BUITENLAND
BELANGRIJKE PROCLAMATIE DER VIER
GROOTE MOGENDHEDEN.
Volkenbondsraad bijeen.
HAARLEM'S DACBLAD
DONDERDAG 22 JANUARI 1931
TWEEDE BLAD
Manifestatie van Vredeswil.
Een verrassing voor het einde der Europe esche conferentie.
De Engelsche regeering lijdt een
nederlaag.
Zij zal geen politieke gevolgen hebben.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Woensdf&avond is de regeering in. het
Lagerhuis bij de behandeling van het wets
ontwerp om den leerplichtigen leeftijd te
verhoogen, met 282 tegen 249 stemmer in
de minderheid gebleven.
Het wetsontwerp vond bij alle politieke par
tijen tegenstand op het punt van staatshulp
aan bizondere scholen.
Tijdens de reces heeft de minister van
Volksopvoeding eenige conferenties gehouden,
ten einde overeenstemming te verkrijgen.
Doch zijn pogingen waren tevergeefsch
gebleven.
De stemming had plaats naar aanleiding
van een door den Katholieken Labourafge-
vaardigde Scutt ingediend amendement.
De conservatieven zinspeelden op een even
tueel aftreden van de regeering Macdonald.
Macdonald verklaarde echter onomwonden,
dat de regeering deze zaak niet als een
levenskwestie geschouwt. Politieke gevolgen
zal de nederlaag dus niet hebben.
De Europe esche commissie van den Volken
ibond heeft voor een verrassing gezorgd. Een
prettige verrassing voorwaar, die niet na zal
laten zeer gunstigen invloed uit te oefenen
op de inter-Europeesche verhoudingen. De
vertegenwoordigers der vier groote mogend
heden hebben een proclamatie uitgevaardigd
die voorgelezen werd door Briand, in de laat
ste zitting der commissie. De proclamatie
luidt als volgt-:
„Wij hebben gedurende de laatste dagen
onderling de problemen, die zich aan onze
regeeringen voordoen, bestudeerd en het is
ons duidelijk gebleken, dat het gebrek aan
vertrouwen in de toekomst veroorzaakt wordt
door de onrust, die met betrekking tot den
politieken toestand heerscht. Die onrust is
vermeerderd door zekere geruchten, afkom
stig uit onverantwoordelijke kringen in zake
de mogelijkheid van een internationalen oor
log.
Wij erkennen dat er op het oogenblik in
Europa politieke moeilijkheden bestaan en
dat deze nog vermeerderd zijn door het ge
brek aan stabiliteit en door de economische
malaise als gevolg van de algemeene crisis.
Het beste, dat wij kunnen doen om den eco-
nomischen toestand te verbeteren is: niet
te laten twijfelen aan de hechtheid van den
vrede in Europa. In onze kwaliteit van mi
nisters van Buitenlandsche Zaken of van
verantwoordelijke vertegenwoordigers van de
Europeesche staten stellen wij er prijs op, te
proclameeren, dat wij meer nog dan ooit be
sloten zijn om ons van het mechanisme van
den Volkenbond te bedienen om ieder grijpen
naar de wapenen te verhinderen".
De vertegenwoordigers van Frankrijk, En
geland, Italië en Duitschland hebben er
goed aan gedaan deze verklaring gezamen
lijk af te leggen. Men heeft begrepen dat
men behoefte had aan een officieel dementi
op de alarmeerende geruchten die een scha
duw wierpen over het begin van het nieuwe
jaar.
Getiève.
Belangrijke besluiten ter
Europeesche Conferentie.
Het resultaat van de economfsch-politieke
besprekingen van de Europeesche Commissie
is samengevat in een omvangrijke resolutie.
1. De Europeesche Commisie erkent de
buitengewone ernst van de huidige agrari
sche crisis, alsook de noodzakelijkheid van
onverwijlde hulpverleening en is van meening.
dat de toestand aanmerkelijk verbeterd zou
kunnen worden, indien de vertegenwoordigers
van de Cenentrale en Oost-Europeesche agra
rische uitvoer-staten en de Europeesche in-
voerstaten spoedi goverleg pleegden over de
bestemming, welke moet worden gegeven aan
de beschikbare agrarische overschotten. Deze
bijeenkomst zal belegd worden door den Pre
sident van de Europeesche Commissie. De be
sluiten van deze bijeenkomst treden zonder
verdere beslissingen van de Europeesche Com
missie in werking.
2. De kwestie van de landbouwexpert moet
in de op 26 Maart te Rome te houden inter
nationale Landbouwconferentie. waar ook de
niet Europeesche mogendheden dienen te ver
schijnen. behandeld worden.
Voor het vraagstuk van den Europeeschen
landbouwuitvoer wedt een bijzondere com
missie ingesteld die zoo spoedig mogelijk alle
gewenschte maatregelen zal voorstellen. Deze
commissie, waarin ook het Internationaal
Landbouwinstituut zitting zal nemen, zal
ten spoedigste door den voorzitter Briand
worden bijeengeroepen end eresultaten van
haar werkzaamheden in de volgende zitting
der Europeesche Commissie rapporteeren.
3. De behandeling van de kwestie der
agrarische credieten verkeert reeds in een
zoodanig stadium, dat reeds een nauwkeurig
practisch plan in het oog gevat kan worden.
In de Mei-bijeenkomst van de Europeesche
Commissie zal aan den Volkenbondsraad
een groot plan worden voorgelegd op grond
van de voorstellen van de Financieele Com
missie tot regeling van de Landbouwcrediet-
vraagstukken. Dit plan zou dan zonder ver
traging door den Volkenbondsraad kunnen
worden aangenomen.
4. De Europeesche Commissie verklaart,
dat de overeenkomst van 24 Maart 1930 inzake
een wapenstilstand op douanegebied geschikt
is om een atmospheer van stabiliteit en ver
trouwen te scheppen en de grondslag kan
vormen van de in bedoelde overeenkomst be
oogde economische verzoeningsbesprekingen.
5. De Europeesche Commissie heeft haar
bijzondere aandacht gewijd aan de kwestie
van de werkloosheid en de hieruit voort
spruitende ernstige gevolgen voor geheel
Europa en verzoekt den Secretaris-Generaal
van den Volkenbond hem In de Mei-bijeen
komst van de Europeesche Commissie de re
sultaten van de onderzoekingen betreffende
het werkloosheidsvraagstuk door de economi
sche en financieele organen van den Volken
bond in den zin van de besluiten van de
laatste Assembijées, te rapporteeren.
België.
Verdedigingslinie aan
de Ned. grens.
De correspondent der N.R.C. te Brussel
meldt:
De minister van landsverdediging heeft
een speciale commissie aangesteld met het
doel het weder in staat van verdediging bren
gen van de vesting Antwerpen voor te be*
reiden. Deze commissie staat onder de
leiding van een kolonel der genietroepen en
is geheel samengesteld uit officieren van
hetzelfde wapen en van de artillerie.
De commissie heeft, opdracht ter plaatse
na te gaan welk gebruik kan worden gemaakt
van de 400 betonnen schuilplaatsen, tijdens
den oorlog door de Duitschers in het Noor
den der provincie Antwerpen gebouwd. Deze
verdedigingslinie zou vervolgens worden door
getrokken ten Zuiden van het kanaal van
Turnhout, in de richting van Mechelen,
Dendermonde en Gavere, op 13 K.M. bezui
den Gent, waar zij zou aansluiten bij de
eveneens ontworpen linie: kanaal van Ter-
neuzenGentBoven-Schelde.
Amerika.
Zonderlinge redevoering
van een generaal.
Op de jaarvergadering der vereeniging tot
onderzoek der oorzaken van den oorlog en
ter voorkoming van toekomstige oorlogen,
heeft de chef der Amerikaansche marine,
admiraal Pratt, naar het N.TA. uit Wash
ington meldt, een rede gehouden, waarin hij
o.a. verklaarde, oorlogen in de toekomst
onvermijdelijk te achten.
Duitschland.
De Duitsche God en een
Walhalla.
In het crematorium te Bremen is het lijk
van den veemmoordenaar Fahïbusch ver-
ascht. Aan de plechtigheid namen eenige
honderden leden van de Stahlhelm in uni
form deel, benevens een 60 man sterke af-
deeling van de natlonaal-socialistische storm
troep van Bremen. Ook waren aanwezig de
nieuwgekozen nationaal=soc. president van
den senaat, Bernhard, de gep. luitenant
Eckerman, die eveneens betrokken is geweest
bij de veemmoorden en hun verdediger graaf
v. d. Goltz, aldus het Hbld.
De nat.-soc. rijksdagafgevaardigde Thiele
hield een lijkrede, waarin hij o.a. verklaarde
dat „in een verachtelijken staat een onvrije
justitie u heeft veroordeeld. Daarom hebben
wij, nationaal-soc., niet gerust tot wij u be
vrijden konden. Thans heeft een Duitsche
god u naar Wahalla opgeroepen. Wij groe
ten u met een laatsten „Heil!"
Tumult in de Begrootings-
commissie van den Rijksdag.
BERLIJN, 21 Januari (V.D.) In de be-
grootingscommissie van den Rijksdag is het
tijdens de debatten over de Justitie-begrooting
tot heftige botsingen gekomen tusschen
Sociaaldemocraten en Nationaal-socialisten
Oe Sociaal-democraat Dr. Rosenfeld leverde
heftige critiek op de rechtspraak der Rijks
gerechtshoven, in den loop waarvan hij
Hitler beschuldigde van hoogverraad, hetgeen
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a 60 Ct«. per regel.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel
Stofzuigerhuis MAERTENS
BARTELJORIS STRAAT 16 TEL. 1075«
PHILIPS' RADIO TOESTELLEN
de Nationaal-socialisten tot heftige protesten
en bedreigingen bracht.. Dr. Rosenfeld werd
van repliek gediend door den Nationaal-
soclalist Schwartz wiens geheele redevoering
ontaardde in een felle antisemietische philip-
pica.
Toen hierop de sociaal-democraat Keil den
voorzitter vroeg waarom deze afgevaardigde
Schwartz niet tot de orde had geroepen
voor deze beleedingen, antwoordde de voor
zitter, de Nationaal-socialist Reinhardt, dat
de beleedlgingen van Schwartz het gevolg
waren geweest van de beleediging van diens
partijleider Hitier door Dr. Rosenfeld.
Hierop verlieten de sociaal-democraten de
zaal, aangezien zij onder voorzitterschap van
een Nationaal-socialist niet meer wilden ven
gaderen. Ook het Centrum nam geen deel
meer aan de debatten onder motief, dat de
afwezigheid van een zoo groote fractie ver
dere beraadslagingen nutteloos maakte.
De Communisten namen een dergelijk be
sluit.
Tenslotte moest de zitting wegens onbe
kwaamheid tot het nemen van besluiten be
ëindigd en tot Donderdag verdaagd wor
den.
Het Duitsch-Poolsche debat begonnen.
De vergadering van den Volkenbondsraad
werd geopend door voorzitter Quinones
de Leon, Henderson heeft de voorbe-
reidingscommissie-Loudon bedankt voor de
wijze, waarop zij haar lange en moeilijke
taak ten einde heeft gebracht. Henderson
beschouwt het ontwerp-conventie als een
belangrijk document en van groote practische
waarde voor alle regeeringen van de wereld
bij hun pogingen de algemeene ontwapenlngs
conferentie tot een goed einde te brengen.
Henderson gelooft niet', dat eenig land een
militair bondgenootschap gesloten heeft voor
oorlogsdoeleinden en daardoor in strijd met
net Volkenbondsverdrag zou gekomen zijn
In ieder geval wenschte Henderson namens
de Britsche regeering te verklaren, dat Enge
land geen ander bondgenootschap kent, be
halve dat van het Volkenbondsverdrag zelve
het groote wereldbondgenootschap tegen den
oorlog en tegen wapening.
Henderson wendde zich scherp tegen het
gevaar van het praten over oorlogsgevaar.
Curtius hield een korte rede. waarin hij
verklaarde het rapport van Quinones de Leon
te aanvaarden, aangezien dit slechts een
historisch overzicht bevat zonder een goed
keuring van het rapport der voorbereidings-
commissie-Loudon. De commissie-Loudon is
steeds verder van het ontwapenfngsdoel
afgeweken, heeft de meeste essentleele
elementen van bewapening uit het ont
werp-conventie weggelaten, zoodat de con
ventie alleen kan brengen stabilisatie en
zelfs hier en daarnog mogelijkheid van wapen
vermeerdering openlaat. De Duitsche delegatie
die reeds in 1929 zich van de meerderheid
der commissie had afgescheiden, heeft ook
daarom dus met reden tegen het ontwerp-
conventie gestemd in de commissie in 'haar
zitting van November, die de ontwerp-con
ventie verbonden heeft aan de eenzijdige
ontwapening, die Duitschland bij ihet vredes
verdrag was opgelegd. De ontwapeningscon
ferentie zal dus het ontwerp grondig en
geheel moeten herzien.
De volgende spreker was Grandi, die merk
waardig gematigd was in zijn verklaringen
Ook hij wilde in bijzonderheden het Italiaan -
sche standpunt niet herhalen en herinnerde
slechts dat naar de Itaiiaansche opvatting
het nog niet aanwezig zijn van volstrekte
veiligheid geen reden mag zijn om met ont
wapening geen begin te maken. Grandi drong
aan op een spoedig bijeenroepen der ont
wapeningsconferentie.
Hierna hield Briand weer een lange im
provisatie, waarvan het belangrijkste was.
dat hij ronduit erkende, dat stabilisatie niet
voldoende zou zijn, en men naar verminde*
ring van wapening moet streven.
Briand betreurde het, dat in het rap
port van Quinones de Leon geen een woord
van dank staat aan de voorbereidingscom
missie. Hij herinnerde er aan. hoe deze le
den der commissie hun werk onder veel spot
en onder groote moeilijkheden hebben moe
ten verrichten.
Curtius begon met in de eerste plaats uit
een te zetten waarom de Duitsche regeering
zich verplicht had geacht de zaak bij den
Volkenbondsraad aanhangig te maken, aldus
de N. R. CL. dat de andere raadsleden in de
zen stilzwijgend waren gebleven, kon voor
Duitschland geen reden zijn om evenmin iets
te doen. Hierna gaf Curtius een lange uiteen
zetting van de voorvallen, in Opper-Silezië
en in Posen, waaronder de Duitschers gele
den hadden. Hij meende hieruit de gevolg
trekking te moeten maken, dat op systema
tische wijze tegen de Duitsche minderheid
gewoed was. De Poolsche regeering tracht
het optreden te vergoelijken door er op te
wijzen, dat ook eigen onderdanen van Pool
sche nationaliteit in de verkiezingsagitatie
werden onderdrukt. Curtius meent echter dat
Polen zelf moet weten hoe het tegen zijn
eigen onderdanen van Poolsche nationaliteit
wil optreden, doch dat dit niet kan veront
schuldigen het optreden van Polen tegen de
Duitsche minderheid.
Aan de minderheden, die bij verdrag on
der de bescherming van den Volkenbond zijn
gesteld, zijn zekere rechten op goede behan
deling toegekend. De Poolsche regeering heeft
in haar antwoord-nota ook er op gezinspeeld,
dat Duitschland eenigermate verantwoorde
lijk zou zijn voor de onderdrukking der
Duitsche minderheid, omdat Duitschland
naar herziening der grenzen tusschen Duitsch
land en Polen streeft en dit de Polen heeft
verbitterd. In dit verband legde Curtius de
belangrijke verklaring ai, dat de Duitsche
regeering en het Duitsche vo'k nog steeds
eenstemmig van oordeel zijn, dat de herzie
ning der grenzen alleen door den weg van
conventie en met vreedzame middelen moet
worden nagestreefd. Het Duitsche verlangen
naar grenswijziging kan onder deze omstan
digheden geenerlei excuus zijn voor een on
derdrukken der Duitsche minderheid. Cur
tius ontkende verder, dat het Poolsche volk
hier spontaan tegen Duitschland zou hebben
gehandeld. Het Poolsche volk is door Pool
sche ambtenaren tot gewelddaden tegen de
Duitsche minderheid aangezet.
Nadat Curtius deze rede gehouden had,
was het woord aan Zaleski. die in herinne
ring bracht, dat er in het laatste jaar een
toenadering tusschen Polen en Duitschland
te constateeren viel en dat ook de stemming
in Opper-Silezië tusschen de twee nationali
teiten beter was geworden. Sedert het einde
van Augustus 1930 was de stemming echter
weer aanzienlijk slechter geworden hetgeen
is toe te schrijven aan de redevoeringen van
Treviranus en andere Duitsche gezaghebben
de personen, die voortdurend op het her
zien der grenzen aandrongen. Ook al ver
klaart. Duitschland, alleen langs vredelieven-
den deg naar een grenswijziging te willen
streven, het voortdurend uitspreken van een
dergelijken wensch is nadeelig voor de goede
verstandhouding tusschen buurvolken.
Zaleski trachtte den ernst van de onder
drukking der Duitsche minderheid zooveel
mogelijk te verzwakken, door er op te wij
zen, dat een gevolg was van de verkiezings
agitatie. De incidenten bij de Duitsche ver
kiezingen, waarbij 2elfs dooden waren geval
len. wezen er wel op. dat het in Polen nog
betrekkelijk kalm is toegegaan, meende Za
leski. Dit neemt niet weg. dat de Poolsche re
geering streng veroordeelt het optreden te
gen de Duitsche minderheid en dan ook spon
taan een onderzoek heeft laten lnstel'en.
waarbij het. gevolg is, dat ongeveer ln de helft
van 't aantal geuite klachten de schuldigen
reeds voor den strafrechter werden vervolgd
en dat tal van ambtenaren streng zijn be
rispt en ook zelfs ontslagen.
Met betrekking tot het optreden der lnsur-
genten-vereeniging herinnerde Zaleski er aan
dat het een lichaam van oudstrijders is. die
wel eens aan overdreven patriotisme lijden.
Hij meende, dat Curtius over het optreden
van de Stahlhelm ook wel gelijke ervaringen
heeft opgedaan. De Poolsche regeering be
schouwt de insurgenten-vereeniging als een
zuiver particuliere organisatie en zal nimmer
dulden, dat deze zich eenig openbaar gezag
aanmatigt.
Dat Poolsche overheidspersonen eereleden
van de insurgentenvereeniging zijn. zegt niets
omtrent het officieeel karakter en het optre
den van deze vereeniging. Zaleski herinnerde
er aan. dat rijkspresident Hindenburg eere
president van de Stahlhelm is. zonder dat
het bij hem, Zaleski. opkomt om president
Hindenburg verantwoordelijk te willen stel
len voor alles, wat de Stahlhelm doet.
Of de insurgentenvereeniging inderdaad
alle misdaden begaan heeft, die men haar
van Duitsche zijde ten laste wil leggen, zal
weldra blijken, dordat de insurgentenvereeni
ging besloten heeft een aanklacht in te die
nen tegen den Duitschen Volksbond wegens
laster. Uit de strafrechterlijke behandeling
van deze aangelegenheid, die geheel in het
openbaar gevoerd zal worden, zal de waar
heid hieromtrent kunnen blijken. Zaleski legt
tenslotte de verklaring af. dat de Poolsche
regeering zich gaarne vereenigt met den
wensch aan het einde van de klacht van den
Duitschen Volksbond aan den Volkenbonds
raad uitgesproken: een onderzoek naar de
begane onderdrukking is reeds ingesteld en
de Poolsche regeering zal onbarmhartig te
gen allen optreden, die de rechten der Duit
sche minderheid geschonden hebben en de
insurgentenvereeniging zal oen zuiver parti
culier karakter dienen te houden.
Antwoord Curtius.
GENèVE, 21 Januari (VD.) In de na
middagzitting van den V.B.-Raad heeft Dr.
Curtius nog het woord gevoerd om te ant
woorden op de groote rede van den Pooi-
schen Minister van Buitenlandsche Zaken
Zaleski.
Spr. zeide dat de verkiezingsrechteloosheld
der minderheden in 12 staten door een groot
aantal feiten kan worden gestaafd. Er lig
gen 30.000 protesten tegen de Poolsche ver
kiezingslijsten ter beschikking. Zaleski heeft
zich vergist, wanneer hij denkt, dat Duitsch
land spreekt van 30.000 van het kiesrecht
uitgeslotenen. Het Is voigens spr. merkwaar,
dig, dat de PooLsohe regeering thans zelfs
5000 van die gevallen toegeeft. Hierdoor wordt
een licht geworpen op de onmogelijke toe
standen in Opper-Silezië, waarbij het moge
lijk is geweest de kwestie der nationaliteit
als grondslag voor het scheppen van rechte
loosheid aan te nemen. De Duitsche re
geering kent een beslissende beteekenis toe
aan het feit, dat onder toleratie door en
zelfs met hulp van de autoriteiten bij de
verkiezingen terreur- en gewelddaden'hebben
plaatsgehad. Voorts Is ondubbelzinnig be
wezen, dat inplaats van de wettelijke en ge
helme verkiezingen, onder den druk der
autoriteiten en allerlei verbonden openlijke
stemmingen zijn ingevoerd. Spr. las ter
motiveering een groot aantal dreigbrieven
voor van verschilende verbonden, gericht aan
Duitsche kiezers, waarin de Duitsche min
derheden tot open stemmingen worden ge
dwongen. Onder deze omstandigheden was
een behoorlijke verkiezing absoluut onmoge
lijk. Hieruit alleen reeds is de achteruit
gang van het Duitsche stemmencijfcr te ver
klaren.
Bij de verkiezingen van Mei 1930 heelt de
Duitsche minderheid meer dan 190.000 stem
men verworven, terwijl in November bij de
Sejmverkiezingen slechts 90.000 stemmen
werden uitgebracht. Een en ander is het uit
sluitend gevolg van de Poolsche terreurmaat-
regelen. Tal van buitenlandsche Journalis
ten hebben in Polen vreeselljke gebeurtenis
sen geconstateerd. De heer Calonder van zijn
kant heeft in 200 gevallen een onderzoek
ingesteld. De Duitsche regeering acht het
van groote beteekenis. dat de Poolsche politie
de terreurdaden geduld heeft en er in vele
gevallen tevens aan heeft medegewerkt.
Het staat thans aan den Volkenbondsraad
een nader onderzoek in te stellen naar het
verband tusschen de Poolsche autoriteiten
en de gewelddaden. In den breede ging spr.
vervolgens de positie na. waarin de Poolsche
minderheden :n Duitschland verkceren.
Briand heeft reeds verklaard, dat de Vol
kenbond verplicht is in het openbaar ook
netelige kwesties te behandelen. Ik wil
vervolgde spr. in het openbaar bespreken
welke doeleinden het Duitsche volk nastreeft
en constateer nogmaals, dat het dit op vrede
lievende wijze wenscht te doen. Ik heb alle
aanleiding om te gelooven dat de terreur
daden van Polen tegen de minderheden een
schakel vormen in den langen keten van
„ont*Duitschings"-maatregeien, die sedert het
jaar 1919 bestaan. Sinds dat jaar worden
driekwart mlllloen Duitschers uit Polen ver
dreven, tengevolge van de terrorische maat
regelen van de Poolsche regeering.
Na de rede van Curtius volgde onmiddel
lijk de dupliek van den Poolschen Minister
van Buitenlandsche Zaken Zaleski.
Op Curtius' aanval op den Wojwode Gra-
zynski, wiens persoon door hem in het mid
denpunt der aanklachten werd gesteld, bleef
Zaleski het antwoord schuldig, evenals op
Curtius' uitlating omtrent het feit, dat hij
den Rijkspresident in het debat betrokken
had.
De zitting werd daarop afgebroken en öe
verdere besprekingen werden tot morgen
ochtend verdaagd-
HET TOONEEL
TONEVO.
DE SABIJNSCHE MAAGDENROOF
Hoe dikwijls heb lk De Sabijnsche Maag
denroof nu al gezien! Den eersten keer zag
ik het met Frits Bouwmeester in de rol van
Emanuel Striese. Een betere Sriese was wel
niet denkbaar. Frits Bouwmeester met zijn
matelooze fantasie had veel van dezen ca-
botin in zich en Sriese behoorde dan ook tot-
zijn beste rollen. Hij overtrof alle latere
Strieses. zelfs dien van Jan Musch en Hubert
la Roche.
Maar de beste opvoering als geheel was
toch van Willem Royaards. Royaards. die De
Sabijmche Maagdenroof te Berlijn had ge
zien. had een zekere voorliefde voor deze
klucht van Schönthau en h ijgaf er zich dan
ook geheel en al aan. Zelden of nooit heb
ben wij in ons land een betere voorstelling
van een Duitsche klucht gehad en het was
vooral Royaards zelf. die uitmuntte ln de
rol van professor Gollewit7:! Hoe verrukke
lijk geeriig en fijn was dat! En dan die kos-
teliike Roza do. dienstbode van mevrouw
Buderman—van Dijk en de frissche. jolige
bakvisch Paula, een der aandigste rollen van
mevrouw Royaards!
Met zooveel herinneringen is het voor den
reeement altijd eenigszins moeilijk een bil
lijk oordeel uit te spieken over een voorstel
ling van diletanton. Hij moet nooit gaan ver
gelijken doch steeds bedenken, dat de leden
van liefhebberij-vereenigingen andere
eischen stellen dan een verwend criticus! En
er was gisteren alleszins reden om tevreden
te zijn. want Tonevo heeft een aardige, opge
wekte voorstelling van de bekende klucht ge
geven. Niet allen stonden natuurlijk op een
zelfde niveau, maar er werd toch een flink
geheel verkregen. Er is in een vlot tempo
gespeeld, al was het jammer, dat dit tempo
soms bijv. tegen het slot van III juist
zakte, wanneer het aangezet moest worden.
De spelers hadden blijkbaar zelf plezier in
het werk!
Verreweg het beste si>ei gaf gisteren de
heer Mathot in de rol van professor GoUwite!
Hij maakte van dezen Fliegende Blattea-
geleerde iets bijzonder aardigs, ja in het
eerste bedrijf toen de klucht hem nog niet
te veel te pakken had zelfs iets fijns!
De kapper had voor een prachtigen kop
gezorgd, zoodat deze Gollwitz aan een predi
kant uit den tijd van Laurillard deed denken!
Mathot bracht dat, vage en vergeetachtige
ran den geleerde mee op het tooneel en wist
ook het kluchtige deel van zijn rol volkomen
tot zijn recht te brengen!
De rol van Streese was natuurlijk voor
Pollé! Deze bijna kiassieke kluchtspelrol stelt
nog wel eenige andere eischen dan waaraan
een speler als Pollé kan voldoen, maar ook
zoo gespeeld, werd Streese een succes! En
verdiend! De beroemde claus op het ..prul-
theater" gaf hij met veel brie en ook verder
speelde hij de rol met zichtbaar genoegen
en ook wel met fantasie!
De heer Ten Have weet langzamerhand wat
het betcekent de schoonzoon van een spin
nige Duitsche Schwiegermama te zijn! Hij
heeft dat nu al zoo dikwijls bij de hand ge
had. dat hij er geen moeite meer mee Qieeft!
En hij blijft onveranderlijk dezelfde in zulke
rollen. Emll Groz werd levendig gespeeld.
Vooral ln het overigens wel heel tlauwe
kaartscènctje heb ik zijn opgewekt spel
gewaardeerd. En papa Groz was een tot nu
toe voor mij onbekende, die met blijkbaar
zelfbewustzijn optrad. Van de dames won
Marianne het! Mevrouw Pollé speelt van
allen het vlotst en het meest gevarieerd. Aar
dig was ook Paula! Zag ik deze dame niet
voor het eerst? Zij heeft blijkbaar geen last,
vai plankenkoorts en was een kwieke bak
visch! Een beetje tempering bij te veel over
moed bijvoorbeeld in dc scène van het
flauwvallen zou niet hebben geschaad'
Roza, de dienstbode, die zoo met het stuk van
haar professor dweept, was in het eerste be
drijf beter dan in de volgende, waarin zij te
veel wilde doen. Frederika overdreef de stijl
heid van mevrouw Gollwitz wel wat onnoo-
dig! Aan haar was het- ook te wijten dat het
tempo soms onnoodlg inzakte.
De oude Sabijnsche Maagdenroof hoeft hot
weer uitstekend gedaan! Tonevo heeft er veel
plezier van gehad, zoodat men aan beide kan
ten van het voetlicht tevreden kan zijn.
J. B. SCHUIL.
MARKTNIEUWS
PURMEREND.
EIERVEILING.
Afdeeling eieren, aanvoer 15813 eendciercn.
Prijs f 6 30 a f 6.50.
93035 kippeneieren.
70—80 K G. f 7—f 8.50
65—66 K.G. f 6.40—f 6.80.
63—64 K.G. f 6.10—f 6.60.
60—62 K.G. f 5.90—f 6.40.
58—59 K.G. f 5.80—f 6.10
56—57 K.G. f 5.40—f 5.80.
50—52 K.G. f 5.—f 5.30
53—55 K.G. f 5.20—f 5 70.
45—49 K.G. f 4.60—f 5.10.
AGENDA
DONDERDAG 22 JANUARI
Remonstrantcnhuis: Theosophisch Genoot
schap. Inlichtingcnavond. 8 15 uur.
Ged. Oude <-racht 79: Lezing ds. G. J.
Waardenburg. 8.15 uur.
Gem. Concertzaal. Demonstratie Oliefa-
brieken Calvé Delft- 810 uur.
Palace: „Drie met één benzinepomp". Op
het tooneel: The Puposy's. 8.15 uur.
Luxor Theater: ,.De Poort van het Geluk"
en „Twee roodc rozen". Op het tooneel: Gertie
en Charlie, de koningen der lucht. 815 uur.
Rembrandt Theater: Dertig Paramount-
sterren: een cocktail van humor, gra'ie,
fantasie en levensblijheid. Op het tooneel:
Jongleur Llvorno. 7 en 6.15 uur.
VRIJDAG 23 JANUARI
Stadsschouwburg: Mij tot bev. der Toon
kunst- Celvet Kwartet. 8 uur.
Gebouw Blauwe Kruis: Vara. Jaarverga
dering. 8 uur.
Bioscopen. Nieuw programma.
Teyler's Museum, Spaarnc 16- Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve Maan
dags, toegang vrij.
