BUITENUND
VAUGOIN KABINETSFORMATEUR!
r visite
kaartjes
HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1930
TWEEDE BLAD
De verschuiving naar rechts een feit.
Zal ook Seipel in het kabinet worden opgenomen?
Geen ontwapeningsconferentie in 31
Cecil's waarschuwing.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Vaugoin.
Bondspresident Mik!as heeft vanavond den
Vioe-Kanselier Vaugoin belast met de vorming
van een nieuw kabinet.
De onderhandelingen over de vorming van
een coalitieregeering duren intusschen voort.
Het is onmogelijk, dat de voormalige Bonds
kanselier Seipel, die Maandag uit Oslo terug
keert, in aanmerking komt voor de porte
feuille van buitenlandsche zaken.
In politieke kringen verwacht men, dat de
onderhandelingen over de regeeringsvorming
in het midden der volgende week geëindigd
zullen zijn.
Schober Iblijkt dus inderdaad aan het
kortste eind te hebben getrokken.
De benoeming van Vaugoin, tot kaJMnets-
formateur is het definitieve bewijs van een
verschuiving in extremistisch-rechtsche rich
ting, die karakteristiek is voor de Oostelijke
landen.
De Ontwapeningsconferentie van den Voil-
kenbond heeft vandaag de debatten over de
Vermindering der bewapening beëindigd.
De Fransche gedelegeerde Marceij Heraud,
Onder-Staatssecretaris van den Premier, ver
klaarde zich accoord met het door den rap
porteur Matos (Guatemala) ingediende ont
werp van een resolutie, waarbij hij verklaar
de, dat de Commissie van Voorbereiding van
de Internationale Ontwapeningsconferentie
de haar van Duitsche en Hongaarsche zijde
gemaakte verwijten niet verdient, doch in
tegendeel getracht heeft haar zeer delicate
taak met groote voorzichtigheid en wijsheid
te vervullen. De Ontwapeningsconferentie
dient zoo spoedig mogelijk bijeen te wor
den geroepen, doch de datum kan voor het
[jaar 1931 nog niet vastgesteld worden.
De Italiaansche gedelegeerde Generaal De
Marinis bepleitte het bijeenroepen van de
conferentie in 1931 en verlangde volledige
gelijkstelling van alle staten bij beperking
van de bewapening.
Lord Robert Cecil.
Bij de stemming, die daarop volgde, werd
de ontwerp-resolutie van Graaf Bernstorff,
die bijeenroeping der conferentie voor 1931
vraagt, met meerderheid van stemmen ver
worpen. Voor deze resoluae stemden slechts
Duiischland, Italië, Hongarije, Oostenrijk.
Bulgarije, Nederland, Zweden en Ohina.
Met. stemmenonthouding van deze staten
werd vervolgens het ontwerp van den rap
porteur Matos aangenomen, ingevolge het
welk de Conferentie zoo spoedig mogelijk zal
worden bijeengeroepen.
Od voorstel van den Noorschen afgevaardig
de Christian Lang weid zonder tegenkanting
besloten in het aan de Assemblée over te
leggen rapport betreffende de werkzaamheden
der commissie de wenscheiijkheid op te nemen
dat de On .wapeningsconf erentie nog voor het
einde van 1931 zal worden samengeroepen.
Hierna ging de commissie over tot behandeling
van de kwestie van de samenstelling van een
ontwerp betreffende de controle der fabri
cage van wapens, munitie en oorlogsmate
riaal in bet algemeen.
Een belangrijk besluit-
De ontwapeningsdatum zal niet in het
jaar 1931 vallen.
Men dient te vertrouwen in het woord van
Lord Cecil, die met den meesten nadruk ge
waarschuwd heeft, dat een onvoldoende voor
bereiding het werk absoluut zou doen mis
lukken
L. A.
Het proces tegen de
Rijksweerofficieren.
LEIPZIG, 26 September <VX>.). Luitenant
Staedtke trad naar voren en vertelde op wel
ke wijze tegen hem was opgetreden tijdens
het vooronderzoek. Te Landau aan de Ilsar
werd een huiszoeking bij hem verricht, ter
wijl hij vandaar door de recherche naar
Munchen zou zijn overgebracht. Ook zou men
hem verboden hebben te spreken. Het geheele
dorp heeft over deze zaak gesproken.
Getuige Overste Beek verklaarde met na
druk, dat de onderzoekingen bij de officieren
van zijn regiment groot opzien hebben ge
baard. De rechter van instructie Braune heeft
gezegd, dat ernstige verdenkingen bestonden
ten aanzien van een nationaal-socialistischen
cellenbouw. Op een opmerking van Beek aan
Braune betreffende de arrestatie, zou hem ge
antwoord zijn, dat het arrestatiebevel door
den Rijksweerminister was onderteekend,
terwijl de Rijkspresident er zijn toestemming
toe zou hebben gegeven.
Na de middagpauze deelde kapitein Jager
uit Munster mede, dat hij met luitenant
Wendt gesproken heeft o.m. over de poli
tiek, in het bijzonder ook over het indertijd in
het middelpunt der belangstelling verkeerd
hebbende Youngplan. Bij de gesprekken over
de eventueele verwerping van het Young
plan is niet gedacht aan een Putsch. Aan het
einde der besprekingen werd afgesproken te
zijner tijd weer eens bijeen te komen, aan
gezien de troepenafdeelingen waartoe beiden
behoorden, dikwijls gemeenschappelijke oefe
ningen hielden.
Daarna werd de zitting verdaagd tot Zater
dagmorgen.
Nationale Raad voor handel
en industrie.
LONDEN. 26 Sept. (N. T.A.) Tweehonderd
leidende persoonlijkheden uit handel, in
dustrie en bankwezen hebben besloten tot
oprichting van een nationalen raad voor
handel en industrie.
Er werd een motie aangenomen waarin
wordt verklaard dat Engeland een gewijzigde
financieele politiek moet volgen.
Door deze nieuwe politiek wordt, vooral be
oogd, de afzetgebieden binnen het Rijk te
behouden en te vergrooten.
De binnenlandsche industrie moet door
invoering van tarieven worden beschermd.
(De hierbedoelde bijeenkomst was samen
geroepen door een commissie waarin o.a. de
automobielfabrikant Sir William Morris en
lord Melchett zitting hadden, aldus het Hbld.
In den oproep voor deze bijeenkomst werd
gezegd, dat het Britsche volk thans beu was
van de verspilling door opeenvolgende regee
ringen en van het slaafs vasthouden door
politieke partijen aan economische theorieën
die alle verband met de feiten van het mo
derne leven hebben verloren).
De crisis in Oostenrijk: Het gebouw waar de Oostenrijksche regeering zetelt, het Bundes-
Jcanzleramt in Weenen; in den inzet Schober, bondskanselier, die gewipt is door den extre-
piistisch-rechtschen Vaugoin, die thans tot kabinetsformateur is benoemd.
'"ys
.ijPv
•-». j ML
M
Er gaan geruchten, dat de gouverneur van de bank van Frankrijk, Mor eau (links) zal
aftreden, en dat hij zal worden opgevolgd door Moret, die tot nu toe plaatsvervangend
gouverneur was.
De verhouding tusschen Rome
en Belgrado.
Bij de toenemende spanning tusschen Ro
me en Belgrado, verdient een alarmkreet
van de „Tiroler Anz.", in Innsbruck, de aan
dacht. Onder den titel: „Wat is er gaande
aan de Brennergrens?" publiceert het blad
een mededeeling uit Steinach, aldus het
Hbld.
Daarin wordt o.m. gezegd, dat een leder,
die de stille bedrijvigheid waarneemt van de
zuidelijke buren, den indruk moet krijgen,
dat er aan de overzijde iet' gaande is, dat
Oostenrijks voTe belangstelling moet hebben.
Moderne militaire wegen worden aangelegd,
verschillende voorraden opgeslagen in de
grensplaatsen en aardwerken opgeworpen.
De Oostenrijksche grensbevolking is ernstig
verontrust over deze oorlogstoebereidselen.
Men vreest nl. dat bij een eventueele botsing
tusschen Italië en Joegoslavië de Italianen
de lijn van den zwaksten weerstand zullen
volgen en door het ontwapende Oostenrijk,
als door een tweede België, de Joegoslavische
grensversterkingen zullen trachten om te
trekken.
Het heengaan van Turati
In den brief aan Mussolini, waarin Turati
zijn reeds gemeld ontslag als secretaris der
Fascistische Partij heeft gevraagd, schrijft
hij o.a. dat hij reeds een jaar geleden zijn
ontslag heeft gevraagd, doch dat Mussolini
hem de order gaf te blijven aldus het Hbld.
Thans herhaalt hij zijn verzoek en zegt:
..Bijna vijf Jaar aan het hoofd der partij zijn
lang en afmattend voor iemand, die met
hartstocht werkt met het rhythme. dat gij
het Italiaansche leven hebt gegeven. Laat
mij dus, Duce, terugkeeren in de gelederen,
min of meer alleen met mijzelf en met de
trotsche overtuiging dat ik u en de zaak der
revolutie goed heb gediend.
In zijn antwoord erkent Mussolini dat Tu
rati er recht op heeft als „eenvoudig soldaat
wederom in de gelederen der Zwarthemden
te treden". Hij brengt hem hulde voor het
geen hij heeft verricht. „Wat gij tot stand
hebt gebracht is opgenomen in den geest van
de leiders der Zwarthemden, doch het zal
door mij ze1 f in herinnering worden gebracht
en toegelicht, den 8en October a.s. in het
Paleis Vidoni, wanneer de consignes worden
verstrekt. Op het oogenblik begroeten de
fascisten van geheel Italië met mij den ka
meraad Turadi en verzekeren dat hij de zaak
der fascistische revolutie groote diensten
heeft bewezen".
MRS. BRUCE PER SPORT-
VLIEGTUIG NAAR TOKIO.
LONDEN, 25 Sept. (VD.) Hedenmorgen
is Mrs. Victor Bruce met een één-persoons
Blackburn Bluebird-vliegtuig van het vlieg
veld te Heston gestart voor de eerste étape
van haar vlucht naar Tokio.
Zij hoopt dezen eersten dag 900 mijl af te
leggen en Weenen te bereiken. Zij hoopt in
vijftien dagen Tokio te bereiken. Mrs. Bruce
is een bekende touriste en motorrijdster en
ging eerst zeven weken geleden voor het eerst-
zich met de vliegsport bezig houden. In zeven
dagen tijds behaalde zij haar vliegbrevet.
AGENDA.
Heden;
ZATERDAG 27 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: Het ScbouwtooneeL
„Elias weet het beter". 8 uur.
Schouwburg Jansweg: Ontspanningsver-
eeniging „Ons Genoegen", Cabaretavond,
8 uur.
Concertgebouw: R, K. Oratorium en Con
certgebouw Orkest. Uitvoering Sint Augusti-
nus Oratorium, 8 uur.
Brongebouw: Tentoonstelling „Het Kind
en expositie van het Tuberculose-museum.
2—5 en 8—9.30 uur.
Palace: „Om het kind". Tooneel: Tholen
en Van Lier, 2.30, 7 en 915 uur.
Luxor Theater: „Gevangenisleed". Too
neel- 4 Nescows (acrobaten), 2.30 en 8 uur.
Rembrandt Theater: Bief des Parade".
Tooneel: Ernst Scharff (musical act), 2.30,
7 en 9.15 uur.
ZONDAG 28 SEPTEMBER
Remonstrantenhuis (Wilhelminastraat 22)
„Wetenschap en Religie"; Wijdingsmorgen,
10.30 uur v.m.
Stadsschouwburg: Het Schouwtooneel:
Elias weet het beter". ,8 uur.
Schouwburg Jansweg: Ensemble Jacq Slui
ters, „Welkom Vreemdeling". 8.15 uur.
Concertgebouw: Gezelschap Herman Bou-
ber in „Nathan heeft mazzel". 8 uur.
Brongebouw: Tentoonstelling „Het Kind"
en expositie van het Tuberculose-Museum.
24.30* uur.
Bioscoopvoorstellingen 's middag en des
avonds.
MAANDAG 29 SEPTEMBER
Schouwburg Jansweg: De Vereenigde
Schouwspelers in „De Rozenkrans", 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Teyler's Museum. Spaarne 16, Geopend op
werkdagen van 113 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij.
Brongebouw: Tentoonstelling „Het Kind"
en expositie van het Tuberculose-museum.
25 en 89.30 uur.
HET PROCES-DE ROSA.
Belangrijke getuigen
verklaring.
HET REQUISITOIR.
BRUSSEL, 26 September (V.D.I In de
zitting van hedenmiddag werd allereerst het
woord gevoerd door den procureur-generaal
Cornil voor het uitspeken van zijn requisitoir.
Spr. waarschuwt de Jury tegen de enquête
over het fascisme die men intusschen heeft
willen instellen. Deze enquête, welke trouwens
een eenzijdige was, kan het hof geen aanlei
ding geven een uitspraak te doen over het
regeeringssysteem van Italië, evenals het een
Italiaansche rechtbank verboden zou zijn de
Belgische instellingen te beoordeelen. Wat
wel van belang is, is de vraag of alle revo-
lutionnairen van alle landen in dit vrije land
kunnen komen\ ten einde hun zucht naar
politieke misdaden bot te vieren.
De procureur-genera al stelt vast, dat de
schuldvraag opgelost is. Wat de straf betreft
merkt hij op, dat de poging tot moord door
de Rosa gedaan van te voren beraamd is en
zorgvuldig voorbereid. Na vervolgens de
jeugd van de Rosa geschetst te hebben, schil
dert hij hem als een hoogmoedig mensch,
die zijn misdaad begaan heeft ten einde van
zich te doen spreken. Spr. wijst er op, dat alle
voorwaarden die de wet verlangt, voor het
trekken van de conclusie, dat poging tot
moord voorligt, aanwezig zijn, weshalve hij
een veroordeelende uitspraak verzoekt.
Vervolgens wordt het woord gegeven aan
Mr. De Bock, den eersten verdediger, die
eveneens een overzicht geeft over het leven
van De Rosa, zijn overgang tot het anti
fascisme, het leed dat daarvan voor hem het
gevolg was. Uitvoerig gaat hij na hoe de Rosa
er toe gekomen is zijn eigen leven en dat
van den kroonprins op te offeren voor de
vrijheid van zijn land, dat hij hartstochte
lijk lief heeft. Verdediger analiseert de ver
schillende getuigenissen, waaruit hij de con
clusie put, dat de Rosa onmogelijk van de
plaats af waar hij zich bevond, toen hij
schoot eenige trefkans kon hebben. Ten slot
te bestrijdt hij de conclusie van den deskun
dige die het wapen onderzocht heeft en
concludeert dat de misdaad onmogelijk was.
Hierna werd de zitting tot morgen opge
heven.
Daar vóór had echter het verhoor plaats
van eenige getuigen. Het Hbld. meldt daar
over:
Eerste getuige is geweest professor Fran
cesco Nitti, oud-president van den minister
raad. Getuige verklaarde onder meer den
beschuldigde slechts eens te hebben ontmoet
na den aanslag. Hij heeft in Italiaansche
kringen te Parijs informaties genomen en
daaruit is hem gebleken, dat de grootste ver
wondering over de Rosa's daad in die krin
gen heerschte. Hij meende dat in strijd met
wat de beschuldigde thans verklaart, nooit
bij hem het bewuste doel heeft bestaan te
dooden. Hij meende dat de Rosa gestraft
wenscht te worden omdat hij ervan over
tuigd is dat de straf voor de vrijheid van zijn
land van nut zou zijn.
Met de tweede getuige, mevrouw Carlo
Rosselli, werd het eigenlijk proces tegen het
fascistisch regime voortgezet. Deze dame,
een Engelsche van geboorte, is de vrouw
van professor Rosselli. Op verzoek van de
verdediging verhaalde zij bijzonderheden
over den massamoord te Florence, welken
zij met den Sint Bartholomeusnacht verge
leek. In bizonderheden verhaalde zij even
eens de vervolgingen waaraan haar echtge
noot had blootgestaan.
Derde getuige was Philippe Turati, gewe
zen leider van de Italiaansche sociaal
democratische partij. Hij weidt op verzoek
van de verdediging uit over de vernieling
van de socialistische organisatie door het
fascisme. Niet alleen de socialistische orga
nisatie, maar alle andere organisaties wer
den ontbonden en vernietigd.
De Fransche economische
crisis
PARIJS, 26 Sept. (Havas). De „Matln"
heeft Flandin, den minister van handel, over
de economische crisis geïnterviewd. De mi
nister verklaarde o.a. dat Franrkijk wil mee
helpen. de Europeesche crisis te bezweren
zonder nochtans zijn eigen arbeiders of zijn
overzeesche betrekkingen te schaden. Met
dat doel zal hij in October een reis naar
Centraal-Europa maken.
Flandin zeide, dat in het plan, waarover
thans onderhandeld wordt, de bronnen der
beschikbare credieten en de behoeften aan
landbouwproducten van eenige van Frank-
rijks buren worden bestudeerd, zonder de
meestbegunstigingsclausule, noch het stelsel
der preferentieele tarieven in gevaar te
brengen. Het plan is er op gericht West-
Europa in staat te stellen zonder schade voor
zijn eigen landbouwproductie het uitvoer
baar graan der Donaulanden te absorbeeren,
met handhaving van de stabiliteit der koer-
PJGEZONPEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
STOFZUIGERHUIS MAERTENS
BARTEL JORIS STRAAT 16 TEL. 10756
ArEX Klop-veeg-Stofzuigers f 175.—
sen. Hiervan zouden de landbouwers van alle
landen profiteeren, de koopkracht van Oost-
Europa zou er door worden verhoogd, terwijl
de markt voor industricele producten in.
Frankrijk ruimer en actiever zou worden.
Rabbindranath Tagore in
Moskou.
MOSKOU, 26 Sept. (V. D.) Op ultnoodlR'.nï
van het Russische Genootschap ter Bevorde
ring van de Cultureele Verbindingen met het
buitenland vertoeft op het oogenblik de be
kende Indische dichter en wijsgeer Rabbin
dranath Tagore te Moskou, ter bijwoning
van een specialen cursus-. Bij den aanvang
der bijeenkomsten sprak Tagore eenige be
groetingswoorden. Hij verklaarde zich ge
lukkig in de gelegenheid te zijn gesteld, zich
persoonlijk op de hoogte kunnen stellen van
het resultaat der grootsche experimenten,
die men in de Sovjet-Unie heeft durven ne
men. Hij verklaarde vooral met groote be
langstelling te hebben gevolgd de wijze waar
op men in Rusland het probleem van de op
voeding der massa heeft ter hand genomen
en sprak de hoop uit, dat bij de opvoeding
der Indische volksmassa's men van de erva
ringen in Sovjet-Rusland opgedaan, zou
kunnen profiteeren. Ik ben gelukkig ver
klaarde Tagore te zien dat de droom van
de bevrijding van een volk die ik mijn ge
heele leven gekoesterd heb. in de Sovjet-
Unie werkelijkheid is geworden.
Tweedracht onder de
N ationaal-Socialisten?
Hoezeer onder de Hitlerlanen de eenheid
ver te zoeken is, blijkt o.a. uit een artikel in
het oppositieblad van Strasser „Der Natio
nale Sozialist", waarin onder den titel „Krach
in dem Hitler-Fraktion" meegedeeld wordt,
dat uit zeer goede brond vernomen wordt,
dat uit zeer goede bron vernomen wordt,
Hitier aan dr. Göbbels de leiding van de
rijksdagfractie der Hitleriaanschè partij
heeft opgedragen. Daarmede is niet alleen
dr. Frick, die tot dusver de leiding had, voor
het hoofd gestooten, maar ook de leider
Stöhr, die Frick eventueel zou opvolgen, al
dus het Hbld. Daarbij komt nog, dat een deel
van de rijksdagfractie ernstige bezwaren
heeft tegen den persoon en de bekwaam
heden van dr. Göbbels. Dientengevolge heb
ben bijna alle leden van de „oude" fractie
een stap gedaan bij Hitier tegen Göbbels. Zij
hebben hem erop gewezen, dat het toch on
mogelijk is een man, die zich herhaaldelijk
voor een „geraffineerde leugenaar" heeft laten
uitmaken zonder tot vervolging over te gaan,
als voorman aan te wijzen. Tevens werd ver
zekerd, dat de fractie de Juistheid der be
schuldigingen tegen Göbbels op de hoogte is.
Mocht Hitier toch de benoeming van Göb
bels handhaven, dan zullen de leden der
oude fractie (en dat zijn de eenigen in de
Hitleriaansche fractie, die ervaring hebben)
weigeren onder Göbbels leiding eenige
functie in de fractie op zich te nemen.
De toestand wordt nog verscherpt door de
aankondiging van Göbbels, dat hij van plan
is Wllke, een zijner BerltJnsche onderaan-
voerders, die vrijwel de meest gehate figuur
moet zijn in de af deeling, tot secretaris van
de fractie te maken teneinde zich te ver
zekeren van een willig werktuig in de boezem
van de fractie.
HET LAND IN BEROERING
DOOR EEN RADIOHOORSPEL.
BERLIJN, 25 Sept. (V.D.) In de avond
uren van Donderdag verbreidde zich door
Duitschland het bericht, dat op den minister
van buitenlandsche zaken Dr. Curtlus bij zijn
aankomst aan het station Frledrichsstrasse
een aanslag was gepleegd. BIJ de redacties
der verschillende dagbladen kwamen niet al
leen desbetreffende berichten uit Berlijn, doch
ook uit het geheele land.
Oorzaak van deze beroering was... de radio.
De toedracht was de volgende: De Berüjnsclie
uitzending gaf hedenavond ten gehoore een
hoorspel getiteld „de minister is vermoord"
tijdens welk stuk op een gegeven moment een
concert wordt onderbroken voor de mede
deeling, dat de minister van buitenlandsche
zaken op het station Friedriohsstrasse ver
moord is. Dit bericht was door tal van hoor
ders voor een persbericht gehouden, hetgeen
bovengenoemde beroering in den lande tot
gevolg had.
DE ECONOMISCHE WERELD
CRISIS.
LONDEN, 25 Sept. (VD.) Volgens hier uit
New York ontvangen berichten zal binnen
kort een aantal vooraanstaande financieele
experts van de geheele wereld te New York
bijeenkomen ter bespreking van de econo
mische crisis op de wereld. Gemeld wordt,
dat de leiders van de grootste banken in
Groot-Brittannië, de Vereenigde Staten,
Frankrijk en Duitschland binnenkort te New
York een conferentie zullen houden. Het
blad „Journal of Commerce" te New York
meldt, dat de hoofden van de Bank van
Engeland en de Banque de France binnen
kort te New York worden verwacht, terwijl
dr. Luther van de Duitsche Rijksbank dezer
dagen reeds uit Berlijn naar Amerika is ver
trokken.
In verband met deze conferentie wordt er
op gewezen, dat dr. Schacht, de vroegere
president van de Duitsche Rijksbank, een
bezoek aan Londen heeft gebracht en giste
ren eveneens naar New York is vertrokken.
Montagu Norman, de gouverneur van de
Bank van Engeland en Sir E. M. Harvey, die
jaarlijks een bezoek aan de Vereenigde Staten
brengen, zullen ook dit jaar naar Amerika
gaan en aan deze reis wordt thans bijzondere
beteekenis gehecht.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a 60 Cti. per regel.
