iJpiiltlisfl#
BUITENLAND
EEN INTERESSANT STATISTIEKJE.
De acht gesloopte Proveniershuisjes.
fïet slijmopgeven
gaat vanzelf met
ABDIJSIROOP
HAARLEM'S DAGBLAD WOENSDAG 17 DECEMBER 1930
TWEEDE BLAD
185 bankiers in staat van beschuldiging.
De Pruisische landdag en de film „lm Westen nichts Neues'
Den spijker op den kop geslagen
Een woord ten gunste van de film.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Het Fransche ministerie van Justitie heeft
een communiqué uitgegeven waarin wordt
verklaard, dat alleen te Parijs op het
oogenblik reeds honderd een en tachtig
bankiers in staat van beschuldiging zijn.
Daarvan bevinden zich vijf en dertig finan
ciers in hechtenis.
Dit nuchtere en korte statistiekje Is wel
sprekender dan vele artikelen. Het werpt een
eigenaardig licht op onzen tijd.
In den Pruisischen Landdag is de film, ge
maakt naar Remarque's „lm Westen nichts
Neues" ter sprake gekomen. Bij die gelegen
heid zijn eenige harde noten gekraakt. De
nationaal-socialisten en Duitsch-nationalen
hebben één en ander te hooren gekregen, dat
hen natuurlijk in het geheel niet overtuigd
heeft maar dat toch van genoeg belang is
om door de buitenwereld vernomen te worden.
De houding van de Rijksregeering, die de
film voor Dultschland verbood, heeft namelijk
hier en daar de meening doen postvatten, dat
de film inderdaad een geheel andere strek
king had dan het boek. en dat de Duitschers
zich er werkelijk gegriefd door mochten ge
voelen. Wij hebben deze opinies vertolkt en
geven dientengevolge thans ook ruimte aan
Sociaal-democratisch verweer, dat onzes in
ziens logischer klinkt dan de Nationaal-
socialistische bezwaren.
De sociaal-democraat Küttner dan protes
teerde namens „Den bond van Duitsche deel
nemers aan den oorlog" er tegen, dat men
den frontsoldaten wil voorschrijven hoe de
oorlog moet worden voorgesteld. „Wij kun
nen volkomen begrijpen, dat dr. Goebbels erg
woedend is op de film. Deze toont, hoe
Duitsche jongens uit de hoogste klassen der
H.B.S. te velde waren, terwijl de heer Goeb
bels als 17-jarige thuis bleef. Ook de afge
vaardigde Backer had volgens spreker moe-
t enzwijgen, want hij is gedurende den oor
log ook thuis gebleven. „Werkelijke hetzfilms
tegen Dultschland heeft Hugenberg in zijn
Ufa genomen en na bepaalde veranderingen
in Duit-schland vertoond. De hetze tegen de
Remarque-film is slechts de strijd van Hu
genberg tegen zijn concurrenten".
De sociaal-democraten dankt de minister
voor hun houding en vertrouwen in hem.
Vooral het laatste argument, dat omtrent
Hugenberg en de UFA, klinkt heelemaal niet
onwaarschijnlijk. Het is niet de eerste keer,
dat er gezinspeeld wordt op den invloed van
het Hugenbergkapitaal op de productie van
de UFA, vooral tijdens het hoogtepunt van
de productie der zwijgende UFA-films.
De communist Ka-pers zeide, dat het pro
test tegen de film alleen voortkomt uit de
woede der thuisblijvers, omdat de film een
afschijnsel van de waarheid van den oorlog
is. Volgens Nuschke (Staatspartij) wordt de
strijd tegen de film gevoerd door lieden, die
noch de loopgraven noch de film gezien heb
ben. „Zij verlaagt het aanzien der Duitsche
strijders niet, doch is bijna een hooglied van
dapperheid en kameraadschap".
Dit klinkt wel heel anders dan de argu-
menteering van de Rijksregeering van het
verbod. Deze opinies uit een ander kamp dan
dat der nationalisten is een bewijs te meer
voor de veronderstelling, dat de Rijksregee
ring zich heeft laten beïnvloeden door de
Nationalistische hetze. Nogmaals: het is
Jammer, dat Remarque het zwijgen niet
verbreekt en een onpartijdig oordeel uit
spreekt.
L. A.
Spanje.
zijn des middags op ongeveer 60 Kilometer
zuidelijk van Lissabon gedaald. Omtrent her
tierde vliegtuig ontbreekt ieder bericht.
De spoorwegverbinding tuschen Frankrijk
en Spanje via Perpignan is nog onderbroken.
De Portugeesche regeering heeft Francoen de
andere Spaansche officieren een verblijfplaats
toegewezen en hun verzocht zich niet zonder
voorkennis der autoriteiten te verwijderen.
Dultschland.
Regeeringsactie tegen de
communisten te Pirmasens.
PIRMASENS. 16 December (V.D.1 De
betoogingen der communisten te Pirmasens
hebben de regeering aanleiding gegeven om
krachtige tegen-maatregelen te nemen.
Hedenmorgen verscheen een afdeeling land-
politie van ruim 220 man. die uit alle deelen
van de Pfalz waren samen getrokken. Van
welingelichte zijde wordt medegedeeld, dat
men te doen zou hebben met een groot op
gezette communistische actie, n.a.v. het in
werking treden van het verbod van de Ar-
•beidersweer, een vereeniging van communis
ten te Pirmasens.
Van regeeringszijde wordt medegedeeld,
dat bij het gerechtelijk en politioneel onder
zoek ten huize van aanhangers der commu
nistische prtij springstoffen gevonden zou
den zijn, die waarschijnlijk bestemd waren
om te gebruiken bij het plegen van aanslagen.
Voorts zou de communistische arbeidersschut
terij zich regelma'ig oefenen in het werpen
met handgranaten. Beide organisaties bestaan
voor het grootste deel uit leden van den vroe-
geren Rooden FrontstrUdersbond. Te Pirma
sens zijn thans alle openbare vergaderingen
en betoDgingen van communsten en werk-
lcozen tot nadere aankondiging verboden
Verschillende huizoekingen vinden nog plaats
en politie-patrouilles. waarvan sommigen op
vrach .auto's, surveiileeren door de stad.
Franco in Portugal geïnter
neerd
PARIJS, 16 Dec. (V.D.) Van Madrid uit
zijn vandaag wederom drie vliegers per vlieg
tuig naar Portugal gevlucht. Twee van hen
H ollandsch-Duitsche
besprekingen
De Nederlandsche minister van Buitenland
sche Zaken heeft in overleg met zijn mede
bij de zaak betrokken ambtgenooten een
commissie ingesteld voor de onderhandelin
gen, die met Duitschiand. als gevolg van eco
nomische afsoraken, onlangs te Genève tus-
schen de vertegenwoordigers der Nederland
sche en Duitsche regeefringen getroffen, bin
nenkort zuilen plaats hebben.
De minister van Staat. dr. H. Colijn, is be
reid gevonden het voorzitterschap dezer com
missie met het oog op de algemeene leiding
te aanvaarden.
Als tweede voorzitter is aangewezen dr. J.
,A. Nederbragt, chef der directie van econo
mische zaken van het Dep. van Buitenland-
sche Zaken.
De minister van Arbeid, heeft aangewezen
de heeren Ir. J. A. Kalff en mr. M. P. L.
Steenberghe, de minister van Binnen.1 andsche
Zaken en Landbouw de heeren Ir. T. J. Mans-
holt, inspecteur van den landbouw, hoofd
van den buitenlandschen landbouwvoorlich-
tingsdienst. Ir. R. P. Bonthuis, rijkstuinbouw-
consulent en L. Meyers, chef van de afdeeling
invoerrechten en accijnzen aan het Dep. van
financiën.
De heer J. Wolff, consul-generaal, hoofd
Zij, die zich voor aanvang
1 Januari 1931 als kwartaal-
abonné opgeven ontvangen de
in December nog te verschijnen
nummers gratis.
ADMINISTRATIE
HAARLEM'S DACBLAD
van de handelsafdee'ing van Hr. Ms. gezant
schap te Berlijn, neemt eveneens aan de be
sprekingen deel.
Het secretariaat der commissie zal worden
waargenomen door mr. C. J M. Schaepman.
De commissie heeft gisteren aan het departe
ment van Buitenlandsche Zaken een eerste
vergadering gehouden voor bespreking van
haar taak en regeling van haar werkzaam
heden.
LETTEREN EN KUNST
MUZIEK.
VIERDE GEMEENTELIJK ORGELCONCERT
De zangeres Helène Cals had niet over ge
brek aan belangstelling te klagen: de ge
meentelijke Concertzaal was zeer goed bezet.
Omgekeerd hebben de hoorders reden tot te
vredenheid gehad en zij hebben dat duidelijk
getoond. Hoe zouden zij ook niet de bekoring
ondergaan hebben van de fijne, zuivere so-
praanstem. die door de paedagoge RoseSchön-
berg zóó voortreffelijk gevormd en ontwik
keld werd, dat zij een willig en nooit falend
instrument werd voor de kunstenares, wier
begaafdheid haar vergunt werken van zeer
verschillende richting met succes te enta-
meenen. Ik heb ouderwetsche coloratuur-
arias, klassieke oratorium-stukken, moderne
Fransche liederen van haar gehoord; in alle
viel de schoone zang te bewonderen. Haar
aandeel in het programma van Dinsdagavond
vermeldde uitsluitend geestelijke zangen, een
beperking die schijnt voort te komen uit de
omstandigheid dat vele vocalisten mi. ten
onrechte, elk orgelconcert gelijk stellen met
een kerkconcert. Op de gemeentelijke orgel
concerten is voor wereldlijke, en zelfs voor
wereldsche muziek, wel degelijk plaats; de
leider, George Robert, heeft wat dat betreft
al meerderre malen het goede voorbeeld ge
geven en ons het orgel in een kwieke
speelschheid getoond, die velen van het eer
waardige en deftige instrument niet ver
wacht zouden hebben. Toch is dit natuurlijk
niet het genre, waartoe de bezadigde ko
ningin der instrumenten zich bij voorkeur
leent, en ten opzichte der begeleidingen
moet met deze geaardheid ook rekening ge
houden worden. Waar hartstochtelijke be
wogenheid. felle accenten. meesleepende
rythmen verelscht worden schiet het orgel
meestal te kort. Zoo ls het wel begrijpelijk
dat vocale solisten telkens weer geestelijke
muziek kiezen als zij door orgel begeleid
worden.
Wanneer ik nu zeg dat Heléne Cols in elk
der vier nummers, die zij zong, groot genot
geschonken heeft, dan wil ik daarmee nog
niet beweren, dat zij zich als een bitverko
ren Bachvertolkster heeft doen kennen.
In vocaal opzicht waren haar beide Bach-
voordrachten voorzeker zeer mooi. maar ln
„Seufzer, Thranen" miste ik toch den grooten
stijl en de diepe bewogenheid, die ons des
tijds in de vertolkingen van een Mevr. Noor-
dewier troffen. Helène Cals gaf een kabinet-
of kleinkunst, niet sterk t ntroerend, maar
precies gemodelleerd en geciseleerd. BU de
Écho-aria uit het Weihnachtsoratorlum paste
deze wijze van reproductie zich %-eel beter
aan, en met Pergo'.ese en Cherubini kon zij
niet dnders dan volkomen bevrediging scihen-
ken; de vloeiende melod.ek vond in haar een
superieure vertolkster, die in het „Vidit
Suum" uit Pergolese's terech, beroemc
„Stabat Mater" ook gevoelssnaren wist te
doen trillen.
Verschillende belangrijke orgelwerken om
lijstten de zangnummers. Vooreerst een trits
van Rameau, waarvan het Prélude mij het
meest beteekenend voorkwam: dan de schoone
Fantasie en ut niaj. van César Franck, een
werk uit den aanvang van de zestiger jaren
der vorige eeuw. nog niet den ohromaticus.
maar wel den fijnzinnlgen, diep-religieuzen
droomer openbarend, wiens kennis en intel
ligentie ook aan zijn fantasieën den schoonen,
meesterlijken vorm gaven, waarin ze voor ons
bewaard gebleven zijn.
Ook in Bach's Pastorale heersahten vorm
en regel; het viertal afdeelingen waaruit dit
werk bestaat is wei met een Suite vergeleken,
waarin zij respec:ievehjk de plaats van Pre
ludium, Allemande, Aria en Gigue zouden in
nemen. En vorm en regel stonden ook onzen
stadgenoot Hendrik Andrlessen voor oogen.
toen hij zijn Sonata da Chiesa. het slot
nummer can het programma van dit concert,
componeerde: een eenvoudig thema, dat in
alle variaties duidelijk herkenbaar is; ver
rassende, doch zich steeds logisch en be
grijpelijk oplossende harmonieën; een stoexé"
Finale: veelzijdigheid in eenheid verbon
den.
De voordracht dezer werken door George
Robert mag evenzeer geprezen worden ais zijn
begeleidingen van de Zangnummers.
K. DE JONG.
INGEZONDEN MEDEDEELINGDf
a CO Cts. per regel
Stoizuigeihuis MAEhTtNS
Barteljorisstr. 16 Tel. No. 10756
Alle merken Stofzuigers
AMSTERDAM STEUNT DU CROO EN
pRAUNS
De gemeenteraad van Amsterdam heeft
Dinsdag aangenomen met 25 tegen 9 stem
men de voordracht van B. en W. om hen te
machtigen met de naaml. venn. Machinefa
briek Du Croo en Brauns te Amsterdam een
overeenkomst aan te gaan, waarbij de Ge
meente zich verbindt aan de Vennootschap
ter leen te verstrekken een bedrag van
f 200.000.
Tegen stemden de liberalen.
J 11 ld i v
Het Groot Heiligland voor in 1904 de slooper kwam!
Het plan om de 12 nog bestaande Prove
niershuisjes aan het Groot Heiligland half
te sloopen, heeft terecht een storm van pro
testen uitgelokt. Hoewel het na het besluit
van den Haarlemschen gemeenteraad van
Woensdagmiddag scheen alsof het lot der
twaalf beslist was, is er nu toch weer een
sprankje hoop gekomen. De kans is niet uit
gesloten, dat alsnog gespaard zal worden
wat van de huisjes over is.
In 1904 heeft de slooper minder tegenstand
ontmoet!
Wij geven hier een teekening van de rij
Proveniershuisjes in 1903; de heer H. J. Wes-
seling maakte die naar een foto die op het
Gemeente Archief bewaard wordt. Het.
blijkt, dat toen 8 huisjes gesloopt' zijn, de 8
die op den voorgrond staan. Het poortje werd
gespaard en in den nieuwen aanbouw opgeno
men.
De Regenten die toen het St.-Elisabeth's
Gasthuis bestreden hebben blijkbaar zonder
eenig gewetensbezwaar die mooie huisjes op
geofferd. In het adres dat zij in 1904 aan den
gemeenteraad zonden om een subsidie te
vragen voer de vergrooting van het zieken
huis, merkten zij alleen op, dat er dan
eenige huurhuizen aan het Groot Heiligland
afgebroken zouden moeten worden. Geen
woord van leedwezen, ook geen betoog om
aannemelijk te maken, dat geen andere
oplossing mogelijk was.
B. en W. hebben in het voorstel dat zij in
1904 aan den raad deden over de voorgeno
men sloop in g van de 8 huisjes geheel gezwe
gen. Ook in den raad is er niet veel over
gezegd.
Het was de heer Vincent Loosjes (de his
torie herhaalt zich, want ook nu was het
de heer Vincent Loosjes die in den raad op
kwam voor het ongeschonden laten
van de nog resteerende 12 huis
jes!) die het betreurde als aan regen
ten het gevraagde crediet voor de verbou
wing zou worden toegestaan, om dat de heer
Jan Kalff plannen ontwierp om de geveltjes
te behouden. Wordt zoo zeide de heer
Loosjes aan de regenten het crediet ver
leend. dan wordt het bouwplan uitgevoerd
zooals het is en verdwijnen de gevels.
De heer Stolp zei, dat hij het zou betreu
ren als deze geveltjes de verbouwing van het
Gasthuis zouden vertragen.
De heer Schram stelde daarop voor aan de
Regenten het crediet te verleenen, vertrou
wende op de zorg der Regenten voor de ge
veltjes.
De raad vereenigde zich met dit voorstel
van den heer Schram.
Van de zorg der Regenten voor do geveltjes
is evenwel niet veel gebleken. Eenige maan
den na het raadsbesluit lagen ze ln puin
Het is jammer dat de Raad ln 1904 niet
met meer klem opgekomen is voor het be
houd van de 20 Proveniershuisjes. Wanneer
van stonde af aan de oplossing van het
Gas thuis vraagstuk gezocht was ln een andere
richting (aankoop van huizen aan het
Groot Heiligland die geen historische waarde
hadden, of bouwen in de hoogte), dan zou
Haarlem nu nog in het bezit zijn van een rij
van 20 zeldzaam-schoone huisjes. Nu zegt
men en terecht! dat de rij van 12 nog
bestaande huisjes een unicum is, maar met
nóg meer trots en enthousiasme had men
op een rij van 20 kunnen wijzen.
Ais na 1904 de Regenten doordrongen ge
weest waren van het vertrouwen, dat de raad
in hen stelde wat de zorg voor de geveltjes
betrof, zouden zij althans gezorgd hebban,
dat de 12 huisjes die toen gespaard bleven,
zoo goed onderhouden waren, dat er nu in
den slechten staat waarin de huisjes verkee-
ren, geen argument gevonden kon worden,
om de huisjes af te breken en alleen de voor
gevels te behouden!
Toen de regenten aan het behoud der 12
huisjes blijkbaar te weinig aandacht gaven,
had het gemeentebestuur tijdig moeten in-
grijpen.
VOORKOMT TAhDBEDF.RF
en poetst a morgens en -avonds met
NI VA TANDPASTA
75 cts per '/i tube Z5ds p. tube
NIEUWE MISèRE MET
HILVERSUM.
ANTENNE DOOR IJZELVORMING
GEBROKEN.
Dinsdagavond even over tien is een an
tenne van den Hllversiunschen zender, door
dat het gewicht tengevolge van buitengewo
ne ijzelvorming te groot was geworden
men schat het gewicht met ijzel op ongeveer
1 ton afgeknapt en dwars door het dak
van de N.S.F. ges'agen. Gelukkig kwam de
antenne juist tusschen twee trappen door zoo
terecht, dat de nieuwe zender voor Kootwijk,
die men daar aan het. bouwen was. geen noe
menswaardige schade kreeg.
De storing in de uitzending werd door in
schakeling van een oude hulp-antenne in
ongeveer 25 minuten opgeheven.
VRIJGESPROKEN VOETBALLER
VOOR HET HOF.
DE WEDSTRIJD D. H. C.—V. U. C.
Naar de Avondpost verneemt. heeft de Of
ficier van Justitie, mr. Blok. hootrer beroep
aangeteekend tegen het vrijsprekend vonnis
der Haagsche Rechtbank over den V.U.C.-
voetballer Jclle Dill, die heeft- terecht gestaan
onder beschuldiging van mishandeling van
een tegenstander in den wedstrijd D.H.C.
V.U.C., welke in Mei jL te Delft is gespeeld.
DE VONDST TE SIMPELVELD.
OUDE BEGRAAFPLAATS DER ROMEINEN?
Omtrekt hef. do-de blootlegde Steenen
«Taf te Flnvvlve'd. waar ree^s een've maan
den geleden b'i bet uitdienen van fundamen
ten. epn tweetal steenen eraven uit het Ro-
meinsche Tildoerk werden onbegraven. kan
thans nog worden bericht, dat dit laatcte
graf. on enkele meters afstand van de beide
vorige werd eevonden. waaruit vast te stel
len is. dat hier aan een aleemeene begraaf
plaats der Romeinen moet gedacht worden.
Dit graf. dat voVens bekende oudheidkun
digen uit de tweede eeuw na Christus dag-
teekent. Is ln vereelliklng met de vorige wel-
n'g geschonden, ofschoon een opening in den
deksteen aanwitst. dat men hier vroeger
reeds aan het plunderen was. Toch werd nog
een tweetal gouden hangoorbellen met steen,
verscheidene kralen en een gouden (vrou
wen) vingerring onder urnscherven enz. ge
vonden, deze ring is gedeeltelijk g'ad. gedeel
telijk geribd, en bevat oo zeer kunstige en
sierlijke wijze het inschrift MEA IVNON.
Het graf is vervaardigd uit de bekende
Heizogenratherzandsteen en is inwendig met
kunstrijk beeldhouwwerk enz. versierd, dat
geheel gaaf is.
INGEZONDEN MEDEDEF.LINGEN
a 60 Cts. per regel.
Akker'» Abdijsiroop onderdrukt de be
nauwdheid niet. maar zuivert borst en
ademhalingsorganen van het steeds aan
groeiende slijm. Wilt Gij frlsch en ruim
ademhalen, benauwdheden voorkomen?
Gl) hebt ln Abdijsiroop, mede door de
krulden-extracten die deze bevat, een mid
del van bijzondere samenstelling voor Uw
ademhalingsorganen, dat zuiverend en
genezend werkt bij Hoest. Bronchitis.
Kinkhoest. Griep en Influenz*. Iets nieuws i
Gebruik bu tenshuls. op kantoor, op straat.
In trein of tram Abdijsiroop-Bonbons.
(60 ct.) (Abdijsiroop ln ..gestolden'' vorm).
AGENDA
WOENSDAG 17 DECEMBER
Stadsschouwburg: Voordracht over Dic
kens' Christmas Carol. 2.30 uur nam.
Het Amsterdamsch Tooneel. ,ZUn tweede
Ik". 8 uur.
Schouwburg Jansweg: Ned. Operette Ge
zelschap. „Prof. Witkiel". 8.15 uur.
Weldadigheid naar Vermogen, algemeene
vergadering. 4 uur nam.
N.V. Sidney. Buitengew. alg. vergadering
ten kantore der vennootschap, 2 uur nam.
Hotel Lion d'Or: Foto- en Kino-avond.
Spreker de heer O. Tanger. 8.15 uur.
Concertgebouw; H. v. Ledenconcert.
Soliste: Annie Woud. 8.15 uur.
Palace; ,,Een fijne familie". Op het tooneeï
Marga Graf. operette diva. 2.30 en 8.15 uur.
Luxor Theater: „De bekentenis". Op het
tooneel: Duo Saphier met de schets ..Zigeu
nerliefde". 2,30 en 8.15 uur.
Rembrandt Thea'er: „Zwei We'ten". Op
het tooneel: de artisten Pierce and Roslyn.
2.30, 7 en 9.15 uur.
DONDERDAG 18 DECEMBER
Prinsenhof (Statenzaal)Raadsvergade
ring. 1.30 uur nam.
Schouwburg Jansweg: Ned. Operette Ge
zelschap. „Prof. Witkiel". 8.15 uur.
Restaurant ..De Kroon". AlUancs Fran-
saise. Conférence M. Paul Pelliot. 8.30 uur.
Bioscoop voorstellln gen
Bloemendaal: Raadsvergadering,
2 uur nam.
Hee mste de: Raadsvergadering 8 uur
namiddag.
Zandvoort: Raadsvergadering 7.30 u,
namiddag.
