WIJLEN LORD THOMSON.
Tegen het Luchtschip.
Eau-forte.
Het woord is aan
48e Jaargang No. 14506
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 7 October 1930
HAARLEM S DAGBLAD
roIert peerboom. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Hoofdredacteur: robert peereboom.
ABONNEMENTENper week 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad ƒ0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3-5754. Franco per post door Nederland 3.87J4. Losse nummers
0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN1-5 regels f1.75. elke regel meer 1 <D5. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels f 0 60,
elke regel meer /0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. f 0.25. elke regel meer 0.10. uitsl. 4 contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100,
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Het Belangrijkste
De ondergang van de R 101.
(Ie blad. Ie pag. en 2e blad le pag.)
Zeer verontrustende berichten uit Brazilië.
(2e blad. le pag.)
De algemeene staking en de opstootjes in
Bilbao duren voort.
(2e blad, le pag
Het Roemeensche kabinet Mantoe afgetreden.
(2e blad, le pag
Mr. H. J. D. D. Enschedé 70 jaar.
(le blad, 2e pag.),
Het dreigend conflict in de Typografie.
(le blad, le pag.)]
De nieuwe N\jverheldschool te IJ muiden,
(le blad, 2e pag,)
ARTIKELEN i
R. P. Henry I
(le blad, le pag.)
W. T.: Langs de Straat: Verrassende mede-
deeling.
(4e blad, le pag.)
Voor de laatste berichten zie men de Ze pag.
van het le blad).
Was bestemd den Onderkoning
van Indië op te volgen.
HET DREIGEND CONFLICT IN
DE TYPOGRAFIE.
Werkgevers tot verder onder
handelen bereid.
stellen voor eerst wederzijds
eischen in te trekken.
Eén van de weinige fragmenten van de R 101 die nagenoeg onbeschadigd bleven: een der. motorgondcls. (Foto „rtew-York Times")
HAARLEM, 7 October.
Henry I.
Z. M. Henry I, Koning der Fords, heeft
ons land verlaten na het de eer van een
zeer kort bezoek te hebben aangedaan. En
terwijl wij beginnen te bekomen van deze
aan een zoo klein fragment der aardbol be
wezen hulde, ontroeren enkele herinne
ringen aan deze voor ons onvergete
lijke dagen.
Zoo heeft, de burgemeester van Rotterdam
zijn opwachting gemaakt in het hotel, dat
Z. M. op een hooger plan bracht <joor zijn
tegenwoordigheid, en hem uitgenoodigd tot
een tocht door Rotterdam, welke uitnoodi-
ging het Z. M. behaagde te aanvaarden. Ge
lukkig. Het. zou pijnlijk geweest zijn als het
hem niet behaagd had. Laten wij hopen dat
het hem niet ontstemd heeft dat de Com
missaris der Koningin in Zuidholland en de
leden der reseering blijkbaar nog te ouder -
wetsch waren om het voorbeeld van Rotter
dam's burgemeester te volgen, en op audiën
tie te gaan. In de toekomst zal het wel beter
worden. In elk geval zal de eerstvolgende
Amerikaansche grootmogende die Holland
bezoekt hij zij de Vorst der Veiligheids-
Scheermesjes of wel de Keizer der Con
serven erop kunnen rekenen, dat
hij slechts in zijn hotel behoeft te gaan zit
ten wachten om den burgemeester, buigend,
glimlachend en zich aanbiedend als gids, te
zien verschijnen. Het nieuwe protocol!
Henry I is nu in Londen, en het verwon
dert mij dat we nog geen telegram hebben,
meldend dat de Lord Mayor door hem ont
vangen is, na een uurtje antichambreeren.
Maar het zal wel komen (misschien). Tien
tallen verslaggevers hebben hem al opge
wacht aan Liverpool Street Station, en heb
ben hem in gespannen verwachting ge
vraagd wat hij wel vond van de ramp van
de R 101. „Verschrikkelijk, verschrikkelijk",
zei hij, en alle Engelsche kranten drukken
het onder een vet hoofdje af.
Van zijn voornemen, de eerste steenleg
ging voor zijn Hollandsche fabriek zelf te
verrichten, heeft Henry I afgezien toon hij
Philips en Wilton bezocht had. en ontdekt
dat de Hollandsche industrie grooter van
opzet was dan hij gedacht had.
Dit is jammer. Blijkbaar geneert Z. M.
zich cenigszins vanwege de afmetingen van
zijn nieuwe fabriek. Zij staat er evenwel neg
niet, zoodat hij wellicht toch aan zijn voor
nemen gevolg had kunnen geven door het
gebruik van een abnormaal groofen eersten
steen. Daar heeft het gevolg blijkbaar ni^t
aan gedacht. Het heeft in allerijl rondge
strooid. dat Z. M. binnenkort de fabriek wel
zou uitbreiden. Nu, dat mag dan ook wel.
Onze overvloed van waterwegen heeft Z.M.
mishaagd. Zonder aarzelen heeft hij onsj
via zijn hofmaarschalk of een dergelijk soort
dignitaris, den raad gegeven: „Gooi ze dicht
en maak er autowegen van".
Dit woord heeft diepen indruk gemaakt,
door zijn genialiteit en zijn eenvoud. Door
zulke uitlatingen te hooren van de ware ko
ningen der moderne samenleving wordt een
volk als het ware uit zfjn dommel opge
schrikt en spoorslags tot actie aangespoord
Hoe ls het mogelijk dat wij niet eerder aan
Te kwetsbaar en te kostbaar.
Geeft Engeland het op
De vanmorgen ontvangen Engelsche dag
bladen bevestigen reeds het vermoeden, in
ons hoofdartikel van gisteren geuit: dat men
in Engeland geneigd zou zijn van verdere
uitgaven voor de luchtschip-ontwikkeling af
te zien, en het op te geven. Er wordt op ge
wezen dat het luchtschip door zijn grootere
kwetsbaarheid, moeilijke hanteerbaarheid en
geweldige kostbaarheid het vrijwel in alle
opzichten tegen het vliegtuig heeft moeten
afleggen.
De News Chronicle publiceert een zeer be
langwekkend artikel van het bekende Lager
huislid Commander Kenworthy. waarin deze
eenige werkelijk ontstellende cijfers geeft. Er
blijkt uit dat de reusachtige hangar te Car-
dington drie millioen (in guldens) heeft ge
kost, de landingsmast acht-en-een-halve ton,
en dat Engeland in twaalf jaar tijds vieren
tachtig millioen heeft besteed aan de ent
wikke1ing van het luchtschip.
Het heeft minstens tweehonderd man noo-
dig om in en uit zijn hangar gebracht te
worden. Dit veroorzaakt op zichzelf reeds
enorme kosten. De bouwkosten zijn geweldig
het brandstpfverbruik in aanmerking ge
nomen de veel lagere snelheid dan die van
het vliegtuig is dat eveneens.
Voor deze reis naar Indië had de R 101 al
leen de kans te landen te Caïro en te Kara
chi. Nergens anders on de route bestonden de
kostbare landingsmasten. Als het luchtschip
in zwaar weer zijn brandstof had uitgeput
zou het niet in staat zijn geweest ergens be
hoorlijk te landen. Door zijn grooten omvang
was het een te gemakkelijke prooi van een
orkaan, zooals gebleken is. Een vliegtuig zou
in dergelijke omstandigheden overal hebben
kunnen landen.
Kenworthy is er vóór verder te experimen
teeren met de R 100, het luchtschip dat En
geland nog over heeft, om althans diegenen,
die nog ge'ooven dat het een redelijke com-
mercieele toekomst heeft, van hun ongelijk
te overtuigon. En verder, zegt hij, moet geen
roode cent meer aan luchtschepen-bouw
worden uitgegeven.
Hij wijst er op dat men voor éen tiende van
de bouwkosten van de R 101 een groote dub-
belmotorige vliegboot kan bouwen, die veer
tig passagiers kan vervoeren en étappes van
1200 K.M. afleggen in staat om ruw weer te
verdragen en te dalen op het land of op zee.
Hij meent dat Engeland vooral de ontwik
keling van de vliegboot moet bevorderen.
Lord Thomson herdenkt hij als een van
zijn beste vrienden en als den voornaamsten
voorstander van het lichter-dan-lucht-prin-
cipe, van het luchtschip dus. Waaromtrent
Kenworthy het steeds met hem oneens is
geweest. Lord Thomson geloofde vast dat het
luchtschip in de toekomst het voornaamste
middel van vervoer op den langen afstand
zou worden.
In een hoofdartikel sluit het blad zich aan
bij Kenworthy's meening „dat het groote
dwaasheid zou zijn, nog meer millioenen aan
luchtschepen te verspillen"
In „Drukkersweekblad", officieel orgaan
van de Federatie der Werkgeversörganisatiën
in het Boekdrukkersbedrijf, schrijft K. (de
heer S. S. Korthuis, voorzitter der Federatie)
over'de vastgeloopen onderhandelingen over
de hernieuwing van de collectieve arbeids
overeenkomst met de werknemersorganisa
ties.
„Uit hetgeen ons ter oore kwam over het
geen op de werknemêrsvergaderlngen gezegd
wordt", aldus het orgaan, „krijgen wij den
indruk, dat vooral de nadruk wordt gelegd
op den boozen opzet van de werkgeversvoor-
stellen. Of hetgeen men zelf verlangt den
toets van de critiek wel kan doorstaan, daar
over wordt in den regel slechts weinig ge
sproken".
Het orgaan verwijt den werknemers, dat in
de vergaderingen niet voldoende nuchterheid
wordt betracht, en noemt dit een gevaarlijk
spelen met vuur. „Dat men zich ook op onze
vergaderingen er voor heeft te hoeden, dat
men in deze methoden vervalt, zij hier met
nadruk gezegd."
Om elke dubbelzinnigheid ten aanzien van
vorige verklaringen weg te nemen verklaart
de schrijver dan: ,De Federatie is bereid
haar eischen onmiddellijk in te trekken, mits
de werknemersorganisatiën van haar kant
hezelfde doen".
Partijen kunnen dan opnieuw samen
komen. Alles van weerskanten bezien, des
noods het thans vigeerend contract met een
zekeren tijd verlengen en aan de groene
tafel doen hetgeen goede onderhandelaars
past, n.l. trachten door we derzij dsch begrij
pen de dreigende moeilijkheden op te lossen.
„Wij hebben", vervolgt het artikel, „deze
duidelijke verklaring vooraf niet ter goed
keuring aan onze mede-leden van het Alge
meen Hoofdbestuur kunnen voorleggen, maar
meenen de verantwoordelijkheid er voor op
ons te kunnen nemen.
Nu twee dingen:
1. dat wij een even onomwonden ant
woord zullen ontvangen;
2. dat het opgeld doende praatje van de
booze werkgeverseischen hierna tot hèt ver
leden zal behooren."
Indien er nu een weigerend antwoord op
zou volgen, zoo concludeert de schrijver, dan
weet men, dat elke agressieve bedoeling
slechts uitgaat van de zijde der werknemers-
DE GEVAARLIJKE HOEK
STATIONSPLEIN—JANSWEG.
WEDEROM EEN ONGELUK.
Op den gevaarlijken hoek van het Stations
plein en den Jansweg, waar de tramhalte
der N.Z.H.T.M. is, gebeurde Maandagmorgen
half elf het zooveelste ongeluk. De 36-jarige
betonwerker C. V., wonende te Amsterdam,
stapte daar uit de tram en wilde achter de
tram om naar het station loopen. Op ditzelf
de oogenblik naderde van het viaduct een
auto, bestuurd door H. uit Broek in Water
land. Hoewel deze onmiddellijk stopte, kon
toch niet voorkomen worden, dat V. werd
aangereden. Hij viel en brak zijn linkerpols.
Door den juist passeerenden Dr. A. Lofvers
en eenige leden van den Ongevallendienst
werd hij voorloopig verbonden, waarna hij
per ziekenauto van de firma Mathot naar het
Sint Elisabeths Gasthuis werd vervoerd.
Thomson.
In de Engelsche pers wordt nu medege
deeld dat .in regeeringskringen de minister
voor Luchtvaart Lord Thomson, die bij de
ramp van de R 101 den dood vond, was uit
verkoren om Lord Irwin op te volgen als
Onderkoning van Indië. Lord Irwin's ambts
periode loopt binnenkort ten einde.
De voornaamste leden van de bemanning van de R 101; slechts enkelen van hen ontsnapten
aan den dood.
Henry Ford heeft juist ons landje
Met een kor: bezoek verrast-,
Men ontving hem, zooals paste,
Als een koninklijke gast.
Ieder Fordje bloosde hevig,
Elke Lincoln evenzoo,
Zelfs het meest ver-loopen Fordje
Voelde zich Fortissimo.
Naar echt Amerikaansche zede:
Alles zien en haast geen tijd,
Werd de groote auto-koning
Hier en ginder rondgeleid.
Toen hij al ons water aankeek
Had hij dadelijk een plan:
Gooi dat dicht, zei hij vernuftig,
Maak er autowegen van.
Hij dacht daarbij ongetwijfeld
Ook al roerde hij 't niet aan:
Dan kan op die nieuwe wegen
Weer een leger Fordjes staan.
't Is een achtste wereldwonder,
Zooals deez' auto-didakt
Zonder aarzeling dit dilemma
Bij de horens heeft gepakt.
Eeuwenlang was reeds de kwestie
Van ons wij dsch kanaalsysteem.
Voor de knapsten in ons landje
Een veelkantig zwaar probleem;
Maar de groote autokoning
Vond het niet van groot gewicht,
Komend, ziend en overwinnend
Zei hij kortweg: Gooi ze dicht!
Henry Ford, je bent een kerel
Van talent en groote macht.
Jij vooral hebt onze menschheid
Grondig aan den rol gebracht;
Kom, zoo vaak je daarin zin hebt,
Op visite in ons land.
Maar van onze waterkwesties
Henry, heb je geen verstand.
P. GASUS.
MRS. BRUCE VERMIST.
KARACHI, 6 October (VD.) Er bestaat
ongerustheid over het uitblijven van mevr.
Victor Bruce, die gistermorgen uit Bushir
vertrok voor Jask. Het laatst is haar machine
gezien boven Hen jam aan de Perzische
Golf. Een hulpexpeditie is op onderzoek uit
gegaan.
Multatuli
Wat WETEN icij eigenlijk van de velen, die
door de geschiedenis als uitstekend in deugd
of verkeerdheid op den voorgrond worden ge
steld? Een daad, een gezegde, eén enkel woord
soms
Men maakt van een woord een daad, van
een daad een persoon, van een individu een
geheel tijdperk.
BOTSING TUSSCHEN TWEE
AUTOBUSSEN.
DRIE DOODEN, 28 GEWONDEN.
SYDNEY, 6 October (V.D.) Bij Rockdale
zijn twee autobussen met elkaar in botsing
gekomen. De botsing veroorzaakte een paniek
onder de irizittenden, hetgeen tot gevolg had
dat er 3 dooden en 28 gewonden, waarvan
8 ernstig, vielen.
Sir Sefton Brancker.
de verongelukte dirtcteur van den dienst der
Centrale Luchtvaart
