Het woord is aan
De weermacht,
DE NIEUWE HOUTBRUG
48e 'Jaargang No. 14459
yerschijnt dadelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 13 Augustus 1930
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 03754, met Geïllustreerd Zondagsblad f0.32
!Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57J4. Franco per post door Nederland 1 3.87J4. Losse nummers
0.06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden 0-57J4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN15 regel# 1.75, elke regel meer f 035. Reclames
/0.60 per regel Reductie bij abonnement Vraag en Aanbod 14 regels f 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onre Groentjes (Dinsdag.
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f025, elke regel meer f 0.10, uitsl i contant-
CratU Ongevallenverzekering voor Weekabonnéa Uitkeeringen: Levenilange ongevihUrtbeid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voel of Oog f 400-, Dnim f 250.-, Wijivinger f 150-, Elke andere vinger f 50-, Arm- of Beenbreuk f 100.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HAARLEM, 1 3 Augustus.
Roodland tegen Blauwland.
De Engelsche luchtvloot houdt in deze
dagen manoeuvres. De Engelsche luchtvloot
is zéér groot, zoodat haar manoeuvres het
ook wel moeten zijn. Voor het overige ver
keert Engeland op het moment in groote
economische moeilijkheden. Er zijn meer
dan twee millioen werkloozen. De Staats
financiën zijn, voornamelijk door de enorme
oorlogsschuld-betalingen, die aan de Veree-
nigde Staten gedaan moeten worden, en ten
gevolge van de enorme uitgaven aan zee-
en luchtvloten, niet gunstig. Voor het uit
voeren van vele groote werken van algemeen
maatschappelijk belang, waarover vaak ge
sproken en geschreven is, bezit de staat niet
voldoende middelen, ofschoon zij deel zou
den kunnen uitmaken van de maatregelen
om de werkloosheid te vèrlichten.
Overigens wordt Engeland tegenwoordig
geregeerd door de Labour Party (Arbeiders
partij), vaak betiteld als „de socialisten". Of
schoon deze partij voor 9/10 wel zéér gema
tigd socialistisch is, is zij niettemin de mo
derne arbeiderspartij des lands, en zeer ge
kant tegen den oorlog.
Na deze inleiding geef ik het woord aan
Reuter, die de volgende verklaring van de
huidige luchtvloot-manoeuvres heeft gezon
den:
Het Zuiden van Engeland is voor de lucht-
strijders, die deze week in de wolken er bo
ven manoeuvreeren, van het aardrijk ver
dwenen Londen en verscheidene andere
groote en kleine plaatsen worden veronder
steld niet te bestaan. Zuid-Engeland is ver
deeld in een Roodland en een Blauwland, het
eerste gelegen ten Noordoosten van een
denkbeeldige lijn, loopend van een rivier
monding, die levendig aan die van den
Theems herinnert, naar een punt in het
Westen, dichtbij een stad die Liverpool zou
kunnen zijn; het tweede gelegen ten Zuid
westen van die lijn. Niet minder dan 250 toe
stellen, voornamelijk bombardeervliegtuigen
en snelle vechtmachines, hebben zich Dins
dagmorgen elf uur, toen het ultimatum van
Blauwland aan Roodland afliep, voor den
strijd opgemaakt. De schijnvijandelijkheden
zullen tot Zaterdagochtend 5 uur duren. Het
volk van Roodland, primitiever dan dat van
Blauwland, heeft het verkorven. Het heeft
op zijn gebied kostbare delfstoffen, die de
belangstelling hebben gaande gemaakt van
de geologen in Blauwland. De Rooden, die
„onbetrouwbaar" zijn volgens den door het
ministerie voor Luchtvaart uitgegeven ver
onderstelden oorlogstoestand, vinden die
belangstelling hinderlijk. Uit een en ander
wordt de oorlogsoorzaak geboren. De ma
noeuvres zijn vooral bedoeld als een oefening
voor bombardeer-machlnes, die stil in den
nacht en over groote afstanden moeten lee-
ren ageeren. De vechtmachines moeten een
en ander verhoeden. Hoewel Zuid-Engeland,
zooals wij het kennen, voor de strijders niet
bestaat, zal de ware toestand meer zijn dat
de oorlog voor de bewoners van Zuid-Enge
land niet bestaat. Want de strijd heeft plaats
op hoogten van 5 tot 7 K.M., opdat Zuid-
Engeland ongestoord zal kunnen slapen. Ge
heel zonder grondwerk kan men het na
tuurlijk niet stellen. Een luchtoorlog zonder
afweergeschut en zonder zoeklicht-„batte-
rijen'' is niet denkbaar. Maar deze oorlogs
middelen komen te staan in dun bevolkt of
onbevolkt gebied. Een belangwekkend feit
van deze manoeuvres is dat er voor het eerst
„robot pilots" aan zullen deelnemen. Dat
zijn toestellen die het werk van den vlieger
kunnen overnemen, het vliegtuig in even
wicht en in den koers kunnen houden.
Aldus geschiedt het, slechts twaalf jaren
na den wereldoorlog, die tientallen millioe-
nen menschenlevens kostte en voor alle lan
den een wereldramp werd, in een zéér, zéér
democratisch geregeerd land. In een, als ik
het zoo mag noemen: Roodland.
Ho3 vindt u de veronderstelling van de
oor1 ogsoorzaak? Is zij niet prachtig? Is zij
niet roerend? Het eenige dat er aan ont
breek' is, dat men dit in de wèrkelijkheid
een „vrijheidsoorlog" of een „prestige-oorlog"
of een „oorlog tot bescherming van de rech
ten der kleine naties" of misschien wel een
„heilige oorlog" zou noemen. Allemaal van
wege die delfstoffen.
De rest is bepaald charmant. De bombar-
dements-machines moeten stil in den nacht
en over groote afstanden leeren ageeren....
De bevolking zal mogen blijven slapen
Er wordt op 5 tot 7 K M. hoogte gevochten.
Misschien zijn er een paar hardleersche
vliegers bij. die teveel lawaai maken, zoodat
Jan Publiek toch wakker wordt, en slaperig
tot zijn vrouw zegt: „Wat is dat? Onweer?"
„Nee, dat moet de luchtvloot zijn, die ma
noeuvres houdt. Het stond allemaal in de
krant. Bombardementsmachines, die stil
moeten leeren vliegen. Ze kunnen het nog
niet heelemaal".
„Weet je waarvoor ze dat moeten leeren?"
„Nee. Het stond er niet bij".
„Om in oorlogstijd ongemerkt boven een
groote stad te kunnen komen, waar de men-
schen slapen, en de kinderen ook, en dan
ineens bommen uit te wei-pen, die de daken
uiteenrijten en de lichamen vaneenscheu
renvan de vrouwen en kinderen vooral,
want de meeste mannen zullen in het leger
en on de vloten zijnOm de huizen in
brand te steken, en de fabrieken en pak
huizen en scholen. De kerken natuurlijk ook.
Enfinom alles zoo grondig mogelijk te
vernietigen.
Dat zullen zij In het buitenland doen. Dat
zal de vijand, die delfstoffen heeft of onbe
trouwbaar is of andere nonsens van dien
aard, hier doen. Zie Je? In het jaar 1930 van
Nico van Such telen
O, alle vergeefsch verlangen, alle verdwaas
de, wanhopige hartstocht, al het ontoe
reikende, leelijke, verfoeilijke in begeerte
het is alles maar heimwee naar de eeuwige,
oneindige liefde.
de Christelijke jaartelling, na de totstandko
ming van het Kellogg Pact dat den oorlog
uitbant, onder het beleid van een vooruit
strevende, democratische regeering, wordt dit
voorbereid.
Met dat vooruitzicht, die massa-moord
partij die de vorige nog verre zal overtreffen,
voeden wij onze kinderen op!"
Of Jan Publiek zoover met zijn redevoering
zal komen, betwijfel ik eigenlijk. Zijn vrouw
zal hem allang verzocht hebben, uit te schei
den met praten over zulke griezeligheden.
Zij rilt er van. Zij heeft nooit tegen zulke
dingen gekund. En wat is Jan tegenwoordig
toch pessimistisch. Dat lawaai is alweer op
gehouden. Laten wij gaan slapen.
Ja, laten wij vooral slapen!
Als Engeland Blauwla-nd was,-als de Con
servatieve Partij er regeerde inplaats van
Labour, zou het natuurlijk nét zoo zijn. Ver
moedelijk nog wat royaler van opzet. Dlar
zijn we het over eens.
Maar vindt u niet dat het erg is? Derge
lijke oorlogs-oorzaken, dergelijke oorlogs
middelen worden het publiek voorgezet, door
en namens de Overheid, als zeer plausibel,
zeer aannemelijk.... welja: min of meer
waarschijnlijk.
Zulke voorbeelden krijgt het volk dus van
hoogerhand. Dit wordt het vertoond, nadat
het eerst de plechtige uitbanning van den
oorlog, per Kellogg Pact, heeft meegemaakt.
Morgen doen Engelsche kranten en de
omroeper van de B.B.C. er misschien een
aardig spannend verhaaltje van hoe het al
lemaal ging. En de meest menchen zullen het
nog interessant vinden ook. Die geschiedenis
over het doel en de toekomst van de zaak
worden er natuurlijk niet bij verteld.
Maar ik doe dat wel, Houdt u het mij ten
goede. Het is nare, onplezierige lectuur. Je
wordt er heelemaal wakker van. Maar de kans
is niet uitgesloten is zelfs groot dat
die bombardementsvliegtuigen daar op het
oogenblik oefenen om over tien of twintig of
dertig jaar uw en mijn kinderen of kleinkin
deren in hun bed, in hun slaap te vermoor
den.
Het kunnen ook Fransche vliegtuigen zijn,
of Duitsche. Dat doet er niets toe.
Als het gebeurt zal het zijn omdat onze
generatiedus: omdat w ij niet alleen
's nachts, maar ook overdag geslapen hebben.
Het is wat eentonig, steeds op deze dingen
terug te komen Nietwaar? En onprettig ook.
Maar het is heusch nogal belangrijk. Hoe
ongeloofelijk het ook moge klinken: Rood
land tegen Blauwland is belangrijker ver
schijnsel dan zelfs Avro tegen Vara, Kro etc.
Maar er wordt geen duizendste percent
van de aandacht aan besteed, die dat laatste
onderwerp krijgt.
Vandaar het gevaar voor den volgenden
oorlog.
Als ze maar een beetje stil, stiekum vlie
gen, die bombardementsvliegtuigen
Dan blijft Jan Publiek wel slapen. Of. als
hij even wakker mocht worden, dut-ie wel
gauw weer in.
R. P.
FABRIEKSBRAND TE
WADDINXVEEN.
Dinsdagmiddag omstreeks half drie is
brand uitgebroken in de lak- en vernisfabriek
van de Wed. Boonstoppel en Zonen, aan de
Zuidkade te Waddinxveen. De brand is ver
moedelijk ontstaan doordat de vlammen zijn
geslagen in twee groote ketels met kokende
olie. Plotseling zag men uit het stookhuis
vlammen slaan. Daar de vlammen niet te
stuiten waren en men voordat men water
kon geven, eerst de ketels met olie moest
laten leegbranden, werden zooveel mogelijk
deuren en luiken in het fabrieksgebouw ge
sloten, om het vuur door het afsluiten van
de lucht geen gelegenheid te geven om zich
uit te breiden.
Door de hevige hitte, die ontstond, is even
wel groote schade aangericht. Het dak is in
gestort. De vrijwillige brandweer uit Wad
dinxveen slaagde er in, de naastgelegen kan
toorgebouwen te behouden. De schoorsteen
van de fabriek, die op instorten staat, zal
vermoedelijk In den loop van den avond wor
den omgehaald.
De schade, die voorloopig op ongeveer
10.000 wordt geschat, wordt door verzeke
ring gedekt.
In de fabriek zijn twintig personen werk-
TYPHOON BOVEN KIUSHIU.
NAGASAKI ZWAAR GETEISTERD?
LONDEN, 12 Aug. (V. D.) Het Japansche
eiland Kiushiu is, volgens berichten uit Tokio
door een typhoon geteisterd. De verbindingen
met Kiushia zijn volkomen verbroken. Aan
genomen wordt, dat Nagasaki door den ty
phoon zwaar geteisterd is,
Hier staat de stoere flinke rij
Van vrienden, die in nat getij
Ons 't leven helpen dragen;
Die ons behoeden buitenshuis
Bij openstaande hemelsluis
In deze regendagen.
De linksche, die aan opa hoort
Is van een ouderwetsche soort.
Uit achttienhonderdtachtig;
Hij heeft er keurig op gepast
En of 't ook regent dat het plast
Zij doet haar werk nog prachtig
Haast even oud is nummer twee
Daar loopt sinds .tachtig' oma mee
Als het slechts even grauw is;
Maar ook al is 't een oud model
Koket is oma toch nog wel.
Waarvoor ze ook een vrouw is.
Dan nummer drie, die 's van mama
En nummer vier behoort papa,
Twee flinke exemplaren;
De eerste toch meer elegant,
De andre voor een sterke hand,
Zij dienen reeds sinds jaren.
Wanneer het meisje uit kan gaan
Dan trekt ze fraaie kleeren aan,
Waarvoor zij lang moest sparen;
Dan zet ze nummer vijf dus op
Want deze met zijn dikken knop
Is in de reeks de hare.
Een doet slechts dienst in theorie
Dat 's nummer zes, van dochter Fie,
Onder haar elboog klemt ze
En gaat er bij droog weer mee uit,
Met deze, wat zij noemt, haar spuit.
Maar als het regent tramt ze.
De laatste is van kleine Jet,
Eenvoudig nog, maar toch koket
Zij is de jongste dochter.
Zij wou er eentje net als Fie
De knop in kleuren zooals die
Maar ziet u, moeder kocht 'er.
Ziedaar het arsenaal compleet
Dat van de wereld enkel weet,
Dat z'altijd nat en grauw Is;
Dat altijd mee moet als het giet.
Maar nooit de lieve wereld ziet,
Wanneer de hemel blauw is.
P. GASUS
NOODWEER NABIJ BELGRADO.
BELGRADO, 12 Aug. (V. D.) Vreeselijke on-
weders hebben gewoed in de omgeving van
Nisch, waarbij hevige hagelbuien groote scha
de aan de gewassen hebben toegebracht. Een
jonge boer werd gedood naast een kudde, die
hij bewaakte Een zware storm heeft v~
scheidene huizen In de omliggende der
daken afgerukt, terwijl tal van boom-.,
worteld waren.
REDDING MET DEN DOOD
BEKOCHT.
PARIJS, 12 Aug. (V. D.) Uit Royan wordt
gemeld dat een jonge vader, wiens identiteit
nog niet bekend is twee jonge vrouwen te
hulp kwam die zich te ver in zee hadden ge
waagd. Hij slaagde er in de drenkelingen aan
de kust te brengen doch op het oogenblik
dat hij zelf uit het water zou gaan werd hij
door een groote golf gegrepen. De moedige
redder verdronk.
MERKWAARDIG ONGEVAL TE
RIJSSEL.
IN ZIJN SCHIETTENT GEDOOD.
RIJSSEL. 12 Aug. (V. D.) Te Caudry heeft
een merkwaardig ongeval plaats gehad.
Een jongmensch had in gezelschap van een
vriend een schiettent bezocht, waar zij hun
vaardigheid op het geweer beproefden. Toen
zij de schiettent verlieten en in de menigte
verdwenen kwam even later de eigenaar van
de tent te voorschijn. Na eenige passen ge-
loopen te hebben viel hij plotseling in de ar
men van eenige omstanders, onder den uit
roep: „ik ben gedood".
Enkele seconden later gaf hij den geest.
Bij de lijkschouwing werd geconstateerd dat
hij, waarschijnlijk per ongeluk, door een ko
gel getroffen was welke het hart had geraakt.
De politie zoekt op het oogenblik naar de
beide jongelieden, van wie men vermoedt
dat zij bij dit ongeval betrokken zijn.
De nieuwe Houtbrug is nu bijna klaar. Alleen de aansluitende wegen en het wegdek moeten
nog in orde gemaakt worden. Reeds nu wordt toegestaan dat voetgangers van de brug ge-
fcrtrft maken.
Het Belangrijkste
Na de opheffing van de Boycot.
Ie blad, le pag.)
Onrustbarende berichten uit Oost- en Zuid-
Oost-Europa. Hankau in banden van de
Rooden? De Turken bezetten den berg Ar-
rarat op Perzisch grondgebied.
(2e blad, le pag.).
Het Kalivraagstuk opgelost?
(2e blad, le pag.);
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Roodland tegen Blauwland.
(le blad, le pag.)
Jhr. J. C. MoUerus: Het Duitsch-Finsche Han
delsverdrag en de Boycolbcweging.
(3e blad, 2e pag.),
J. C. E.: Langs de StraatDe vroolijke vacan-
.tieganger.
(2e blad, 2e pag.)
(Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad).
NA DE OPHEFFING VAN DE
BOYCOT.
BEVREDIGING EN OPLUCHTING IN
DUITSCHLAND.
De berichtgever te Berlijn van het Hbld.
telefoneerde gisteravond:
„De Duitsche bladen nemen met bevredi
ging en ten deele zelfs met een onmisken
baar gevoel van opluchting kennis van het
besluit van den Alg. Ned. Zulvelbond, om de
boycot van Duitsche goederen voorloopig te
staken Aan het commentaar van het „B. T."
ontleenen wij het volgende:
Nu ligt het vooral aan Duitschland om
de moeilijkheden in het Du itsch-Neder -
landsch handelsverdrag volkomen uit den
weg te ruimen. Men mag verwachten dat de
Duitsche tegenboycot van Nederlandsche
goederen, die in West-Duitschland op touw is
gezet, onverwijld zal worden gestaakt. Voor
eerst is het natuurlijk noodzakelijk, dat de
Duitsche regeering zoo spoedig mogelijk kla
ren wijn schenkt omtrent haar verdere plan
nen ten aanzien van de boter- en kaastarie
ven. Een nauw met den Reichslandbund ge-
liëerd correspondentiebureau heeft dezer da
gen verklaard, dat, in geval het particuliere
verdrag niet tot stand komt. onder alle om
standigheden het handelsverdrag dient te
worden opgezegd. Ja, dat dit voor minister
Schiele een kabinetsquaestie is. Slaagt hij er
niet in de opzegging te bewerkstelligen, dan
moet hij zijn portefeuille neerleggen.
Het „B. T." spreekt naar aanleiding hier
van de verwachting uit dat het kabinet zich
door Schieles dreigen met demissie, niet zal
laten verleiden tot een politiek van econo-
mischen oorlog. Wij hebben reeds in de en
kele dagen van de Nederlandsche boycot de
ervaring ongedaan, dat Duitschland in den
frisch-fröhlichen economischen oorlog niets
te winnen maar oneindie vee! te vereren
veeft. De opzegging van het verdrae met
Finland zou het sein zijn tot de hervatting
van de boycotbeweging en zij zou daaren
boven in alle landen, waarmede wij verdrags
tarieven hebben betreffende kaas. worden
beschouwd als het sein voor een revisie,
NEDERI ANDSCHF. MATROOS
VERONGELUKT.
Dinsdagmiddag viel de 17-Jarige lichtma
troos M. G. Dullaert, uit Rotterdam, aan
boord van het Nederlandsche Stoomschip
„Zosma", der Hollandsche Oost-Azië-lijn. in
de haven van Genua bij het dichtdekken der
luiken, in het ruim.
Hij kreeg daarbij een schedelbreuk. In be-
wusteloozen toestand Is hij naar het zieken
huis vervoerd, waar hij eenige uren later is
overleden.
HOLLAND'S hot T YWOOD OVER
HET IJ.
STUDIO'S VAN „CINETONE" TE
AMSTERDAM.
In aansluiting op hetgeen wij onlangs be
treffende de Nederlandsche geluidsfilmmaat-
schappij „Cinetone" berichtten, kunnen wij
thans nog melden, dat deze onderneming nu
een gebouwencomplex benoorden het IJ te
Amsterdam heeft aangekocht, hetwelk door
zijn bijzondere bouw en ligging uitermate ge
schikt ïs voor filmstudio's en bijbehoorende
laboratoria.
Het geheel zal volgens moderne elschen in
gericht worden en zal dan. wat inrichting
aangaat, volkomen gelijk zijn aan de nieuwste
buitenlandsche filmateliers.
Voor het eerst zal Nederland dergelijke
studio's bezitten.
OVERWINNING DER JAPANSCHE
SUFFRAGETTES.
TOKIO, 12 Aug. (V. D.) Het Ministerie van
Binnenlandsche Zaken heeft aan vrouwen
boven de 35 jaar het kiesrecht en de verkies
baarheid voor de gemeenteraden verleend.
Dit is de eerste overwinning der Japansche
suffragettes.
