H. Franken Jr.
Een hoofdzaak.
Het woord is aan...
Het Belangrijkste.
48e Jaargang No. 14566
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 16 December 1930
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredact cor: ROBERT PF~REBOOM,
ABONNEMENTEN: per week f 0.2754, met Geïllustreerd Zondagsblad Z0.32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) f 357$$. Franco per post door Nederland t 38754. Losse nummers
/Ö.06 Geïil. Zondagsblad per 3 maanden /0-57V4. franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 150§4 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN: 15 regels 1 73. elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbcd 14 regels 1 0rt<X
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onre Groentjes
fiederen dag) 1—4 regels 0.25. elke regel meer 010. uitsluitend i contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekafconnés. Uhkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden l 600.-, Verlies van Hand, Voet ol Oog l 400.-, Duim I 250.-, Wijsvinger l 150.-, Elke andere ringer l 50.-, Arm- of Beenbreuk I I00..
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Zij, die zich voor aanvang
1 Januari 1931 als kwartaal-
abonné opgeven ontvangen de
in December nog te verschijnen
nummers gratis.
ADMINISTRATIE
HAARLEM'S DACBLAD
INGEZONDEN MEDEDEEI.IN'GEN
Voor 't Kerstfeest in de Spaarnestad,
is FRANKEN'S BAKKERIJ
het BESTE adres, reeds jaren lang,
voor prima lekkernij.
Tulband, Kerst-kransen en Kerst-brood,
.bereidt men nergens zóó!
Ze zijn, zelfs voor de fynste smaak
een HEERLIJK Kerst-cadeau!
N.V. Electrische Luxe Broodfabrieken
Haarlem - Heemstede - B!oemendaal
Kantoor Lange Margarethastraat 15
POINCARé ERNSTIG ONGESTELD
PARIJS, 15 December (V.D.) Hedenmor
gen is een communiqué gepubliceerd, waarin
wordt medegedeeld, dat de voortdurende
zwakheid van Poincaré heeft geleid tot een
ernstige ongesteldheid'. Poincaré is Zaterdag
avond onwel geworden. In zijn toestand is
6edert dien geen verandering gekomen.
Zijn toestand bedenkelijk.
Poincaré heeft Zaterdag een flauwte ge
had, die waarschijnlijk verband houdt met de
operatie, welke hij indertijd ondergaan heeft.
Hij moest op advies zijner gensesheeren on
middellijk het bed houden. Zijn toestand is
vrij bedenkelijk. te
Sedert hedenochtend worden ziektebulletins
uitgegeven, die de noodige bezorgdheid wek
ken, aangezien de patiënt reeds in zijn 71ste
levensjaar is. De zwakte van Poincaré is sedert
Zaterdag niet verminderd. De koorts houdt
aan.
PARIJS, 15 December (V.D.) Omtrent de
ziekte van Poincaré doen geruchten de ronde,
volgens welke de verergering in zijn toestand
het gevolg zou zijn van een attaque. Onmid
dellijke overbrenging naar een groot zieken
huis alhier zou worden overwogen.
ERNSTIG SPOORWEGONGELUK
TE AGRAM.
RANGEERENDE TREIN OP PASSAGIERS
INGEREDEN.
WEENEN, 15 December (VD.) Uit Agram
!n Kroatië wordt gemeld, dat op het station
aldaar gisteren een ernstig ongeluk plaats
vond.
Vele Beiersche boeren en boerinnen hadden
deelgenomen aan de speciale Zondagsmarkt,
die te Agram werd gehouden. Terwijl een groo
aantal bezoekers en marktkooplieden met hun
koffers en manden op het station stonden,
werden zeven wagons van den gereeds taanden
trein eruit gerangeerd. Terwijl zich nog on
geveer 40 menschen op de rails bevonden
kwam de rangeertrein weer in volle vaart
het sta:ion binnenrijden en reed op de groep
menschen in. Drie personen werden gedood
en velen zwaar gewond. Men hoorde een ont
zettend gegil. De machinist kon de machinc-
niet direct tot stilstand brengen en men zag
hoe de machine drie vrouwen meesleurde.
Mannen en vrouwen werden bloedend op zij
geslingerd en een onbeschrijfelijke paniek
ontstond in het station. Behalve den gewon
den moest de eerste hulp, die spoedig ter
plaatse was, nog dertig andere personen bij
stand verieenen, die alleen door het zien van
het afgrijselijke schouwspel onwel waren ge
worden. Spoedig verscheen ook de directeur
der spoorwegdirectie te Agram, het hoofd der
politie te Agram, om een onderzoek in te stel
len. De rangeerchef van het hoofdstation
en zijn plaatsvervanger werden gearresteerd.
Uit het onderzoek zou gebleken zijn. dat net
siationspersoneel aan de ramp schuld heeft.
Noch de stationschef, noch de onderchef, be
vonden zich toen het ongeluk gebeurde, op het
station, hoewel het in hun diensttijd plaats
vond.
ONGEVAL IN ZUID-SLAVIë.
BELGRADO, 15 Dec. (V.D.) Bij den bouw
van de groote brug, die Belgrado met Semlin
zal verbinden, is een stellage ingestort, waar
door 13 arbeiders in de diepte stortten. Zeven
werklieden bekwamen zwaar letsel. Zes andere
worden vermist; men vreest, da4>zij in de Save
verdronken zijn.
Het nieuwe Fransche kabinet. Eerste rij van links naar rechts: Chautemps, Painlevê,
Steeg (minister-president)Briand (Buitenla ndsche Zaken), Leyges Binnenlandsche Za
ken), Chéron (Justitie). Tusschen Steeg en Briand Loucheur (Hcmdel).
(Terwijl vacatures voor hoofd van
lagere scholen in verscheidene
plaatsen in Friesland den
laatst en tijd niet konden ver
vuld worden, wegens uitblijven
van sollicitantenhebben zich
voor dezelfde betrekking in
Nieuw Lekkerland 47 sollici
tanten aangemeld).
Dat is vreemd, uit welken hoofde
Heeft geen hoofd gereageerd
Op die Friesche vacatures,
Staat het hoofd daar 't hoofd verkeerd?
Hebben zij daar zco'n zwaar hoofd in,
Staat het hoofdhoofd daar niet naar,
Is een v^ees voor Friesche hoofdpijn
Hier in hoofdzaak het benwaar.
Daar wordt, hun het hoofd geboden
En geen hoofd b'edt er zich aan.
Neen, zij bieden 't hoofd aan Fries'and,
Dat toch op zijn hoofd moet staan.
Zooveel hoofden zooveel zinnen.
Maar geen enkel hoofd heeft- zin,
Wat voor zin dat toch kan hebben,
Wil er in mijn hoofd niet in.
Friesland wordt te licht in 't hoofd zoo,
Want het hoofd loopt Friesland om
En het wil graag hoofden tellen,
Ieder hoofd is wellekom.
't Kan toch zoo onthoofd niet blijven,
't Legt het hoofd niet in den schoot.
Het. mag dan niet wel bij 't hoofd zijn,
't Blijve toch niet hoofd-ontbloot.
Zie. Nieuw Lekkerland bewijst nu.
Dat daar geen moeite had
En dat is, meen ik te weten,
Ook nou toch geen were'dstad.
Neen, als leek moet ik bekennen,
Dit gaat boven mijn verstand
En ik kan alleen vermoeden:
Elk land is geen Lekkerland.
P. GASUS.
MR. J. H. VAN DOORNE EN DE
A. V. R. O.
Verweer van den geroyeerde.
EEN EERE-RAAD VERZOCHT.
Mr. v. Doorne heeft een communim'é aan
de Nederlandsche pers verstrekt, waarin hij
het volgende meedeelt:
Voor zoover ik uit de achter elkaar door
den voorzitter op de bestuursvergadering af-
ge'e-xen g of 7 pagina's ..acte van beschu'di-
ging" heb kunnen onthouden, is mijn roye
ment a's lid van de A.V.R.O. gegrond op de
volgende feiten:
1. Ik zou het plan van Vogt tot samenwer
king met de V.A.R.A. oo ongeoorloofde wijze
in de wielen gereden hebben en mij aldus
hebben schuldig gemaakt aan handelingen
in strijd met de eestie van het bostuur.
2. Ik zou debet zijn aan de oobllcaties in
de „Ge'deriander" betreffende de verhouding
van de A.V.R O. tot een benaald persorgaan,
voortvloeiende uit de financ'eele verhouding
waarin enkele leidende personen in de
A.V.R O. tot dit orgaan zouden staan.
3. Ik zou mij hebb°n srhu'dig gemaakt aan
het „verraad van A.VR.O. geheimen aan de
Katholieke pers.
Voorloopig volsta ik met de volgende op
merkingen:
1. Dat ik Vogt in zijn samenwerking met de
V.A.R.A. steeds heb dwarsgezeten, zoo erg dat
hij mij ter vergadering van het dageiijksch
bestuur heeft uitgescholden voor „socialis
tenvreter".
Of dit op ongeoorloofde wijze Is geschied,
dient niet uitgemaakt te worden door een
aantal Vogt-vereerders die door een handig
in elkaar gedraaide voorstelling van zaken
tegen mii zijn ongezet, doch door een zakelijk
onpartijdige commissie. Ik voor mij ben over-
Spanje wordt op het oogenblik door zeer
hoort men de namen van Berenguer, de mini
om de orde te handhaven, en van Alfonso, de
oogenblik wel zeer wankel schijnt te staan,
cahdidaat voor een eventueele republiek en
de man van de daad, die met zijn metgezellen
boven Madrid heeft gevlogen en naar Portu
escadrille regeeringsvliegtuigen. De romantiek
ernstige troebelen geteisterd. Herhaaldelijk
ster-president, die wanhopige pogingen doet
koning en diplomaat wiens troon op het
Onder ex-minister Zamora, de republlkeinsche
naast hem de vlieger of ficier majoor Franco,
in vier, met bommen geladen vliegtuigen
gal is gevlucht, achterna gereten door een
is voorwaar de wereld nog niet uit.
George Bernard Shaw:
Het bewustzijn dat hij niet volmaakt is, is
een van de voordeelen van een man van mid
delbaren leeftijd.
tuigd het belang van de A.VR.O. gediend te
hebben.
Dat „Het Volk" juicht dat de .scherpslijper
buiten de deur is gezet" spreek boekdeelen!
2. Dit spreek ik met de meeste stelligheid
tegen. Van de publicaties in de „Gelderlan
der" weet ik slechts af. voor zoover ik daar
van uit de pers heb kennis gehomen. Wel
heb ik er steeds op aangedrongen, dat on
derzocht zou worden of en we'ke financieele
banden 'enkele leidende personen in de
A.V.R O. aan meergenoemd persorgaan zou
den binden, en dat er onmiddellijk dementi
van de oublicat'es Sn de „Gelderlander" door
de A.VR.O. zouden plaats vinden.
3. Wat deze beschuldiging betreft, deze is
zoo verregaand infaam en daarbij zoo diep
grievend, dat ik geen woorden kan vinden
om mijn afschuw hierover tot uitdrukking te
brengen, vooral wanneer men weet dat deze
beschuldiging voornamelijk gebaseerd is op
mijn contact met een vroeger R.-K. hoofd
redacteur van de „Telegraaf", ln wien Vogt
de schrijver van de artikelen in de „Gelder
lander" zag, welk contact door mij is gezocht
op nadrukkelijk verzoek van den heer Vogt
ze'f, teneinde den schrijver te bewegen de
voor hem (Vogt) zoo onaangename publica
ties te staken.
Ter vergadering werd mij geen gelegenheid
gegeven mij te verdedigen; mij werd eenvou-
d:g het woord ontnomen. Ik ben heengegaan
met de woorden: „Een moordenaar voor den
rechter heeft meer rechten dan ik hier". Ik
kan de houding van den voorzitter, Dr. Mol-
huysen en van de opgezweepte vergadering
slechts qualificeeren als „fatsoenlijke lieden
onwaardig".
Ik vertrouw dat mijn verzoek tot het in
stellen van een onpartijdigen eereraad. die
als commissie van onderzoek met de ruimst
mogelijke bevoegdheden zal fungeeren. on
dersteund zal worden door tienduizenden
Nederlanders.
Mijn verleden als onverdacht strijder voor
de positie van Vo'gt in de A.V.R.O en voor
de be" an gen van de AVRO. geven mij daar
op recht. Ook al zou het tenslotte gaan om
het aanblijven van Vogt zelf.
De verhoud'ng A.V.R.O.
Vrij Nederland.
Aan het Hbld is nog het volgende meege
deeld:
Het Centraal Werkcomité, waarnemende al
de rechten en verplichtingen van het hoofd
bestuur van het Genootschap „Vrij Neder
land", in spoedvergadering bijeen op Zondag
14 December te Amsterdam, ondersteunt ten
sterkste het verzcek van hun lid mr. van
Doorne, aan de A.V.R.O. gedaan, waarin door
hem ten zeerste wordt aangedrongeh tot het
instellen van een Commissie van Onderzoek,
en verzoekt daaraan gevolg te willen geven;
en tevens al de besprekingen en conclusies
van deze commissie van onderzoek de grootst
mogelijke openbaarheid te verieenen.
Voorts kennis genomen hebbende van de
mededeelir.gen in ditzelfde perscommuniqué
door de A.VR.O. gedaan, waarin het orgaan
van het Genootschap „Vrij Nederland" beti
teld wordt als zijnde gevaarlijk voor de
A.V.R.O., verzoekt het Genootschap de
A.V.R.O. ten spoedigste te mogen vernemen,
waarop deze uitspraak gegrond is.
ONTPLOFFING IN DE GAS-
FABRIEK TE LAKEN.
EEN ARBEIDER GEDOOD.
Poincaré ernstig ongesteld.
BRUSSEL. 15 December (V.D.) Heden
vond Ln de gasfabriek te Laken bij Brussel
een hevige ontploffing plaats door het sprin
gen van een meter in de controlezaal der
fabriek.
Een in de zaal aanwezige arbeider werd
tegen den muur geslingerd, terwijl een ge
deelte van het gebouw instortte.
Tengevolge van de ontploffing ontstond een
begin van brand, dat echter na hard werken
gebluscht kon worden.
DE ENGELSCH-RUSSISCHE
STRUBBELINGEN.
EEN ONDERHOUD TUSSCHEN OVEY EN
LITWINOFF.
KOWNO, 15 December (VJD.) De Brit-
sche Ambassadeur te Moskou Ovey heeft een
langdurig onderhoud gehad met den Volks
commissaris van Buitenlandsche Zaken Lit-
winoff over de houding van de Engelsche
regeering ten aanzien van het Ramsin-pro-
ces. Ovey verklaarde bij die gelegenheid dat
het- Russische antwoord op het Engelsche
protest tegen de in het Ramsin-proces door
de justl ie tegen Engeland geuite beschuldi
gingen, te Londen geen satisfactie heeft ge
geven.
De Engelsche regeerlng wenscht derhalve
nogmaals antwoord op haar nota. Litwinoff
zou naar verluidt aan den Ambassadeur ver
klaard hebben, dat er in den loop van het
proces geen beschuldigingen zijn geuit tegen
de Britsche regeering of tegen de Engelsche
autoriteiten in het algemeen. Indien bekende
Engelsche onderdanen, zooals Churchill of
Kolonel Lawrence, zich «door de uitlatingen
van de Justitie gekrenkt meenen te achten,
dan kunnen zU langs gerechtelljken weg tegen
de Sovjet-Unie optreden, zedde Litwinoff.
(Ie blad, le pag.)
De toestand in Spanje ernstig.
(3e blad, 3e pag.)
Mr. Van Doorne en de A.V.R.O.
(le blad, le pag.)
Ernstig spooncegongcluk in Agram.
(le blad, le pag.)
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Tegen de crisis.
(le blad, le pag.)
De Strijd tegen de Misdaad.
In dit nummer, op pag. 1 van het 2e blad,
beginnen wij met een reeks artikelen onder
dezen titel. De schrijver is de heer A. Heero
ma, Commissaris van Politie te Amsterdam,
die na een 34-jariae werkzaamheid bif de
politie in de hoofdstad binnenkort den dienst
met pensioen zal verlaten. Hij behoort tot de
bekendste politie-auturiteiten des lands: zeer
velen zullen zich zijn naam herinneren, o.a.
in verband met het onderzoek in de gerucht
makende Begeer-zaak.
Wij bieden hiermede dus onzen lezers een
serie zeer boeiende artikelen aan. geschreven
door iemand die deskundige is en een talent
vol venvoerder bovendien.
„Sensatie" hoj'den zij niet in. Zij geven de
scherpe opmerkingsgave en de velerlei erva
ringen weer van iemand, wiens intense be
langstelling voor menschen en dingen hem
in de grootste en interessantste stad van ons
land zooveel heeft doen beleven.
De artikelen in deze serie worden met
teekeningen geïllustreerd.
Jhr. J. c. MoUerus: Bedrijfswinsten en
tarieven.
(3e blad, 4e pag.)
Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
HAARLEM, 16 December.
Tegen de Crisis.
De Amerikanen doen krachtige pogingen
om het crisis-pesslmlsme in hun land. s.eeda
verder doorwerkend na een malaise van
meer dan een Jaar, te bezweren. Bekend ls
hun insigne „Business is good", waarvan één
enkele firma, die het vervaardigd had. ln
enkele dagen 200.00.i stuks ve-kocht. Dit be
wijst niet alleen, dat zelfs uit een wereld
crisis profijt getrokken kan worden. Het
toont ook hoe machtig de invloed van wijlen
Emile Coué, den ecnvoudigen dokter uit
Nancy, zich nog steeds doet gelden. Want
wat is het „De zaken gaan goed"-inslgne an
ders dan een zuiver staaltje van Couéïsme?
Maar de Amerikanen laten het daar niet
bij. Een officiëele staatscommissie zelfs houdt
zich bezig met het uitgieten van optimisme
over de voiksmassaas, en de pers laat zich
ook lang niet onbetuigd. Op mijn tafel lig
gen vanmorgen twee exemplaren van de
„Chicago Tribune", een der grootste dagbla
den van de Vereenigde Staten, waarin volle
pagina's, met helroode koeienletters bedrukt,
aan crisis-bezwering gewijd zijn.
Hier volgt de vertaling van zoo'n anti-
crisis-tekst:
DE BESTE SOORT PHILANTROPIE.
De beste phllantropie is van het soort, dat
philantrople overbodig maakt.
Het brengt geld in omloop, stimuleert za
ken doen, schept nieuwe betrekkingen en
plaatst er menschen in.
Zulke phllantropie begint bij ons allen
thuis door het daar genomen besluit, dat
wij weer op normalen voet zullen gaan koo-
pen voor onze normale behoeften. Dit geldt
voor ieder wiens inkomen vast blijft.
De menschen vragen niet om liefdadig
heid, zij vragen om werk.
Gij kunt het mogelijk voor hen maken dat
werk te krijgen, door uw normale lnkoopen
voor persoonlijke en huishoudelijke behoef
ten te hervatten. Als er regelmatig gekocht
wordt ls de zakenwereld ook regelmatig. Daar
vloeit automatisch een uitbreiding van de
arbeidsmarkt uit voort.
Kerstmis is nog maar weinige dagen van
ons verwijderd. Koop er nu voor! Het zal
ertoe bijdragen dat velen weer aan het werk
worden gezet.
Vooruit Chicago! Er op uit!
De andere „roode pagina" betoogt hetzelf
de, in andere bewoordingen.
Toevallig ontving ik dezer dagen reeds een
artikel uit Amerika waarin de schrijver, een
Hollander, op economische g-onden deze
Amerlkaansche methode aanviel. IliJ vond
het riskant de menschen op deze wijze tot
koopen aan te sporen, vooral omdat zoovelen
in Amerika in de Jaren van hoogconjunctuur
boven hun krachten gekocht hadden, en dus
..meer dan gedekt" waren. Hetgeen ln zoo
verre juist is, dat degenen die zich door liet
ampzalige afbetalings-stel9el in moe 'ijkhe-
den hebben gebracht, nu vaak niet in slaat
zijn de malaise het hoofd te bieden. Hij had
nog meer economische redeneerin-en. en
keurde de Amerlkaansche aan-porlngen tot
koopen vierkant af. Dat doe ik niet. en daar
om heb ik zijn artikel niet geplaatst.
De aanbevelingen van de Chicago Tribune,
om nu maar bij dit voorbeeld te blijven, be
treffen normaal koopen voor normale
behoeften door menschen wier inkomen vast
is gebleven. Die het dus kunnen doen.
Daartoe aan te sporen, heeft in dezen tijd
zeker veel nut. Een crisis, tijdelijke abnor
male toestand, in het zakenleven lokt onver-