RAI!
T De Motorrijwielen op j
de Tentoonstelling
Een afsfandszoeker.
VARIA.
De goede gastvrijheid,
HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 24 JANUARI 1931
Het feest van Knalpot en
Paardenkracht.
Leeken - impressies.
door HERMAN LEVY.
Voor de deuren open gingen.
De revue-actrice heeft een nieuwe vinding
op het gebied der automobiel-verlichting
gedaan.
De motorrijwielafdeeling neemt ditmaal
een belangrijke plaats in. Mijns inziens is
thans voor het eerst sedert bij de R.A.I.-ten
toonstelling automobielen en motorrijtuigen
weer tezamen worden geëxposeerd, de ver
zameling motorrijwielen belangrijker dan
ooit te voren. Het klinkt misschien wat erg
chauvinistisch, maar deze afdeeling is min
stens zoo belangrijk, zoo niet nog belangrijker
dan de aparte motorrijwieltentoonstellfngen
te Parijs en Londen, en zij laat die van Brus
sel verre achter zich. Wij hebben nog geen
enkele maal gelegenheid gehad een zóó vol
ledig overzicht te verkrijgen van de interna
tionale motorrijwielmarkt, en dat danken wij
aan het feit, dat het motorrijwiel weer lang
zaam maar zeker aan belangstelling blijkt te
winnen. Er is enkele jaren geleden een tijde
lijke inzinking geweest; toen ging het motor
rijwiel-gebruik achteruit, maar thans blijkt
er voor het tweewielige voertuig een bloeitijd
te zijn aangebroken zooals nog niet eerder
beleefd is.
Alle groote fabrieken uit Engeland. Duitsch-
land. Amerika en Zwitserland, om de enkele
Hollandsche (nl. Eyslnk) niet te vergeten,
zijn hier vertegenwoordigd en dat op gran
dioze wijze, nl. met de laatste modellen,
waaruit men een mooi overzicht kan krijgen
van de vorderingen welke ook de motorrijwiel
techniek heeft gemaakt.
Het ligt niet op mijn weg om in dit over
zicht te gaan uitweiden over de talrijke mer
ken welke men hier te zien krijgt. Het zij
voldoende er op te wijzen, dat alle verbete
ringen er op gericht zijn het comfort en de
veiligheid te verhoogen. Men ziet typische
constructie-tendenzen naar voren komen, zoo
als toeneming van de cardan-overbrenging,
geperst stalen frame, de schuin geplaatste
cylinder, mooiere afwerking door verchroo-
ming, betere rennen, betere smeersystemen
met het verdwijnen van leidingen welke ge
makkelijk verstopt kunnen raken of kunnen
breken, betere veering, ook van het achter
wiel, kortom tal van zaken welke het bewijs
leveren dat ook het overigens zoo moderne
motorrijwiel nog zeer veel mogelijkheden van
vrevolmaking open laat.
Het is jammer dat een paar exemplaren, die
ongetwijfeld aan deze tentoonstelling een bij
zondere beteekenls zouden hebben gegeven,
nog niet bij de opening te zien waren. nl. de
4 cylinder Ariel en de 2 cylinder 500 c.M.3
A.JS., welke laatste al een zeer afwijkende
constructie zou toonen n.l, een dwarse plaat
sing van de 2 cylinder in V vorm motor, een
vorm welke tot nu toe geheel nieuw was.
Misschien komen beide bezienswaardigheden
dezer dagen toch nog op de tentoonstelling.
Een caricatuur uit „Le Monde" van omstreeks
1900. „Héla, d'er is er een bezig je vuur te
hlusschen" en „Ik heb deftige confraters
tegenwoordig nietwaar?"
Een interessante nieuwigheid op toei'is-
tlsch gebied welke op de tentoonstelling
wordt getoond op den stand van den A.N.W.B.
is de nieuwe afstandszoeker ten dienste van
toeristen, welke in overleg met den A.N.W.B.
Is ontworpen en uitgevoerd. Het is een han
dig nikkelen instrumentje, 14 c.M. lang en
4 1/2 breed, waarop men eenvoudig door het
draaien aan een knopje den afstand tus-
schen twee verschillende plaatsen in binnen-
en buitenland vindt aangegeven.
Met behulp van dezen automatischen af
standszoeker kan men, in den letterlijken zin
van het woord „in een hand-omdraaien", de
afstanden in kilometers aflezen tusschen de
voornaamste steden van ons land en van
het omringende-buitenland. In het geheel
zijn 2000 afstanden aangegeven. De offi-
cieele gegevens voor dezen afstandszoeker
zijn verstrekt door den A.N.W.B. en daarom
kunnen de leden van den Bond dit handig
en practisch instrumentje op voordeelige
voorwaarden in hun bezit krijgen.
Twee groote bedrijven van het
vasteland.
Opel in Duitschland.
De Opel-Werke te Rüsselheim am Main,
thans de grootste automobiel- en rijwielfa-
briek van Duitschland vonden haar oor
sprong in het zeer primitieve naaimachine
fabriekje, dat door Adam Opel in 1862 werd
gesticht. Bijna een half jaar had de stichter
noodig om vijf naaimachines te bouwen, die
door de degelijkheid harer constructie reed6
spoedig van zich deden spreken. In 1886
werd door den stichter van dit bedrijf reeds
het eerste Opel „Hochrad" geconstrueerdin
hetzelfde jaar kon reeds de productie van
het Opel-„Niederrad'\ het normale type
rijwiel, zooals het thans bekend is, in den
handel worden gebracht. Door rationalisatie
van het bedrijf kon de kostprijs van het Opel
rijwiel belangrijk worden verlaagd; thans
staat de directie der Opelfabrieken aan het
begin eener nieuwe periode. Ook op de auto
mobielindustrie legde de Opel zich toe, en
met name in de jaren 1907 en volgende jaren
bloeide deze tak van industrie, welke bloei
tot 1914 onverminderd voortduurde. Doch de
hierop volgende jaren brachten een crisis,
welke de Opel desniettemin het hoofd wist
te bieden daar zij door moderne constructie
en verkoopmethoden en instelling op serie-
fabricatie de productie vereenvoudigde. Hier
door werden de Opel Werke. die zich allengs
ontwikkeld hebben tot de grootste automo
bielfabriek in Duitschland, een bedrijf, dat
thans een bebouwde opperv'akte van 400,000
M2. telt en circa 10.000 arbeiders en employés
heeft.
Sedert April 1929 werkt de Opel in nauwe
belangengemeenschap met General Motors.
Citroen in Frankrijk.
Velen zal het niet bekend zijn, dat de
Fransche automobielkoning Citroen een Am
sterdammer van geboorte is en eens den
naam Citroen droeg zonder het teelten op
de e. Tot kort voor den oorlog verkeerde hij
in minder gunstige, we kunnen zeggen ar
moedige omstandigheden. Zijn bedrijf was
van weinig beteekenenden omvang. In den
oorlog was hij het, die de tanks door zijn in
genieurs liet ontwerpen, welke op zijn werk
plaatsen werden gefabriceerd en een enorme
uitbreiding noodzakelijk maakten. Na het
sluiten van den vrede kwam ook zijn bedrijf
in een critiek stadium. Zijn fabriek, die uit
sluitend voor oorlogsdoeleinden had gewerkt,
moest worden omgebouwd in een vredes-bc-
drijfDit kostte natuurlijk enorme kapitalen,
doch het ergste was wel, dat de koopkracht
van het publiek zeer verminderd was. Wat to
doen? Toen kwam hij met het idee taxi's to
fabriceeren. Hij richtte zelf een maatschappij
op. die een taxi-bedrijf in Parijs begon. Door
stoere arbeidskracht is Citroen er in geslaagd
zijn fabriek tot één van de grootste van het
continent te maken. Hij fabriceert niet al
leen taxi's, maar ook goedkope, kleine per
sonenwagens.
Men zou Citroen de Ford van Europa kun
nen noemen. De Elffeltoren is over zijn ge-
heele hoogte met zijn naam bedekt. Tiendui
zenden gloeilampjes schitteren enkele avon
den per week over de groote Metropool, ver
breiden zijn faam over meer dan 4 millioen
mensehen. Dit had zelfs Citroen, de eenvou
dige Amsterdamsche jongen, die zonder een
cent, in Parijs kwam, niet kunnen droomen.
Hij is thans genaturaliseerd Franschman en
behoort tot de rijksten van het land.
De Amerikaansche automobiel industrie
verschafte in 1930 werk aan 4700.000 per
sonen.
Autobezitters op de geheele wereld moesten
over 1930 direct of Indirect aan belasting op
brengen 2.525.000.000 gulden, terwijl de totale
benzine belasting 1.287,500.000 gulden bedroeg.
In de Vereenigde Staten loopen driekwart
van alle automobielen ter wereld.
In het Fransche motortijdschrift Moto-
Revuekwam onlangs als ingezonden stuk
voor een dankbetuiging van eèn Fransch
motorrijder, voor de hartelijke gastvrijheid
ondervonden tijdens een bezoek aan ons land
van de zijde van den Haarlemschen F. N.-
Agent Würing.
De Franschman was op een laat avond
uur in onze stad aangekomen en hij slaagde
er niet in ergens onderdak te vinden voor
zich en zijn passagier Toen ontdekte hij
een agentschap van zijn merk F. N. en liep
er binnen.
De heer Würing zorgde er niet alleen voor
dat de Fransche sportmakkers een goed on
derdak kregen, maar hij herstelde ook eenige
kleine defecten aan hun motorrijwiel, zonder
van de vreemde bezoekers eenige vergoeding
te accepteeren. Den volgenden dag was hij
hun behulpzaam met het wijzen van den
weg naar hun volgend doel En de Fran-
schen hebben behoefte gevoeld hun dank in
'het openbaar te uiten, daaraan eenige vrien
delijke woorden aan het adres van ons land
verbindend met een aanmoediging aan hun
landgenooten om hun voorbeeld te volgen.
Het is misschien een klein Incident, maar
het verdient vermelding omdat zoo de naam
van ons land en van zijn bewoners in het
buitenland in gunstigen zin wordt gediend. J
daardoor is de keuze des te moeilijker. Vroe
ger kon hij zijn vrouw nog eens imponeeren
met een technisch bezwaar tegen een of
ander merk dat erg mooie bloemen vaasjes
pousseerde. Al was het dan ook gefantaseerd.
Maar nu helpt dat niet meer. Iedereen weet
dat alle auto's goed zijn en dat alle motoren,
bij dragelijk onderhoud, vlot loopen en blie
ven loopen. Alleen prijsverschillen en des
koetswerks uiterlijk resten dus als beoordee-
lings-criteria. Het is daarbij (alweer vol
gens bovenbedoelden Zegsman) voor sommige
echtgenooten zeer moeilijk, hun vrouwen dui
delijk te maken dat een veel mooier bloemen-
vaasje of een extra-aschbakje niet opwegen
tegen een nadeelig prijsverschil van duizend
gulden, of zoo.
General Motors brengen de nieuwe Opel
aau de markt. Zes cylinders en vier zitplaat
sen, onder dak, voor f 1395. Het is niet veel.
Het geval ziet er uiterst sober maar toch ook
vertrouwenwekkend uit. Dit is nu een Ame
rikaansche Duitscher. De Fransche firma
Mathis te een tweede fabriek in Amerika be
gonnen, en boujvt daar Fransche Amerika
nen. Aldus zitten de heeren elkaar over den
haringvijver achterna en in de haven.
General Motors maakt natuurlijk redame
met twee jaar proefnemingen, met den
nieuwen Opel op haar proefterrein in Ame
rika genomen. Hoeveel H.A. dat oefenveld
wel groot is, ben ik vergeten, maar» er schij
nen alle denkbare soorten bestratingen op te
liggen. Ik zou het wel eens willen zien. Als
het werkelijk een goede staalkaart is, moe
ten de ingenieurs van de General Motors hun
inspiratie bij onze nieuwe-aangelegde Hol
landsche straten gehaald hebben, als ze zoon
jaartje oud zijn en het profiel van de Zui-
derzee-bij-stevigen-bries hebben ontwikkeld.
Als het nieuwste voortbrengsel van Amerika's
pénétration pacifique in Duitschland dat,
alles verdragen kan, is het goed.
Nog altijd doet zich het merkwaardige ver
schijnsel van de Europeesche superioriteit
In carrosserieën voor. Zij zijn en blijven ver
fijnder en stijlvoller, voorzien van een cachet
dat de Amerikaansche koetswerken missen.
Er Is al zooveel over gepraat en geschreven
waaraan dat toch wel liggen zou, maar
heelemaal op'gek>st js het raadsel nooit.
Wel heb ik met verwondering een nieuw
cabriolet-model bekeken, toegepast op het
dure en vermaarde Fransche fabrikaat
Voisin. Een eigenaardig samenstel van
strakke rechte en sierlijk golvende lijnen
in front gezien erg breed cn laag. Een onzer
oudste automobilisten had mij aangeraden
dat te gaan zien. Het was het leelijkste, zei
hij, dat hij ooit gezien had.
Met dat idéé begon ik ook. Ik liep er teen
eens om heen, en begon er zachter ever te
eordeelen. Ik liep npg .eens terug, en in mijn
gedachten welde de herinnering op aan een
dergelijke wandeling rondom een beeldhouw
werk van Hildo Krop, Het ding begon mij te
fascineeren, al leek het nog steeds vreemd.
Zoo gaat het tegenwoordig met ctie carros-
siers: de genialen onder hen beginnen er
kenning te vinden als beeldende kunstenaars.
Slot om: ik ben het niet met een onzer
oudste automobilisten eens, maar ben nog
niet over m'n verwondering heen. Als een of
ander stadgenoot zoo vriendelijk mocht wil
len wezen dit merkwaardige Volsln-type te
koopen, hoop ik er weldra geheel aan te
wennen. Als het mij tenminste niet achterna
gaat zitten op den Heemsteedschen Binnen
weg, met een tram ernaast en een tram in
aantocht van den anderen kant. Dat doen,
naar mijn vermoeiende fietsers-ervaring, de
meeste auto-fabrikaten.
U zult niet van mij vergen dat ik de
gansche symphonie van Knalpot en Paarden
kracht in deze bescheiden leeken-impressies
verwerk. Het zou een onafgebroken loflied
worden op Chrysler. Chevrolet, Hispano-
Suiza. Nash, Rolls Royce, Panhard, Bugatti,
Lancia. Ballot, Minerva, La Salie, Mannon,
Renault, Packard, Ma.vbachenzoovoorts.
ALs eenvoudig fietser zou je er een nacht
merrie van kunnen krijgen, waarin al de
honderdvijftig fabrikaten, met die duivelsche
zwartglanzende Voisin voorop, je met hun
duizenden paardenkrachten en gillende
klaxons nazaten.
Leonard Langde leider.
n de hal, waar Knalpot en Paardenkrach-
u ten hun jaarUjksch hoogtij vieren, heb
I ik wederom gedoold. De strijdkreet Rai!
I die het oorverscheurend klaxongehuil
II niet zoo gek nabootst, heeft opnieuw
weerklonken.
Amsterdam is er vol van. De hotels zitten
vol motormannen met stroeve gezichten en
ver-vooruit-starende oogen, de straten we
melen nog veel erger dan anders van auto's,
auto's en steeds meer auto's, de politie-stop-
borden beleven hun „hoogconjunctuur".
Heerscht er economische malaise in de
wereld?
Ge merkt het, op dezen openingsdag, in het
Ral-gebouw heelemaal niet. Als hier plotse
ling Iemand, binnenviel, die jaren van het
gewoel der wacreld .was afgesloten geweest,
zou hij den indruk krijgen dat alles best
ging. Dat zelfs groote welvaart heerschte.
Want het is alles zoo weelderig, kleurrijk
en glanzend, er staan zooveel peperdure voi-
tures-de-luxe In die eindelooze gelederen
van honderden-en-honderden automobielen,
en de Ral-hallen zijn zoo erg zichtbaar tot
het laatste hoekje gebruikt om er maar
wat meer in te kunnen tentoonstellen dan in
vorige jaren!
Wonderlijk. Maar ook verheugend, in zoo
verre dat het opnieuw bewijst dat het vnee-
rendeel der mensc.hheid niet door de econo
mische malaise getroffen is. Toch zijn er zoo-
velen bij dat meerendeel ,die „aan bezuini
gen doen". Maar dat is iets anders dan be-
zulnlgen. Als je alleen maar aan bezuinigen
doet, draai je het electrisch licht in de gang
's avonds uit, rookt vandaag een sigaar min
der (en morgen twee meer) protesteert
vruchteloos tegen den prijs van de sport
kousen van je jongsten zoon en koopt een
prullige das inplaats van de anderhalf maal
duurdere, die je driemaal zoo lang zoudt
dragen.
Maar de nieuwe auto maakt haar joyeuse
entreé.
Ik bezit er geen, heb er nooit een bezeten,
zal er wellicht nooit een bezitten. Ik ont
moet Henri van Wermeskerken, ergens bij
een motorfiets die Motosacoche heet. „Waar
om koopt iemand een motorfiets", vraag ik
hem, „als hij een zescylinder vlerpersoons
automobiel voor f 1895 kan krijgen?"
„Omdat-ie geen garage noodig heeft", zegt
V$n WermeskerkenHet antwoord bevredigt
mij maar half, ofschoon hij deskundig is. Heb
ik indertijd niet in zijn Renaultje naast hem
gezeten, toen hij voor het eerst ln zijn leven,
toegerust met twee weken chauffeurs-erva
ring, door Parijs reed? Nog rijzen zachtkens
mijn haren omhoog bij de herinnering hoe
wij den boulevard des Italiens overstaken,
van zijstraat tot zijstraat, volgens het plan:
„Eén twee drie. daar gaat-le".,.. waarbij
een motorbus bijna een ontijdig einde ge
maakt had aan twee toen nog veelbelovende
journalisten-levens.
Van Wermeskerken ls nu, behalve roman
cier, tooneelschrijver en journalist, ook uit
gever van de Auto-Revue. Hij ?eeft er mij, na
verscheidene en veelzijdige mededeelingen,
een exemplaar van mee. Ik sla dit Eerste
Nederlandsche Magazine op Automoblelgebied
open en lees: „De moderne mensch zonder
auto is een onding en ver ten achter bij zijn
rasgenooten".
Verontwaardigd kijk ik om. Hij is gevlucht.
Nu nadert een ander exposant. Hij zegt mij
dat er hier voor twee millioen luxe-auto's en
voor één millioen vrachtauto's etcetera staat.
Best, mogelijk. Het eene millioen schijnt over
zichtelijker en ik begeef mij ter zijhalle, naai
de vrachtauto's etcetera.
Dat etc. wil nog heel wat zeggen. Auto
bussen. Landbouwtractors. Aanhangwagens.
Motorbrandspuiten. En nog meer.
De sfeer is hier, in de zijhal, heel anders.
Norsch, zakelijk, grimmig zelfs. Het begrip
luxe ontbreekt hier geheel. Er hangt geen
vernis- en licht benzine-aroma, vermengd
met Coty-Houbigant-e tutti quanti. Het ruikt
en naar olie. Er wordt iets geschreeuwd en
iemand laat er iets zwaars meteen daverenden
smak vallen. Dit is niet meer de Salon de
1'Automobile.
Ik bepeins de statistiek.
Er zijn hier 39 merken bedrijfsautomo
bielen vertegenwoordigd. Hiernaast vindt het
lichtelijk verbaasde oog 40 soorten motorfiet
sen en 72 soorten personen-auto's. Amerika,
met 30 merken personen-auto's en 13 be
drijfsauto's, staat vooraan in de automobie
len. Frankrijk is tweede met resp. 15 en 7,
Duitschland derde met resp. 7 en 8, Enge
land vierde met resp. 11 en 3. Engeland
staat met 17 vertegenwoordigde fabrikaten
nummer één in de afdeeling motorfietsen,
waarin Duitschland nog 7, Amerika slechts
3 merken exposeert.
Buiten de afdeelingen accessoires is de
Hollandsche industrie slechts aanwezig in
een enkel merk: de firma Eysink te Amers
foort exposeert motor-tweewielers en drie
wielers. Zij is onze gansche productieve bij
drage tot het motorische rollende verkeer.
Zullen er ooit meer fabrieken komen? De
tijden zijn er allerminst naar om er uitzicht
op te openen. Hoog rijzen allerwege de
tariefmuren, klein is Nederland. Het pro
duceert geen automobielen, maar het consu
meert ze. En hoe! Bijna alle autofabrikanten
ter wereld beschouwen ons consumptiever
mogen als dermate hoopvol (en proefonder
vindelijk bewezen) dat zij zich de kosten ge
troosten om aan zoo'n tentoonstelling deel te
nemen waarbij niet alleen de inrichting
en huur van der. stand, maar ook het maken
van reclame tot hooge uitgaven nopen.
Overigens moet ik eerlij K verklaren, dat ik
niet zou weten hoe ik hier een auto moest
kiezen. Men zegt dat vele twijfelaars er
juist in deze duizelingwekkende veelheid van
fabrikaten toe komen. Lang hebben zij ge
aarzeld, maar hier bezwijken zij. Wel wordt
er aan toegevoegd, dat vrouwelijke invloed
zich daarbij in den regel sterk doet gelden
Hoe een vrouw kiest uit tweeënzeventig soor
ten auto's, zonder er het geringste verstand
van te hebben, moge de hemel weten. De ex
posanten weten het niet. Eén zei mij: „Als
het bloemenvaasje achterin haar aanstaat'.
Een ander antwoordde: „Als de kleur van de
carrosserie haar bevalt". Een derde, en dat
was natuurlijk de diepst-denkendc, meende
dat het resultaat een gevolg moest zijn van
de veelbesproken grillige werkingen der
vrouwelijke intuïtie, dewelke grillige resul
taten men ook kan waarnemen als men ziet
hoe de Vrouw een Hoed koopt. En het xoopen
van een Hoed ls, zoo voegde hij er aan t-oe,
het moeilijkste van alles voor haar. Daarna
komen schoenen. Daarna ultgaansjurken.
Daarna pas auto's.
Het te mogelijk dat. hij gelijk heeft, of
schoon ik niet geloof in mannen, die zoo'n
begrip van de Vrouw schijnen te hebben. Het
is de moeilijkste aller inexacte weten
schappen.
Over de techniek behoeft de kooper zich
heelemaal niet meer druk te maken. Maar
Het is nu eenmaal de Eeuw van de Snelheid,
En daarvan mag in het niet-produceeren-
de, maar gretig-fonsumeerende Nederland
de Rai als jaarlijksche apothéose gelden.
R. P.
