst, verta
ling van A. de Rosa. A'dam.
Andries Blitz.
Francois Pauwels. De lachen
de Beklaagde. A'dam. Querido's
Uitg. Maatschij.
Een journalist, een schilder en een ad
vocaat. In alle kringenschrijft men.
Waarom ook niet? Aanmaakkosten
gering. De vraag, ondanks pessimistische
beschouwing van vele letterkundigen, steeds
aanwezig. Telkens vindt ge in de groote
bladen advertenties van uitgevers die „re
latie" zoeken met „schrijvers" van goede
romans. Een veredelde vorm van huisindus
trie. Uit noodwendigheid geboren is deze
productie niet, is zelden kunst, eer een licht
verteerbaar gebruiksartikel, op het niveau
van een ijsco, een gangetje naar de bios of
een dagje naar Zand voort, al naar gelang
van leeftijd en beurs des verbruikers. Zoo
als de zuinige huisvrouw koekjes vraagt die
licht in 't gewicht zijn, wil het groote pu
bliek ook „lichte" lectuur, en hoe verlichter
de lezerskring werd, des te gemakkelijker
liet deze zich oplichten door valsche steen
tjes voor geestelijk brood te consumeeren.
Nu is schrijven ontegenzeggelijk gemak
kelijk Zoo dit niet zoo ware, hoe kwamen
dan, in ons landje bijvoorbeeld, de meer
dan duizend dagbladen en periodieken ge
regeld gevuld!
Ook schilderen schijnt in onze dagen niet
meer zoo inspannend als in den tijd van
Van Eyk, Rembrandt of Delacroix. Gansche
legioenen „spreken zich uit" in verfmaterie
en doen dat in hun vrijen tijd, die gewich
tiger ambt of bediening hun laat. In de mu
ziek is een dusdanige ontwikkeling nog niet
zóó zeer aanwijsbaar: de beoefening daar
van brengt te veel hindernis voor de om
geving met zich mede. Toch schijnt de tijd
niet verre dat vooral aan het componeeren
meer aandacht zal gewijd worden. Dit
schijnt eene aantrekkelijke bezigheid voor
wie zwaar is van innerlijk leven, dat om
uiting roept. Terwijl met primitieve midde
len een zuiver primitieve kunst geschapen
kan worden en het primitieve, de oer-wor-
tel, enz. als bij toerbeurt wederom in eere
geraakte.
Doch wij koeren tot de fraaie letteren
terug. De liefde van Cora Noret. De heer
Van Bolhuis schildert ons deze in drie ver
schijningsvormen. Als het boek begint ver
neemt Cora dat Duco Traal die met haar
„geschertst" heeft, met een ander meisje
verloofd is. Duco schijnt hevig geschertst te
te hebben, de schrijver verzekert het ons
op éen pagina wel vier maal.
„Moest zij voor het geld van die andere
wijken? Een rilling van verontwaardiging
doorvoer haar leden. Dat kon niet waar
zijn. Liever geloofde ze dan nog, dat Duco
niet van haar hield, dat ze zich vergiste
in zijn blik, in den druk van zijn hand en
wijl haar tranen vloten, snikte ze zacht-
kens uit, als een kind. Duco, murmelde
ze Duco".
Daarna, vindt ze, is niets meer mogelijk.
Wat een wreede scherts van die Duco was
dat geweest. Maar Nora's Pa en Ma weten
daar niets van en vinden dat Nora toch
eens trouwen moet. Den Haag, ambtenaars
kringen, stand"' ophouden bij slinkend ver
mogen enz. Nora zucht om en naar Duco.
Ma lijmt een verren Amsterdamschen ach
terneef, weliswaar „slechts" een rijk koop
man en geen ambtenaar of meester in de
rechten, doch een goed rechtschapen man,
die voor Nora een braaf echtgenoot zal we
zen. Hij zelf wil niets liever en Nora be
grijpt ook wel dat neef Rutger, die een
flinke knappe man is en het alleen maar
altijd verbazend druk in zijn zaken heeft,
iets in haar leven zijn kan. Maar zij het
thans meer verholen haar zuchten om
Duco kan ze niet laten en Nora's liefde
voor Rutger (liefde's tweede editie) wordt
te veel door respect, eerbied, achting etc.
gevoed, om geheel frisch te wezen. Het is
een opgewarmd schoteltje, dat ze eigenlijk
niet had moeten opdienen. Maar de om
standigheden, nietwaar? En dat nu die
flinke Rutger, met zijn helderen zakenkop
zoo weinig kijk op vrouwen moet hebben!
Hij is heel goed voor haar, materieel ge
sproken ontbreekt het haar aan niets,
maar, enfin, u begrijpt al wel, waar we heen
gaan. Daar komt, op zijn tijd, een andere
heer, die daar wel kijk op heeft. De heer
Theo van Tuut „schertst" thans op zijn
wijze met de zielige Nora. Want als het mis
loopt, en Nora aan Rutger de afdwalingen
haars weegs bekennen moet, en ze zich
trotsch naar Theo begeeft om voor altijd
bij hem te blijven, blijkt het dat deze dat
niet zóó bedoeld heeft. De derde fase van
Nora's liefde. Ze is erg onfortuinlijk, dit
Haagsche meiske, maarze is ook wel
erg onbenullig. Zijn ze nog zoo, dato heden?
Ze raakt erg overstuur, komt in Maastricht
in een ziekenhuis terecht en die goede Rut
ger vindt haar daar ijlend en doodziek;
maar hij vergeeft alles en neemt haar weer
tot zich. Hij komt zij het wat laat tot
het inzicht dat ook hij wel wat meer voor
zijn vrouwtje had kunnen zijn. „Aan zijn
arm voerde hij haar naar den tuin terug.
Hij voelde dat ze tot hem terugkeerde. Maar
niet een zeker bezit beschouwde hij haar
als voorheen. Voortdurend zou hij moeten
strijden om haar te behouden, voortdurend
en dien prijs vond hij haar waard".
Curieuse kerel toch, die Rutgers. Enfin,
wij wenschen ze van harte beterschap, en
het beste.
Nu de fraaie letteren van den heer Van
Bolhuis. Hij schrijft gemakkelijk, misschien
te gemakkelijk. Hij beheerscht het Neder-
landsch niet volkomen, doch wordt vaak
door het Duitsch beheerscht. Doch, „wat
belangt mij dat!" zal hij zeggen, (pag. 3.)
Cora stond verzet, mama trok met bemer
kingen op haar los en kalm bepaalde ze
haar stelling. (Alles op pag. 19). De Norets
waren niet zeer begoederd en Cora was vol
doende ingevoerd (pag. 21). Wie aan poli
tiek doet is even geen mensch (pag. 30). Is
me dat even wat?
Op pag. 79 staat Dirk het. paard te berus-
tigen en iets daarvóór ontdekt Rutger dat
het verschieten van geld een droge bezig
heid is. Genoeg, genoeg. Charivarius kan er
een Groene mee vullen. Maar ook is de heer
Van Bolhuis slordig in zijn beeldspraak.
Wat is „de stilte van de nacht, die is als
een deun van duizend stemmen" (pag. 85)
voor een zonderlinge stilte? Klinkklare
nonsens is dat. En dat deze auteur taalge
voel mist, blijkt uiteen zin als: ,,'t Kon haar
evenmin afleiden dan wat ook", (pag. 17).,
Bij repetitie-werk kregen wij van onzen
taalleeraar Stoett voor één dergeUjken oli
fant een nul-min, plus een herexamen. Al
was de, thans professor geworden, toen nog
jeugdige geleerde, van overdrijving niet vrij
te pleiten, de heerlijke vrijheid van van
daag, die den heer Van Bolhuis toestaat
zijn gedachteloos gepruts gedrukt te zien,
kan mij maar matig bekoren. Ik voel daar
ook een geringschatting van zijn lezers in,
die mij hindert. Ligt het dan al niet in den
tijd, noch binnen de grenzen onzer macht
den schrijver een herexamen op te leggen,,
wel staat de keukenstoel binnen ons be
reik, waarop wij zijn Cora Noret kunnen
doen plaats nemen.
En gij, Kees van Dongen, Rotterdamsche
jongen, die u als schilder een wereldnaam
verwierf en vaak terecht als artist gevierd
werd, wat dreef u tot. schrijven? Ge wildet
uw visie op uw grooten collega Rembrandt
vorm geven. Hoe schoon had dat kunnen
zijn, zoo gij niet juist Van Dongen
waart geweest, tuk op iets raars, iets
vreemds, iets gedurfds. Van Dongen heeft
een zeer subjectieven kijk op Rembrandt,
hij ziet Van Dongen i n Rembrandt. Dat is
volstrekt niet bezwaarlijk. Wij verwachten
geen historisch-nauwkeurigen Rembrandt
van hem en kunnen genieten van wat hij
wel geeft: een samenvattende greep van
hoe een modern schilder van wijdsche al
lure een even wijdsch levend maestro van
vroeger, die van zijn ras is, begrepen en ge
noten heeft. Dat wij misschien meer zien
hoe Van Dongen is dan hoe Rembrandt is,
doet er niet toe; er is geest en leven in dit
geschrijf, al is het een beetje raar. We zijn
alleen maar bang dat, vooral in 't buiten
land, dit geschrift ernstig genomen wordt.
Wat eenmaal gedrukt staat, nietwaar, heeft
soms een lang leven. Zijn schets van het
Holland der zeventiende eeuw is niet ont
bloot van veleraard humor. En de Hollan
ders:
„Groot en blond zijn zij; zij rooven en
brassen als alle sterke menschen; en al
naar de gril van het oogenblik brallen zij
psalmen of schelmsche liedjes". „Amster
dam is hun hol. Het is daar dat zij alle
schatten, andere volken ontroofd, verga
ren". Dan komt Piet Hein met zijn zilveren
roofbuit en kapitein Tromp die twee en der
tig zeeslagen levert. En „In 1663 overwint
kapitein Ter Heyde vlak onder de duinen de
Engelsche vloot en steekt het Kanaal over!"
Over de Hollanders verder: „velen hun
ner zijn door koortsen aangetast en in aller
hersenen schuilt een kiem van waanzin".
Dat dit nog niet heelemaal over is, schijnt
Van Dongen te willen bewijzen met, op de
volgende pagina, zijn beschrijving van
Rembrandt's vader.
„Hij leidt een landelijk bestaan en be
vredigt zijn weetgierigheid met het bewer
ken van zijn tuin. Hij besproeit die ter
dege, welke zorgzaamheid hij dan ook be
loond ziet met de geboorte van ettelijke
kinderen".
Prosit, maëstro Van Dongen. Tot de eerst
volgende' snaakschheid en het beste!
Het boekje van Mr. Pauwels tenslotte,
zou ik niet graag in dezen toon voortgaand
bespreken. Pauwels is een serieus litterair
artist en dit kleine verhaal van Konijne
job en zijn strijd met het gezag in een
boeiend en goed geschreven stuk werk.
J. H. DE BOIS.
26 Juli '30*
Beverwijk, 28 Juli 1930.
Spinazie, per kist 7080.
Postelein, per kist 3545.
Andijvie, 100 str. f2f3.
Wortelen, 100 bos f4—f 10.
Komkommers, per 100 f 2f 6.
Aardappelen, klei, p. Kilo 36.
Idem, zand per Kilo 6.
Doppers, per Kilo 2235.
Capucijners, per Kilo 2440.
Raspers, per Kilo ('045.
Tuinboonen, per K.G. 428.
Sn.'uboonen, per Kilo 1525.
Heerenboonen, per Kilo 1720.
Dikke boonen per Kilo 810.
Roode kool, per 100 f 8f 10.
Bloemkool'per 100 f 3f 18.
Uien, per Kilo 4.
Sla, per kist 2570.
Rabarber, per 100 bos f4.
Pieterselie, per bos 36.
Seldrie, per bos 45.
Peren, per kuo 1220.
Frambozen, per Kilo 3590.
Kruisbessen, per Kilo 1025.
AANBESTEDING.
Maandagmiddag werd door den hoofd
ingenieur bij den aanleg van spoorwegver
bindingen met de Havens-West te Amster
dam, in het kantoor Zomerluststraat 24
alhier, aanbesteed het maken van den onder
bouw van een brug over den Sloterstraatweg,
in het baanvak SloterdijkNieuwe Meer van
de Ringbaan om Amsterdam, met bijkomen
de werken. Raming 128.000.
De inschrijvingen waren: Amsterdamsche
aannemersmaatschappij S. Huizinga 127800;
Gewapend betonmaatsch. „Hercules"
143400; Joh. Verwater Zn. 131480; W.
L. Eerkens en Co. 143000; R. Ipma 126170;
D. R. de Jong 129800; J. J. Jansen 135500;
G. Bartels f 125610; J. Oldenkamp, Zwolle
119800; Chr. Linzel, Stadskanaal 118840;
H. Kuyn 137000; H. Visser 137800; E. de
Bruin 127640; J. M. Strijland f 129300; W.
Bakker 127740; A. Meyer Zn. 134183; G.
C. Blanken en F. de Bruin 124775; G. den
Adel 126800; P. B. v. d. Ban 137500; W.
Koningen en Joh. P.Dijkman (Amsterdam)
117977; C. Albers 127700; N.V. van Wer
ven 125000; P. Bij ker f 129457; fa. A. de Moor
Zn. 122300; W. F. J. Bollen 127900; N.V.
W. Geels' aannemersbedrijf 126898; J. L.
v. Houweringen 125980; J. A. en P. Kros
136470; G. Schreurs 133000; J. v. Herp en
Co. 129000; N.V. Beton en aannemersmij.
„Monvliet" 130990; N.V. Enthuizen Beton
en ijzermij 136100; fa. v. Wijk en Janssens
128000; H. v. Wijk f 132800, J. H. v. Berchem
129500; N.V. Th. Schreuder's aannemings
bedrijf 137000; J. G. Steensma f 125800;
N.V. Aannemingsmij. van Beton- en Ijzer
werken 130600; N.V. Aannemingsbedrijven
v.h. van Dongen en van Hoven 127066;
C. de Vries 133700; H. A. en G. de Graaf
136436, W. Lubbers 126600.
OnZE. GROErSTüES
Oirs5DAG p
DOMDERDAG
E A 1 t-RDAG I
EXAMENS HOOFDAKTE.
Haarlem, 28 Juli.
Geëxamineerd 7 mnl. candidaten. Afgewe
zen 4. Geslaagd de heeren D. P. Bierma,
IJmuiden; W. A. van Ginkel, Wormer en J.
F. M. Mars, Amsterdam.
(Onderstaande berichten zijn reeds in een deel
van de vorige oplaag opgenomen.)
HET GEVAAR VAN DEN
BISAMRAT.
Den Haag 26 Juli,
Er is een wetsontwerp ingediend tot wering
en bestrijding van den bisamrat.
De bisamrat is een dier van 3036 cM.
lengte met een staart van 20—25 cM., even
als de bekende water- of woelrat, behoorende
tot de woelmuizen, komt in zeer uitgestrekte
gebieden van de Vereenigde Staten van
Amerika en van Canada op onvruchtbare
en ongecultiveerde beek» en moerasgronden
voor. Haar aanwezigheid levert daar groote
voordeelen op, aangezien de pels vrij veel
waarde heeft en bovendien het vleesch voor
menschelijk voedsel geschikt is, terwijl haar
wroeten in den bodem geen gevaar of schade
veroorzaakt. In deze streken wordt de bisam
rat dan ook gedurende bepaalde gedeelten
van het jaar in bescherming genomen, om
vermindering in aantal te voorkomen.
Waar het dier echter de nederzettingen
der menschen nadert, leeft het niet alleen
van granen, wortelgewassen, groenten, kip,
pen en visschen en berokkent daarmede dus
schade aan de opbrengst van land en water,
doch levert het door zijn woelen in den
bodem bovendien ernstig gevaar op voor over
stroomingen.
Zulk een gevaar speekt voor ons land sterk,
wanneer hier te lande de bisamrat zich zou
gaan voordoen. Dit dier toch heeft zijn nest
boven de waterspiegel, maar de ingang van
den gang, welke naar zijn nest voert, is onder
water. De bisamrat heeft behoefte aan water
rijke gewesten, huist in Amerika bij de ri
vieren. Zou de bisamrat zich in ons land sterk
gaan verbreiden, dan zijn de gevaren voor
onze dijken zeer groot. Het doorgraven van
het dijklichaam met gangen doet het water
binnentreden in tijden van hoog water, wat
in verband met vorst scheuren en erger
kan veroorzaken.
Reeds geruimen tijd hebben landbouw
deskundigen op die gevaren de aandacht ge
vestigd.
En waarom?
Er was inderdaad rede daartoe. Want om
streeks 1905 is het dierin Bohemen inga»
voerd in verband met zijn waarde als pels-
dier. Het bleek echter destijds als zoodanig
niet aan de verwachtingen te beantwoorden
(in later tijd zijn gunstiger ervaringen op
gedaan, hetgeen tevens de vervolging inten
siever heeft gemaakt), hetgeen mede oorzaak
was, dat door minder zorgvuldige opsluiting
het uiterst snel zich vermenigvuldigende dier
binnen enkele jaren reeds over een aanzien
lijk gebied werd aangetroffen. In 1914 be
reikte het de grens tusschen Bohemen en
Duitschland, in 1919 werd het aangetroffen
binnen een straal van 220 K.M. om de plaats
van invoer, waarbij het jaarlijks ruim 30 KM.
vorderde.
Nadat men in 1921 in Beieren meende, deri
voortgang door krachtige bestrijdingsmaat
regelen te hebben gestuit, werd in 1927 als
uiterste grens gevonden de lijn Stendal—
ErfurtSchweinefurt.
Hoewel verdere voortgang sedert niet ge
constateerd is, het is niet onmogelijk dat
het dier daarmede de natuurlijke grens van
uitbreiding in Europa heeft bereikt moet
toch met een mogelijk verder doordringen
rekening worden gehouden.
Ook door ons land. In ieder geval is het
noodzakelijk, dat heb dier niet in wilden
staat binnen de Nederlandsche grenzen wordt
gebracht bijv. door pelsdierenfokkerij. Ont
snapping van bisamratten is allerminst on
waarschijnlijk gebleken.
De regeering heeft nu een wetsontwerp in
gediend, waardoor het treffen van maatrege
len tot wering en bestrijding van de bisam*
rat wordt mogelijk gemaakt.
Slechts voor een wetenschappelijk doel is
onder voorwaarden ontheffing mogelijk.
Deze voorwaarden zullen van dien aard zijn
dat kans op ontsnapping uitgesloten is.
Het verleenen van dergelijke ontheffingen
voor de fokkerij is een punt van overweging
geweest. Minister Ruys de Beerenbrouck
heeft echter gemeend, daarvan te moeten af
zien, omdat een economische exploitatie van
de bisamrat medebrengt, dat er een groot
aantal exemplaren tegelijk wordt gehouden
waardoor gevaar voor ontsnapping al te zeer
zoude toenemen. In dit opzicht is van beteeke-
nis dat ook in Duitschland, waar ten aan
zien van de bisamrat ervaring is opgedaan,
in verschillende streken een algeheel verbod
behoudens voor de wetenschap, als thans
wordt voorgesteld, van kracht is.
VEREENIGING VOOR VOLKSCULTUUR
(V.V.V.C.)
Men schrijft ons:
Hier ter stede heeft zich een comité ge
vormd, om te komen tot oprichting van een
afdeeling Haarlem en omstreken van bo
vengenoemde vereeniging.
Deze V.V.V.C. heeft ten doel, kunst, films,
voordrachten, concerten, cabaretsvoorstel
lingen enz. te doen geven, die bestemd zijn
voor arbeiders en intellectueelen, wien dit
alles in dit maatschappelijk leven wordt
onthouden, hetzij door verbod van overheids
wege, hetzij door financieel onvermogen.
In het bijzonder heeft V.V.V.C. tot doel
de Russische cultuurfilms, die thans door
de filmkeuringscommissie geheel of gedeel
telijk niet toelaatbaar worden geacht, meer
onder de groote massa te brengen.
Het ligt in de bedoeling, in het komende
winterseizoen al enkele verboden Russische
films te doen vertoonen.
De voorloopige secretaris van het comité
tot oprichting van de V.V.V.C. is de heer
C. Rose Tugelastraat 42, Haarlem-N.
MONNlkENDAM STEUNT DE TRAM-
ELECTRIFICATIE.
De gemeenteraad van Monnikendam heeft
besloten ten behoeve der electrificatie der
N.H. Tram AmsterdamEdam een rente
loos voorschot te verleenen van 8500.
RUSSISCHE VERSTEKELINGEN.
Het Engelsche s.s. „Maplegrove" uit Ar
changel met hout te Rotterdam aangeko
men. had twee verstekelingen aan boord,
beiden Russische landarbeiders, resp. 24 en
27 jaar oud. Beide mannen zijn ter be
schikking van den Vreemdelingendienst ge
steld, als zij naar Rusland teruggezonden
worden, worden zij doodgeschoten...
