Een lichtpunt.
48e Jaargang No. 14508
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 9 October 1930
HAARLEM S DAGBLAD
/Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Bo.tJrW.ct™,. ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 0.27)4, met Geïllustreerd Zondagsblad /0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 307)4. Franco per post door Nederland 3.87)4. Losse nummers
f 0.06. GeïIL Zondagsblad per 3 maanden 0-57)4, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN1—5 regels 1.75. elke regel meer 0A5. Reclames
ƒ0.60 per rcgeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels /0.6Q,
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onie Groentjes (Dinsdag.
Donderdag en Zaterdag) 1—4 reg. 0.25. elke regel meer ƒ0.10. uitsl. a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
NOBELPRIJS VOOR
DR. FREDERIK VAN EEDEN?
HIJ IS ONDER DE CANDIDATEN.
Naar V.D. uit Stockholm meldt worden als
candidaten voor den Litterairen Nobelprijs
van dit jaar de navolgende litteratoren ge
noemd:
Theodore Dreiser (Vereenigde Staten), Jo
hannes van Jensen (Denemarken), Gunarson
(IJsland), Dr. Frederik van Eeden (Neder
land) en Paul Valéry (Frankrijk).
WEER EEN VARA-UITZENDING
AFGEBROKEN.
Critiek op de regeering
verboden!
DE CONTRóLE-COMMISSIE WEER AAN
HET WERK.
Op den Hilversumschen zender op golf
lengte 198 Meter zond Woensdagavond de
V.A.R.A. haar programma uit. In dit pro
gramma was opgenomen de uitzending van
het eerste deel eener propagandavergade-
ring te Leiden, waarbij het V.A.R.A.-orkest
zijn medewerking zou verleenen, waar de
omroepsecretaris van de V.A.R.A., de heer
G. J. Zwertbroek het woord zou voeren over:
De zendermisère in den Nederlandschen
Omroep, zulks in verband met het bekende
besluit van de Fraagsche Conferentie,
waarbij Nederland de 1071 Meter golf werd
afgenomen.
Spr. oefende critiek op het beleid der re
geering en op het ftit, dat de beide op Hil
versum aangewezen omroepvereen i gin gen de
AVRO en de VARA in zake zenderbouw niet
tot overeenstemming hadden kunnen ko
men. Op dit punt van zijn redevoering, te
tien minuten voor negen, werd medegedeeld
dat de uitzending van de rede van den heer
Zwertbroek op last van de Radio-omroep
Controle Commissie afgebroken werd.
Eerst na een half uur kwam de VARA te
rug; begonnen werd met yt socialistische strijd
lied, waarna de uitzending werd voortgezet
met het overige gedeelte van het program
ma.
HET EERSTE GEM. ORGEL
CONCERT IN DIT SEIZOEN.
SOLISTE ANNIE WOUD.
Het eerste Gem. Orgelconcert van dit sei
zoen in het Gem. Concertgebouw zal plaats
vinden op Dindag 14 October. De heer George
Robert is er in geslaagd voor dit concert de
medewerking te verkrijgen van de zangeres
Annie Woud.
Het programma vermeldt werken van: Ga
briel!, Sweelinck, Caldara Durante, Bach,
Franck, Dvorak en Widor.
DE ACTIE TEGEN DE VLOOT-
PLANNEN.
IN HAARLEM 32.700 HANDTEEKENINGEN.
Thans zijn in Haarlem vanwege de S. D.
A. P. en den Haarl. Bestuurders Bond 32.700
handteekeningen tegen de Vlootwet -verzameld
welk aantal bijna 10.000 meer Is dan in 1923
daar in dat jaar ruim 23.000 handteekeningen
in Haarlem en Schoten tezamen werden ver
zameld. Het aantal handteekeningen op de
lijsten van Kerk en Vrede is nog niet be
kend.
HAARLEM, 9 October.
Alarm.
Het artikel van onzen Parijschen cor
respondent, Henry Lesturgeon, dat wij van
daag publiceeren, slaat een niet te misken
nen alarm. Het is nu zoover gekomen, dat
de Fransche regeering op omvallen staat,
omdat men de vredespolitiek-Briand als
mislukt beschouwt. Briand zelf beschouwt
haar zoo, blijkens zijn uitlating in Genève:
ieder moet nu op eigen veiligheid bedacht
zijn. Bij zijn terugkeer in Parijs heeft een
volksmenigte hem uitgehoond.Dit was al
het begin van het einde der Fransche vre
despolitiek. Ook Edouard Herriot, een ander
durver in nieuwe richting, en in velerlei
opzicht een krachtiger figuur dan Briand,
heeft te kennen gegeven dat hij de zaak
somber inziet.
Dat een Fransche regeering valt is in het
algemeen geen alarmeerend verschijnsel.
Het gebeurt zoo vaak, en veelal op motieven
van internen politieken aard, die het bui
tenland koud laten. Maar deze dreigende re-
geeringscrisis is van oneindig grooter betee-
kenis. Ditmaal beperkt het zich niet, zooals
zoo vaak het geval is geweest, tot een veran
dering van décor. Ditmaal wordt het het
prijsgeven van een politiek, die althans
streefde naar internationale daden.
Dat is zeer ernstig. De gebeurtenissen in
Duitschland en Italië, die er aanleiding toe
gegeven hebben, zijn niet minder ernstig. De
totale ontwrichting van de arbeidsmarkt in
Amerika, Engeland en Duitschland gekop
peld aan de algemeene economische malaise,
zijn verschijnselen die een steeds slechter
wordenden toestand in de geheele wereld
kenmerken.
In ons land geeft de openbare meening al
heel weinig blijk te beseffen, wat er ziedt en
gist in de geheele wereld. Velen veroordeelen
Frankrijk, omdat het steeds over zijn veilig
heid oreert. Anderen veroordeelen Duitsch
land, omdat het zichzelf niet republikeinsch
regeeren kan, en omdat het nu weer tot
nieuwe uitersten is overgeslagen door dén
.Nazis" van Hitier groote parlementaire
macht te geven. Weer anderen critiseeren'
Engeland en Amerika, vanwege hun egoïsme
en opgedreven nationalisme, en de meesten
zijn verontwaardigd over de gevaarlijke poli
tiek van Italië, welks dictator men niettemin
erkent als zoo ongeveer de eenige werkelijke
mannetjesputter, die in deze dagen een roer
van-staat hanteert. Voor het overige is de
Holla ndsche opvatting zoo ongeveer: „nou ja,
ze hebben geen geld en het zal wel losloopen".
En van den oorlog hebben de meeste men-
schen niet het flauwste begrip, omdat wij er
in 19141918 (bij geluk) buiten zijn geble
ven en omdat zij het onaangenaam vinden
hun verbeeldingskracht op dit chapiter te
doen werken. Radioruzies e.d., die dichterbij,
bevattelijker en zeer veel minder gruwzaam
zijn, boeien den gemiddelden burger aanzien
lijk meer dan de internationale politiek.
„Ze hebben toch geen geld".
Dat is een oppervlakkig redeneerinkje,
dat verder eigenlijk niets te beteekenen
heeft, en dat al dadelijk blijkt geen steek te
houden, als men ziet hoe geweldig veel
geld „ze" hebben om hun legers, hun vloten,
hun luchtvloten vooral uit te breiden. „Ze"
wapenen zich allen tot de tanden. Als er
een nieuwe Fransche regeering komt, zal
die weldra met nieuwe credie taan vragen
voor de landsverdediging in het parlement
komen. Waarop de andere landen prompt
reageeren zullen, tot voortzetting van den
idioten wedstrijd in bewapening. Wat daar
van het einde moet zijn. kan iedereen be
seffen die erover durft nadenken en zich niet
tevreden stellen met het gemakkelijke
praatje: „ze hebben toch geen geld".
Voor Augustus 1914 geloofde men heele-
maal niet aan den Europeeschen oorlog. Toen
hij uitbrak zei men. dat hij met de moderne
vernietigingsmiddelen niet langer dan veer
tien dagen, vier weken nu ja: hoogstens
zes weken zou kunnen duren. Het werd
twee-en-vijftig maanden. Dacht u dat er
geld voor geweest zou zijn. bij den aanvang,
als men dat voorzien had? Meende u dat
iemand ooit het enorme verlies aan men-
schenlevens tien millioen en aan mate
rieel bezit, dat er het gevolg van was, had
voorzien?
Straks krijgen wij die drogredenen weer.
De vorige oorlog was die van de machines,
de volgende zal die van de chemische strijd
middelen zijn. Die kan niet lang duren, niet
waar? want men zal heele bevolkings
centra uitmoorden met gas en bacillencultu
ren. Het „geval" zal snel yerloopen. Deskun
digen van allerlei allooi, generaals van allerlei
soort zullen dergelijke redeneeringen houden
Regeeringen zullen ze steunen en beamen,
al gelooven zij ze zelf niet, torwiile van hun
crediet. Zoodra er een oorlogsverklaring is
zullen trouwens allerlei lieden in verantwoor
delijke posities, die oorspronkelijk, een hel
der verstand hadden, dit verliezen. De van
1914 bekende psychose zal haar macht weer
verwerven. Bedenk dat oorlog een ziekte is,
een besmettelijke ziekte epidemische waan
zin.
Welnu, zooals de internationale toestand
thans is, gaan wij er hollend op af, in steeds
versneld tempo. De menschen die zich zoo
opwinden over hun politieke partijgeschiile-
tjes, over radioruzies en wat dies meer zij,
zouden beter doen met er bij hun partijen op
aan te dringen dat zij invloed in Den Haag
uitoefenen om een initiatief der „ex-neutra
len" die als zoodanig nog altijd een zekere
reputatie van onpartijdigheid in de inter
nationale conferenties genieten te bewer
ken.
Maar wat kan men in deze richting van de
politieke partijen verwachten? Zij hebben
het altijd zoo druk!
Als het straks in Europa tot een uitbarsting
komt en het heeft geen tien, zelfs geen vijf
jaar meer te duren voor dat geschiedt als
de moordpartij weer begin, ditmaal ook in
ons land. zal men plots ontdekken dat het te
laat is en beseffen dat men misschien toch
wel had kunnen probeeren, iets te doen.
Pessimisme is geenszins de leidende gedach
te van de artikelen In deze rubriek. Maar ook
dit is geen pessimisme. Het is de werkelijk
heid. Op dit oogenblik holt Europa letterlijk
naar den volgenden oorlog. Wie liever blind
en doof is, en het niet zien wil, zal een bitter
ontwaken beleven.
Tenzij de reactie nog komt uit de volken!
R. P.
(De Kon. Nederl. Automobiel Club
heeft besloten actie te voeren
tegen de verblindende verlich
ting van fietsen).
Fietsers, ja, hoe onwaarschijnlijk
Gij het dan misschien ook vindt,
De bestuurder va;., .'en auto
Wordt licht door- iiw licht verblind.
Hebt g' een kaars in uw lantaren
Of zelfs olie, of carbid,
Wel, dan zijt gij ongevaarlijk
En zoo licht verblindt ge niet.
Maar is ook uw lamp electrisch
En recht voor u uit gericht,
Dan ligt deze lichtzaak anders
En dan krijgt ze licht gewicht.
Laat de schijn u niet verblinden,
Dat het enkel auto's zijn,
Waar de schijn van kan verblinden,
Dat' is inderdaad maar schijn.
't Schijnt misschien dat naast de auto
Uw licht in het niet verdwijnt,
Maar uw lamp, als andre dingen,
Is vaak erger dan ze schijnt.
Een moderne fietslamp, dansend
Op en neer en heen en weer,
Wordt gauw met haar felle stralen
Een gevaar voor het verkeer.
't Ligt er maar aan dat uw licht dus
Zich niet richt op het gezicht.
Wie niet weet hoe licht zijn licht is,
Telt zijn licht zoo licht te licht.
In deez' zeer verlichte tijden
Is 't natuurlijk ook uw wensch,
Om u zoo verlicht te toonen
Als elk vooruitstrevend mensch;
En geen enkel autorijder
Die u dat pleizier misgunt,
Echter, laat uw licht eens schijnen
Op dit zeer belanrijk punt:
Met een kleine schijnmanoeuver
Is reeds elk chauffeur tevree
Richt het licht van uw lantaren
Slechts een pietsie naar benêe.
109 ARBEIDERSWONINGEN
Aan de firma Gebr. Hubers, aannemers te
Dordrecht, is opgedragen het bouwen van
109 woningen, waaronder één winjcel op een
terrein aan de Graafschapstraat bij den
Schalkwijkerweg voor rekening van de Wo
ningbouwvereniging „Onze Woning" te
Haarlem, voor 333.600.
DE TYPOGRAFIE.
HET DREIGEND CONFLICT
EEN ANTWOORD DER WERKNEMERS-
De redactie van het Grafisch Weekblad
schrijft in haar nummer van 8 October on
der den titel: „De toestand":
„Zij, die hoop hadden, dat er nog wijzi
ging in den toestand zou komen, waardoor
de dreiging van staking zou kunnen worden
weggenomen, zijn ook deze week teleurge
steld geworde. Hieraan verandert een artikel
van de hand des heeren Korthuis in het
jongste nummer van het „Drukkersweek
blad" o.i. niets. In dit artikel geeft de voor
zitter der Federatie te kennen, dat de werk
gevers wel weer met de arbeidersvertegen
woordigers aan de groene tafel zouden wil
len gaan zitten, mits dan wederzijds de ge
stelde eischen- vooraf werden ingetrokken.
Hij verklaart geheel op eigen verantwoor
delijkheid, doch klaarblijkelijk In de over
tuiging, dat de Federatie-leden hem in deze
wel zullen volgen, woordelijk het volgende:
„De Federatie is bereid haar eischen on
middellijk in te trekken, mits de werkne-
mersorganisatiën van haar kant hetzelfde
doen. Partijen kunnen dan opnieuw samen
komen. Alles van weerskanten bezien, des
noods het thans vigeerende contract met
ee zekeren tijd verlengen en aan de groene
tafel doen, hetgeen goede' onderhandelaars
past, n.l. trachten door wederzijdsch begrij
pen, de dreigende moeilijkheden op te los
sen".
Na deze uitdrukkelijke verklaring wenscht
de heer Korthuis:
le. dat de werkgevers een even onomwon
den antwoord zullen ontvangen en 2e. dat
het opgeld doende praatje van de booze
werkgeverseischen hierna tot het verleden
zal behooren.
Welk onomwonden antwoord hij verlangt,
is ons niet recht duidelijk. Wel duidelijk is
ons, dat de heer Korthuis aan de gezellen-
leiders een eisch stelt, die geheel overbodig
mag worden genoemd en alleen in staat zou
kunnen zijn, den toestand verward te ma
ken. Als er bij de werkgevers de oprechte
wensch aanwezig is. om, alvorens het op het
uitersts te laten aankomen, nog met de ge-
zellenvertegenwoordigers te praten en naar
een oplossing te zoeken, dan is er weinig an
ders noodig. dan dezen wensch te kennen
te geven. Intrekking van wederzij dsche
eischen is daarvoor geenszins noodzakelijk.
En dan moet deze wensch niet door middel
van het orgaan worden geuit, doch is een
mededeeling van de patroons-onderhande
laars-delegatie aan die der gezellen, vol
doende om de besprekingen nogmaals te
openen. Toen de heer Korthuis bovenge-
plaatste wenschen formuleerde, heeft hij er
waarschijnlijk niet aangedacht, dat de on
derhandelingen door de patroonsvertegen
woordigers zijn afgebroken. Toen de gezel-
lenvertegenwoordigers niet van een loons-
verhooging wenschten af te zien, heeft de
voorzitter namens de patroons verklaard,
dat dan verder onderhandelen nutteloos zou
zijn, waarop de Onderhandelings-Commis-
sie is uiteengegaan. Ligt het in de bedoeling
van den heer Korthuis dat de gezellen hun
eischen zullen intrekken en geen nieuwe
eischen naar voren zullen brengen, dat wil
dus zeggen, afstand doen van elke loonsver-
hooging, dan gelooven wij, dat opnieuw bij
eenkomen geen nut zal kunnen hebben.
Evenals de heer Korthuis schrijven wij dit
op eigen verantwoordelijkheid en zullen de
leden van de werknemersdelegatie, wanneer
er een verzoek van patroonszijde komt om
de onderhandelingen opnieuw aan te gaan
of wel om een vrije bespreking te houden,
hierover moeten beslissen".
DE ONDERGANG VAN DE R. 101.
BEGRAFENIS DER SLACHTOFFERS.
Nederland vertegenwoordigd.
Men seint ons uit Den Haag:
Aan onzen gezant te Londen, Jhr. Mr. De
Marees van Swinderen, is opgedragen de
Nederlandsche regeering te vertegenwoordi
gen bij de begrafenis der slachtoffers van de
ramp met de R 101.
PERSONALIA.
Mr. M. L. D. van Walsem kantonrechter-
pfaatvervanger en waarnemend griffier bij
het kantongerecht te Haarlem is benoemd
tot griffier bij het kantongerecht te Neuzen.
Foto's uit Beauvais: De stoet met de slacht offers van de catastrophe der R 101 trekt door de straten van Beauvais, naar het raad
huis, icaar de met bloemen bedekte kisten, voor het vervoer naar Engeland, werden opge sield. Rechts dc Engelschc onderzoekingscom
missie bij de ruïne van het luchtschip. Van links naar rechts: majoor Neville, generaal Salmon en generaal Bares.
Het Belangrijkste
Het Gem. Grond- en Woningbedrijf. Hoe het
getaxeerde overschot verkregen is.
(3e blad. 2e pag.)
Het dreigend conflict in de typografie. Een
antwoord der werknemers.
(le blad, le pag.)
,fie Gahi". Wat er te zien is.
(le blad, 2c pag.)
De ondergang van de R 101.
(2e blad, le pag.)'
Zeer verontrustende berichten uit Brazilië.
(2e blad, le pag. en le blad. 2e pag.)
Velsen's snelle groei.
(2e blad. 3e pag.)
Hoe 22 sociaal-achterlijke gezinnen wonen ge
leerd zal worden.
(4e blad, le pag.)
ARTIKELEN:
R. P.: Alarm.
(le blad. le pag.)
Henry A. Th. Lesturgeon: Een gevaarlijke
ziekte. Berusting in het oorlogsgevaar.
Heemsteedschc Brieven.
Zandvoortsche Causerie.
(4e blad, le pag.)
(4e blad, 2e pag.)
(2e blad, 3e pag.)
Jhr. J. C. Mollerus: Het melkbesluit.
(2e blad. 2e pag.)
E. E. J.P.: Droomen Fentina
(3e blad 4e pag.)
Willy van der Tak: Chic (Femlna).
(3e blad, 4e pag.)
Bep Otten: Lezen (Femlna).
(3e blad, 4e pag.)
Voor de laatste berichten zie men de 2e pag.
van het le blad).
DE TRAM NAAR HAARLEM
NOORD.
PLANNEN VOOR DOORTREKKING.
We vernomen, dat de directie der N. Z. H.
T. M. reeds eenige maanden geleden plan
nen bij B. en W. heeft ingediend voor door
trekking der tramlijn van het Soendaplein
door Floresstraat en Timorstraat tot bij de
Jan Gijzenvaart. De bedoeling is om de
route langs den Rijksstraatweg terug te
leiden.
HET ACCOORD-KLOPPENBURG.
EERHERSTEL VOOR DEN BETROKKENE.
Over het accoord ln de zaak-Kloppenburg
te 's-Gravenhage meldt de N.RCt.
uit overweging dat de privéschulden van
den gefailleerden heer Kloppenburg slechts
enkele duizenden gulden bedroegen en het
faillissement het gevolg was van eenige door
den gefailleerde afgegeven borgtochten, heeft
de grootste crediteur op billijkheidsgronden
en teneinde de totstandkoming van het in
het belang van crediteuren geoordeelde ac
coord niet ln den weg te staan, genoegen ge
nomen met een op 2000 gefineerd bedrag.
Het resteerende aanwezige bedrag wordt
pro-rata verdeeld onder de overige crediteu
ren. ter afronding van welke betalingen tot
of een rond percentage door een familllid
van den gefailleerde is gestort een bedrag
van f 4000. Alhoewel méér dan het wettelijk
voor de aanneming van een accoord verelsch-
te 2/3 van het aantal crediteuren zich vol
daan hadden verklaard met het tot uitkee-»
ring komende bedrag en door de toestem
ming in het accoord de rest hunner vorde
ring kwijtscholden, Ls zoodanige kwijtschel
ding door den gefailleerde niet geaccepteerd
met het oog op het feit, dat hij voornemens
ls te zijner toekomstige algeheele rehabilita
tie zijn toekomstig inkomen, voor zoover dit
de 4000 per jaar zal overtreffen geheel aan
te wenden ter bevrediging zijner oude cre
diteuren, tegenover wie hij ondanks het ac
coord verklaard heeft hun het geheele bedrag
moreel schuldig te blijven.
De ten behoeve van crediteuren door den
heer Kloppenburg te storten bedragen, zullen
komen ln handen van een commissie, welke
commissie conform ee nspeciale voorwaarde
van het accoord de bevoegdheid heeft na
mens de crediteuren af te geven de verkla
ring bedoeld bij art. 207 der falHlssementwet
en mede te werken aan volledig eerherstel
van den heer Kloppenburg, wanneer door
dezen naar genoegen van de commissie aan
zijn moreele verplichtingen zal zijn voldaan.