Van Lear Black op
zee omgekomen.
Het woord is aan
De Velser spoorbrug aangevaren.
48e Jaargang No. 14465
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 20 Augustus 1930
HAARLEM S DAGBLAD
Z UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Robert peereboom.
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per weck f 03754, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (k°m der
gemeente) 3.57)4. Franco per post door Nederland 3,8754. Losse nummers
10.06- Geïll. Zondagsblad per 3 maanden f 0-57)4, franco per post
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN15 regels ƒ1.75. elke regel meer 0.35. Reclame*
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 0.60^
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs.' Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f 0.25. elke regel meer 0.10, nitsL 4 contant
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
d1t nummer bestaat uit
tien bladzijden.
EERSTE BLAD
Van zijn jacht gevallen?
Wat hij voor Nederland deed.
Hedenmorgen bereikte ons het volgende
ontstellende telegram uit Baltimore, geda
teerd 19 Augustus:
s Van Lear Black, 'de bekende Ameri-
kaansche millionair, couranteneigenaar
en wereldreiziger is op geheimzinnige
wijze verdwenen van zijn jacht „Sabölö"
dat zich op twaalf mijl van Scotlandlight
op New-Yersey bevond. Van Lear Black
nam vaak op de hekafsluiting van de
brug plaats, in een gevaarlijke positie.
Men gelooft daarom aan de mogelijk
heid dat hij bij een sterke deining over
boord is geslagen.
Na het bovenstaande Reu ter-bericht ont
vingen wij tot op het oogenblik dat wij dit
schrijven, geen nadere bijzonderheden. Een
telegram van de United Press aan de Tel. dat
ongeveer denzelfden inhoud heeft, vermeldt
nog, dat John Kelly, de kapitein van het
jacht, heeft verklaard, dat hij meent dat
van Lear Black op de reeling van het schip
zat, toen dit onverwacht door een hooge golf
werd gegrepen; de eigenaar verloor het
evenwicht en kwam in het water terecht.
Het jacht bevond zich op een kruistocht ter
hoogte van New Jersey op ca. tien mijl van
de kust. Te zamen met schepen van de
kustwacht wordt naar het lijk van den om
gekomen millionnair gezocht.
Herder:
De ongelukkige, die met moed zijn ongeluk
draagt, verschijnt tegenover het noodlot als
een overwinnaar. Jk hen," zegt hij zwijgend,
„grooter dan gij!"
len, wereldvermaardheid bezorgde. En is het
niet hoogst merkwaardig en getuigt het niet
van datgene waarin ons land groot is, dat
een Amerikaansch millionnair Geysendorf-
fer en Scholte en het product van Fokker uit
koos om hem op zijn wereldreizen te leiden?
Van Lear Black was een pionier. De lucht
vaart heeft evenveel behoefte aan groote
vliegersals aan groote passagiers. Van
Lear Black was een groot passagier. Met een
grando geste bevorderde hij de luchtvaart.
Elk van zijn enorme tochten over den aard
bol was een krachtig propagandamiddel voor
het verkeer door de lucht. Het is niet in ge
tallen uit te drukken hoeveel zoo een man
waard is voor de evolutie van de vliegerij.
Maar een feit is het dat de naam van Lear
Black op de groote massa een aantrekkings
kracht heeft van dezelfde soort als bijvoor
beeld den naam Lindbergh. En dat bewijst
dat de drager van dien naam het recht heeft
op onbegrensde erkentelijkheid van het ge-
heele luchtvaartwezen.
Van Lear Black heeft, vele honderden
vlieguren doorgebracht in de cabine van zijn
Fokertoestellen.
In 1927 vloog de Amerikaan met Geysen-
dorffer en Scholte heen en terug van Am
sterdam naar Batavia. Het was de tweede
Indië-vlucht na de historische onderneming
van Van der Hoop en de zijnen. 15 Juni ver
trok men en dertig Juni kwam men te Ba
tavia aan. 23 Juli arriveerden de vliegers
weer in Amsterdam. De Amerikaan en de
Nederlanders werden ridders in de Orde van
Oranje Nassau en kregen de zilveren me
daille van de stad Amsterdam. Wanneer wij
nu verder ons archief raadplegen, dan ko
men wij in de jaren '28. '29 en '30 herhaal
delijk de namen van Lear Black, van Gey-
sendorffer en Scholte tegen. In hetzelfde
jaar van de vlucht naar Indië werden rei
zen gemaakt naar verschillende Europeesche
centra, maar de eerstvolgende groote reis
was die naar Zuid-Afrika. 14 Mei 1928 kwam
het driemanschap in Londen bij elkaar en
vertrok van Croydon. In Khartoem eindig
de de reis, onderbroken door terreinmoei
lijkheden. De H-NADP werd naar Holland
teruggestuurd.
Eind 1928 werd nog een tocht naar Vene
tië gemaakt. Daarna ging de Amerikaan met
Scholte en Weber naar de Vereenigde Sta
ten. Een en ander had ten doel het houden
van besprekingen over den aankoop van een
machine. Van Lear Black kocht inderdaad
een toesteL
In de maand Maart van het jaar 1929
vloog Van Lear Black naar Kaapstad, in 1930
werd het toestel in Calcutta beschadigd
waarop de courantenmagnaat een nieuwe
Fokker kocht, waarmee naar Tokio werd ge
vlogen.
De Amerikaan had nog groote plannen.
Met dit doodsbericht is echter de streep on
der de lange lijst van vermaard geworden,
reizen, gezet. Geysendorffer en Scholte kun
nen worden teruggegeven aan de K LM. Een
schitterende periode in de geschiedenis van
de Nederlandsche luchtvaart is thans ge
ëindigd.
Voor ons land is dit doodsbericht wel van
diepe beteekenis. Als er één buitenlander
was, in ons land bekend en populair, dan
was het toch wel van Lear Black. Hij was
het die den naam Nederland, in den letter
lijken zin des woords, tot ver buiten onze
grenzen droeg, hij was één van degenen die
onze vliegers en de Nederlandsche toestel-
OVERSTROOMINGEN IN HET
AMOURGEBIED.
KOWNO. 19 Aug. (V.D.) Naar uit Moskou
gemeld wordt, heeft een orkaan langs de
Russische kust van den Stillen Oceaan groote
verwoestingen aangericht. Tengevolge van. den
hevigen regenval is de Amour op vele plaat
sen buiten de oevers getreden en zijn vele
dorpen overstroomd. In het dorp Marinskojo
zijn velen omgekomen. De telefoon* en tele
graafverbindingen werden verstoord.
Scheepvaartverkeer en treinenloop voor
langen tijd gestremd.
Men schrijft ons uit Velsen:
De Velser spoorbrug, de grootste draaibrug
van Europa, die gedurende meer dan 25 jaar
zonder noemenswaarde storing dienst heeft
gedaan, is Dinsdagavond door een ernstige
aanvaring buiten werking gesteld, waardoor
zoowel het scheepvaartverkeer als de treinen
loop wellicht voor langen tijd gestremd is.
De haven van Amsterdam is derhalve niet
meer uit zee te bereiken. Alleen de kleine
vrachtbooten zullen eventueel door het reeds
lang afgedankte Noord - Hollandsch Kanaal
via het Nieuwediep de hoofdstad kunnen be=
reiken.
Omstreeks half acht Dinsdagavond werd
de brug opengedraaid, juist toen aan beide
kanten eenige vrachtbooten kwamen aan-
stoomen of lagen te wachten. Aangezien de
brugwachter het raadzaam oordeelde, de van
Amsterdam komende schepen te laten voor
gaan, liet hij het hiervoor bestemde signaal
hijschen, n.l. een kegel met de punt naar
beneden.
Het stoomschip dat het dichtst bij de brug
lag was het ledige Grieksche stoomschip
„Amazon".
Reeds vóórdat de brug geheel geopend was
en het veilige signaal, een wit=zwart geblok
te bal, was geheschen, stoomde het Grieksche
vaartuig op de brug af. Juist toen de brug
ongeveer halverwege geopend was, raakte
deze door onbekende oorzaak stroomloos. Het
gevolg was, dat de „Amazon" met donderend
geraas tegen de brug voer, die terugweek en
door den hevigen schok zoodanig ontzet werd,
dat zij, ter halve breedte geopend, tusschen
de contraforts vast bleef zitten.
De „Amazon" week door den hevigen schok
terug, voer met het achterschip tegen den
binnen-steunpijler, om vervolgens door de
aanraking met dezen pijler naar voren te
schieten, waarna het vaartuig tegen het vaste
brugdeel aan de Noi -dzijde botste, waardoor
ook de vaste brug beschadigd werd. Het
vaartuig kwam er betrekkelijk goed af. De
voorsteven werd slechts licht beschadigd;
door de botsing met den pijler was echter het
roer verwrongen.
De schade aan de brug teweeggebracht, op
het oog onbeduidend, bleek echter zeer groot
te zün.
De brug 20 c.M. ontzet.
Tot goed begrip van zaken zij hier vermeld,
dat de Velser spoorbrug niet rust op een
verticale as, doch op 43 zware ijzeren rollen,
die op een cirkelvormige vlakke baan loopen-
Een zware ijzeren koning in den pijler dient
om de brug een draaibaar middelpunt te
geven. Gebleken is, dat de brug geheel uit
haar middelpunt is geraakt. De zes zware
ijzeren bouten, waarmede de koning bevestigd
is, zijn als rietstengels afgeknapt. De brug is
als het ware 20 cM. weggeduwd, waardoor
ook de ijzeren rollen van de cirkelbaan zijn
geschoven. De koning is uit zijn metaal ge
schoven, terwijl bovendien de twee zware
werkassen, die dienen om de kracht der beide
motoren op de kamwielen over te brengen,
geheel zijn ontwricht. Met welk een gewel
dige kracht de aanvaring moet zijn geschied
kan men het beste beoordeelen, als men weet
dat de brug, die 135 M. lang is, ruim 1400'.-' ton
weegt!
Het spreekt vanzelf dat het ongeval in
de omgeving van het kanaal groote conster
natie veroorzaakte.
Het treinverkeer nu
alleen over de Hembrug.
Zoodra men op het station Velsen van het
gebeurde kennis kreeg, werden natuurlijk
spoedig de noodige maatregelen getroffen.
Men heeft zooveel mogelijk nog de treinen,
die de brug moesten paseseren laten loopen.
De passagiers liet men nabij de brug uitstap
pen en vervolgens over de brug. die zooals
reeds werd gemeld, tot halve breedte was
dichtgeslagen, loopen. Later op den avond
werden de treinen uitgeschakeld, zoodat thans
alle verkeer met het Noorden der provincie
over de Hembrug moet geschieden. Voor het
verkeer tusschen Velsen en Beverwijk werd
een autobusdienst ingesteld.
De Amsterdamschehaven van
de Noordzee afgesloten.
Erger zijn de gevolgen voor de scheep
vaart. Reeds om 10 uur, dus 2 uur nadat het
ongeval geschiedde, lagen 6 uitgaande en
2 binnenkomende stoomschepen vóór de brug.
Besprekingen werden gehouden tusschen in
genieurs der Spoorwegen en den heer Rede-
ker, Hoofdingenieur van den Rijkswaterstaat
over de te nemen maatregelen. Tot een resul.
taat is men echter nog niet gekomen. In elk
geval heeft men den afgeloopen nacht de toe
stand zoo gelaten als hij was. Wij vernamen,
dat getracht zal worden, de brug op te draaien
opdat in elk geval de scheepvaart zoo weinig
mogelijk belemmerd wordt. Voordat men er
echter aan kan denken, de brug te draaien,
zal eerst het gevaarte weer verschoven moe
ten worden.
Wij informeerden nog naar den tijd, dien
men eventueel noodig zou hebben, om de
brug weer geopend te krijgen, doch men
bleef ons het antwoord schuldig. Een alge-
heele reparatie zal echter wel eenige maan*
den vorderen.
Bij een bezoek, dat wij aan de brug brach
ten, bleek ons, dat de spoorstaven op het
uiteinde, waar de aanvaring geschiedde, ge
heel zijn omgebogen. Aan de Zuidzijde zit het
ijzerwerk vastgewrongen. waar anders een
groote spenilg is. Deze uite-lijke schade is
echter gemakkelijk te herstellen.
De schade, die de scheepvaart op Amster
dam door deze catastrophe dreigt te zullen
ondervinden is natuurlijk enorm. Voor het
goederentransport vooral zullen bijzondere
maatregelen getroffen dienen te worden.
(De vangst van bot in de
Zuiderzee is op het oogenblik
bijzonder overvloedig
Als de Zuiderzee gedempt is
Is het voor den visscher uit,
Hij 's een schelvisch op het droge
Met zijn netten en zijn schuit.
Hij moet naar een ander baantje
Dan de visscherij op zoek.
Ik stond niet graag in zijn klompen
Of zijn wijde Markerbroek.
En de visch is blijkbaar tevens
Met zijn droevig lot begaan,
Om den visscher wat te troosten
Biedt zij zich in massa aan
De ansjovis is begonnen,
Daarna deed de haring mee.
Drommen kwamen aangezwommen
In de oude Zuiderzee.
Maar in deze laatste dagen
Steeg de vangst toch wel het hoogst,
Nu de bot er is verschenen
Volgt een ware monsteroogst.
En nu voelt hij in zijn botten
Schrijnend zijn toekomstig lot,
Nu de Zuiderzee gedempt wordt
Vangt de arme visscher bot.
P GASUS.
Deze toto vertoont een duidelijk beeld van de beschadiging van het draaibare gedeelte
van de brug.
tn'de op'de foto 'zichtbare positie zit de brug 'onwrikbaar vast.
Het Belangrijkste
Van Lear Black omgekomen. Van zijn jacht
gevallen en verdronken.
(Ie blad, le pag.)
De Velser Spoorbrug aangevaren. Ernstige
stagnatie voor geruim en tijd, in spoor- en
scheepvaart verkeer.
(le blad, le pag.)
Het woningvraagstuk. Sterke vermeerdering
van het aantal middenstandsiooningen.
(2e blad, 2e pag.)
Moordaanslag op een politieambtenaar in
Lithauen.
(2e blad 3e pag.).
ARTIKELEN:
(le blad, le pag.)
R. P.: De Europeesche roeikampioenschappen.
Een nabeschouwing.
(2e blad, le pag.)
(Voor de laatste berichten zie men dc 2e pag.
van het le blad).
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
fctjre haren niei oerven! j J
tofltn m m Fl I J.OÜ ProtpiMvt fik J.
HAARLEM, 20 Augustus.
Luik
Er zijn dingen, die wij in het algemeen
beter doen dan de Belgen. Er zijn daaren
tegen ook dingen, die zij beter doen dan wij.
Vergelijkingen tusschen naties, als men ze on
bevooroordeeld maakt, leiden trouwens altijd
tot deze slotsom. Verwonderlijk is zij hcele-
maal niet, want verschillende landaard
leidt tot verschillende voorkeur en ontwik
keling.
Een Belgische voorkeur In het licht- stel
lend. moet ik als Hollander erkennen dat de
Belgen de „grand geste" in stedenbouw beter
gevoelen en uitvoeren dan wij. Ik ben enkele
dagen in Luik geweest, dat ik nog niet ken
de. Het is hun derde stad na Brussel en
Antwerpen. Het kenmerkt zich evenzeer door
wat ik liefst het groote gebaar noem. Het is
breed, royaal van aanleg en uitbouw. Het
bezit vele groote pleinen en parken, een
breeden ringboulevard, prachtige breede
Maasbruggen, wijde vergezichten. Het is
een oude stad, maar na dc normallscering
van de Maas heeft men niet alleen de verdere
uitbreiding van de stad royaal opgevat, maar
ook de verbetering van de nauwe binnenstad
aangedurfd. Er zit iets van breeden durf van
kracht en zwier ln den aanleg van Luik. Er
is niets pietepeuterigs in. Men kan zich, als
men er doorwandelt en telkens weer geniet
van een prachtig breed stadsaspect, niet
voorstellen dat hier jaren lang gezanikt zou
worden over de (onvermijdelijke) demping
van een onbruikbaar stuk stinksloot, zooals
het Rokin.
Amsterdam ls een prachtige en Interes
sante stad, met oen bevolklngs-karakteristiek
zooals weinige andere, met vele Juweelen van
volkomen eigen architectuur en steden
schoon. Maar waar zijn de grand boulevard,
het majestueuse plein, de groofcsche park-
aanlegkortom: de grand geste van een
zooveel kleinere stad als Luik?
Zelfs Den Haag, onze meest royaal aange
legde stad. mist deze breede opvattingen en
durf. Misschien zijn sommigen dat niet met
mij eens. Misschien zullen zij bepaalde plei
nen en straten van Luik en Den Haag met
elkaar vergelijken en daaruit concludeeren,
dat ik ongelijk heb. Maar om die vergelijkin
gen is het niet te doen. Dat het Malieveld
grooter ls dan het Pare d'Avroy, bijvoorbeeld,
komt er niet op aan. Het is het stadsgehéel
dat dien indruk van breeden. royalen opzet
geeft. Het is alsof onze gemeentelijke uitbrei
dingsplannen teveel zijn overgelaten aan
technischrekcncnde bureaux, werkend
met passer en liniaal en angstvallig bepaalde
gebouwtjes en knusse doorkijkjes ontziend,
terwijl dóar de hoofdgedachte ls voortgeko
men uit de breede visie van een artist, van
een man met gevoel voor het grootsche, het
ruime, wijde en imposante.
Zoo geeft de Wereldtentoonstelling ook
dien indruk.
De Belgen hebben een notoire voorliefde
voor kermisgedoe, maar zij hebben de zeer
goede en gelukkige gedachte gehad, hun
Pare des Attractions geheel af te scheiden
van de eigenlijke tentoonstelling. Het staat op
den tegenovergestelden Maasoever.
De tentoonstelling zelf geeft weer dien in
druk van grand geste. Zij is een imposant
geheel, hetgeen geweldig moeilijk moet zijn
als men, zooals op iedere wereldtentoon
stelling, zich dient fce onderwerpen aan de
architectonische voorkeur van elk landvoor
zijn eigen gebouw. Eigenlijk moet ik zeggen:
de tentoonstelling bestaat uit twee geheelen,
want er is ook nog een „secteur Sud" in de
Jardin d'Accllmatation.
Maar de secteur Nord, hoofdzaak, is weer
een mooi geheel, geeft weer den Indruk van
breede visie, bezit daardoor een charme en
een stijl, die het geweldige Wembley hopeloos
miste. Wembley was kolossaal, maar wille
keurig gearrangeerd. Het was vol leelijke,
rommelige contrasten. Er zat geen algemeene
lijn, geen groote opzet, geen evenwicht in.
De mooie en de leelijke paviljoens stonden
