•DE VOLKSTELLING IN INDIE.
UIT DE OMSTREKEN
THEA RASCHE
P F E I L R I N G C R E
BURGERLIJKE STAND
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1930
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN 60 Cts. per regel.
IJMUIDEN
JAARVERSLAG HOOGOVENS
STAALFABRIEKEN.
WIJ ontvingen het Jaarverslag i»29—1930
van de N.V. Kon. Ned. Hoogovens en Staal
fabrieken en ontleenen daaraan het volgen
de:
Hoogoven no. 2 moest na beëindiging van
het boekjaar in Juli 1930 bul:en bedrijf
worden gesteld. Hij had ln een ononderbro
ken ovengang van 1411 dagen 51600 ton ruw-
Ijzcr vervaardigd.
De nieuwe hoogoven no. 3 werd ter vervan
ging van no. 2 in bedrUf gesteld. Aan hoog
oven no. 2 zullen ln dit boekjaar grondige
herstellingen worden uitgevoerd, terwijl
tevens de gelegenheid benut zal worden om
ook aan dezen hoogoven eenige verbeteringen
aan te brengen, die de ervaring heeft ge
leerd dat wenschelljk zijn en die bij hoog
oven no. 3 reeds toepassing vonden.
In de centrale werd een vierde turbowind-
machine opgesteld, waarvoor het noodzakelijk
was het gebouw uit te breiden.
De leiding van gas aan de omliggende ge
meenten eischt nog belangrijke uitgaven,
vooral voor het gereedmaken van de pers
leiding naar de Zaanstreek en voor het
bouwen en het inrichten van een gaspers-
pompinstallatie.
In den loop van dit Jaar zal voor de leve
ring van hoogovengas de buisleldlng naar de
nieuwe een.rale van het P.E.N. moeten wor
den gelegd. Voor de gaslevering aan deze cen
trale aal een gashouder voor hoogovengas
moeten worden gebouwd.
Nu de verlenging van de binnenhaven door
den Rijkswa.erstaat binnenkort gereed zal
komen, kunnen wij eindelijk uitvoering geven
aan de plannen, die wij reeds zoo lang ge
reed hadden liggen ten aanzien van de ver
werking onzer hoogovenslakken o.a. to;
cement. Wij hebben de eerste bestellingen
voor het bouwen van dc cementfabriek ge
plaatst.
Voor de uitoefening van dit bedrijf zal een
afzonderlijke N.V. worden opgericht. Het
bouwen van de fabriek zal zooveel mogellj k
bespoedigd worden. Wij rekenen er op, dat
het bedrijf in de tweede helft van 1931 zal
kunnen worden aangevangen. Het ligt in de
bedoeling, ijzer-portlandoement te vervaardi
gen en de bonoodigde portlandcementklinker
voorloopig althans van elders te betrek
ken.
De toiale productie ruw-ljzer gedurende hei
verslagjaar bedroeg 260.181 ton, waarvan in
Nederland 54.309 ton verkocht werd.
De cokesproductie bedroeg 250.123 ton. Door
de centrale werd aan derden afgeleverd
38.712.000 K.W.U. en 17875 ton stoom gas werd
geleverd: aan Velsen 5.309.522 M3. (vorig
Jaar 5.035.521 M3.>, Beverwijk 2.223.286 M3
(v.J. 1.707.764 M3.), Krommenie 1.018.400 M3„
Wormerveer 412.250 M3. en Haarlem 1.884.329
M3. Totaal 10.852.787 M3. (v.J. 6.743.285 M3.)
Geproduceerd werd als bijproducten van
de kolendistiilatle 2.011 ton (v.J. 2118 toni
gereinigde benzolproducten. 8894 ton (8779
ton) teer en 3330 ton (3279 ton) ammonium
sulfaat.
Gewezen wordt op den slechten toestand
van de ijzermarkt en ae zeer aanzienlijke
daling der ijzerprijzen. Weliswaar is in niet
geringe mate de markt voor kolen en ertsen
ontwricht, maar daar het bedrijf z'n erts- en
kolenbchoefte eenigen tijd vooruit dekt, kan
in het loopende boekjaar van deze prijsdaling
nauwelijks geprofiteerd worden.
Uit de verlies- en winstrekening blijkt dat.
na afschrijving (f 1.553.311) en na reser
veering tegen loopende grondstoffen-contrac
ten (f 400.000), de netto-winst tezamen met
de onverdeelde winst van het vorig jaar be
draagt f 441.856. Uit deze winst wordt 4 pet.
over het preferente aandeelkapitaal uitge
keerd, het saldo ad. f 416.356 wordt naai'
nieuwe rekening overgebracht.
ÏÏET ARBEIDSCONFLICT AAN DE
VISSCHERSIIAVEN.
Het bestuur der IJmulder Federatie heeft
ln verband met de aan z'n adres in de van
wege het N.A.S. verspreide circulaire aan de
leden een circulaire uitgereikt, waarin het
een „waarschuwende stem" wil laten hooren.
Hierin wordt medegedeeld, dat de heer
Brandsteder ernstig ongesteld is, zelfs zoo,
dat kennisneming van het gebeurde voor
hem droevige gevolgen zou kunnen hebben.
(Wij vernemen, dat de heer B. een ernstige
longontsteking heeft. Red. HJD.) Voorts
wordt gezegd, dat elke poging van den kant
der IJmuider Federatie, om tot een oplossing
te komen, zonder afscheiding, vruchteloos
was en wordt er aan herinnerd, dat dc
IJmulder Federatie over de laatste zes jaren
ruim zeventig duizend gulden aan de N.A.S.-
beweging afdroeg.
Den leden wordt geadviseerd aan een even-
tueele oproeping voor een vergadering geen
gehoor te geven.
IJZERSCHIETEN BIJ DE HOOGOVENS-
De laatste weken worden bijna dagelijks
vrij zware knallen gehoord, die herinneren
aan de schietoefeningen op het fort IJmui-
den. zy stammen echter rilet van het fort,
doch van de Hoogovens en het zal niet on
interessant gevonden worden, iets naders om
trent de reden van deze explosies te ver
nemen.
Hoogovens no. 2 is, nadat hij bijna 4 jaar
zonder onderbreking had gewerkt, in Juli
j.l. buiten bedrijf gesteld, om de periodieke
vernieuwing van de binnenbekleeding en ver
der nog eenige herstellingen te ondergaan.
Evenals de wanden der ovenruimte is de
ovenbodem gemetseld van vuurvasten steen.
Het vloeibare ijzer, dat een zeer hooge tem
peratuur heeft, tast op den duur de bodem-
bemetsellng aan, zoodat er een holte ontstaat,
waarin zich ijzer verzamelt. Dit ijzer nu kan,
wanneer de oven wordt stopgezet, niet. op de
normale wijze worden afgetapt .omdat het
niveau ervan zich beneden het oorspronkelijke
bodemvlak en dus beneden het aftapgat be
vindt. Het stolt in de bodemuitholling en het
moet dus, wanneer de oven geheel is afge
koeld. op bijzondere wijze worden weggeno
men. Dit geschiedt door in het ijzerblok door
middel van een steekvlam gaten te maken:
één voor één worden deze gaten met dynamiet
geladen en afgedekt en vervolgens wordt de
lading tot ontploffing gebracht. Bij elke ex
plosie wordt slechts een betrekkelijk kleine
hoeveelheid losgewerkt, zoodat het geruimen
tijd duurt voordat de geheele klomp ijzer
die in het onderhavige geval een gewicht had
van niet minder dan 450 ton is verwijderd.
Is dit geschied, dan kan de bcmetseling op
nieuw worden aangebracht. Met dit z.g. ijzer-
schieten is een Duitsche firma belast, die dit
soort, werkzaamheden tot haar speciale taak
maakt.
VELSEN
AANLEGGEN VAN EEN WEG TE
SANTPOORT.
Burgemeester en Wethouders stenen den
Raad voor. in te willigen het verzoek van de
N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Be
bouwde Eigendommen te Bloemendaal, tot
het aanleggen van een weg over een in
exploitatie te brengen bouwterrein ten Wes
ten van den Bloemendaalschestraatweg en
den Dulnlustparkweg.
SANTPOORT.
VERGADERING DER WINKELIERS.
De vorige week heeft men ln ons blad kun
nen lezen dat in de vergadering van de Mid-
denstandsvereeniglng mededeeling werd ge
daan van het feit, dat de pogingen om met
de nog op te richten winkeliersvereeniging tot
samensmelting te komen, schipbreuk hadden
geleden, omdat de commissie uit de winke
liers met wie over een en ander onderhan
deld zou worden, niet tot onderhandelen ge
neigd zou zijn geweest, daar zij zeide gedacht
te hebben, dat het ln de bedoeling had gele
gen. kas enz: der Mlddenstandsvereenlging
zonder meer maar over te nemen. Wij deelden
toen tevens mede, dat winkeliers, die op de
vergadering der Mlddenstandsvereenlging
aanwezig waren, te kennen gaven, dat, wan
neer zulks waar was. de commissie haar op
dracht niet goed uitgevoerd had.
Teneinde verslag te doen van de wijze
waarop zij zich van haar opdracht gekwe
ten had. werd door genoemde winkeliers-
commissie een vergadering uitgeschreven,
welke onder leiding van den heer Joosten
stond. Gezien de belangrijkheid van deze ver
gadering de agenda vermeldde toch o.a.
de eventueele oprichting eener Winkeliers
vereeniging viel de belangstelling niet me
de. Deze vergadering had een geheel ander
verloop dan menigeen zich zal hebben voor
gesteld. De algemeene verwachting toch was
dat de commissie zich ten onzlchte van haar
wijze van optreden zou verdedigen. Dit ge
beurde echter niet. wantde commissie
verklaarde, dat het verloop der besprekin
gen met de Mlddenstandsvereenlging ge
heel anders was geweest, dan de voorzitter
dezer vereeniging de vorige week verklaard
had.
Natuurlijk baarde deze verklaring de noo-
dige verwondering, doch men was er var.
overtuigd, dat hier een misverstand ln het
snel moest zijn. Daarom werd besloten over
de definitieve oprichting eener winkeliersver
eeniging nog niet te beslissen doch eerst nog
heanrekingen te houden met het bestuur der
Mlddenstandsvereenlging, teneinde te komen
tot het uitschrijven eener gezamenlijke ver
gadering. die. zoo mogelijk op Woensdag as
zal worden gehouden.
TOONEEL.
Morgen opent de tooneelvereeniging „Ons
Genoegen" het seizoen. Opgevoerd wordt het
tooneelspel „Hun Kind" van Jan Grosfeld en
de klucht „Ze krijgen mekaar", van Erich
Scholl.
BEVERWIJK
HAGELSCHADE.
B. en W. stellen den raad voor aan het
comité tot behartiging van de belangen der
bij den hagelslag op 12 Juni j.l. getroffen
land- en tuinbouwers, een bijdrage te verlee-
nen van f 3500, zijnde 1Y10 van de getaxeerde
schade.
BLOEMENDAAL
GEVONDEN DIEREN EN
VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij:
G. Zwarteveen, Lage Duin en Daalscheweg
15 Bloemendaal, een paraplu: H.' Homburg.
Rollandslaan 37 Haarlem, een zilveren pot
lood; Baart de la Faille, Marnixstraat 10
Haarlem, een z.g. HemakoffertJe met timmer
gereedschap; M. Verduin, Zuidertuindorplaan
21 Haarlem, een zilveren broche in den vorm
van een schaats; Prenen, Oostertuindorplaan
4 Haarlem, een leerdoeken motorjekker; J.
van Holland, StoLberglaan 23 Aendenhout, een
zilveren broche; H. v. d. Kogel, Manpadslaan
6, Vogelenzang, een zwart zijden damestasch
met inhoud; M. Lammerse, Oostertuindorp
laan 5 Haarlem, een rozenkrans in étui; v. d.
Broek, Rijperweg hoek Bloemendaalscheweg
Bloemendaal, de helft van een gouden bril
montuur; Straub, Joh. Verhulstweg 29 Bloe
mendaal. een imitatie paarlen halsketting; G.
van Lunenburg, Gen. Bofchastraat 74 Haar
lem, een zwart langharige hond; M. J. M.
Schretlen, Zandvoorterweg 21 Aerdenhout, een
doublé armband met steentje; Leeuwerikflcen-
laan 20 Aerdenhout, een auto-plaid; aan het
bureau van politie te Overveen, een söhool-
étui met inhoud, t.n. van W. Blankenvoort,
een schroevendraaier, een RK. kerkboekje,
een cape.
DE RAADHUISBOUW.
Naar wij vernemen zal er a.s. Maandag ten
Raadhuize een vergadering worden gehouden
met de ultgenoodigde architecten om den
Raadhulsbouw te bespreken.
EEN ORGEL IN HET JEUGDHUIS.
Het jeugdhuis krijgt een orgel. Dat de Ver.
voor Jeugdwerk vele goede vrienden heeft
wisten we al lang. Dit blijkt nu weer uit het
mooie orgel, dat aangeboden ls.
Vrijdag is het instrument aangekomen.
OVERVEEN
COÖP. WONING BOUWVERF ENIG ING
„EIGEN WONING".
In weerwil van den stroomenden regen,
was de vergadering van de Coöp. Woning
bouwvereniging „Eigen Woning". Vrijdag
avond in hotel Roozendaal gehouden, tame
lijk goed bezocht. Behalve het verslag der
kascommissie, dat aanleiding gaf tot een vrij
langdurige gedachtenwisseling. maar die ten
slotte toch eindigde met volkomen tevreden-
stelling der commissie en der vergadering,
stond als voornaamste punt op de agenda:
„Bespreking ingrijpende voorstellen van het
bestuur".
Deze kwamen hierop neer, dat aan alle le
den, die daarvoor In aanmerking komen, 5
gerestitueerd zal worden. Voorloopig zal er
toch wel niet veel van bouwen komen en
De wereldberoemde charmante vliegenierster
Kknj/I ...<1,11,*
..Niemand heeft too ter
behoefte een een goedi
eiime .li de vliegenier, wlem huid voortdurend blootjeiteld li «r
een inelle witteling ven groote wtrmte, ttrenge hou de en
Ut gebruik ter verzorging mliner huid tleditl Pfellring-l
Crème en berrtlc daarmede dc bette retvlteten.".
om eventueele onkosten te bestrijden, blijft
er toch nog genoeg in kas.
Dit voorstel werd aangenomen, evenals dat
om de contributie met ingang van Jan. as.
te verlagen van 3 tot 1 per Jaar.
Ook gingen gingen er stemmen op, om de
vereeniging maar te ontbinden. Een desbe
treffend voorstel werd echter afgestemd met
17'stemmen voor en 16 tegen.
Aangezien hier tweederde van de aanwezi
ge leden voor moesten zijn, werd het v Dor
s'1"'?! dus verworpen.
ZANDVOORT
ONDERLING HULPBETOON.
Het bestuur van de Vrouwenvereenlglng,
onderafdeeling van Onderling Hulpbetoon, is
zoodanig gewijzigd, dat het voor 'het grootste
deel uit vrouwen bestaat.
Voorzitster is mej. Paapde Wid, Brugstr..
Vlce-voorzitfcer de heer F. Zwaan, secretaresse
mej. Behrens-Koster, penningmeesteresse
mej. B. PoonPopta; commissarissen: mej.
WeberDrommel, mej. KeurMolenaar en
de heeren Dijkstra en J. Water.
Aanvrage tot opneming in een ziekenhuis
voortaan bij de voorzitster, Brugstraat 12.
HEEMSTEDE
BIJZONDERE PROTESTANTSCHB SCHOOL-
VEREENIGING
Bovengenoemde vereeniging hield Don
derdag haar halfjaarlij ksche vergadering in
de. Bosch- en Hovenschool onder leiding van
haar voorzitter, Dr. F. W. A. Korff.
De heer Moen, bestuurslid der vereeniging
en voorzitter van de bouwcommissie bracht
rapport uit van de verbouwing aan de beide
scholen. Aan de Bosch en Hovenschool is
een nieuwe inrichting voor centrale verwar
ming gekomen, die reeds voltooid is en de
Nic. Beetsschool aan den Voorweg zal ge
heel worden verbouwd en uitgebreid.
Deze school was door het uitbreiden van
het leerlingenaantal en de nieuwe eischen
door schoolhyglëne, tandheelkundige behan
deling, schoolartsenonderzoek enz. lang niet.
meer op de hoogte van den tijd. De bestaan
de lokalen worden geheel verbouwd en
sommige ook vergroot, terwijl eenige lokalen
worden bijgebouwd aan de tegenwoordige
achterzijde der school, grenzende aan de
Bosboom Toussaintstraat.
De gunning van het werk zal dezer da
gen plaats hebben en volgens het plan zal
men over een half Jaar gereed kunnen zijn.
Bij acclamatie herkoos de vergadering de
periodiek aftredende bestuursleden, n.L de
heeren Dr. Korff, Adr. Moen en C. L. Kwak.
In de vacatures Dt. Bavinck en C. Schip
per werden gekozen de.heeren Ds, Dondorp
en Mr. Baas.
DE DIESELMOTOR IN AUTO'S.
Geslaagde motorbus-proeven.
TRAMS MET ACCUMULATOREN
(Van onzen Engelschen Correspondent).
Tusschen Manchester en Leeds zijn met
goeden uitslag proeven genomen met een
Diesel-motorbus voor 48 passagiers, nadat
in Nottingham reeds met succes het zelfde
was gedaan. Wellicht luiden deze proeven een
nieuw tijdperk van openbaar vervoer in. In
een Diesel-motor wordt, naar bekend, een van
de eenvoudigste en tevens doeltreffendste be
ginselen van motortechniek toegepast. De mo
tor krijgt zijn vermogen door ontbranding
van ruwe olie, die wordt gespoten in een cy
linder waarin, de lucht is samengeperst. De
motor kan zijn werk doen zonder magneet en
zonder bougies, in het kort zonder electrische
ontsteking. Bovendien maakt hij geen brand
bare of ontplofbare gassen zooals de benzine
motor doet. Dat is van belang bij het over
wegen van brandgevaar. De prijs van de
brandstof is minder dan een derde van dien
van benzine. Niettemin is het vermogen dat
een gegeven hoeveelheid ruwe olie in den Die
selmotor ontwikkelt twee maal zoo hoog als
dat van een zelfde'hoeveelheid benzine in
den gewonen motor.
De nieuwe omnibus, vervaardigd door twee
fabrieken in Manchester in overeenkomst met
de Duitsche uitvinders, heeft getoond dat zij
voor een afstand van 100 mijl slechts voor
een waarde van 2 s. 7 d. aan brandstof noo-
dig heeft. Een benzinebus stookt over zulk een
afstand voor 16 s. 6 d. aan brandstof op.
De Diesel-bus gaat voldoende snel. Het zijn
veelzeggende cijfers De London General
Company gebruikt per jaar ongeveer 150
millioen liter benzine. Ze zou een enorm be
drag besparen Indien haar bussen van Die
selmotoren waren voorzien. Men ls gerech
tigd de vraag te stellen waarom men niet
reeds vroeger profijt heeft getrokken van den
motor voor ruwe olie. Het antwoord ls dat de
Diesel-motor, om' weerstand te kunnen bie
den aan den hoogen druk waaronder hij
werkt, ongemeen massief en zwaar van bouw
moet zijn. Voor een stationnaire motor of
een scheepsmotor was dit geen bezwaar. Maar
het bezwaar schijnt nu ook voor voertuigen
overwonnen te zijn. In Engeland heeft men,
zooals wij onlangs meldden, zelfs reeds een
particuliere auto gebouwd, die met een Die
selmotor wordt voortbewogen. En is daarom
reden te verwachten dat het vroeg of laat met
den benzine-motor althans in zware voertui
gen gedaan zal zijn.
Een andere interessante ontwikkeling van
openbaar vervoer is te zien in Bradford, waar
men zeer gunstige resultaten heeft bereikt
met raillooze trams. Die trams kunnen er
zich onafhankelijk maken van de bovengrond-
sche(bij raillooze trams altijd bovengrondsch)
geleiders, om de eenvoudige reden dat zij van
accumulatoren zijn voorzien, die een reserve
van electriciteit verschaffen voor trajecten
waar de geleiders ophouden. De accumulato
ren worden, wanneer de tram rijdt met de
van buiten aangevoerde electriciteit geladen.
Beugels of trolleys kunnen worden gestreken
wanneer de tram aan het einde van haar
gelelddraad Is gekomen en dan kan de reis
verder over buitenwegen worden voortgezet
op de wijze van een omnibus.
Een uitgebreide organisatie.
Dr. W. Brokx, de secretaris van de in 1927
door de Indische regeering ingestelde com
missie voor de volkstelling-1930, heeft te
Semarang interessante mededeelingen ge
daan over de binnenkort te houden volkstel
ling. Indien men goede resultaten wensch'
te bereiken, dient men den teltijd zooveel
mogelijk te beperken en den toestand op
een bepaald oogenbllk na te gaan, wel":
oogenblik voor de verschillende landen in
het Westen is: 31 December des nachts
uur. Een dergelijke telling kan men echter in
Inciè niet houden, omdat het Europeesche
publiek alfabeet is, maar het Indische pu
bliek in meerderheid analfabeet. Zoociat in
Indië feitelijk twee tellingen zullen plaa.s
hebben, namelijk de periode telling van 22
September tot en met 5 October en de mo
ment-telling op 7 October. Dan zal blijken,
hoezeer Nederlandsch-Indië in de afgeloo-
pen tien jaren van aspect is veranderd. Er
hebben kolossale verplaatsingen plaats ge
had, van eiland naar eiland en van het bin
nenland naar de groote steden: bijzonder
groot is de verandering op intellectueel ge
bied. In 1905 is er eens op zeer primitieve
wijze een telling gehouden. Dr. Brokx ver
telde, hoe het daarbij is toegegaan. Er moest
o.m. worden opgegeven, hoeveel Joden er
waren. TJu zijn er in Indië zeer weinig In-
landsche Joden, maar volgens den staat,
die dat jaar werd ingeleverd, telde alleen
Pasoeroean er 15.000! De gegevens gingen
natuurlijk naar Nederland, werden daar ge
bruikt en niemand merkte iets, tot een of
ander Senaatslid eenige jaren later dit ge
tal ontdekte en den minister de vraag stel
de of daar ln Pasoeroean zoo'n succesrijke
Israëlietisohe zending had plaats gevonden.
Wel, de minister wist er niets van, hij in
formeerde bij de Indische regeering en toen
bleek, dat het getal was ingevuld in de ver
keerde kolombedoeld waren Tenggeree-
zen! In 1920 is er een betere telling geweest,
maar ook die kon nog niet aanspraak ma
ken op betrouwbaarheid, omdat men niet
in voldoende mate de beschikking had over
alfabeten, die als - tellers konden fungee-
ren, hetgeen thans wel het geval is. Voor de
periode-telling zijn op Java alleen 40.000
personen noodig, voor de moment-telling
130.000; de totale kosten van de telling zijn
geraamd op twee millioen gulden.
De tellers dienden gevonden te worden
over geheel Java en Madoera en in alle des
sa's. Men moest er alfabeten voor hebben,
die voor het werk konden worden opgeleid.
Met betrekking tot de Buitengewesten wist
de commissie, dat het alfabetisme, dus de
mogelijkheid tellers aan te werven, daar op
Sumatra en andere eilanden, verder is dan
op Java. Java staat, wat de resultaten van
het onderwijs betreft, achter bij de Buiten
gewesten, maar daar bestaat weer een ande
re moeilijkheid, de geweldige afstanden. Daar
is ook geen moment-telling mogelijk, wes
halve men er zich zal beperken tot een pe
riode-telling. Er zijn zelfs gebieden, waar
ook die onmogelijk is, in de primitieve stre
ken van Borneo b.v. Doch Borneo heeft de
eigenaardigheid, dat elke kampong van de
Dajak-bevolking uit één enkel huis bestaat
en de „ouden" van die kampongs kennen
heel goed het aantal mannen, vrouwen en
kindexen, zoodat daar toch nog gegevens
kunnen worden verzameld. Er zijn echter ge-
biedep, in Nieuw Guinea, waar in het ge
heel niet geteld zal kunnen worden, omdat
men niet weet, waar de menschen zitten
daar zullen den plaatselijken bestuursamb
tenaren alleen schattingen kunnen worden
gevraagd.
Verleden Jaar heeft men, om de vragen
lijst, zooals die voor Inlanders was opgesteld,
aan de practijk te toetsen, een proef telling
gehouden en toen bleken dadelijk al won
derlijke dingen. De vragenlijst stelt oa. een
onderzoek in naar den leeftijd, maar niet in
jaren: de Inlandsche bevolking wordt de
oplossing is niet fraai, maar men weet geen
betere verdeeld in drie groepen: kinderen,
die niet alleen kunnen loope-n, welke groep
belangrijke gegevens kan opleveren voor den
medischen dienst in verband b.v. met het
kindersterfte-cijfer; onvolwassenen, waar
onder worden verstaan jongens, die nog niet
„werkbaar" en meisjes, die nog niet „huw
baar" zijn en als derde groep de volwasse
nen. Oorspronkelijk was er nog een vierde
groep, die van de bejaarden, maar op grond
van de proeftelling heeft men die laten
vervallen. Men had namelijk een inzicht wil
len verkrijgen in het aantal productieven
en niet-productleven. tot welke laatstge
noemden dan de bejaarden zouden hebben
behoord, doch wat bleek bij de proeftelling?
Dat het op de Soenda-eilanden krioelde van
de bejaarden, terwijl er op Madoera geen
enkele bejaarde was te vinden! Natuurlijk
onderzocht men, wat hier de oorzaak van
kon zijn en toen kreeg de commissie te hoo
ren, dat de Soendanees dacht, van zijn des-
sadiensten af te komen door zich als be
jaard op te geven en dat de Madoerees dacht
dat het wel eens gevaarlijk kon zijn. je als
bejaard op te geven, omdat dit Toewan
Allah zou uitnoodlgen, je maar weg te ne
men
Bij de proeftelling is ook de noodzakelijk
heid gebleken, de bevolking zooveel moge
lijk over de telling te verteilen. Op allerlei
wijzen is propaganda voor de telling ge
maakt. zoo door het uitschrijven van een
opstellenwedstrijd voor Inlandsche onderwij
zers. Er kwamen zooveel opstellen binnen,
dat eenige heeren dagen en nachten noodig
hadden om ze te lezen. Het bekroonde epistel
is toen met een oplage van 45.000 exempla
ren verspreid op de Inlandsche scholen en
daar, op last van „Onderwijs" gelezen en
voorgelezen, om te maken, dat de kinc'.eren
er ook van weten. Niettemin zijn zelfs Euro
peanen meermalen nog onvoldoende ge
oriënteerd. .De redactie van een der groote
dagbladen op Java werd onlangs opgebeld Overleden: Aartje van Harskamp. 41 j on-
door een Europeaan, dien, toen hij op bezoek gehuwd. Gerlofke Boersma, 76 J~ wede' van
was bij een van zijn Chineesche relaties, met D. J. de Groot.
allen ernst de vraag was gesteld, of alle
menschen met de vorstelling in huis moes-
:en blijven! Er is na uur lijk geen sprake van
dwang, al zal gedurende de pe.iodetelling
geen vergunning worden verleend voor jaar
markten, jaarbeurzen, pasar malems, pasar-
gelap e. d., die duizenden menschen op( de
been brengen en aldus den vlotten gang van
de telling ernstig zouden belemmeren, maar
Jhr. De Graeff is geen Moestafa Kemal
Pacha en Nederlandsch-Indië is Turkije niet,
waar de bepalingen van de volkstelling zelfs
van dien aard waren, dat men kon worden
opgepakt en gedwongen.
Bij de telling wordt geïnformeerd naar
het zielental, gesplitst in mannen en vrou
wen en naar het gezinshoofd dit om iets
te wet ente komen van het gezin in de
inheemsche maatschappen, hetgeen ook al
weer consequenties heeftIn den
Preanger b.v. is een groot gezin zeldzaam,
maar op Madoera is het regel en in de Ba-
takianden is het een gewoon verschijnsel,
dat er twaalf kinderen zijn. Dan vraagt men
naar den burgerlijken staat en naar het
vrouwen tal om een inzicht te krijgen in de
polygamie, welke intusschen in dezen vorm
zonder twijfel achteruit gaat. Verder is er
een vraag naar de bron van inkomsten; men
hoopt, dat van de beantwoording het resul
taat zal zijn, dat men de inheemsche maat
schappij zal kunnen verdeelen in een cate
gorie, die geheel van landbouw leeft, een
categorie, die buiten den landbouw leeft en
een categorie, die in overgangstoestand ver
keert. Men verwacht, dat deze laatste groep
het grootst zal blijken: de tijd dat de In
lander de tani was, de landbouwer, behoort
tot het verleden. Ook wordt er een onder
zoek ingesteld naar het alfabetisme er
zijn volgens Dr. Brokx veel meer alfabeten,
dan men veronderstelt. Naar den godsdienst
wordt de Inlanders om velerlei redenen niet
gevraagd.
Op de vragenlijsten voor Europeanen
wordt onderscheid gemaakt tusschen blijvers
en trekkers. Zijn vader en zoon beiden in
Europa geboren, dan is de getelde, de zoon,
een trekker, zijn belden in Indië geboren,
dan is de zoon een „blijver". Is de getelde
in Indië geboren, maar de vader in Europa,
dan behoort hij tot de tusschencategorie.
Uit dergelijke gegevens kan weer worden
afgeleid of blijvers en trekkers door elkaar
zitten of waar in hoofdzaak de blijvers en
de trekkers zijn gevestigd en of de houding
van de inheemsche bevolking in sommige
streken daarmede verband houdt. Met het
verwerken van het materiaal zullen jaren
gemoeid zijn, niettemin schijnt het volgens
dr. Brokx niet onmogelijk dat binnen twee
maal vier-en-fcwintig uur na de telling de
uitkomst van geheel Java, dus het aantal
mannen en vrouwen, bekend zal zijn. De
verwerking van de verzamelde gegevens zal
centraal en machinaal geschieden, ten
kantore voor de Volkstelling te Batavia, dat
staat onder leiding van Prof. J. van Gelde
ren, hoogleeraar in de Staatshuishoudkimde
aan de Rechtshoogeschool te Batavia. In de
maand November verwacht men daar het
voornaamste van het materiaal verzameld
te hebben.
Dan wordt al hetgeen op de lijsten staat,
overgebracht op ponskaarten, waarvan men
er 50 a 60 millioen noodig heeft, want het
aantal zielen wordt geschat op 55 millioen.
Elk gegeven, d.w.z. iedere getelde, komt op
een afzonderlijke kaart. Die kaarten gaan
vervolgens naar de sorteermachlne, die ze
verwerkt met een snelheid van 23.000 kaar
ten per uur. Er zijn tien dergelijke machines
en zij zullen tien uren per dag draaien.
Niettemin zullen de sorteermachines naar
raming negen maanden moeten loopen. Een
enorm omvangrijke organisatie derhalve.
Groote zorg is besteed aan de distributie
van de vragenlijsten. Over geheel den Ar
chipel „van Sabang tot Merauke" zijn
2500 kisten verzonden, elk met een inhoud
van ongeveer 250 K.G. papieren. Van de bui
tengewesten zijn de berichten van ont
vangst al binnen. In 1920 moet het name
lijk zijn voorgekomen, dat ergens de noodige
formulieren aankwamen, toen de telling al
achter den rug was!
„Telt en wordt geteld!" is thans het parool
in Indië.
HAARLEMMERMEER.
Bevallen: A. Daimvan Vuuren, dochter;
J. M. BrouwerWeijers, zoon; C. A. Lim
burg—van Wees, dochter; M. van Rijn—
D'hane, dochter; G. N. KoningenImmink,
zoon; P. J. GroenRulghaver, dochter; W.
M. Eveleensde Vos, zoon; M. Kromhout
de Vries, dochter; B. W. PlekeU-Brunink,
zoon; M. van 't HofMalipaard, dochter;
J. van Arkel—Breeschoten. zoon; J. M. Buis-
Akersloot, dochter; M. W. van Egmond—
Sloof, zoon; J. GeertsSmits, dochter.
Ondertrouwd: G. Groeneweg en Ph. Tam
boer, H. den Dekker en W. Bakker, J. W. Eve
leens en L. M. Verburg, G. Uiterwaal en A.
van Poecke, J. Benjamin en M. Kooiman,
D. Kooij en A. van der Beek. A. C. Lagendijk
en M. Krijgsman, W. de Bakker en W. Duizer.
Gehuwd: B. Th. van der Vlugt en C. A.
Kooij man, B van Pelt en A. M van Essen,
H. de Wit en K. Kulk, G. de Vries en C. van
Vliet.