De uitbarsting van den Merapi.
Thans 800 dooden?
EEN GESCHENK AAN DE GEMEENTE VELSEN.
Het woord is aan...
Sneeuw.
Hef Belangrijkste.
STOKEN
LOOPT U MOEILIJK?
48e Jaargang No. 14574
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Zaterdag 27 December 1930
HAARLEM S DAGBLAD
Directie! P. W. PEEREBOOM
en ROPERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteor: ROBERT Pr REBO'^M.
ABONNEMENTEN: per week t 0.27'si. met Geïllustreerd Zondagsblad f0 32
Per 3 maanden. Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeentel t 3-5/J-S. Franco per post door Nederland 387% l-osse nummers
f 0.0(i Geïll Zondag-blad per 3 maanden '0 5'V£, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Noa.: Directie 13082 Hoofdredactie 15C54 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukk rij 10122, 12713 Postgiro No 3881
AD V ER 1 ENT IEN 1- 5 rfjuls '175 elk* regel meer '0.35 Reclames
'i.bt oei regel Reductie bij abonnement Vraag en Aant* «t I 4 regrlt ''IA<X
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs Onre Groentjes
(icdcrcn dag) 14 regels 1 C.25- elke regel meer G-1C. uitsluitend i contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnès. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Cverlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet o! Oogi400.-, Duim 1250.-, Wijsvinger i 150.-. Elke andere vinger 150.-. Arm- ol Beenbreuk 1100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HOTEL IN SAN FRANCISCO
VERWOEST.
LONDEN, 26 December, (VD.) Een van
de grootste hotels te San Francisco is volledig
verwoest. De oorzaak wordt teruggebracht tot
een ontploffing.
Er ontstond daarbij een groote brand die
zich met buitengewone snelheid aan de om
geving mededeelde. Aan de tegenwoordig
heid van geest van een der bedienden is het
te danken, dat ongeveer 150 logeergasten tij
dig kon worden gered.
Brandweerlieden slaagden er ln een groot
aantal kinderen, dat in een der zalen Kerst
mis vierde, in veiligheid te brengen.
AARDBEVING IN ARGENTINIë.
STAD VOLKOMEN VERWOEST.
LONDEN, 24 December (V.D.) Naar uit
de Noord-Argentijnsche provincie Salta wordt
gemeld, is de westelijk van de provincie
hoofdstad liggende stad Poma door een aard
beving volkomen verwoest. Er moeten vele
menschen om het leven gekomen zijn. Ear
is een hulpexpeditie naar het geteisterde ge
bied uitgezonden.
Nadere bijzonderheden ontbreken nog, daar
alle verbindingen met Poma verbroken zijn.
ANTOINE VAN ORLéANS
OVERLEDEN.
JPARIJS, 24 December (VD.) Te Neuilly
is de infant vaii Spanje Antolne, Louis-
Philippe-Marie van Orleans en Hertog van
Galliera, in den ouderdom van 64 jaar over
leden. De overledene was een kleinzoon van
Kening Louis Philippe en schoonzoon van
de Koningin Isabella van Spanje.
NOODWEER BOVEN SARDINIË.
MILAAN, 26 December (V.D.) Sinds vier
dagen wordt Zuid Sardinië door hevige win
terstormen geteisterd.
Overstroomingen hebben groote schade aan
gericht.
Hét spoorwegverkeer is op vele trajecten
gestoord.
Het hooge water komt thans verder dan ln
het voorjaar toen het dorp Uta werd ver
woest.
DE OCEAANVLUCHT VAN HET
ITALIAANSCHE MARINE-
ESKADER.
ROME. 26 December (V.D.) Het eskader
van 14 Italiaansehe marinevllegtulgen, dat
onder leiding van dep Italiaanschen Minister
van Oorlog Balbo naar Brazilië zal vliegen,
heeft gisteren de laatste etape van de vlucht
in Afrika afgelegd. Te 7.55 uur plaatselijken
tijd vertrok het eskader op Eersten Kerst
dag van Villa Cisneros en te half vijf des
middags streek het op het water neer te
Bo'.ama, de hoofdstad van Portugeesch
Guinea.
De volgende étape gaat nu, dwars over den
Atlantischen Oceaan, naaa: Natal, in Brazilië
Dit traject van ruim 3000 mijl zal het moei
lijkste gedeelte van den tocht zijn, waarbij
aan het eskader de zwaarste elschen gesteld
zullen worden. Men schat den tijd, dien het
voor dit traject dat over de Fernandez
Noronha-eilanden gaat noodig zal hebben
op 18 uur. Generaal Balbo wil daarom star
ten bij volle maan, en wel indien de weers
gesteldheid dit toelaat op 5 Januari as. Elk
vliegtuig, met 4 koppen bemanning aan boord
zal worden voorzien van 3500 K.G. benzine,
180 KG. olie. 50 K.G. water en levensmidde
len voor 4 man.
Nuttige hulp met vliegtuigen.
Levensmiddelen per parachute.
24000 vluchtelingen.
Steunverleening wordt voortgezet.
Over de ramp bij den Merapi zijn nog de
volgende Apeta-telegrammen binnenge
komen:
MAGELANG. Een vliegmachine gooide
twee zakken met 40 K.G. levensmiddelen,
rijst, zout, lucifers, rookartikelen, in de inge
sloten desa's. Een dier zakken kwam in een
ravijn terecht, de andere op de goede plaats.
Het was duidelijk zichtbaar, dat de desa
bewoners de goederen dadelijk verdeelden.
De vliegmachine is weer opgestegen om nog
maals twee zakken levensmiddelen met een
parachute neer te laten vanen.
Verkenning met vliegtuigen.
MAGELANG. Bij Doeken zijn thans drie
laharstroomen, n.l. een by Blo.-gkeng, een
tweede in het Semowo-ravijn, de derde daar
tusschen in met richting Doekoen. Voortdu
rend worden ln den Semowo-laharstroom
explosies waargenomen.
Twee legervliegtuigen verkennen thans het
terrein van de ramp.
Redding van ingeslotenen.
D JOK JA. 24 Dec. Niet-officleele berich
ten meiden, dat het aantal slachtoffers
boven de 800 is gekomen. Deze berichten
kunnen echter niet officieel bevestigd wor
den. De inwoners van de geïsoleerde desa's
kunnen worden gered door het oversteken
van de door de regens gedeeltelijk afgekoelde
oppervlakte van de lahar.
De Vulcanologische Dienst onderzocht de
lahar onmiddellijk nadat zij den krater had
verlaten en constateerde een hitte van 1350
graden.
Het aantal vluchtelingen heeft nu de 24000
bereikt.
De lahar nog heet.
MAGELANG. Woensdag heeft de gou
verneur van Midden-Java een vliegtocht over
het door de ramp getroffen gebied gemaakt
en een bezoek gebracht aan de kampten
waarin de vluchtelingen zijn ondergebracht
en waar thans 24000 personen verblijf
houden.
De poging van de militairen en het bestuur
om de twee dorpen Ken ting en Kenton g, die
door de lahar geheel geïsoleerd waren, te be
reiken, heeft succes gehad. Zij slaagden er in
tot de dorpjes door te dringen en kwamen
daar tot de ontdekking dat de bewoners nog
voldoende van voedsel en drinkwater waren
voorzien en zij zich niet bewust waren van
het gevaar waarin zij verkeerden. Niettemin
werden zij over het minst gevaarlijke deel
van den laharstroom, waar de massa heet
zand en modder was uitgevloeid tot een dun
laagje en zoodoende was afgekoeld, naar
veiliger oorden weggevoerd.
Van een merkbare afkoeling van de lahar-
massa is nog geen sprake. De lahar rookt en
dampt nog overal.
De aantallen vluchtelingen in de verschil
lende plaatsen zijn: te Magelang 2500, te Sa-
wangan 10000, te Moentilan 6000, te Salam
1700 en te Tempel 4000.
De berg is vandaag rustig geweest.
01fo
De eerste bezitters van het buitengoed „Spaamberg" te Sanpoort. Links de heer Van der
Hoop, rechts Mevrouw Van der HoopFontein.
Zooals wij reeds ln ons blad d.d. 17 Dec.
j.l. mededeelden, ontving de gemeente Velsen
van den heer J. Velthoven Sr. te Santpoort
voor haar historische verzameling twee por
tretten in lijst ten geschenke, voorstellende
de heer en mevrouw van der Hoop-Fontein,
de eerste bezitters van Spaarnberg, nu her
doopt in Burgemeester Rij kens park te Sant
poort.
Wij reproduceeren hierbij een foto van het
door de gemeente in dank aanvaarde ge
schenk.
Steuncomités.
In Indië is een comité gevormd, waarvan
voorzitter ls de heer W. P. Hillen, lid van
den Raad van Indlë.
Uit nadere door den minister van Koloniën van
den G.G. ontvangen telegrafische berichten
is gebleken, dat ter leniging van den nood in
het door de uitbarsting van den Merapi ge
teisterde gebied, belangrijke geldelijke steun
onontbeerlijk is, meldt het Corr. Bureau. Een
dringend beroep wordt derhalve gedaan op
de hulpvaardigheid van allen, die in het
Moederland tot verzachting van de gevolgen
van deze ramp willen medewerken.
Een voorloopig comité ls met instemming
van den minister gevormd.
Buitenlandsche deelneming en hulp.
Havas meldt:
President Doumergue heeft telegrafisch
aan Koningin Wilhelmina zijn deelneming
betuigd met de ramp van den Merapi.
Het hoofdbestuur van het Nederlandsche
Roode Kruis deelt mee, dat betuigingen van
deelneming en aanbod van event-ueele inter
nationale Roode Kruishulp zijn ontvangen
van de Ligue en van het Belgische Roode
Kruis.
GEEN NIEUW ONHEIL MEER TE
VREEZEN.
MAGELANG, 26 December (Aneta). Vrij-
dagoentend 7 uur werd net voegende ge-
meid:
In den afgeloopen nacht deden zich geen
bijzonaere geoeui ..«nissen voor. De massa
scnuilmatenaal is nog niet in beweging ge
komen, aangezien de regem niet uoorKomen.
Inmiddels worden de indirect bedreigde
streken thans ook uoor de bevolkuig ont
ruimd, hetgeen op iang^me, ordelijke wijze
zonder paniek geschiedt. De Javanen kennen
thans ae verraueiiijke kuren van den Merapi,
weshalve zij niet ae minste risico meer wil
len loopen. De geconstateerde terugkeer der
vluchte.ingen naar de verwoeste gebieden is
in zooverre juist dat velen des morgens naar
hun desa terugkeerden om de schade aan
haven en goed op te nemen om echter des
avonds te zorgen weder in veiligheid te zijn.
De definitieve terugkeer der bevolking wordt
door den resident tegengegaan in afwachting
van het schriftelijk rapport van de vulcano-
logen.
De Gouverneur-Generaal gaf den wensch
te kennen de getroffen streek te bezoeken,
weshalve Z.E. morgen, vergezeld door den
Algemeen Secretaris, den Directeur van
Binnenlandsch Bestuur en zijn adjudant per
vliegtuig van de KNJL.M. naar Semarang
vertrekt, alwaar Z.E. zal worden ontvangen
door den Gouverneur van Midden-Java. Uit
Semarang wordt rechtstreeks per auto naar
Magelang gereden.
Te Moentilan zullen alle betrokken autori
teiten verzameld zijn, inclusief de Gouverne
mentsarts Dr. Kramer, de Dirigeerend Offi
cier van Gezondheid eerste klasse Treffers,
de overige militaire autoriteiten en vulcano-
logen. De Gouverneur-Generaal bezoekt ver
volgens den passar te Moentilan, alwaar
5000 vluchtelingen zijn ondergebracht, daar
na de pa-sar te Salam, waar zich 3000 vluch
telingen bevinden. De andere vluchtelingen
kampen worden niet bezocht, aangezien ze
te ver verspreid liggen.
Geraamd wordt, dat totaal 4000 menschen
permanent dakloos zullen zijn. Zij zullen
minstens gedurende zes maanden moeten
worden gevoed. Voorts wordt geraamd dat
tusschen de 10 en 15 duizend personen tijde
lijk dakloos zullen zijn. Van hen is het nog
onbekend hoe lang steun verleend zal moeten
worden. Vastgesteld kan worden, dat de ramp
thans is afgeloopen en geen verdere tragi
sche gevolgen meer zal hebben.
Een telegram van de Konigin-
Moeder.
BUITENZORG. 26 December (Aneta).
De Gouverneur-Generaal ontving het volgen
de telegram van H.M. de Koningin-Moeder:
„Ik gevoel behoefte uiting te geven aan
Mijne droefheid over de ontzettende ramp,
welke Midden-Java getroffen heeft. Ik ge
voel innig mede met de getroffenen. Emma."
De Gouverneur-Generaal heeft dit tele
gram doorgezonden aan den Gouverneur van
Midden-Java te Semarang met opdracht den
inhoud daarvan dadelijk te doen bekend
maken, bij de bevolking.
De Gouverneur-Generaal heeft H.M. de
Koningin-Moeder als volgt geantwoord: ..Eer
biedig dank voor Uwer Majesteits gevoelvolle
deelneming ln de door de uitbarsting van den
Merapi veroorzaakte diepe ellende. Ik heb
den inhoud van Haar telegram aanstonds
aan de getroffen bevolking doen bekend
maken".
GEHEIMZINNIGE DOOD VAN
EEN VROEGERr-N MINISTER.
LONDEN, 26 December (VD.) De vroe
gere minister der spoorwegen in den Austra-
lischen Staat Queensland Caget, is onder
geheimzinnige omstandigheden doodelijk ge
wond aangetroffen. Dicht bij het lijk heeft
men een dolk gevonden.
Paul Valéry:
Een zekerheid kan een zekerheid vernieti
gen; maar een gedachte kan geen andere ge
dachte vernietigen. Zij kan de aanwezigheid
ervan vernietigenniet de mogelijkheid.
Sneeuw! tot aan den verren einder
Ligt een mollig zacht tapijt,
Over woud en ve.d en weide.
Als door reuzenhand gespreid.
Alle kleuren zijn verdwenen.
Alle hoeken zijn verzacht,
Boom en struik slaan stil gebogen
Van de zware, tee re vracht,
't Is al reine witte stilte.
Vredig, zuiver, een gedicht.
Als het ongerepte sneeuwkle».
Zwaar op bosch en heide ligt.
Sneeuw! het siepert uit de goten,
In des wandlaars armen nek.
't Zwarte asfalt is doorschoten
Met een enkle witte vlek.
Fietsers zijn voor eens voorzichtig,
Wandelaars letten op hun stap,
Autos malen de substantie
Tot een vieze bruine pap,
't Is ai koude, natte vuilnis,
Kille brei, goor, lastig glad,
Als er sneeuw is neergevallen
In het proza van de stad.
P. GASUS.
SURSéANCE VAN BETALING.
TWEE AANVRAGEN.
•Bij de Haarlcmsche rechtbank zijn aanvragen om
surséance van bctalinc ingekomen van Jhr. H. J.
Dcutz van Lennep. te Heemstede, cn van Jhr. Mr- P.
Teding van Berkhout, eveneens te Heemstede.
Tot bewindvoerders zijn respectievelijk benoemd
Mr. M- Toulon van der Koog en Mr. J. H. J.
Simons.
De schrldeischers zijn opgeroepen tot vergaderin
gen in het Palcis van Justitie op Maandag 26
DE WERKLOOZEN.
TOESLAG VOOR NIEUWJAAR.
Evenals voor de Kerstdagen zal aan de werkloo
zen die vanwege den Gemeentelijken Dienst der
Werkloosheidsbestrijding, of vanwege het Burger,
lijk Armbestuur hun ondersteuning ontvangen, ren
toeslag voor den Nieuwjaarsdag worden verstrekt.
Deze toeslag is gelijk aan een kwart van het onder
steuningsbedrag.
DE SNEEUW.
MAATREGELEN DER REINIGING.
Het is toch nog een witte Kerstmis geworden.
Vrijdagmiddag omstreeks 2 uur is het g.an sneeu
wen, zoodat weldra alles met ccn witte vlokkcn-
pracht overtogen was.
Dat geeft een mooien aanblik. Maar 't geeft aan
de reiniging veel last, omdat het verkeer schoonc
straten en wegen eischtl
Vrijdagmiddag 6 uur heeft de reiniging eerst
10 zout- en zandstrooimachincs laten uitrukken cm
de binnenstad te pekelen, teneinde de sneeuw te
doen smelten. Zoodra de sneeuwval ophield zijn om
10 uur 's avonds 10 groote snceuwmachincs uit
gereden, teneinde ook in de buitenwijken vrije baan
te maken.
Toen de binnenstad voldoende doorgepekeld was,
zijn om 4 uur 's nachts 6 auto-volgwagens uit-
gereden, teneinde vooral de asphaltwegcn en de
winkelstraten van de modderige sneeuwlaag te
ontdoen.
Om 6 uur hedenmorgen had de reiniging de zaak
van het verkeer onder de knie. De werklieden, die
Tweeden Kerstdag onverwachts waren opgeroepen,
konden toen huiswaarts keeren om zich even te
verfrisschen cn te eten-
Om 7 uur begon weer de gewone dienst, die, in
verband met de feestdagen, ccn zoogenaamde dub
bele dag is.
Aan het Posthuis in de Lange Lakenstraat wer
den 176 sneeuwruimers aangenomen, in het Post
huis aan den Schotersingcl 43 en in het Posthuis
in de Delistraat 36. Alle werkloozen, die zich heden
morgen 7 uur hadden aangemeld, zijn aangenomen.
Dezen hebben tot taak de losse sneeuw, die langs
de vrijgemaakte wegen geschoven is. op tc ruimen.
Om 9 uur hadden zich nog 9 werkloozen aan
gemeld. Ook die zijn nog aangenomen. Er zijn dus
in totaal 263 werkloozen aangcncmcn.
De N. Z. H. T- M. liet Vrijdagmiddag van 4 tot
7 uur pekclwagcns rijden. Het tramverkeer had
geen vertraging.
PRODUCTIEBEPFWWTNr, TN DE DUMANT-
INDUSTRIE.
De Aleemeene Juwellersvereenlglng te Am
sterdam heeft met on een na algemeene
stemmen bes'oten over te gaan tot een pro
ductiebeperking van 50 pet.
In de week van 4 tot 10 Jamiari zal niet
worden gewerkt, de volgende week wel, en
zoo vervolgens van week tot week.
De uitbarsting van den Merapi. Thans 800
dooden?
(Ie blad, le pag.)
ItaliëEen Pauselijke redevoering.
i2e otad le pag).
De oneenigheid tn België om de Gent scha
Universiteit.
<2e blad, le pagj.
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Negentien-dertig.
(le blad. 2e pag.)
Karei de Jong; Radiomuziek der week.
i3e blad. le pag.)
C. J. v .T.: De Zeven wereldwonderen (III):
Het beeld van Zeus.
(4e blad le pag.)
J. A. P.: Met de Jlandrianaar Zuid-
Amerika.
(4e blad, 2e pag.)
Dr. A Charasch: Achter dc coulissen van de
Het beeld Oe.
(4e blad, 3e pag.)
L. A:; Jannings' nieuwe film „Liebling der
Götter".
(3e blad, le pag.)
B. B.: Het verhaal dat in de sneeuw stond
afgedrukt.
(4e blad, 3e pag.)
Biographieën in een Notedop: Rh[)nvis Feith.
(4e blad. 2e pag.)
R. P.: Langs de Straat: „Uw weduwe".
(4e Diad. le pag.)
(Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
INGEZONDEN MEDFDFEMNGEN
is een eenot als U brandstoffen heeft van
HOENDERDOS
Kantoor: Leidsche Plein 15, Tel. 11979
(2 LijnenJ
koop dan een paar s eunschuentn bij
PRESBURG, Gr. Houtstraat 88 Haar ea
n I <t d n
SPOORWEGONGELUK IN
CALABRIë.
MILAAN. 26 December (VD.) In de na
bijheid van het station Pralamare in Calabrië
s Kerstnacht een sneltrein ontspoord, waar
bij de locomotief, de dienstwagen der poste
rijen en twee personenwagens kantelden.
De machinist en de stoker werden gedood.
Van de passagiers werden acht personen ge
wond.
DE ROODE JEUGD VAN EUROPA.
Voor dc federatie Haarlem van de A. J. C. zal
Op Donderdag 1 Januari in het Rembrandt Theater
de film „De roode jeugd van Europa" worden ver
toond.
KERST-INC'DENTEN
DUITSCHLAND.
IN
TIJDENS KERKDIENSTEN.
BRFMEN. 26 Decem^r VDTH^epa de
,*odpd!enstoofensng op He'M -) v^rr* Ir den
Dom te Bremen vond een Ir^'-'Tt "'nts,
doordat bij het begin van drr ri/trie of
vier opgeschoten jongelui begonnen te
schreeuwen en o.a. riepen! „geef ons werk".
Toen de politie arriveerde waren de schuldi
gen reeds gevlogen.
Een door de communisten aangekondigde
werkloozen^emonstratie op don vooravond
van Kerstmis was door de politie verboden.
Te Passing. onsreveev 8 K.M. ten Wespen
van München, had de pastoor van de Katho
lieke kerk een dreigbrief ontvangen, waarin
hij gewaarschuwd werd dat hij tijdens de
Kerstmis van den kansel zou worden afge
schoten. De brief werd ln handen gesteld van
de politie die er voor zorgde dat. eenige in
civiel gekleede politiemannen tijdens den
dienst in de kerk aanwezig waren.
Toen de dienst begonnen was trachtten
eenige Jonge communisten de kerk binnen
te dringen. Door kerkgangers werden zij ech
ter naar bulten gedrongen, waarbij zij eenige
harde klappen opliepen.
BERLIJN. 26 December fV D Tn den Ber-
lljnschejr Dom vond tijdens de ochten-ifeest
mis op eersten Kerkdag een Incident van
geheel anderen aard plaats. De 39-jarige
evangelist Fritz Schulz, die den dienst bij
woonde wierp plotseling een der kerstboo-
men om, roepende: „weg met dit heidensch
tuig". De man, die in opgewonden toestand
verkeerde, werd buiten het kerkgebouw ge
bracht en ter beschikking van de politie ge-
steld.