Het woord is aan
48e Jaargang No. 14457
yerschunt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
MAANDAG 11 AUGUSTUS 1930
HAARLEM S DAGBLAD
ftirectie: P. W. PEEREBOOM
«n ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredactotn-: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENper week 0-27)4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
(Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) /3.57J4. Franco per post door Nederland 3.87)4. Losse nummers
ƒ0.06. Ge TIL Zondagsblad per 3 maanden 0-57J4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No- 38810
ADVERTENTIEN15 regeij ƒ1.75, elke regel meer ƒ0135. Reclames
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement Vraag en Aanbod 14 regels 0.60^
elke regel meer 0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag;
Donderdag en Zaterdag) 1—4 reg. /0J25. elke regel meer ƒ0.10, uitsl. a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Vei
Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreak f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
KRAKATAU ZEER ONRUSTIG.
EILANDJE PLOTSELING VERDWENEN
Aneta seint van Langeiland dd. 8 Aug. De
werking van den Krakatau is verder toegeno
men. Niettegenstaande dichte asch- en
stoomgordijnen werden 2325 erupties geteld,
waarvan 42 boven de 500 M. De hoogste was
800 M. Er werden veel vuurfonteinen waar
genomen. De maximumhoogte daarvan be
droeg 750 M. De hoogte van het eilandje
Anak-Krakatau bedraagt thans vijftig me
ter. De binnen-kraterwal vertoont thans op
drie eruptiepunten seismische werking.
En uit Batavia van 9 Augustus: Het
eilandje Anak-Krakatau (Kind van den Kra
katau) dat gedurende de werking van den
Krakatau uit zee was opgerezen, en gisteren
een hoogte bereikt had van 170 voet, is he
denmorgen bij een heftige werking van den
vulkaan, plotseling onder den zeespiegel ver
dwenen. De werking van den vulkaan ging
gepaard met het uitstooten van vuurfontei
nen.
SPOORV/EGONGELUK
BOCHOLT.
TE
MUNSTER, 10 Augustus (V-D.) Heden
morgen tegen half elf liep op het station
Bocholt een rangeertrein op een personen
trein in. 19 reizigers, van wie 6 kinderen,
werden licht gewond. Drie andere passagiers
werden voorloopig verbonden. De andere rei
zigers konden hun reis voortzetten.
De oorzaak van het ongeval is waarschijn
lijk toe te schrijven aan onvoorzichtig ran
geeren.
AANSLAG OP EEN BANK.
DIRECTEUR EN DADER GEDOOD.
NEW YORK, 10 Aug. Op de „Stockards
National Bank" in Fort Worth in den staat
Texas is, naar gemeld wordt, een bomaanslag
gepleegd. Een man drong onverwachts de
bank binnen en eischte onmiddellijk uitbeta
ling van een bedrag van 10 000 dollar. Toen
men dit weigerde dreigde hij de bank in de
lucht te laten springen. De man slingerde
daarop een bom weg, met het gevolg, dat de
onder-directeur van de bankinstelling Pelton,
en de indringer zelf gedood werden. Een kas
sier werd zwaar gewond.
NEDERLANDER IN TRENTE
VERDRONKEN.
FIUME, 10 Aug. (VD.) Een 53-jarige'
Nederlander, afkomstig uit Den Haag, is "bij
het baden in het Lago Molveno in de provin
cie Trente verdronken.
HET LAND ZONDER WERK-
LOOZEN.
PARIJS, 9 Aug. (V.D.) Volgens een pu
blicatie van de „Temps" van het officieele
verslag over den stand der werkloosheid in
Frankrijk stonden op 2 Augustus j.l. in
Frankrijk als werkloos ingeschreven 817 per
sonen, waarvan 622 mannen en 195 vrouwen.
Sedert 1 Juli j.l. is het aantal werkloozen met
39 verminderd. Van de 817 werkloozen staat
het grootste deel, 593, te Parijs ingeschreven,
terwijl het gezamenlijk aantal werkloozen
van alle andere gemeenten in het Seine-
Departement 39 bedraagt.
In de periode van 29 Juli tot 2 Augustus
nam het aantal buitenlandsche arbeidskrach
ten in Frankrijk met 4157 arbeiders toe.
DE UITBARSTING VAN EEN
JAPANSCHEN VULKAAN.
PANIEK ONDER DE BEVOLKING.
TOKIO. 9 Aug. (V. D.) De werking van den
vulcaan Asama is sterk toegenomen. De vul-
caan werpt groote hoeveelheden gloeiende
asch uit. Het op 16 K.M. van de Asama ge
legen, door Europeanen veel-bezochte ont
spanningsoord Karoeizawa, op 140 K.M. af
stand van Tokio, fs door de gloeiende asch
bereikt. Een paniek heeft zich van de be
volking meester gemaakt. De berg Asama
toonde dit jaar voor het eerst vulcanische
jerking.
DE OPENBARE LAGERE
SCHOOL IN DE VAN ZEGGELEN-
STRAAT.
WORDT 1 SEPTEMBER IN GEBRUIK
GENOMEN.
De nieuwe school voor gewoon lager on
derwijs aan de Van Zeegelenstraat (School
no. 41) zal 1 September in gebruik genomen
worden.
B. en W. verzoeken den raad nog voor de
aanschaffing van leermiddelen, boeken, kaar
ten, platen en natuurkundige instrumenten
beschikbaar te stellen een bedrag van 3000,
De begrafenis van Siegfried Wagper: Een lange stoet had zich opgesteld voor de kerk
in Bayreuth, waar de rouwdienst plaats vond.
SANTPOORT
EEN GEVAARLIJK KRUISPUNT.
BOTSING TUSSCHEN 2 AUTO'S,
Het kruispunt RijksstraatwegSlapers-
dijk is een zeer gevaarlijk punt, doordat de
bestuurders van de op eerstgenoemden weg,
meestal met een flinke snelheid rijdende
auto's nog al eens vergeten, dat het verkeer
van rechts voorgaat. Hierdoor vond gister
avond ook weer een botsing plaats tusschen
twee automobielen.
De auto, die uit de richting
Santpoort den Slaperdijk opreed werd aan
gereden door een uit de richting Velsen ko
menden auto en sloeg om. Een heer uit den
eenen en een dame uit den anderen auto
bleken er het slechtst afgekomen te zijn.
Eerstgenoemde werd zelfs nog naar het zie
kenhuis vervoerd, maar kon later toch per
auto huiswaarts keeren. De gewonde dame
bleek inwendige kneuzingen te hebben opge-
loopen en werd eveneens per auto naar huis
gebracht. De andere inzittenden waren er
beter afgekomen, zoodat het ongeval nog be
trekkelijk goed is afgeloopen.
Dr. de Groot en leden van Eerste Hulp bij
Ongelukken" verleenden geneeskundigen bij
stand.
BIJ TRAM-STOORNIS OP DE LIJN
HAARLEM—AMSTERDAM.
ABONNéS WORDEN DAN KOSTELOOS
PER TREIN VERVOERD.
Naar aanleiding van ons Artikel „Het Tram
ongeluk bij de Amsterdamsche Poort", in het
nummer van 22 Juli j.l., deelt de dfrectie der
N.Z.H.T.M. ons mede, dat de Ned. Spoorwegen
alsnog hun betrokken personeel hebben ge
ïnstrueerd, om in geval van storingen, op den
tramweg, de houders van abonnementskaar
ten N.Z.H., zonder betaling van vracht in de
3e klasse, toe te laten. Willen dus deze reizi
gers in een hoogere klasse reizen, dan moet
daarvoor de vracht betaald worden.
Het trampersoneel zal worden geïnstrueerd
om in eventueele gevallen de houders van
abonnementskaarten aldus in te lichten.
GROOTE STUKKEN WIERINGER.
MEER DROOG.
HET GRAVEN VAN SLOOTEN.
Het .Drie-maandelijksch Bericht" van de
Zuiderzeewerken meldt over de Wierfager-
meer:
Voortgegaan werd met het afmaken van
enkele nog niet voltooide tochten.
De reeds gebaggerde kanalen en tochten,
waarvan de oevers bij het dalen van den wa
terstand over groote afstanden droogvallen,
moeten thans nauk^uriger aan het profiel
worden gebracht. Hiermede werd een begin
gemaakt in het van de Haukes Zuidwaarts
loopende kanaal.
Omtrent het graven van kavel- en weg-
slooten in de Wieringermeer zegt het be
richt:
Met het oog op een goede ontwatering der
droogvallende gronden is het gewenscht
spoedig een begin te maken met het graven
van slooten. Daar het hier een zeer groot
grondverzet betreft (ruim 4.000.000 M3.) is
het van belang na te gaan op welke wijze dit
onder verschillende omstandigheden en in
verschillende deelen van den polder het voor-
deeligst kan geschieden. In verband daarme
de zijn onderhandelingen gevoerd om door
het voorloopig op betrekkelijk beperkte
schaal te werk stellen van verschillende soor
ten graafmachines, als ook van ploegen
grondwerkers de meest economische wijze
van uitvoering van dit grondverzet vast te
stellen.
Afgezien van geringe oponthouden, o.a.
tengevolge van het vervangen van de voor-
loopige waaiers door de definitieve, bleven de
gemalen „Lely" en „Leemans" geregeld in
bedrijf.
De waterstand in de Wieringermeer is thans
gedaald tot 3.25 M. N.A.P., waarbij reeds
groote oppervlakten, vooral in het Noorden
en Westen van den polder, zijn drooggeval
len. Het drooggevallen gebied bedroeg toen
omstreeks 7000 H.A.
BLOEDIGE BOTSINGEN TE
SAO-PAULO.
LONDEN, 9 Aug. (V. D.) Volgens berichten
uit Sao Paulo hebben aldaar bij een studen-
tenbetooging bloedige botsingen plaats ge
had met politie en militairen, die de betoo-
gers wilden uiteenjagen. Een soldaat werd
gedood terwijl 7 politie-agenten, twee sol
daten en een burger gewond werden.
De Vereenigde Staten teerden door een ramp in den vorm van vreeselijke hitte, getroffen.
In verscheidene steden heerscht nijpend gebrek aan drinkwater. Hierboven een kiek
uit Jefferson Countywaar het water mijlen ver uit den omtrek aangevoerd moest worden.
De rivieren zijn overal uitgedroogd de oogsten werden vernietigd en onder het vee heerscht
aanzienlijke sterfte.
Virginia Woolf:
Want meesterwerken worden niet zoo maar
ineens geboren; ze zijn het resultaat van
jaren lang peinzen en denken van een heel
volk. zoodat de stem van den enkeling icordt
geïnspireerd en gesteund door de ondervinding
van de massa.
SIGAREN.
(De rechter te Haarlem ver
oordeelde een man. die 50 siga
ren voor 50 cent had aangeboden
en postwissels inde, maar geen
sigaren zond).
Vijftig prachtsigaren bood hij
Voor een cent per stuk te koop,
In de oogen van zeer velen
Was die man een filantroop.
Hij ontsloot voor zware rookers
Gouden poorten van geluk.
Want waar koop je nou sigaren
Voor een koperen cent per stuk.
Maar. ze moesten eerst betalen
Met een wissel door de post,
Want nietwaar, in deze wereld
Komt de baet eerst na den cost.
Honderdtallen zonden haastig
Opgewekt hun halve pop
En zij rookten in gedachten
Reeds hun prachtsigaren op.
Maar helaas hun geld was foetsie
Hun sigaren bleven 't ook.
En hun hoop, niet hun sigaren.
Ging nu langzaam op in rook.
Tot er een den garen koopman
Resoluut heeft aangeklaagd,
Waarop deze rookverdrijver
Voor den kadi werd gedaagd.
Er viel niets aan te ontkennen,
't Is voor hem een kwaad moment,
Nu de man zelf de sigaar is.
Maar voor veel meer dan een cent.
DE SPOORWEGKAARTJES.
EEN AUTOMAAT VOOR BUURTVERKEER
HAARLEM—AMSTERDAM.
In de hal van het station is thans een
automaat geplaatst waaruit men een kaartje
buurtverkeer HaarlemAmsterdam 3de klas
se kan verkrijgen. Men moet hiertoe een gul
den inwerpen en ontvangt dan met het
kaartje tw'ce dubbeltjes terug
Daar in het bijzonder veelvuldig gebruik
wordt gemaakt van buurtverkeer Haarlem
Amsterdam zal deze nieuwe automaat het
wachten voor de loketten voor kaartjes
verkoop wel verlichten.
DE BRUG OVER HET
DONKERE SPAARNE.
ONTEIGENING VAN GRONDEN.
Ten einde te kunnen komen tot het leggen
van een bouwverbod op de aan het Korte
Spaame, de Spaamwouderstraat. den Burg
wal. en de Houtmarkt gelegen gronden, daar
na te kunnen overgaan tot onteigening van
de nog niet aan de gemeente in eigendom
toebehoorende perceelen, noodig in verband
met den voorgenomen bouw van de brug over
het Spaarne bij het Donkere Spaame, is het
ingevolge art. 30, le, der Woningwet noodig,
dat bij Raadsbesluit de gronden worden aan
gewezen, welke in de naaste toekomst voor
straataanleg zijn bestemd.
B. en W. stellen den raad voor daartoe een
besluit te nemen.
BELANGRIJKE CIJFERS.
UIT DE STATISTISCHE GEGEVENS VAN
HAARLEM.
Aan de door het gemeentebestuur van
Haarlem uitgegeven statistische gegevens
ontleenen wij, dat de gemeente op 30 Juni
118492 inwoners telde (56.425 mannen en
62067 vrouwen) wat 1808 meer is dan 1 jaar
geleden.
Het is dus te verwachten, dat wij binnen
een jaar de 120.000 passeeren!
Er stierven in de eerste 6 maanden 671
personen, waarvan er 104 80 jaar of ouder
waren.
In deze eerste 6 maanden van dit jaar
kwamen hier voor 128 gevallen van rood
vonk, 83 van diphterie en 5 van typhus.
Op 30 Juni stonden bij de Gem. Arbeids
beurs 1119 werkzoekenden ingeschreven. 30
Juni 1929 was dit slechts 794.
Het gasbedrijf leverde in Juni van dit Jaar
1,787.084 M3 gas af, tegen 1,801.173 in dezelf
de maand van 1929. Een kleine verminde
ring dus.
De electrische centrale leverde in Juni 1930
2,792.137 K.W.U. af tegen 2,357.941 in Juni
1929. Hier valt dus een groote vooruitgang te
constateeren.
Het gymnasium en de openbare en bijzon
dere scholen te Haarlem werden bezocht door
2172 leerlingen.
Daaronder ware/x 525 leerlingen van buiten
de stad. i.
Het Belangrijkste
Sovjet Rusland en China.
(2e blad, le pag.)'
De strijd om de boter.
(2e blad 4e pag.)
De Krakatau zeer onrustig.
(le blad, le pag.)
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: De dure drooglegging.
(le blad, le pag.jf
Lettlnga Financieele kroniek.
(2e blad, le pag.)!
H. v. B.Berlijnsche Brief; Duitschland zon-
der leiders.
(2e blad, le pag.).
Louis Delage: De strijd op de automarkt.
(2e blad 3e pag.T
C. J. Groothof f: De wereldkampioenschappen
te Montevideo.
(3e blad 3e pag.)
(Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad).
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
ra o
haren mei astven! J
is,l - ;"l U Mi 5.
HAARLEM, I I Augustus.
De Dure Drooglegging.
De ramingen voor de drooglegging van de
Zuiderzee zijn, zooals iedereen weet, reeds
geweldig overschreden vóór de eerste phase
van het werk voltooid is. Van meer dan één
zijde heeft men al de vraag hooren opperen,
of wel moet doorgezet worden met deze reus
achtige onderneming, nu vrijwel zeker is dat
zij op een financieel verlies zal uitloopen;
dat wil zeggen: dat de waarde van het ge
wonnen land tegen de kosten van de droog
legging r.iet zal opwegen. Dc voorzitter van
den Zuiderzeeraad, de heer H. Colljn, heeft
zelfs bij een officiëele gelegenheid al de mo
gelijkheid geopperd, dat het nadeellg saldo
tusschen de 100 en 200 millioen gulden zal
bedragen.
Dientengevolge kennen wij nu „het Zui-
derzee-vraagstuk" toevoeging aan do
lange lijst van vraagstukken, die onzen tijd
kenmerkt. De Centrale Commissie voor Be
zuiniging van de Maatschappij voor Nijver
heid heeft er een rapport over doen ver
schijnen. en naar aanleiding van dat rap
port schrijft mr. A. C. Joseph us Jitta een
hoofdartikel in De Groene Amsterdammer
onder den titel: „Moet de drooglegging van
de Zuiderzee worden stopgezet?" Zijn con
clusie, na eenige omzwervingen door de on
prettige materie, is een ontkennend ant
woord op deze vraag. Hij formuleert het
aldus: „Doch zelfs al zou het geheele werk
uit zuiver commercieel oogpunt bezien een
verlies opleveren, dan zullen tal van niet
precies onder cijfers te brengen factoren,
zooals de versterking van de energie en het
nationaal besef onder de eigen burgerij en
het aanzien van het land Ln de oogen van
het buitenland, den doorslag moeten geven
om dit groote nationale werk tot stand te
brengen".
Erg overtuigend klinkt deze argumentatie
niet. Als men geen ander argument meer
mocht hebben, om met het vooruitzicht op
een groot financiëel verlies door te werken,
dan nationale Udelheid, zou het beter zijn er
maar mee uit te scheiden. Als wij zelf met
zekerheid konden vaststellen dat het in alle
opzichten een strop wordt, en wij gingen
alleen door met onze drooglegging om niet
door de buren uitgelachen te worden, zouden
de buren trouwens nog harder lachen. Op
grond van de gevoelens, die Dirk Witte zoo
krachtig heeft uitgedrukt in zijn lied
„Mensch, durf te leven!" en die door Plsulsse
zoo weergaloos vertolkt zijn, zouden zij
schateren. Want wij zouden de waarheid
van den toestand niet achter horretjes ver
borgen kunnen houden. Naties leven, met
haar IJdelheid en al, in glazen huizen.
Het rapport van de commissie uit de
Maatschappij van Nijverheid komt evenmin
tot de conclusie, dat men het werk stop moet
zetten. Het dringt aan op een nieuwe bere
kening van kosten en baten, en voegt daar
aan toe: „Eerst wanneer gebleken is. dat de
directe en indirecte baten de te verwachten
lasten rechtvaardigen, besluite men tot
voortzetting van de werken".
Haar eigen (globale) berekeningen lelden
evenwel tot een nadeelig saldo.
Het is begrijpelijk dat het Zuiderzee-
vraagstuk urgent wordt nu een algemeens
malaise is Ingetreden, en op jaren van groo
te welvaart een inzinking is gevolgd. Voor
zichtig financieel beleid is geboden, en het
ligt voor de hand dat men de cijfers van de
dure drooglegging nog eens heel precies gaat
nakijken.
Maar heel veel verder zal men daarmee
niet komen. Berekeningen omtrent een werk
dat dertig jaren vordert, blijven in zóó
groote mate speculatief, dat niemand verder
kan komen dan de globale cijfers. Mr. Jitta
wijst er terecht op, dat niemand de waarde,
die eerste kwaliteit cultuurgrond over 30
Jaar zal hebben, ook maar bij benadering
kan becijferen, en dat in de laatste 40 jaar
de berekening van den rentevoet heeft ge
schommeld tusschen 3 en 7 procent, hetgeen
bij een werk als dit een verschil maakt van
ettelijke millioenen.
Deze onzekerheden ztjn voldoende ken
merkend. De toestand is klaarbhjkeüjk zoo,
