I
HOOVER'S BOODSCHAP
H. FRANKEN Jr.
Koud ge-Braat.
Het woord is aan.
Het Belangrijkste.
48e Jaargang No. 14555
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 3 December 1930
HAARLEM S DAGBLAD
ipiracthi P. W. feereboom UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Hoofdredacteurs robert PEEREBOOM»
en ROBERT PEEREBOOM.
lABONNEMENTENper week ƒ0.2734, met Geïllustreerd Zondagsblad /0.32
'Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom deT
gemeente) ƒ3.5734. Franco per post door Nederland 3.8734. Losse nummers
ƒ0.06- Geïll. Zondagsblad per 3 maanden 0-5734, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN1^5 regels 175. elke regel meer 0J5. Reclames
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 0.6<^
elke regel meer 0-15. buiten Arrond. dubbele prijs. Onze Groentjes (Dinsdag.
Donderdag en Zaterdag) 1—4 reg. f 0.25. elke regel meer 0.10. nitsl i contanS.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim 1 250.-, Wijsvinger i 150.-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreak f 10(L»
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Verzoek aan Adverteerders.
In verband met de viering; van het Sin'
Nicolaasfeest op Vrijdagavond verzoeken wij
adverteerders vriendelijk doch dringend, hun
advertentie-opdrachten voor ons nummer
van Zaterdag zoo eenigszins mogelijk uiterlijk
VRIJDAGOCHTEND 12 UUR in ens bezit te
doen zijn.
ADMINISTRATIE
HAARLEM'S DAGBLAD
HAARLEM, 3 December.
Gifgas.
Terwijl de voorbereidende ontwapenings
commissie in Genève vergaderde, en er gis
teren het ontwerp-ontwapeningsconventie in
derde lezing vaststelde, deden in den Duit-
schen Rijksdag de vele volgelingen van den
heer Hitier het voorstel, om uit de drieënhalf
millioen werkloozen een leger van minstens
honderdduizend man te vormen en dat naar
de Poolsche grens te laten oprukken. Of
schoon de extremisten van beide zijden in
den Rijksdag het al tot een eenheidsfront op
andere punten hadden gebracht een soort
van sloopers-unie was dit voorstel den
communisten te machtig, en zij steunden het
niet. Het werd verworpen. Niettemin kan
men zich afvragen wat er verder te gebeuren
staat, als de beweging naar uiterst-rechts in
Duitschland blijft voortduren, hetgeen nog
steeds het geval schijnt te zijn. De Hitleria-
nen kwamen in één slag van 12 op 107 zetels,
in een volksvertegenwoordiging die nu 577
leden telt. Werkend met het symbolisch gif
gas van voorstellen als het bovenbedoelde
schijnen zij succes te behalen. Wat staat
Europa te wachten als er eens een Hitle-
riaansche meerderheid, of zelfs maar een
minderheid die zich sterk genoeg voelt voor
-een staatsgreep, mocht ontstaan?
Eén goede zijde heeft het misbaar der
Nazis: het werkt tenminste stimuleerend op
de ontwapeningsactie.
Dat de voorbereidende commissie in Genè
ve het tot een definitief ontwerp heeft ge
bracht, kan ons verheugen. Het schiet op
zeer veel punten tekort, maar het is weer
een stap vooruit. Nu is te hopen dat de Raad
van den Volkenbond spoedig de ontwape
ningsconferentie bijeen zal kunnen roepen.
In de commissie werden November en De
cember 1931 geopperd, maar de. Raad zal het
in zijn a.s. zitting, in Januari, moeten uit
maken.
De commissie heeft over de gifgassen ge
debatteerd en is op dit punt niet veel verder
gekomen. De Amerikaan Gibson heeft ten
slotte succes gehad met een voorstel om de
regeeringen uit te noodigen, een grondige
wetenschappelijke studie van het vraagstuk
te maken teneinde ter ontwapeningsconfe-
ren'ie tot een uniforme interpretatie van het
verbod te kunnen komen.
Veel zegt dat niet. maar het was verheu
gend dat zoowel Gibson als Politis (Grieken
land) erop wezen dat zulk een verbod in
vredestijd op zichzelf niets hielp. Politis vond
een artikel, dat alleen ten doel heeft den
oorlog minder afschrikwekkend te maken, in
deze conventie tot het voorkomen van oorlo™
niet op zijn plaats. Dat is volksbedrog, zei hij.
want als de oorlog uitbreekt zullen de sfa-
ten toch van zulke middelen gebruik maken
ve-bod of geen verbod.
Hoe meer er in dezen geest te Genève ge
sproken wordt, hoe beter. Niemand behoeft
zich de geringste illusie te maken van het
geen er van zulke verboden terecht zal ko
men, als er eenmaal weer een groote oorlog
uitbreekt.
Is de groote waanzin eenmaal loseebarsten.
dan worden al dergelijke overeenkomsten
onmiddellijk vodjes papier, waaraan nie
mand zich pieer stoort behalve dan dat
elk land beweert, dat de teeennartij begonnen
ls met bet verbod te overtreden, en er op die
manier ophitsende propaganda uit slaat. Zoo
worden die verboden dan noe tot een nieuw
gevaarlijk wapen, omdat zij helpen de reeds
verbijsterde volksmassa as in de groote
moordpartij verder tegen elkaar op te jagen.
Het is treurig genoeg dat op deze dingen
nog gewezen moet worden, en dat er in Ge
nève nog over gedebatteerd wordt, nadat de
oorlog van 19141918 zoo afdoende bewezen
heeft dat het inderdaad zoo gebeurt.. Er was
toen ook zooiets als een conventie van Ge
nève over verboden strijdmiddelen, en wat
kwam er van terecht? Wat zou er terecht
komen, bij een gevecht op leven en dood tus-
schen twee menschen, van een afspraak om
trent „verboden trucs", die zij tevoren ge
maakt hadden als dat. gevecht zonder
getuigen plaats had? Welnu daner is op
de lovaliteit van twee menschen toch nog
altijd heel wat meer te vertrouwen dan op
die van elkaar beoorlogende nat'es!
Ofschoon er nog over gedebatteerd schijnt
te moeten worden, is het- al voldoende dat
staatslieden a's Po'.i'ls en Gibson dergelijke
eerlijke taal in Genève soreken om de volken
te waarschuwen tegen beoalingen". die geen
werke'ijke waarde hebben, die alleen maar
schijn zijn en die inderdaad geen andere be-
teekenis dan misleiding der openbare mee
ning zouden kunnen hebben.
Men moet blijven pogen den oorlog te
voorkomen. Hem aan een soort spelreglemer.t
te bir.den is onzin, en dan nog wel gevaarlijke
onzin bovendien. Als er eenmaal oorlog is
geldt geen reglement meer dan geldt al
leen „catch-as-catch can", en zijn alle dui
velen losgelaten.
R. P.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
DE HAARLEMSCHE
JEUGD ZINGT
ZIE GINDS KOMT DE WAGEN
van FRANKEN weer aan!
Hij blijft voor de deur hier
warempeltjes staan!
De knecht brengt van FRANKEN
(zoo wenscht Sinterklaas)
Het lekkerst BANKET
en het fijnst SPECULAAS!
N.V. BROODFABRIEKEN
HAARLEM, HEEMSTEDE, BLOEMENDAAL
Kantoor. Lange Margarethastraat 15
WONINGBOUW.
DE HUIZEN VOOR SOCIAAL
ACHTERLIJKEN.
De 22 hulzen voor de sociaal-achterlijken
en de 34 woningen voor sociaal-achterlijken,
die op een terrein aan den Harmenjansweg
door .de gemeente gebouwd zijn, zijn of
worden thans betrokken. Daardoor was het
reeds mogelijk 56 krotten en noodwoningen
te ontruimen.
Van de nieuwe huizen gaven wij reeds een
uitvoerige beschrijving in het nummer van
9 October.
De noodwoningen aan den Harmenjansweg
en den Oudenweg zijn thans op één na ont
ruimd. De gemeente heeft die noodwonin
gen laten zuiveren, waarna zij verkocht zul
len worden. Op het vrijkomende terrein wor
den dan nog 33 woningen voor sociaal-ach
terlijken gebouwd. De gemeente heeft daar
voor reeds de credieten toegestaan.
STORING IN HET ELECTRISCH
L.CHT.
VELE WINKELS EN KANTOREN IN
DONKER.
Dinsdagmiddag te half vijf ging in een
groot gedeelte van de binnenstad tusschen
het Verwulft en de Krocht plotseling overal
het electrisch licht uit, zoodat kantoren,
winkels enz. in het donker werden gehuld.
Het bleek, dat er een olieschakelaar in het
schakelhuisje aan de Schoolsteeg was uitge
vallen. Het duurde ongeveer een half uur,
vóór het defect was hersteld. Voor de winkel
zaken beteekende deze storing groot ongerief
daar het in verband met St.-Nicolaas zeer
druk was. Ook de straatverlichting was uit.
In vele zaken behielp men zich met kaar
sen en petroleumlampen.
Het tramverkeer heeft van deze storing
geen stagnatie ondervonden.
NOG EENS: DE PROVENIERS
HUISJES.
EEN ADRES VAN DE VEREENIGING
„HENDR1CK DE KEYSER".
De Vereeniging „Hendrick de Keyser" tot
behoud van architectonisch- of historisch be
langrijke oude gebouwen, heeft een adres ge
zonden aan den Raad der Gemeente Haar
lem.
Adressante deelt mede kennis te hebben
genomen van het plan tot uitbreiding van
het St. Elizabeths Gasthuis, bij welk plan de
zoogenaamde „Proveniershuisjes" aan het
Groot Heiligland in de uitbreiding van het
g ai thuis worden opgenomen met uitzonde
ring alleen van de gevelrij.
Door het aan het gebruik, waartoe zij tot
nu toe dienden, onttrekken van deze huisjes
en door het amouveeren van een gedeelte zal
het karakter van dit zoo bij uitstek belang
rijke stadsbeeld ernstig worden geschaad.
Het bestuur van „Hendrick de Keyser" be
tuigt algeheele instemming met het verzoek
schrift der Vereeniging „Haerlem", daar het
van oordeel is, dat het voortbestaan van be
doelde huisjes in den tegenwoorriigen vorm,
beschouwd uit een oogpunt van behoud van
oude architectuur en van stadsschoon voor
de gemeente van het allergrootste belang
moet worden geacht.
Adressant verzocht mitsdien aan den Raad,
de voorstellen om de voormelde Proveniers
huisjes op te offeren, zij het op de gevels na,
voor uitbreiding van het St. Elizabeth's Gast
huis, niet te aanvaarden.
INSLUIPING.
Hedenmorgen werd bij de politie aangifte
gedaan, dat in den afgelooper. nacht iemand
in het perceel Oosterstraat 55 door insluiping
is binnengekomen. Uit een portemonnaie. die
op het buffet lag en uit een in de kamer
hangende broek werd een bedrag van f 14
gestolen. De politie stelt een onderzoek in.
(Een motie-Braat tot afschaffing
van den zomertijd is door de
Tweede Kamer met 52 tegen 6
stemmen verworpen).
Met hardnekkige volharding
En volkomen regelmaat,
Compareert ter Tweede Kamer,
De klassieke motie-Braat.
Ieder jaar wordt weer een wijle
Aan een voorstel-Braat gewijd,
Voor de eindelijke verdwijning
Van den lieven zomertijd.
Als het staag herkauwend koebeest
Van zijn dierbaar platteland,
Neemt vriend Braat de oude kwestie
Met of zonder hoop ter hand.
En ook telkens geeft de Kamer
Weer een flinke tegenstoot,
V/aardoor 't oude Braatsche koetje
Weer terug valt in haar sloot.
Braat, gij moet het maar vergeven
Als het steeds opnieuw weer blijkt,
Dat de meerderheid der Kamer
Voor uw argument niet wijkt.
Heusch, al kan men ook wat voeler
Voor uw steeds herhaald bezwaar,
In de donkre winterdagen
Speelt ge het toch nimmer klaar.
Zomertijd, o, landelijk strijder,
Klinkt in 't oor als een gedicht,
Zomertijd is bloemenweelde,
Kleur en warmte, zon en licht.
Motie is nog niet emotie
En is evenmin motief.
Want vooral in deze dagen,
Is de zomertijd ons lief.
Nu is 't zonloos, donker, nattig,
Somber, kleurloos, kaal en grauw,
En daar komt ge met uw motie,
Braat, wat doe je in de kou!
Paul Valêry:
De wereld dankt zijn Voortzetting aan den
gemiddelden mensch, maar krijgt zijn waarde
door den uitmiddelpuntig en.
WERKTIJDREGELING VOOR
KANTOORPERSONEEL.
EEN ONTWERP ALG. MAATREGEL VAN
BESTUUR.
Thans Is gepubliceerd een voorontwerp van
een algemeenen maatregel van bes'.uur.
houdende een werktijdenbesluit voor kan
toren.
Daarin zijn verschillende bepalingen opge
nomen betreffende Zondagsarbeid van vrou
wen, arbeid in kant-oren des Zaterdags na 1
uur arbeid ter reiniging en bewaking van
gebouwen en rusttijden voor kan'-oorperso-
neel. Voer verschillende categorieën van
kantoren, zooals die van notarissen en deur
waarders, dagbladen, reisbureaux, banken,
veilingsbureaux, zijn uitzonderingen ge
maakt.
Wegens plaatsgebrek heden komen wij
morgen uitvoeriger op het ontwerp terug.
PAARD OP HOL.
Dinsdagmiddag half vijf sloeg op de Ged.
Oude Gracht een paard, gespannen voor een
vierwieligen bestelwagen, op hol. doordat een
onbekend gebleven jongen het dier een klap
gaf. Op den hoek van de Botermarkt braken
de strengen. Het paard holde door en kwam
op de Botermarkt in botsing met een vracht
auto, met het gevolg dat een lamp. een spat
bord en de bumper beschadigd werden. In de
Gierstraat werd het paard tot staan gebracht
en toen bleek dat het geen letsel had beko
men.
Een tekort van 180 millioen dollar
Desondanks geen neerslachtigheid
In zijn jaarlijksche boodschap aan het
Congres zeide president Hoover dat de oor
spronkelijke begrooting voor het loopende
boekjaar (dat 30 Juni eindigt) tot een be
drag van 655 millioen doll, den nadeeligen
invloed had ondervonden van de malaise.
Niet alleen waren de inkomsten 430 millioen
doll, lager dan de raming maar ook waren
de uitgaven door wettelijke maatrege'en, na
de indiening der begrooting door het Congres
aangenomen, zooals die tot uitbreiding van
federale bouwwerken, met 225 millioen doll,
gestegen.
Tengevolge van belastingverlaging was er
75 millioen doll, minder ontvangen.
De president raamde het werkelijke tekort
voor het loopende boekjaar op ongeveer 180
millioen doll. Tegenover de veel grootere som,
door hem vermeld, stonden het oorspronke-
kelijk geraamde overschot van 123 millioen
doll., het gebruikmaken van de rentebetalin
gen voor dc oorlogsschulden tot een bedrag
van 185 millioen doll, het optreden van den
Farm Board inzake verlaging der aanvragen
om contant geld tot een bedrag van 100 mil
lioen doll, en de bezuinigingsmaatregelen der
regeering ten bedrage van 67 millioen doll.
Hoewel het in het openbaar belang noodig
zou zijn de uitgaven gedurende het loopende
boekjaar verder te verhoogen ter bestrijding
der werkloosheid door bouwwerkzaamheden
te bespoedigen en de door de droogte getrof
fen boeren te helpen, verklaarde Hoover er
niet krachtig genoeg den nadruk op te kun
nen leggen dat het absoluut noodzakelijk was
alle andere plannen, die verhooging der re-
geeringsuitgaven meebrachten, uit te stellen.
De begrooting voor 1931/1932.
Wat betrof de begTooting voor het op 30
Juni 1932 eindigende boekjaar, raamde pre
sident Hoover de uitgaven op 4.054.000.000
doll, en de ontvangsten op 4.085.000.000 dolL
indien de belastingverlaging niet werd ver
lengd.
„De toestand niet somber".
Het beeld dat president Hoover van den
toestand schetste was geenszins somber. Hij
vatte den toestand des lands in het begin
van zijn boodschap als volgt samen:
„Er zijn gedurende het jaar aanzienlijke
vorderingen gemaakt ten aanzien van vrede
en veiligheid des lands, de fundamenteeie
veiligheid van het economisch leven der na
tie is onaangetast, onderwijs en wetenschap
pelijke ontdekkingen hebben vorderingen ge
maakt en ons land beseft levendiger zijn pro
blemen van zedelijk en geestelijk welzijn".
Hij meende voorts, de zaak breeder bekij
kend. dat „de voornaamste krachten der de
pressie thans buiten de V. S. liggen en dat
ons herstel vertraagd is door de ongewettig
de mate van vrees en beduchtheid gescha
pen door deze krachten van bulten".
Hoover schetste den omvang van de ma
laise in zaken en vervolgde:
„Er zijn tal van factoren die moed geven
voor de toekomst. Het feit dat wij 80 tot 85"',
van onze normale activa en inkomens hebben
behouden, dat onze groote financieele Instel
lingen ongedeerd door den storm zijn heenge-
komen. dat het prijsniveau der goderen eenl-
gen tijd vrijwel stabiel is gebleven, dat een
aantal industrieën teekenen toonen van toe
nemende vraag en daj. de wereld in het alge
meen zich aan het aanpassen Is aan den toe
stand, dat alles vormt een grond van ver
trouwen."
Het aantal totaal werkloozen die werk
zochten was, naar Hoover zeide. door de
volkstelling in April van dit jaar nv>t juist
heid vastgesteld op ongeveer 2 millioen. Het
indexcijfer van het departement van arbeid
betreffende de werkgelegenheid in de voor
naamste bedrijven vertoonde sedert dien tijd
eenige vermindering. Het probleem van de
steunverlaging was ietwat minder moeilijk
dan uit de gepubliceerde ramingen van het
aantal werkloozen zou blijven. Er was te allen
tijde een geraamd constant cijfer van bijna
een millioen die tijdelijk werkloos waren bij
het overgaan van de eene dienstbetrekking
naar de andere.
Het aantal in nood verkeerende gezinnen
vertegenwoordigt slechts 10 tot 20 van het
berekende aantal werkloozen. Het probleem
dat onverwijld om oplossing vraagt U de
werkgelegenheid voor de eerstvolgende zes
maanden te vergrooten. Nieuwe plannen die
niet een dergelijk rechtstreeksch resultaat
opleveren of die onze verplichtingen verder
dan tot die periode uitstrekken, zijn niet
gewettigd.
Het maximumbedrag dat geoorloofd was
aan de huidige uitgaven toe te voegen om
bouwwerken in de eerstvolgende zes maanden
te bespoedieen. was S 100 tot 150 millioen
en de president voelde zich gerechtigd een
noodcrediet voor dit bedrag aan te vragen.
Oneeveer twee-derd der rede was gewijd
aan deze aangelegenheden van handel finan
ciën en werkloosheid. In tegenstelling met de
presidentieele boodschap van de laatste jaren
maakte Hoover zich van het onderwerp der
landsverdediging met een schamele vijf-en-
zeventig woorden op. Bezuiniging is thans
het a!les-omvattende onderwerp van den dag.
Het vlootverdrag van Londen, zoo zeide hij,
heeft aanzienlijke bezuinigingen aangebracht
in het vlootbeheer. i
SINT-NICOLAAS IN HET LAND
ie bl., 5c bL en 6e blad, le pap.
De HoTl. Cultutir Maatschappij te Bennebroek
in staat van faillissement verklaard.
(le blad, 2e pag. en 2e blad, 2e pag.)'
De Kamer van Koophandel en het vraagstuk
van het vervoer.
(2e blad, 2e pag.)!
Intimus. Bet Lager-Onderwijsdebat in de
Ticeede Kamer.
(4e blad, 3e pag.)
De subsidies van de provincie en het rijk aan
de H.O.V.
(le blad, le en 2e pag.).
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Gifgas.
(le blad. le pag.)
WiUy van der Tak: Intervieio met Sinterklaas»
(5e blad, le pag.),
J. L.: Het masker van Zioarte Piet.
(5e blad, le pag.)]
L. A.: Een Sint-Nicolaasavond in 1910,
(6e blad. le pag.)'
L. A.: De film .,de Kus" van Feyder.-Een ont
moeting met den grooten filmregisseur
Dupont.
(2e blad. le pag).
R. P.: Langs de Straat: Ontknooping.
(5e blad, le pag.)
(Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
SUBSIDIEVERHOOGING
DE H. O. V.
VOOR
EEN AMENDEMENT OM ƒ5000 TE
BRENGEN OP 1 7000.
De leden der Tweede Kamer, de heeren Van
der Waerden c.s. heboen een amendement
ingediend op Hoofdstuk VI (Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen) der Rijksbegroo-
ting voor 1931, om het subsidie voor de Haar-
lemsche Orkest vereeniging van f 5000 te
brengen op t 7000,
ONZE LICHTFABRIEKEN.
DE NIEUWE KOLENLOSSER.
De nieuwe electrische kolenlos-lnrichtin*
aan de haven van de lichtfabrieken. Is thfins
;n gebruik eenomen. Een verltelbare kraan
met happer haal: de steenkolen uit de groote
schepen en stort deze in een bunker. Een
aantal electrisch voortbewogen lorries vervoe
ren de brands of dan verder naar elke ge-
wenschle plaats bij en in de gasfabriek of
electrische centrale. liet lossen geschiedt een
voudiger en veel vlugger dan met de vroe::re
losser.
VAN DE POSTVLUCHTEN.
Het zesde postvliegtuig, de Pü.A.GJR. Is te
Djask aangekomen.
Het retourvliegtuig P.H.A.E.Z. ls te Karatsjl
aangekomen
Ned. Israëlitisch Ziekenhuis.
Het Ned. Israëlitisch Ziekenhuis, dat aan het
Groot Heiligland gebouw wordt, is thans op
de afwerking na gereed gekomen.
