•DE VOLKSTELLING IN INDIE. UIT DE OMSTREKEN THEA RASCHE P F E I L R I N G C R E BURGERLIJKE STAND HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1930 INGEZONDEN MEDEDEELINGEN 60 Cts. per regel. IJMUIDEN JAARVERSLAG HOOGOVENS STAALFABRIEKEN. WIJ ontvingen het Jaarverslag i»29—1930 van de N.V. Kon. Ned. Hoogovens en Staal fabrieken en ontleenen daaraan het volgen de: Hoogoven no. 2 moest na beëindiging van het boekjaar in Juli 1930 bul:en bedrijf worden gesteld. Hij had ln een ononderbro ken ovengang van 1411 dagen 51600 ton ruw- Ijzcr vervaardigd. De nieuwe hoogoven no. 3 werd ter vervan ging van no. 2 in bedrUf gesteld. Aan hoog oven no. 2 zullen ln dit boekjaar grondige herstellingen worden uitgevoerd, terwijl tevens de gelegenheid benut zal worden om ook aan dezen hoogoven eenige verbeteringen aan te brengen, die de ervaring heeft ge leerd dat wenschelljk zijn en die bij hoog oven no. 3 reeds toepassing vonden. In de centrale werd een vierde turbowind- machine opgesteld, waarvoor het noodzakelijk was het gebouw uit te breiden. De leiding van gas aan de omliggende ge meenten eischt nog belangrijke uitgaven, vooral voor het gereedmaken van de pers leiding naar de Zaanstreek en voor het bouwen en het inrichten van een gaspers- pompinstallatie. In den loop van dit Jaar zal voor de leve ring van hoogovengas de buisleldlng naar de nieuwe een.rale van het P.E.N. moeten wor den gelegd. Voor de gaslevering aan deze cen trale aal een gashouder voor hoogovengas moeten worden gebouwd. Nu de verlenging van de binnenhaven door den Rijkswa.erstaat binnenkort gereed zal komen, kunnen wij eindelijk uitvoering geven aan de plannen, die wij reeds zoo lang ge reed hadden liggen ten aanzien van de ver werking onzer hoogovenslakken o.a. to; cement. Wij hebben de eerste bestellingen voor het bouwen van dc cementfabriek ge plaatst. Voor de uitoefening van dit bedrijf zal een afzonderlijke N.V. worden opgericht. Het bouwen van de fabriek zal zooveel mogellj k bespoedigd worden. Wij rekenen er op, dat het bedrijf in de tweede helft van 1931 zal kunnen worden aangevangen. Het ligt in de bedoeling, ijzer-portlandoement te vervaardi gen en de bonoodigde portlandcementklinker voorloopig althans van elders te betrek ken. De toiale productie ruw-ljzer gedurende hei verslagjaar bedroeg 260.181 ton, waarvan in Nederland 54.309 ton verkocht werd. De cokesproductie bedroeg 250.123 ton. Door de centrale werd aan derden afgeleverd 38.712.000 K.W.U. en 17875 ton stoom gas werd geleverd: aan Velsen 5.309.522 M3. (vorig Jaar 5.035.521 M3.>, Beverwijk 2.223.286 M3 (v.J. 1.707.764 M3.), Krommenie 1.018.400 M3„ Wormerveer 412.250 M3. en Haarlem 1.884.329 M3. Totaal 10.852.787 M3. (v.J. 6.743.285 M3.) Geproduceerd werd als bijproducten van de kolendistiilatle 2.011 ton (v.J. 2118 toni gereinigde benzolproducten. 8894 ton (8779 ton) teer en 3330 ton (3279 ton) ammonium sulfaat. Gewezen wordt op den slechten toestand van de ijzermarkt en ae zeer aanzienlijke daling der ijzerprijzen. Weliswaar is in niet geringe mate de markt voor kolen en ertsen ontwricht, maar daar het bedrijf z'n erts- en kolenbchoefte eenigen tijd vooruit dekt, kan in het loopende boekjaar van deze prijsdaling nauwelijks geprofiteerd worden. Uit de verlies- en winstrekening blijkt dat. na afschrijving (f 1.553.311) en na reser veering tegen loopende grondstoffen-contrac ten (f 400.000), de netto-winst tezamen met de onverdeelde winst van het vorig jaar be draagt f 441.856. Uit deze winst wordt 4 pet. over het preferente aandeelkapitaal uitge keerd, het saldo ad. f 416.356 wordt naai' nieuwe rekening overgebracht. ÏÏET ARBEIDSCONFLICT AAN DE VISSCHERSIIAVEN. Het bestuur der IJmulder Federatie heeft ln verband met de aan z'n adres in de van wege het N.A.S. verspreide circulaire aan de leden een circulaire uitgereikt, waarin het een „waarschuwende stem" wil laten hooren. Hierin wordt medegedeeld, dat de heer Brandsteder ernstig ongesteld is, zelfs zoo, dat kennisneming van het gebeurde voor hem droevige gevolgen zou kunnen hebben. (Wij vernemen, dat de heer B. een ernstige longontsteking heeft. Red. HJD.) Voorts wordt gezegd, dat elke poging van den kant der IJmuider Federatie, om tot een oplossing te komen, zonder afscheiding, vruchteloos was en wordt er aan herinnerd, dat dc IJmulder Federatie over de laatste zes jaren ruim zeventig duizend gulden aan de N.A.S.- beweging afdroeg. Den leden wordt geadviseerd aan een even- tueele oproeping voor een vergadering geen gehoor te geven. IJZERSCHIETEN BIJ DE HOOGOVENS- De laatste weken worden bijna dagelijks vrij zware knallen gehoord, die herinneren aan de schietoefeningen op het fort IJmui- den. zy stammen echter rilet van het fort, doch van de Hoogovens en het zal niet on interessant gevonden worden, iets naders om trent de reden van deze explosies te ver nemen. Hoogovens no. 2 is, nadat hij bijna 4 jaar zonder onderbreking had gewerkt, in Juli j.l. buiten bedrijf gesteld, om de periodieke vernieuwing van de binnenbekleeding en ver der nog eenige herstellingen te ondergaan. Evenals de wanden der ovenruimte is de ovenbodem gemetseld van vuurvasten steen. Het vloeibare ijzer, dat een zeer hooge tem peratuur heeft, tast op den duur de bodem- bemetsellng aan, zoodat er een holte ontstaat, waarin zich ijzer verzamelt. Dit ijzer nu kan, wanneer de oven wordt stopgezet, niet. op de normale wijze worden afgetapt .omdat het niveau ervan zich beneden het oorspronkelijke bodemvlak en dus beneden het aftapgat be vindt. Het stolt in de bodemuitholling en het moet dus, wanneer de oven geheel is afge koeld. op bijzondere wijze worden weggeno men. Dit geschiedt door in het ijzerblok door middel van een steekvlam gaten te maken: één voor één worden deze gaten met dynamiet geladen en afgedekt en vervolgens wordt de lading tot ontploffing gebracht. Bij elke ex plosie wordt slechts een betrekkelijk kleine hoeveelheid losgewerkt, zoodat het geruimen tijd duurt voordat de geheele klomp ijzer die in het onderhavige geval een gewicht had van niet minder dan 450 ton is verwijderd. Is dit geschied, dan kan de bcmetseling op nieuw worden aangebracht. Met dit z.g. ijzer- schieten is een Duitsche firma belast, die dit soort, werkzaamheden tot haar speciale taak maakt. VELSEN AANLEGGEN VAN EEN WEG TE SANTPOORT. Burgemeester en Wethouders stenen den Raad voor. in te willigen het verzoek van de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Be bouwde Eigendommen te Bloemendaal, tot het aanleggen van een weg over een in exploitatie te brengen bouwterrein ten Wes ten van den Bloemendaalschestraatweg en den Dulnlustparkweg. SANTPOORT. VERGADERING DER WINKELIERS. De vorige week heeft men ln ons blad kun nen lezen dat in de vergadering van de Mid- denstandsvereeniglng mededeeling werd ge daan van het feit, dat de pogingen om met de nog op te richten winkeliersvereeniging tot samensmelting te komen, schipbreuk hadden geleden, omdat de commissie uit de winke liers met wie over een en ander onderhan deld zou worden, niet tot onderhandelen ge neigd zou zijn geweest, daar zij zeide gedacht te hebben, dat het ln de bedoeling had gele gen. kas enz: der Mlddenstandsvereenlging zonder meer maar over te nemen. Wij deelden toen tevens mede, dat winkeliers, die op de vergadering der Mlddenstandsvereenlging aanwezig waren, te kennen gaven, dat, wan neer zulks waar was. de commissie haar op dracht niet goed uitgevoerd had. Teneinde verslag te doen van de wijze waarop zij zich van haar opdracht gekwe ten had. werd door genoemde winkeliers- commissie een vergadering uitgeschreven, welke onder leiding van den heer Joosten stond. Gezien de belangrijkheid van deze ver gadering de agenda vermeldde toch o.a. de eventueele oprichting eener Winkeliers vereeniging viel de belangstelling niet me de. Deze vergadering had een geheel ander verloop dan menigeen zich zal hebben voor gesteld. De algemeene verwachting toch was dat de commissie zich ten onzlchte van haar wijze van optreden zou verdedigen. Dit ge beurde echter niet. wantde commissie verklaarde, dat het verloop der besprekin gen met de Mlddenstandsvereenlging ge heel anders was geweest, dan de voorzitter dezer vereeniging de vorige week verklaard had. Natuurlijk baarde deze verklaring de noo- dige verwondering, doch men was er var. overtuigd, dat hier een misverstand ln het snel moest zijn. Daarom werd besloten over de definitieve oprichting eener winkeliersver eeniging nog niet te beslissen doch eerst nog heanrekingen te houden met het bestuur der Mlddenstandsvereenlging, teneinde te komen tot het uitschrijven eener gezamenlijke ver gadering. die. zoo mogelijk op Woensdag as zal worden gehouden. TOONEEL. Morgen opent de tooneelvereeniging „Ons Genoegen" het seizoen. Opgevoerd wordt het tooneelspel „Hun Kind" van Jan Grosfeld en de klucht „Ze krijgen mekaar", van Erich Scholl. BEVERWIJK HAGELSCHADE. B. en W. stellen den raad voor aan het comité tot behartiging van de belangen der bij den hagelslag op 12 Juni j.l. getroffen land- en tuinbouwers, een bijdrage te verlee- nen van f 3500, zijnde 1Y10 van de getaxeerde schade. BLOEMENDAAL GEVONDEN DIEREN EN VOORWERPEN. Terug te bekomen bij: G. Zwarteveen, Lage Duin en Daalscheweg 15 Bloemendaal, een paraplu: H.' Homburg. Rollandslaan 37 Haarlem, een zilveren pot lood; Baart de la Faille, Marnixstraat 10 Haarlem, een z.g. HemakoffertJe met timmer gereedschap; M. Verduin, Zuidertuindorplaan 21 Haarlem, een zilveren broche in den vorm van een schaats; Prenen, Oostertuindorplaan 4 Haarlem, een leerdoeken motorjekker; J. van Holland, StoLberglaan 23 Aendenhout, een zilveren broche; H. v. d. Kogel, Manpadslaan 6, Vogelenzang, een zwart zijden damestasch met inhoud; M. Lammerse, Oostertuindorp laan 5 Haarlem, een rozenkrans in étui; v. d. Broek, Rijperweg hoek Bloemendaalscheweg Bloemendaal, de helft van een gouden bril montuur; Straub, Joh. Verhulstweg 29 Bloe mendaal. een imitatie paarlen halsketting; G. van Lunenburg, Gen. Bofchastraat 74 Haar lem, een zwart langharige hond; M. J. M. Schretlen, Zandvoorterweg 21 Aerdenhout, een doublé armband met steentje; Leeuwerikflcen- laan 20 Aerdenhout, een auto-plaid; aan het bureau van politie te Overveen, een söhool- étui met inhoud, t.n. van W. Blankenvoort, een schroevendraaier, een RK. kerkboekje, een cape. DE RAADHUISBOUW. Naar wij vernemen zal er a.s. Maandag ten Raadhuize een vergadering worden gehouden met de ultgenoodigde architecten om den Raadhulsbouw te bespreken. EEN ORGEL IN HET JEUGDHUIS. Het jeugdhuis krijgt een orgel. Dat de Ver. voor Jeugdwerk vele goede vrienden heeft wisten we al lang. Dit blijkt nu weer uit het mooie orgel, dat aangeboden ls. Vrijdag is het instrument aangekomen. OVERVEEN COÖP. WONING BOUWVERF ENIG ING „EIGEN WONING". In weerwil van den stroomenden regen, was de vergadering van de Coöp. Woning bouwvereniging „Eigen Woning". Vrijdag avond in hotel Roozendaal gehouden, tame lijk goed bezocht. Behalve het verslag der kascommissie, dat aanleiding gaf tot een vrij langdurige gedachtenwisseling. maar die ten slotte toch eindigde met volkomen tevreden- stelling der commissie en der vergadering, stond als voornaamste punt op de agenda: „Bespreking ingrijpende voorstellen van het bestuur". Deze kwamen hierop neer, dat aan alle le den, die daarvoor In aanmerking komen, 5 gerestitueerd zal worden. Voorloopig zal er toch wel niet veel van bouwen komen en De wereldberoemde charmante vliegenierster Kknj/I ...<1,11,* ..Niemand heeft too ter behoefte een een goedi eiime .li de vliegenier, wlem huid voortdurend blootjeiteld li «r een inelle witteling ven groote wtrmte, ttrenge hou de en Ut gebruik ter verzorging mliner huid tleditl Pfellring-l Crème en berrtlc daarmede dc bette retvlteten.". om eventueele onkosten te bestrijden, blijft er toch nog genoeg in kas. Dit voorstel werd aangenomen, evenals dat om de contributie met ingang van Jan. as. te verlagen van 3 tot 1 per Jaar. Ook gingen gingen er stemmen op, om de vereeniging maar te ontbinden. Een desbe treffend voorstel werd echter afgestemd met 17'stemmen voor en 16 tegen. Aangezien hier tweederde van de aanwezi ge leden voor moesten zijn, werd het v Dor s'1"'?! dus verworpen. ZANDVOORT ONDERLING HULPBETOON. Het bestuur van de Vrouwenvereenlglng, onderafdeeling van Onderling Hulpbetoon, is zoodanig gewijzigd, dat het voor 'het grootste deel uit vrouwen bestaat. Voorzitster is mej. Paapde Wid, Brugstr.. Vlce-voorzitfcer de heer F. Zwaan, secretaresse mej. Behrens-Koster, penningmeesteresse mej. B. PoonPopta; commissarissen: mej. WeberDrommel, mej. KeurMolenaar en de heeren Dijkstra en J. Water. Aanvrage tot opneming in een ziekenhuis voortaan bij de voorzitster, Brugstraat 12. HEEMSTEDE BIJZONDERE PROTESTANTSCHB SCHOOL- VEREENIGING Bovengenoemde vereeniging hield Don derdag haar halfjaarlij ksche vergadering in de. Bosch- en Hovenschool onder leiding van haar voorzitter, Dr. F. W. A. Korff. De heer Moen, bestuurslid der vereeniging en voorzitter van de bouwcommissie bracht rapport uit van de verbouwing aan de beide scholen. Aan de Bosch en Hovenschool is een nieuwe inrichting voor centrale verwar ming gekomen, die reeds voltooid is en de Nic. Beetsschool aan den Voorweg zal ge heel worden verbouwd en uitgebreid. Deze school was door het uitbreiden van het leerlingenaantal en de nieuwe eischen door schoolhyglëne, tandheelkundige behan deling, schoolartsenonderzoek enz. lang niet. meer op de hoogte van den tijd. De bestaan de lokalen worden geheel verbouwd en sommige ook vergroot, terwijl eenige lokalen worden bijgebouwd aan de tegenwoordige achterzijde der school, grenzende aan de Bosboom Toussaintstraat. De gunning van het werk zal dezer da gen plaats hebben en volgens het plan zal men over een half Jaar gereed kunnen zijn. Bij acclamatie herkoos de vergadering de periodiek aftredende bestuursleden, n.L de heeren Dr. Korff, Adr. Moen en C. L. Kwak. In de vacatures Dt. Bavinck en C. Schip per werden gekozen de.heeren Ds, Dondorp en Mr. Baas. DE DIESELMOTOR IN AUTO'S. Geslaagde motorbus-proeven. TRAMS MET ACCUMULATOREN (Van onzen Engelschen Correspondent). Tusschen Manchester en Leeds zijn met goeden uitslag proeven genomen met een Diesel-motorbus voor 48 passagiers, nadat in Nottingham reeds met succes het zelfde was gedaan. Wellicht luiden deze proeven een nieuw tijdperk van openbaar vervoer in. In een Diesel-motor wordt, naar bekend, een van de eenvoudigste en tevens doeltreffendste be ginselen van motortechniek toegepast. De mo tor krijgt zijn vermogen door ontbranding van ruwe olie, die wordt gespoten in een cy linder waarin, de lucht is samengeperst. De motor kan zijn werk doen zonder magneet en zonder bougies, in het kort zonder electrische ontsteking. Bovendien maakt hij geen brand bare of ontplofbare gassen zooals de benzine motor doet. Dat is van belang bij het over wegen van brandgevaar. De prijs van de brandstof is minder dan een derde van dien van benzine. Niettemin is het vermogen dat een gegeven hoeveelheid ruwe olie in den Die selmotor ontwikkelt twee maal zoo hoog als dat van een zelfde'hoeveelheid benzine in den gewonen motor. De nieuwe omnibus, vervaardigd door twee fabrieken in Manchester in overeenkomst met de Duitsche uitvinders, heeft getoond dat zij voor een afstand van 100 mijl slechts voor een waarde van 2 s. 7 d. aan brandstof noo- dig heeft. Een benzinebus stookt over zulk een afstand voor 16 s. 6 d. aan brandstof op. De Diesel-bus gaat voldoende snel. Het zijn veelzeggende cijfers De London General Company gebruikt per jaar ongeveer 150 millioen liter benzine. Ze zou een enorm be drag besparen Indien haar bussen van Die selmotoren waren voorzien. Men ls gerech tigd de vraag te stellen waarom men niet reeds vroeger profijt heeft getrokken van den motor voor ruwe olie. Het antwoord ls dat de Diesel-motor, om' weerstand te kunnen bie den aan den hoogen druk waaronder hij werkt, ongemeen massief en zwaar van bouw moet zijn. Voor een stationnaire motor of een scheepsmotor was dit geen bezwaar. Maar het bezwaar schijnt nu ook voor voertuigen overwonnen te zijn. In Engeland heeft men, zooals wij onlangs meldden, zelfs reeds een particuliere auto gebouwd, die met een Die selmotor wordt voortbewogen. En is daarom reden te verwachten dat het vroeg of laat met den benzine-motor althans in zware voertui gen gedaan zal zijn. Een andere interessante ontwikkeling van openbaar vervoer is te zien in Bradford, waar men zeer gunstige resultaten heeft bereikt met raillooze trams. Die trams kunnen er zich onafhankelijk maken van de bovengrond- sche(bij raillooze trams altijd bovengrondsch) geleiders, om de eenvoudige reden dat zij van accumulatoren zijn voorzien, die een reserve van electriciteit verschaffen voor trajecten waar de geleiders ophouden. De accumulato ren worden, wanneer de tram rijdt met de van buiten aangevoerde electriciteit geladen. Beugels of trolleys kunnen worden gestreken wanneer de tram aan het einde van haar gelelddraad Is gekomen en dan kan de reis verder over buitenwegen worden voortgezet op de wijze van een omnibus. Een uitgebreide organisatie. Dr. W. Brokx, de secretaris van de in 1927 door de Indische regeering ingestelde com missie voor de volkstelling-1930, heeft te Semarang interessante mededeelingen ge daan over de binnenkort te houden volkstel ling. Indien men goede resultaten wensch' te bereiken, dient men den teltijd zooveel mogelijk te beperken en den toestand op een bepaald oogenbllk na te gaan, wel": oogenblik voor de verschillende landen in het Westen is: 31 December des nachts uur. Een dergelijke telling kan men echter in Inciè niet houden, omdat het Europeesche publiek alfabeet is, maar het Indische pu bliek in meerderheid analfabeet. Zoociat in Indië feitelijk twee tellingen zullen plaa.s hebben, namelijk de periode telling van 22 September tot en met 5 October en de mo ment-telling op 7 October. Dan zal blijken, hoezeer Nederlandsch-Indië in de afgeloo- pen tien jaren van aspect is veranderd. Er hebben kolossale verplaatsingen plaats ge had, van eiland naar eiland en van het bin nenland naar de groote steden: bijzonder groot is de verandering op intellectueel ge bied. In 1905 is er eens op zeer primitieve wijze een telling gehouden. Dr. Brokx ver telde, hoe het daarbij is toegegaan. Er moest o.m. worden opgegeven, hoeveel Joden er waren. TJu zijn er in Indië zeer weinig In- landsche Joden, maar volgens den staat, die dat jaar werd ingeleverd, telde alleen Pasoeroean er 15.000! De gegevens gingen natuurlijk naar Nederland, werden daar ge bruikt en niemand merkte iets, tot een of ander Senaatslid eenige jaren later dit ge tal ontdekte en den minister de vraag stel de of daar ln Pasoeroean zoo'n succesrijke Israëlietisohe zending had plaats gevonden. Wel, de minister wist er niets van, hij in formeerde bij de Indische regeering en toen bleek, dat het getal was ingevuld in de ver keerde kolombedoeld waren Tenggeree- zen! In 1920 is er een betere telling geweest, maar ook die kon nog niet aanspraak ma ken op betrouwbaarheid, omdat men niet in voldoende mate de beschikking had over alfabeten, die als - tellers konden fungee- ren, hetgeen thans wel het geval is. Voor de periode-telling zijn op Java alleen 40.000 personen noodig, voor de moment-telling 130.000; de totale kosten van de telling zijn geraamd op twee millioen gulden. De tellers dienden gevonden te worden over geheel Java en Madoera en in alle des sa's. Men moest er alfabeten voor hebben, die voor het werk konden worden opgeleid. Met betrekking tot de Buitengewesten wist de commissie, dat het alfabetisme, dus de mogelijkheid tellers aan te werven, daar op Sumatra en andere eilanden, verder is dan op Java. Java staat, wat de resultaten van het onderwijs betreft, achter bij de Buiten gewesten, maar daar bestaat weer een ande re moeilijkheid, de geweldige afstanden. Daar is ook geen moment-telling mogelijk, wes halve men er zich zal beperken tot een pe riode-telling. Er zijn zelfs gebieden, waar ook die onmogelijk is, in de primitieve stre ken van Borneo b.v. Doch Borneo heeft de eigenaardigheid, dat elke kampong van de Dajak-bevolking uit één enkel huis bestaat en de „ouden" van die kampongs kennen heel goed het aantal mannen, vrouwen en kindexen, zoodat daar toch nog gegevens kunnen worden verzameld. Er zijn echter ge- biedep, in Nieuw Guinea, waar in het ge heel niet geteld zal kunnen worden, omdat men niet weet, waar de menschen zitten daar zullen den plaatselijken bestuursamb tenaren alleen schattingen kunnen worden gevraagd. Verleden Jaar heeft men, om de vragen lijst, zooals die voor Inlanders was opgesteld, aan de practijk te toetsen, een proef telling gehouden en toen bleken dadelijk al won derlijke dingen. De vragenlijst stelt oa. een onderzoek in naar den leeftijd, maar niet in jaren: de Inlandsche bevolking wordt de oplossing is niet fraai, maar men weet geen betere verdeeld in drie groepen: kinderen, die niet alleen kunnen loope-n, welke groep belangrijke gegevens kan opleveren voor den medischen dienst in verband b.v. met het kindersterfte-cijfer; onvolwassenen, waar onder worden verstaan jongens, die nog niet „werkbaar" en meisjes, die nog niet „huw baar" zijn en als derde groep de volwasse nen. Oorspronkelijk was er nog een vierde groep, die van de bejaarden, maar op grond van de proeftelling heeft men die laten vervallen. Men had namelijk een inzicht wil len verkrijgen in het aantal productieven en niet-productleven. tot welke laatstge noemden dan de bejaarden zouden hebben behoord, doch wat bleek bij de proeftelling? Dat het op de Soenda-eilanden krioelde van de bejaarden, terwijl er op Madoera geen enkele bejaarde was te vinden! Natuurlijk onderzocht men, wat hier de oorzaak van kon zijn en toen kreeg de commissie te hoo ren, dat de Soendanees dacht, van zijn des- sadiensten af te komen door zich als be jaard op te geven en dat de Madoerees dacht dat het wel eens gevaarlijk kon zijn. je als bejaard op te geven, omdat dit Toewan Allah zou uitnoodlgen, je maar weg te ne men Bij de proeftelling is ook de noodzakelijk heid gebleken, de bevolking zooveel moge lijk over de telling te verteilen. Op allerlei wijzen is propaganda voor de telling ge maakt. zoo door het uitschrijven van een opstellenwedstrijd voor Inlandsche onderwij zers. Er kwamen zooveel opstellen binnen, dat eenige heeren dagen en nachten noodig hadden om ze te lezen. Het bekroonde epistel is toen met een oplage van 45.000 exempla ren verspreid op de Inlandsche scholen en daar, op last van „Onderwijs" gelezen en voorgelezen, om te maken, dat de kinc'.eren er ook van weten. Niettemin zijn zelfs Euro peanen meermalen nog onvoldoende ge oriënteerd. .De redactie van een der groote dagbladen op Java werd onlangs opgebeld Overleden: Aartje van Harskamp. 41 j on- door een Europeaan, dien, toen hij op bezoek gehuwd. Gerlofke Boersma, 76 J~ wede' van was bij een van zijn Chineesche relaties, met D. J. de Groot. allen ernst de vraag was gesteld, of alle menschen met de vorstelling in huis moes- :en blijven! Er is na uur lijk geen sprake van dwang, al zal gedurende de pe.iodetelling geen vergunning worden verleend voor jaar markten, jaarbeurzen, pasar malems, pasar- gelap e. d., die duizenden menschen op( de been brengen en aldus den vlotten gang van de telling ernstig zouden belemmeren, maar Jhr. De Graeff is geen Moestafa Kemal Pacha en Nederlandsch-Indië is Turkije niet, waar de bepalingen van de volkstelling zelfs van dien aard waren, dat men kon worden opgepakt en gedwongen. Bij de telling wordt geïnformeerd naar het zielental, gesplitst in mannen en vrou wen en naar het gezinshoofd dit om iets te wet ente komen van het gezin in de inheemsche maatschappen, hetgeen ook al weer consequenties heeftIn den Preanger b.v. is een groot gezin zeldzaam, maar op Madoera is het regel en in de Ba- takianden is het een gewoon verschijnsel, dat er twaalf kinderen zijn. Dan vraagt men naar den burgerlijken staat en naar het vrouwen tal om een inzicht te krijgen in de polygamie, welke intusschen in dezen vorm zonder twijfel achteruit gaat. Verder is er een vraag naar de bron van inkomsten; men hoopt, dat van de beantwoording het resul taat zal zijn, dat men de inheemsche maat schappij zal kunnen verdeelen in een cate gorie, die geheel van landbouw leeft, een categorie, die buiten den landbouw leeft en een categorie, die in overgangstoestand ver keert. Men verwacht, dat deze laatste groep het grootst zal blijken: de tijd dat de In lander de tani was, de landbouwer, behoort tot het verleden. Ook wordt er een onder zoek ingesteld naar het alfabetisme er zijn volgens Dr. Brokx veel meer alfabeten, dan men veronderstelt. Naar den godsdienst wordt de Inlanders om velerlei redenen niet gevraagd. Op de vragenlijsten voor Europeanen wordt onderscheid gemaakt tusschen blijvers en trekkers. Zijn vader en zoon beiden in Europa geboren, dan is de getelde, de zoon, een trekker, zijn belden in Indië geboren, dan is de zoon een „blijver". Is de getelde in Indië geboren, maar de vader in Europa, dan behoort hij tot de tusschencategorie. Uit dergelijke gegevens kan weer worden afgeleid of blijvers en trekkers door elkaar zitten of waar in hoofdzaak de blijvers en de trekkers zijn gevestigd en of de houding van de inheemsche bevolking in sommige streken daarmede verband houdt. Met het verwerken van het materiaal zullen jaren gemoeid zijn, niettemin schijnt het volgens dr. Brokx niet onmogelijk dat binnen twee maal vier-en-fcwintig uur na de telling de uitkomst van geheel Java, dus het aantal mannen en vrouwen, bekend zal zijn. De verwerking van de verzamelde gegevens zal centraal en machinaal geschieden, ten kantore voor de Volkstelling te Batavia, dat staat onder leiding van Prof. J. van Gelde ren, hoogleeraar in de Staatshuishoudkimde aan de Rechtshoogeschool te Batavia. In de maand November verwacht men daar het voornaamste van het materiaal verzameld te hebben. Dan wordt al hetgeen op de lijsten staat, overgebracht op ponskaarten, waarvan men er 50 a 60 millioen noodig heeft, want het aantal zielen wordt geschat op 55 millioen. Elk gegeven, d.w.z. iedere getelde, komt op een afzonderlijke kaart. Die kaarten gaan vervolgens naar de sorteermachlne, die ze verwerkt met een snelheid van 23.000 kaar ten per uur. Er zijn tien dergelijke machines en zij zullen tien uren per dag draaien. Niettemin zullen de sorteermachines naar raming negen maanden moeten loopen. Een enorm omvangrijke organisatie derhalve. Groote zorg is besteed aan de distributie van de vragenlijsten. Over geheel den Ar chipel „van Sabang tot Merauke" zijn 2500 kisten verzonden, elk met een inhoud van ongeveer 250 K.G. papieren. Van de bui tengewesten zijn de berichten van ont vangst al binnen. In 1920 moet het name lijk zijn voorgekomen, dat ergens de noodige formulieren aankwamen, toen de telling al achter den rug was! „Telt en wordt geteld!" is thans het parool in Indië. HAARLEMMERMEER. Bevallen: A. Daimvan Vuuren, dochter; J. M. BrouwerWeijers, zoon; C. A. Lim burg—van Wees, dochter; M. van Rijn— D'hane, dochter; G. N. KoningenImmink, zoon; P. J. GroenRulghaver, dochter; W. M. Eveleensde Vos, zoon; M. Kromhout de Vries, dochter; B. W. PlekeU-Brunink, zoon; M. van 't HofMalipaard, dochter; J. van Arkel—Breeschoten. zoon; J. M. Buis- Akersloot, dochter; M. W. van Egmond— Sloof, zoon; J. GeertsSmits, dochter. Ondertrouwd: G. Groeneweg en Ph. Tam boer, H. den Dekker en W. Bakker, J. W. Eve leens en L. M. Verburg, G. Uiterwaal en A. van Poecke, J. Benjamin en M. Kooiman, D. Kooij en A. van der Beek. A. C. Lagendijk en M. Krijgsman, W. de Bakker en W. Duizer. Gehuwd: B. Th. van der Vlugt en C. A. Kooij man, B van Pelt en A. M van Essen, H. de Wit en K. Kulk, G. de Vries en C. van Vliet.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1930 | | pagina 10