I
BUITENLAND
MUSSOLINI PREDIKT DEN VREDE.
OUD-HAARLEM.
J
H&ARLEM'S D
DAGBLAD
TWEEDE
VRIJDAG 2
BLAD
JANUARI 1931
Radio-rede voor het Amerikaansche volk.
Een goed begin van 1931.
In Engeland echter misère.
140.000 mijnwerkers in staking.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Donderdagavond om 8 uur heeft Mussolini
In de Engelsche taal een radiorede tot het
Amerikaansche Volk uitgesproken.
„Italië, zoo zeide hij, erkent ten volle alles
•wat door de Vereenigde staten verricht is
voor een voortschrijdende techniek. Wij kun
nen ons. aldus Mussolini, de moderne tech
niek niet voorstellen zonder de Vereenigde
Staten. Zonder de hulp van de V.S. kan de
wereld zich niet herstell van de na-oorlogsche
weeën. De hulp van Amerika is noodzakelijk".
Daarna kantte Mussolini zich tegen de op
vatting, dat het fascisme een gevaar zou
vormen voor den wereldvrede. „Dergelijke be
schuldigingen zijn ongemotiveerd. Noch ik,
noch het Italiaansche Volk wenscht een oor
log. Ik heb, als soldaat lh den oorlog ge
schoten en weet, wat een oorlog beteekent.
De verschrikkelijke herinneringen aan deze
jaren, kan men niet vergeten.
Zelfs voor het geval de oorlog slechts tus-
schen twee landen zou uitbreken, dan nog
zou deze onvermijdelijk tot een algemeenen
oorlog leiden. De cultuur zal in gevaar wor
den gebracht. De vorderingen der techniek
zullen in den toekomstigen oorlog zich nog
schrikwekkender dan thans afteekenen.
Het doodsgevaar zal niet slechts beperkt
zijn tot de strijders, doch een geheele be
volking in gevaar brengen. Italië heeft vrede
noodig. Het fascisme wenscht de veiligheid
van het Italiaansche Volk, in samenwerking
met alle andere volkeren ter wereld".
Verder besprak Mussolini de betrekkingen
tot Rusland, die van economisehen aard zijn.
Het fascisme en het bolsjewisme zijn nog
steeds antipoden, zoowel in theorie als in
practijk. Dat bewezen o.m. de tijdens de
derde internationale te Moskou verzonden
proclamaties, waarin de wensch uitgesproken
werd, het fascisme tot in den dood te be
strijden.
Ten aanzien van het werkloozenvraagstuk
verklaarde Mussolini zich tegenstander van
werklöozenondersteuning. Hij prefereerde de
hulp, die gelegen is in de uitvoering van
openbare werken, die tegelijkertijd de lands-
cultuur dienen.
De werkloozenuitkeering went de arbeiders
iaan niets doen.
Acht millioen mahnen en vrouwen stètan
'achter het fascisme. Geen ander regiem in
Europa staat op zulk een degelijken en gezon
den grondslag.
Ten slotte gaf Mussolini nogmaals als zijn
stellige overtuiging weer, dat de vrede bewaard
zal blijven.
Deze woorden klinken wel vreemd uit den
mond van den man, die reeds zoo menigmaal
zijn redevoeringen met rinkelend sabelgeklet-
ter deed vergezellen.
Nieuwjaarsstemming? Verteedering des ge-
moeds? Preekt de wolf de passie? Of mag
men aannemen dat Mussolini werkelijk van
goeden wille is? In dat geval zullen zijn
woorden niet nalaten een gunstigen invloed
uit te oefenen op de Inter-Europeesche stem
ming die menigmaal ernstig geprikkeld werd
door het Italiaansche misbaar. In dat geval
Is er reden om tevreden te zijn met den
eersten Europeeschen Januari.
L. A.
Engeland.
140.000 Mijnwerkers in
staking!
LONDEN, 31 Dec. (Reuter). Hedenavond is
het- stakingsparool voor de mijnwerkers in
Zuid-Wales uitgegeven. Morgen begint de
staking daar de pogingen van regeeringszijde
om mijneigenaars en mijnwerkers tot elkaar
1 te brengen tot dusver vruchteloos zijn geble
ken.
LONDEN, 1 Januari. (V. D.) 140.000 mijn
werkers in Zuid-Wales hebben den arbeid
neergelegd. Bijna alle mijnen in het district
liggen stil. Zaterdag zal te Cardiff een arbi
tragecommissie bijeenkomen.
LONDEN, 1 Jan. (Reuter). Daar de Verzoe-
ningsraad in het mijnconfliet in Zuid-Wales
niet voor Zaterdag bijeenkomt zal de staking
minstens drie dagen duren.
Ccok, de secretaris der mijnwerkersfedera
tie verklaarde dat er groot gevaar bestaat
dat de staking zich zal uitbreiden, tenzij
spoedig een regeling wordt bereikt.
Zonderlinge nalatenschap van
Sir Sefton.
De Engelsche luchtmaarschalk sir Sefton
Brancker. die in October jl. b ijde ramp van
het Engelsche luchtschip R 101 om het leven
kwam, heeft zijn geheele vermogen van 6500
pd^t. nagelaten aan de Engelsche actrice
miss Aurell Lee. Zijn weduwe zal een pen
sioen van 300 pd-st. per jaar ontvangen. Aan
zijn zoon. een jongen van 20 jaar, heeft hij
niets vermaakt.
Miss Lee was een oude bekende van Bran
cker, die als eerste vrouw in zijn gezelschap
de Aequator is overgevlogen. Zij wijdt zich
thans in de Vereenigde Staten aan de sa
menstelling van sprekende films. Een en an
der heeft te Londen opzien verwekt.
De Ronde Tafel-conferentie en
de minderheden.
LONDEN, 1 Jan, (V.D.) De sub-commis-
sie voor de minderheden van de Indische
Ronde-Tafelconferentie zette hedenmorgen
haar besprekingen voort over de Hindoe-
Mohammedaansche geschillen. Van de zijde
der Hindoes was voorgesteld, om de methode,
die door den Volkenbond wordt toegepast bij
de behandeling der Europeesche minder-
hedenkwesties als voorbeeld voor Indic zou
dienen. Voor de Europeesche minderheden-
kwestie geldt het principe, dat de minder
heden zoodanig behandeld dienen te worden,
dat zij de eenheid van den staat niet in ge
vaar kunnen brengen. De Indische meerder
heden hebben zich bereid verklaard, den
minderheden de grootst mogelijke mate van
bescherming te verleenen met dezelfde strek
king als de Volkenbond dat doet, ten aanzien
van de vrije uitoefening en ontwikkeling van
hun godsdienst, taal en cultureele gebruiken.
De Mohammedanen waren van meening, dat
de omstandigheden in Indië geheel afweken
van die, waarvoor de Volkenbond zich in
Europa geplaatst ziet. Ook ten aanzien van
verkiezingen achtten de Mohammedaansche
leden het beter, dat deze voorloopig geschei
den zouden plaats vinden en niet gemengd.
De commissie voor de Noord-Westelijke
grens-provlncle voltooide vandaag haar
werkzaamheden. Haar rapport is gereed om
aan de plenaire zitting der Conferentie te
worden voorgelegd. Het rapport komt tot de
eenstemmig getrokken conclusie, dat een
aantal hervormingen dringend noodzakelijk
is. Geadviseerd wordt, aan den huidigen toe
stand, waarbij vijf districten onder het cen
traal bestuur direct van de Indische regee
ring staan, een einde te maken, en voor elk
district een afzonderlijke administratie in te
stellen, onder een gouverneur, die de be
voegdheden zou hebben van van een gouver
neur van een provincie, en aangepast aan de
plaatselijke omstandigheden in elk district.
Voorgesteld wordt om. indien zulks noodig
zou blijken, een afzonderlijke commissie in
te stellen, die de verhouding tusschen dit
districtsbestuur en het centrale bewind zou
kunnen uitwerken. De gewone politie zou
eveneens direct onder leiding van het pro
vinciale of districtsbestuur moeten staan,
maar de leiding van de grenspolitie zou in
handen dienen te blijven van het centrale
bewind, terwijl alle andere kwesties, die be
treffende de grenzen aan de orde zouden
komen, niet door deze commissie behandeld
zouden moeten worden maar door de alge-
ante'toio uit Roemftiiëde be grafehh i an den vroegerer. Liberalen-leider
listerdc mancieelr erp&t. Viniilla BratUinoe. De kist werd geopend
tjWragcn. cu cersl op de begraafplaat* gesloten. Duizenden volgden den
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
Stofzuigerhuis KIAERTENS
BARTEL JORISSTRAAT 16
TELEFOON 10750
VAMPYR Stofzuigers f98.-
meene commissie, aangezien de verdediging
der Noord-Westelijke grens en de handhaving
der verdragen met de grensstammen niet in
het bijzonder een provinciaal belang, maar
een Al-Indisch belang is.
Duitschland.
Hugenberg's Nieuwjaars
boodschap.
De D.-nationale leider Hugenberg heeft bij
den aanvang van het Nieuwe Jaar een op
roep gericht tot het Duitsche wik, waarin
hij dit een goed Jaar toewenscht, om daarna
er aan te herinneren, dat de regeering der
groote coalitie, niettegenstaande den uitslag
van het Voiksbegehren, het plan-Young door
voerde.
Hugenberg zegt, dat nog nooit de zaken
met Kerstmis zoo slecht gingen. Weliswaar
waren de straten zwart van de menschen,
maar de winkels bleven leeg. Werkloosheid is
het kenmerk van den tijd. Zooals de 14e Sep
tember heeft aangetoond beginnen echter
kringen van het Duitsche volk. die tot- dusver
niet aan de politiek deden, in te zien. dat het
plan-Young en de vervullingspolitiek het on
geluk en het Marxisme het verderf van het
Duitsche volk is. Maar een z.g. regeering der
burgerlijke partijen moet het Marxisme de
handen boven het hoofd houden. Art-, 48 en
dergelijke handigheden van de grondwet rijn
er voor, den tegen het Marxisme gerichten
gang van zaken te belemmeren.
Nieuwjaarsoproep van Hitier.
MüNCHEN. 31 Dec. De „Völkische Beob-
achter" publiceert een nieuwjaarsboodschap
van Hitler, die het opschrift draagt: „Een
nieuw jaar van strijd begint". Hitier zegt-, dat
hij niets onwettigs van zijn partijgenooten
verlangt. Wel eischt hij, dat hij trouw wordt
gevolgd en de Hitleriar.en hun lot aan het
zijne verbinden. ..Indien wij de kracht van
de trouw in dit jaar tot grondslag van onze
gemeenschap maken, zal na 12 maanden de
weg naar de Duitsche vrijeid open zijn".
Genoemd blad deelt tevens mede. dat de
oud-kapitein Böhm, die indertijd deelnam
aan den Hitlerputsch en na een verblijf van
twee jaar in Bolivia naar Duitschland is te
ruggekeerd. als chef van den staf der natlo-
naal-socialisten zal optreden. (Wolff).
Amerika.
Geen immigratie maar
menschenuitvoer.
NEW-YORK, 31 Dec. De voorzitter van
de immigratiecommissie van het Amerikaan
sche Huis van Afgevaardigden, heeft een op
zienbarende verkiaring over het landverhui-
zersvraagstuk afgelegd. Johnson, de voorzit
ter. zeide nl., dat naar zijn meening Amerika
spoedig genoodzaakt zal zijn niet slechts de
geheele immigratie stop te zetten, doch zelfs
„menschen te gaan uitvoeren". (V. D.)
Britsch-Indië.
Ernstige onlusten te Bombay.
LONDEN, 1 Januari (V. D.) In den nacht
op Donderdag is het te Bombay tot ernstige
onlusten gekomen. 175 personen wei-den ge
wond.
BOMEAY. 31 December, (Reuter!Kort na
middernacht werd de toestand hier zoo drei
gend, tengevolge van de pogingen om niette
genstaande het verbod, vergaderingen ter
herdenking van den verjaardag van de on
af hankelijksresolutie van het Congres te hou
den, dat de politie zich genoodzaakt zag een
tiental salvo's boven de hoofden der menigte
af te vuren.
Later voerde de politie een charge uit waar
bij zestig personen werden gewond. De toe
stand van tien hunner is ernstig.
De opstand in Burma:
LONDEN. 31 Dec. (V. D.) Hoewel de En-
gelsch-Indische troepen de opstandelingen in
het. Tharswady-district in Burma omsingeld
hebben, zijn tal van inlanders er toch in ge
slaagd door te breken en een bomaanslag te
plegen op de spoorbrug bij Inya. De verdedi
ging van de opstandelingen is militair zeer
goed georganiseerd. Hun leider omtrent wiens
persoon men nog in het onzekere verkeert,
heeft een zeer goed werkend signaalsysteem
ingesteld en overal observatieposten inge
richt, gelijk die in den wereldoorlog gebrui
kelijk waren. Voorts heeft hij een soort offi
cierscorps gevormd, bij wijze van staf.
LONDEN. 31 Dec. (V. D.> De onlusten heb
ben zich volgens de laatste berichten ver
der uitgebreid. Een 500-tal rebellen heeft een
aanval ondernomen op een kampement der
politie. Deze beantwoordde den aanval ech
ter met machinegeweervuur, waarop de op
standelingen met groote verliezen moesten
terugtrekken.
AGENDA
VRIJDAG 2 JANUARI
Schouwburg Jansweg: Gezelschap Scha
kels met de revue „Van klein tot groot".
8 15 uur.
Nassauplein 6: Vergadering van de Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor Haarlem
en Omstreken. 7.30 uur.
Palace: „De zoon der witte bergen". Too-
neel: Capt. Huling en zijn zeeleeuw Charlie.
2.30 en 8.15 uur.
Luxor Theater: „Zijn hartekind" en ..Het
dolle freule'Je". Toonecl Joanita en Mauple
de Vries- 2.30 en 8-15 uur.
Rembrandt Theater: „De groote vijver."
Tooneel Clever Henriquez en May Mc. Tensen
2 30, 7 en 9.15 uur.
ZATERDAG 3 JANUARI
Stadsschouwburg: ,.0. die vrouwen toch".
8 uur
Bioscoopvoorstellingen s middags en des
avonds
Teyieris Museum. Spaarne 16" Geopend op
Waf gespaard bleef.
(Nieuwe serie.)
IIL
Het hoekhuis Klein Heiligland-Cornellssteeg.
De Heilige landen behooren tot de oudste
gedeelten van de stad. Niet tot de aller
oudste. want de eerste stad strekte zich
slechts uit tot de Oude Gracht. Dlc uitbreiding
dagteekent evenwel reeds van
der tiende eeuw. zoodat vermoedelijk
kort daarop de eerste huizen van het Groot-
en Klein Heiligland gebouwd zijn.
Allan veronderstelt, dat de verklaring van
dezen eigenaardlgen naam gezocht moet
worden in het feit dat het hier gewijde, hei
lige grond betrof, die deel uitmaakte van het
Minnebroedersklooster, dat tusschen de beide
Houtstraten gevestigd was. Zeker is. dat om
streeks 1550 bij de brug van het Heiligland
een kleine kapel of nis stond om een beeld
van den Heiligen Franciscus te beschutten
tesen den sloopenden invloed van weer en
wind. In het Keur- en Gebodsregister is
aangeteekend, dat de stadsregeering op 20
Juni 1550 een promie van 20 gulden had ..ge-
stelt aan degeenen. die konne aenweyse clie-
geenen, die het beelt van St. Franciscus in
zijn huysken, staande op de brug bij 't Hei-
liglant, ter neder hebben geworpen".
Allan constateerde, dat men (dat was in
18801 niet veel bijzonders en schoons op het
Heiligland vond. Hij ontdekte evenwel „in
menige gerestaureerde of vernieuwde woning
de bewijzen van de zucht der Haarlemmers
om hun stad een net en aangenaam voorko
men te geven".
Dat wil dus zeggen, dat menig oud gevel
tje er aan moest gelooven! Allan Het er
evenwel geen traan om .integendeel, het is,
of hij zich in die moderniseering verheugde.
Tot zijn verontschuldiging kan echter opge
merkt worden, dat er in 1830 nog zeer veel
mooie oude gevels in onze stad gevonden
werden. De groote sloop is feitelijk pas in de
laatste halve eeuw voltrokken.
Nu is er helaas op de Heilige Landen nos
slechts weinig over dat een erfenis onzer
voorvaderen is.
Het had zoo anders kunnen zijn
Eenige weken geleden hebben wij een tee-
kening gegeven van het Groot Heiligland
t-oen daar nog 20 Proveniershuisjes in onge
repte schoonheid stonden. Aan den anderen
kant van deze straat werd het vroegere oude
mannenhuis met zijn niet minder fraaie gc-
veLs gevonden. Later werd daarin het wees
huls der Ned. Hervormde kerk onderge
bracht. terwijl het thans een waardige huis
vesting voor ons Frans Halsmuseum is. Ah
die 8 in 19 :4 afgebroken Proveniershuisjes
gespaard waren, had men daar nu eon oucl-
Hollandsch straatje gehad, waarvan de zeld
zame waarde en schoonheid docr weinig ge
ëvenaard had kunnen worden. Laten wij de
regeerders van 1904 niet te hard beoordeelen.
want. de regeerders van dezen tijd toonden
immers ook niet de gewenschte piëteit voor
de nog gespaarde 12 Proveniershuis!es
De gemeente laat nu aan het Klein Heilig
land. achter het Frans Halsmuseum dat zijn
ingang aan het Groot Heiligland heelt, een
tentoonstellingszaal bouwen. Wie durft te
zeggen, dat liet oude straatje daardoor ver
fraaid wordt? Het Is heLaas waar. dat dit
gedeelte van het Klein Heiligland toch al
verknoeid was door den bouw van het be
lastingkantoor, dat in die omgeving „uit den
toon viel".
De gemeente heeft, door middel van de
Schoonheidscommissie, er voor gezorg:!. dat
het Ned. Israël. Joles Ziekenhuis, dat aan
het Groot Heiligland gebouwd is «op de
plaats waar vroeger hot eigenlijke klooster
der Minnebroeders stond) zich be'er bij d?
omgeving aansloot. Jammer is. dat bij de
vroegere uitbreidingen van het St. Elisa
beth's Gasthuis niet met dezelfde angstwek
kende zorg gewaakt is voor het behoud van
het stadsbeeld in die omgeving!
In dc nabijheid van het Joles Ziekenhuis
vindt men op het Groot Heiligland nog eeni
ge mooie oude huizen. Wij geven een teeke-
ning ran de perceelen 17. 19 en 21. die nog
vrijwel intact rijn. Het behoort tot dc zeld
zaamheden als nog drie van zulke huizen
naast elkaar gevonden worden. Tyoeerend is
de hoogte van de kamers gelijkvloers, die
een contrast vormt met de lage moderne
woningen. De kamers op de verdiepingen
werden ln de 16e en 18e eeuw evenwel laag
gehouden. Men besteedde ln dien tijd meer
zorg aan ..de mooie kamer" dan aan de
slaapkamer!
Aan den overkant van deze drie oude hul
zen staan er nog eenige; in een daarvan is
een antiquair gevestigd, zoodat daar niet al
leen van bulten, maar ook van binnen mooie
oude dingen te bewonderen zijn.
Hierboven geven wij een tcekening van het
huisje Klein Heiligland—Comeilss.eeg. He
laas is daar de beruchte tand des tijds heel
erg aan het knagen geweest. Wij voorzien
dat dit pand weldra in sloopershanden zal
vallen. Natuurlijk is het niet te doen. om alle
oude huizen in de stad te bewaren. Met den
aankoop de restauratie en bewaring voor de
toekom.it zouflSn te groote kapitalen gemoidd
rijn. De vereeniging üendrick de K«yaer
heeft in eigendom dc^pdijpccier. Spaarne 108
tbU de Gen. Oude Gracht) en Korte.Ssaar-
n: hof* Wijaestee#*-«>ezc tw^f mcoie oude
hulzen blijven' dus voor.het m n-y -
viAr Maar als -er geen mant* grien k>-
.ïdtil om zL.i ;;.-t V#r. mem
huikje* aan te rickk» t dan t i! e.
over 10. 25. misschien 50 Jaar. geen enkel
meer over zijn dan die het eigendom rijn
van oudheidkundige vereenlgingen en offi-
cicele lichamen. Gelukkig zal de begrafenis-
bos. die eenige Jaren geleden het perceel
Jansstraat 61 1:1 stijl liet restaureeren, er
ook niet aan denken dit mooie huls van de
hand te doen. Dat bezit ls dus ook voor de
toekomst verzekerd. Helaas kan niet hetzelf
de gezegd worden van de twee aangrenzende
perceelen in de Jansstraat, waarop nog
mooie topgevels staan
Er zijn vele oude trapgevels in onze stad
die er heel slecht aan toe zijn. Wij spraken
onlangs een eigenaar van zoo'n trapgevel,
die verklaarde: ik heb mijn gevel al laten
schilderen, maar bij een verbouwing moet
de gevel onherroepelijk worden gesloopt,
door de Zuld-Wester regens heeft de steen
veel geleden. Men kan er met een mes door
steken.
Gelukkig zijn niet alle oude geveltjes die
er nog zijn op het Zuid Westen gelegen.
V»
Dc perceelen Groot Heiligland 17, 19 en 21.
Het zou evenwel aanbeveling verdienen aI<»
een onderzoek werd ingesteld hoeveel mooie
oude gevels er nog in onze stad zijn en ln
welken staat di<» verkceren.
De gemeente heeft in de Gortestra-» t een
huisje met een oud geveltje onbewoonbaar
laten verklaren. Dat staat dus weer op de
nominatie om gesloopt te worden. Zoo gaai
het gere:;eld door. En het aantal is toch zoo
beperkt!
DE ZEEBEVING IN DEN
STILLEN OCEAAN.
Bij eer. zeebeving in den Stillen Oceaan
werden miihoenen visschen gedood net ge
bied der Chileenscbe eilanden werd geteis
terd.
Er werd een golf van 2 12 meter hoogts
waargenomen, die zelfs een der kleiner*
eilanden heeli overstroomd en verscheidene
bulzen heeft weggeslagen. De inboorlingen
wisten zfch ih velllgiu id të stel'en door I
de palmboomcn Je kammen. Gelijk bek'
h id'dc^ebcvtng reeds plaats op 24 Deo-
bef. dus op deiii'.dfdcn tijd waarop de z
beving m Aïgentffclë woedde, zy besuce'
b jod 9.000 7. epjyleu, n T \u
iirucp loon.'ülijk Van
de ZoW-AmcrUtaanscht Jsui-,
