Het Belangrijkste.
Het woord is aan...
Verzoek aan Adverteerders
ELKE DAME
HEEFT EEN VRIJER
Relletjes op de Groote Markt en omgeving.
Sic transit...
De aardbeving in Japan
H. FRANKEN Jr.
48e Jaargang No. 14550 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Donderdag 27 November 1930
HAARLEM S DAGBLAD
Iplretio F. W. PEEREBOOM UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER ROBERT PEEREBOOM.
•n ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN per week 0.27*A, met Geïllustreerd Zondagsblad Z0.32
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57J4. Franco per post door Nederland 3-87V*. Losse nummers
f 0«06. GeïlL Zondagsblad per 3 maanden f 0-57V4. franco per post.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Doim f 250.-, Wijsvinger i 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f HXL-
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspa&rne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1—^ regela 11.75, elke regel meer 035. Reclames
f 0.60 per regel Reductie bij abonnement Vraag en Aanbod 1—4 regels f 0AQ,
elke regel meer /0.15, buiten Arrond. dubbele prijs. Onxe Groentjes (Dinsdag,
Donderdag en Zaterdag) 14 reg. 7 0.25. elke regel meer /Q.10. nitsl. k contant.
Ernstige relletjes te Haarlem.
(Ie blad. Ie pag.)
Provinciale Staten van Noord-Holland, De
begrooting aangenomen.
(2e blad, 2e pag.)
IntimusStaten-Q ener aal. Vergadering van
Eerste en Tweede Kamer.
(4e blad, le pag.).
Uit Haarlem's gemeenteraad.
(4e blad 2e en 3e pagina).
Gevaar te Lobith grootcndeels geweken.
(le blad, 2e pag.)
IJ muiden' s redders onderscheiden.
(3e blad, 2e pag.)
Russische romantiek. Het proces tegen de In-
dustrieelen en de zonderlinge geruchten
uit Milaan en Londen.
(2e blad. le pag).
De aardbeving in Japan. Omstreeks 300 doo*
den geborgen.
(le blad, le pag.).
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Uit den Raad.
(le blad. le pag.)
Langs de Straat: Bep Otten: Angstig
oogenblik.
(2e blad, le pag.)
E. E. J.—P.: Speelgoed (Femina).
Bep OttenGeheimen (Femina).
(Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
HAARLEM, 27 November.
Uit den Raad.
Werklooslicidsdebat. Alge*
meene beschouwingen der be-
gTooting begonnen.
De eerste begrootlngsdag begon vols'.rekt
niet met de begrooting, maar met een menig
te werkloozen op de Groote Markt, een aantal
anderen op de publieke tribune in de Raads
zaal, veel politie in de omgeving en een lang
debat overeen nieuw kerkhof-hek. Er
waren verscheidene voorstellen over het geld
dat daaraan besteed zou worden. Tenslotte
won het goedkoopste het: dat van de meer
derheid van B. en W.. met 19—17 stemmen.
Wethouder mr. Siingenberg had het debat een
oogenblik verlevendigd met een merkwaar
dig historsch argument. Een zeer schoon
Fransch hek, door zijn collega mr. Gerritsz
geciteerd, was in opdracht van koning Sta
nislaus Lesczinsky van Polen vervaardigd en
het waren deze en dergelijke buitensporig
heden der oude vorsten, zei somber de wet
houder, die Stanislaus' kleindochter Marie
Antoinette, koningin van Frankrijk, op het
schavot gebracht hadden. Ik weet niet of mr.
Gerritsz den valbijl reeds boven zich voelde
zweven, maar betwijfel het. De historische
rol van dat hek scheen eveneens nieuw; de
wethouder moet uit bijzondere bronnen heb
ben geput.
Na het hek kwam aan de orde de Inter
pellatie-Peper Inzake den steun aan de
werkloozen. Dit onderwerp hield den Raad
verder den heelen middag en een deel van
den avond bezig. Pas om halftien 's avonds
werd eindelijk een aanvang met de be
grooting gemaakt.
De beide communisten deden een voorstel
om den vasten steun aan dc werkloozen,
dien zij, in de woorden des heeren Peper, on
voldoende achtten om ..het naakte leven" te
verzekeren, aanmerkelijk verhoogd te krij
gen. Dit voorstel vond geen steun bij de an
dere leden en kwam dus niet ln behandeling.
B. en W. hadden verklaard dat zij geen re
den zagen om algemeene maatregelen van
financieelen aard te nemen, maar wel bereid
waren indivldueele gevallen te bekijken en
soepelheid bij de steunregeling toe te passen.
Namens B. en W. beantwoordden de wet
houders mr. Heerkens Thijssen en mr. Ger
ritsz de betoogen van dc communisten, na
mens de S. D. A. P.-fractie voerde de heer
Reinalda het woord. U vindt al die redevoe
ringen in ons raadsverslag. alsmede de kor
tere opmerkingen die in de avondzitting nog
door andere leden werden gemaakt.
De heer Peper critiseerde het opnemen
van het punt onder de begrootlngsstukken,
terwijl in de vorige zitting de verwachting
was gewekt dat het vooraan op de agenda
voor deze zitting zou komen. Hij haalde dit
blad aan dat dezelfde meening te kennen
had gegeven. Terecht. Het is ons niet dui
delijk geweest waarom men het punt zoo
vaag behandelde, en waarom de S. D. A. P.
te hulp moest schieten om het aan punt 2
der agenda toegevoegd te krijgen.
Overigens betwijfel ik wat de werkloozen
voor indruk gekregen hebben van de helpen
de hand, door de communisten ostentatief
naar hen uitgestoken. De heer Peper maakte
vooral en in de eerste plaats propaganda, en
viel natuurlijk de S. D. A. P. aan. die het
antwoord niet schuldig bleef en zich bij
monde van haar leider beroep op de georga
niseerde arbeiders, die zij alleen erkende.
Langs organisatorLschen weg wenschi zij de
toestanden te verbeteren.
Het conflict tusschen de S. D. A. P, en de
communisten, aanmerkelijk gedrenkt ln
politiek, is evenwel niet de hoofdzaak. De
hoofdzaak is het lot der werkloozen. Ieder zal
sympathie voelen met het lot van een man
die wil werken voor zijn gezin en er de ge
schiktheid toe brrit. maar door de cmri
digheóen buiten zijn macht tot werkloosheid
gedoemd wordt. Ieder zal er mee instemmen
dat zoo'n man met de zijnen van overheids
wege voldoende gesteund wordt. Maar dit
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
La Rochefoucauld:
Vele misdadigers zouden minder gevaarlijk
zijn, als zij geen enkele deugd hadden.
In verband met de Sint Nicolaasdrukte
verzoeken wij adverteerders vriendelijk, hun
advertentie-opdrachten en teksten zoo vroeg
mogelijk in te zenden, bij voorkeur op den
dag vóór verschijning van het nummer, waar
in plaatsing gewenscht wordt.
Zulke vroegtijdige inzending geeft ons de
gelegenheid de grootste zorg aan de sa
menstelling der annonces te besteden en is
daarom tevens in het belang van de adver
teerders zelf.
Late inzending kan in deze dagen van bij
zondere drukte voor onze technische afdee-
ling leiden tot de noodzaak van uitstel der
plaatsing tot het volgend nummer.
DIRECTIE HAARLEDI's DAGBLAD.
LISSE
3. M. D. GRAAF VAN LIJNDEN OVERLEDEN.
Te Lisse ls, 64 jaren oud, overleden J. M. D.
Graaf van Lynden, Kamerheer in Buitenge
wonen Dienst van de Koningin en eigenaar
van „De Keukenhof
De teraardebestelling zal plaats hebben
Vrijdag a.s. op de Nieuwe Prot. Begraafplaats
(Spekkelaan) te Lisse.
Naar wij vernemen blijft „De Keukenhof",
welk buitengoed een oppervlakte van 80 H.A.
beslaat, eigendom der familie enin onge
schonden staat.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
De politie gebruikt gummistok, sabel en politiehonden.
Franco.
Franco, de vermaardste vlieger
Van heo Sinterklaasche land,
Is nu niet bepaald een vogel
Die gedwee eet uit de hand.
Toen hij zich alleen bepaalde
Tot de vliegsport in het groot,
Was er geen figuur in Spanje,
Die zco'n wereldroem genoot.
Maar met al die roem en hulde
Was vriend Franco niet voldaan.
Toen hij al te hoog wou vliegen
Is 't een beetje mis gegaan.
Franco ging aan politiek doen,
Steeds een hachelijk begin,
Maar die vlieger wou niet opgaan,
En hij vloog er leelijk in.
Nu is hij juist dezer dagen,
De gevangenis ontvlucht
En weer is de naam van Franco
In zijn land niet van de lucht.
Maar. zoo iemand in de wereld,
Dan is Franco wel de man,
Die de vluchtigheid der glorie
Nu naar waarde schatten kan.
Vroeger dagen, na zijn vluchten
Werd er geen als hij geëerd.
Door zijn vorst en volk gehuldigd,
Toegejuicht, gedecoreerd.
Voor zijn laatste vlucht, die stellig
U Zwaarst was en het meest gewaagd,
Wordt hij thans door de politie
Van het gansche land gejaagd....
En vriend Franco is waarschijnlijk
Aan de Spaansche wijsheid toe
Van: Wie zoet is. die krijgt lekkers
Maar wie stout is krijgt de roe.
P. GASUS.
De baai bij het eiland Isu, dat door de
Reeds 291 dooden geborgen.
LONDEN, 26 Nov. (V. D.) Volgens de laat
ste berichten bedraagt het aantal slachtoffers
van de hevige aardbeving in Japan thans
reeds 300 dooden en 116 gewonden. Er wor
den 6 personen vermist, 655 huizen werden
vernield en 4500 beschadigd. Op het schier
eiland Ize werden tal van dorpen verwoest.
Trams en spoorwegen zijn hier en daar vol-
aardbeving zwaar getroffen werd.
komen gestagneerd. Hakonemazji, dat in het
jaar 1923 geheel verwoest werd, is ook thans
weer zwaar geteisterd en er zijn slechts en
kele huizen blijven staan. De badplaats Ito
staat in vlammen.
TOKIO. 26 Nov. (V. D.) Volgens officleele
mededeelingen zijn in het aardbevingsgebied
reeds 291 dooden geborgen. Er is door de
aardbeving een kindertehuis verwoest, waar
door 24 kinderen den aood vonden. Op het
Zuidelijk gedeelte van het eiland Sachalin
worden, naar gemeld wordt, nog hevige aard-
i schokken waargenomen.
het hoofd, zoodat hij bloedend gewond werd.
Een rechercheur kreeg een langwerpig stuk
ijzer tegen het scheenbeen, zoodat ook hij
pijnlijk getroffen werd.
Toen maakte de politie er een eind aan.
Het bevel werd gegeven om de menschen van
de Groote Markt te verwijderen. Wederom
werd een charge met gummistok en sabel
uitgevoerd en ook nu werd weer van de twee
politiehonden gebruik gemaakt. De dieren
werden aan lange lijnen vastgehouden: zij
wierpen zich op de vluchtende menschen.
waardoor weer velen gebeten werden. Ook de
kleeding van sommige personen moest het
ontgelden.
Het werd nu uiterst gevaarlijk op de Groo
te Markt. Van de zijde van het publiek werd
met steenen, afkomstig van de opgebroken
Damstraat naar de politie geworpen. Ver
schillende agenten werden getroffen.
De menschen, onder wie natuurlijk veel
nieuwsgierigen waren vluchtten in alle rich
tingen, naar de Riviervischmarkt, Jans
straat, Smedestraat en Zijlstraat.
Toch mocht het aan de politie gelukken,
om drie personen, die niet aan het bevel van
doorloopen wilden voldoen, naar het politie
bureau te brengen. Hier werden zij gefouil
leerd. Eén hunner bleek steenen in zijn be
zit te hebben en de ander had een stuk ijzer
bij zich van dezelfde constructie en afme
ting als het voorwerp, waarmee naar den
rechercheur geworpen was.
Tegen dit drietal werd procesverbaal opge
maakt.
Ongeveer half elf keerde de rust op de
Groote Markt terug en dat was gelukkig,
want spoedig daarna was het concert in de
Gemeentelijke Concertzaal afgeloopen. zoo
dat er weer veel publiek op straat kwam. Als
ook op dit oogenblik een charge uitgevoerd
had moeten worden, zou dit wellicht nood
lottige gevolgen gehad kunnen hebben.
Behalve tijdens de charges is de Groote
Markt niet voor het verkeer afgesloten ge
weest. Zij. die rustig wilden passeeren. wer
den daarin door de politie niet gehinderd.
De Commissaris deelde ons nog mede, dat
ditmaal voor het eerst in Haarlem bij
charges van politiehonden gebruik ls ge
maakt. In Amsterdam is dit reeds herhaalde
lijk gebeurd. Het publiek heeft er bijzonder
veel respect voor.
De Commissaris ls er van overtuigd, dat
het de bedoeling van de demonstranten is om
relletjes te veroorzaken. Dit is hem duidelijk
geworden uit een getypt blaadje van het
W. A. C.. „Het Proveniershuis" genaamd en
dat blijkbaar door communisten in Amster
dam vervaardigd wordt. Hierin worden de
werkloozen opgehitst zich tegen de politie
te verzetten en zich niet te laten verwij
deren.
De Commissaris was Woensdagavond zelf
tot half elf op de Groote Markt aanwezig
om toezicht te houden.
Ernstige waarschuwing aan
het publiek.
De Commlssearis verzoekt ons, aan de
weldenkende menschen te verzoeken, vooral
niet bij relletjes te komen omdat de politie
bij het uitvoeren van charges geen onder
scheid kan maken tusschen rustig passee-
rende burgers en oproerkraaiers. Vooral aan
de ouders wordt aangereden, hun kinderen
te verbieden op deze gevaarlijke plaatsen te
komen. Woensdagmiddag waren er eenlge
kleine jongens op de Groote Markt en de
politie heeft hen zooveel mogelijk ontzien,
maar dit kan niet altijd gegarandeerd wor
den.
Tegen eventueele veroorzakers van relletjes
zal met de meeste gestrengheid worden op
getreden.
Tot zoover de mededeelingen van de po
litie.
(Zie verder de 2e pagina.)
De Poolvorscher Prof. Sverdrup, kapitein van
de ,Jram" tijdens de expeditie in 1893—'96
van Nansen, is zooals wij gisteren reeds
meldden op 75-jarigen leeftijd gestorven.
Hij leidde in 1900 een Poolexpeditie en schreef
een boek dat ook in andere talen werd over
gebracht en Jlieuw Land" \xcctte.
(De beroemde Spaansche vlieger
Franco, die wegens een politiek
vergrijp gevangen zat, is uit de
gevangenis gevlucht).
Vele personen gevoelige klappen en
beten gekregen.
Politieagenten getreiterd en gewond.
Woensdagmiddag en -avond zijn de Groote
Markt en omgeving het tooneel van ernstige
relletjes geweest.
Uit het politierapport, ontvingen we daar
over de volgende mededeelingen:
In verband met de gemeenteraadszitting,
waarin het bekende voorstel van het raads
lid Peper betreffende het verleenen van meer
steun aan werkloozen behandeld werd,
groepten op de Groote Markt een groot aan
tal werkloozen en nieuwsgierigen samen. De
politie nam voorloooig een afwachtende hou
ding aan en benaalde zich tot het vrijhou
den van den rijweg en de voetpaden. Zij liet
toe, dat de demonstranten op den vlucht
heuvel bleven staan.
Te vijf uur kwam er echter plotseling be
weging in de menisrte. De menschen bega
ven zich gezamenlijk door de Groote F ut-
straat en de Paarlaars*eeg naar het Prin
senhof. waar ze schreeuwden, joelden en een
dreigende houding aannamen. De politie
achtte toen het oogenbTk gekomen om in te
grijpen. Zij verzocht den demonstranten heen
te gaan, waaraan echter geen gevolg werd
gegeven. Integendeel, zij gingen in massa
dicht opeen staan en bleven schreeuwen. Ook
na een nadere sommatie wenschten zij zich
niet te verwijderen. De politie voerde daaroo
met den gummistok een charge uit. waarbij
zij ook van twee politiehonden gebruik maak
te. De demonstranten werden door de Jaco-
bijnestraat in de richting van de Gedempte
Oude Gracht gedreven, waarbij verschiPende
personen gevoelige klappen en beten oplie
pen.
Een man kwam zich on het politiebureau
over deze handelwijze beklagen. Toen het
echter aan de politie bleek, dat hij noe een
hechtenisstraf van dertig dagen te goed had,
werd hij meteen opgeborgen.
Een andere man, die óók aan den ingang
van het politiebureau kwam, blijkbaar met
het doel om dit voorbeeld te volgen, nam
haastig de vlucht, toen hij zag. dat de eerste
klager naar de achterzijde van het politie
bureau gebracht werd. Die had vermoedelijk
dus geen zuiver geweten.
Hierna bleef het op de Groote Markt eenige
uren rustig.
Te tien uur 's avonds werd het daar echter
weer rumoerig. Zoo mogelijk waren er nu
nog meer menschen. dan 's middags. Ook
nu keek eerst de politie toe of alles rustig
bleef. Zij verdreef de menschen nog niet.
De arrestatie van een dronken man was
evenwel aanleiding tot ernstige botsingen. Op
weg naar het bureau aan de Smedestraat
drongen de oproerige elementen op en hin
derden en treiterden de politie op alle moge
lijke manieren. Een agent werd door een
steenworp aan het gezicht gewond. Een an
dere agent kreeg met een hard voorwerp, ver
moedelijk een hamer, een hevigen slag op
als het naar December gaat.
En merkwaardig: 't is een vrijer
die haar niets te wenschen laatl
't Is een smakelijke vryer;
een van FRANKEN'S Speculaas,
die zij kocht om weg te schenken
met het feest van Sinterklaas.
N.V. BROODFABRIEKEN
HAARLEV, HEEMSTEDE, BLOEMENDAAL
Kantoor: Lange Margarethastraat 15
Amsterd. Anthraciet Mij
brandstoffen bestelle men a m
aan een vertrouwd adres f\. f\, IVI.
Groote Houtstraat 187 Tel. 12504
Ook te Amsterdam, Bussum, Hilversum, Lelden
Woensdagmiddag werd te IJ muiden
in hotel „No. Een", namens de Italiaansche
regeering, door den consul generaal mr. Loeb
van Zuylenburg de reddingsmedaille voor be
wezen diensten uitgereikt aan de redders, die
zich verdienstelijk hebben gemaakt bij de
ramp van de „Salento", welk schip ongeveer
twee jaar geleden bij Zandvoort verging.
Mr. Loeb reikt aan de weduwe van Piet Visser
die bij de reddingspogingen om het leven
kwam, de medaille uit. 'Zie het verslag onder
de rubriek „Omstreken").
