„lm Westen nichts Neues."
Van de sneeuw naar de zon.
Eén der beste films der
laatste jaren.
HAARLEM'S DAGBLAD DONDERDAC 5 FEBRUARI 1931
TWEEDE BLAD
De tragedie der naamloozeri.
li.
„Kat" tWolheim).
Het enorme succes van „lm
Westen nichts Neues" moet niet uit
sluitend gezocht worden ln
de omstandigheid, dat deze
film strikt genomen sensationeel is
en in de geheele wereld veel stof deed op
waaien. Neen, „lm Westen nichts Neues" is
wel degelijk een kunstfilm en een monumen
tale verbeelding van Remarque's boek.
Ik staaf deze bewering met de volgende
punten:
Ten eerste: Hoewel een navolging van een
litterair product, is „lm Westen nichts
Neues" een zelfstandig kunstwerk geworden,
dat eigenlijk Ook zonder den tusschentrap
van het book had kunnen ontstaan. Hier is
dus sprake van film kunst in den zuiveren
zin van het woord!
Ten tweede: Evenmin als Remarque's
boek een tendenzroman gencemd mag wor
den (het is slechts een uiting, zooals een
kreet een uiting is) is de film een tendens-
film. Men heeft de kunstzinnige waarde van
Remarque's schepping onaangetast gelaten,
en in anderen vorm tot een gave her-
sc te brengen.
Ten derde: Wat zoo makkelijk had kunnen
ge^-urcA en waarvoor zooveel aa.iiej.di.ig
toe is, is niet geschiedt; Deze Amerikaan-
sche film is vrij van gemeenplaatsen, holle
levT> an banabte'.tsn.
Vooral dat laatste is hoogst belangrijk.
Eerlijk gezegd, kan men niet veel vertrouwen
heoben in aen zin voor eenvoud van oen
Amerikaansche filmindustrie, maar wat
hier gepresteerd is, is zoo rein en vol simpel
heid, getuigt van zoo'n hooge en zuivere
roeping, dat men waarlijk verplicht is
amende honorable te maken voor de Ameri
kaansche industrie en met de hand op het
hart te verklaren: „Mijne heeren, ge hebt
koninkiijk revanche genomen!"
Te glorieuzer is deze overwinning, omdat
het bosk toch als het ware de kiem inhield
voor alle mogelijke effectbejag. Men denke
maar eens wat er terecht gekomen zou zijn
van de delicate, fijne en gewijde stemming
van de ontmoeting der drieDaitschers en de
drie Fransohe vrouwen. Hoe licht had dit
tafereel, dat in Remarque's boek een bijna
religieuze en zeer teedere wijding heeft, kun
nen ontaarden in een triviale scène! In het
eerste punt hierboven, wordt vastgesteld,
dat, hoewel navolging van een litterair
kunstwerk „lm Westen nichts neues" zelf
standige filmkunst is gebleven. Ook dit is
voorwaar geen gering compliment! De toe
schouwer die het boek niet gelezen heeft
mist niets en degene die eerst kennis hebben
genomen van den Inhoud van den roman,
vinden een prachtige zij het natuurlijk
onvolledige herschepping terug. In groo-
te trekken heeft men den inhoud gevolgd.
De teksten die men af en toe hoort uitspre
ken zijn letterlijke fragmenten van 't boek;
de zuiver-litteraire dingen van het boek die
niet anders dan door woorden zijn weer te
geven, heeft men in de film vervangen door
voorspellingen welke synoniem zijn aan de
beteekenis van de sfeer van het boek. Een
voorbeeld van een dergelijke vervanging is
het slot. Het boek eindigt met het telegram
van de legerleiding „lm Westen nichts neues".
met de zakelijke mededeeling dat op dien
dag ook Paul Baümer sneuvelde. De film
eindigt met net symbolisch visioen, dat
adembenemend-indrukwekkend is. Ook de
dood van Paul Baümer werd verbeeld: een
hand die naar een vlinder grijpt, een tegen
stander, die lang en zorgvuldig richt, het sa
mentrekken in oppersten doodsnood der
handspieren, vlak bij den vlinder. Dit slot.
dat in iedere andere film wellicht als valsch
en pathetisch veroordeeld zou moeten wor
den, krijgt hier werkelijk de tragiek van
den laatsten snik, en is tevens als een be
vrijding uit den sfeer van modder, bloed en
zweet, honger, stompzinnigheid, apathische
doodsangst en beestachtigen strijd om lijfs
behoud.
Evenmin als hot slot van Remarque s
boek geen enkel waardig lezer ooit uit het
geheugen zal gaan. evenmin zal het groot-
sche einde van de film één enke'en toe
schouwer uit het veld van zijn herinnering
verdwijnen,
Hetze.fae geldt voor de andere deerniswek
kende passages uit het boek. Het sterven van
den Jongen in de armen van zijn vriend, het
afscheid van de moeder, na het eindigen van
den verloftijd, de vreeselijke scène in den
granaattrechter waarbij Paul Baümer uit
lijfsbehoud een Fr&nschman het mes in de
borst ploft, de dood van den goeden Kat-
czinsky, die terwijl Baümer hem op den rug
wegaraagt. door een k.einen granaatspnnte.
m de hals getroffen wordt.
Dit zijn episodes, die onverwoestbaar ieder
een zui.en bijbiijven; nogmaals: dat dit zoo
is, is uitsluitend het gevolg van het inzicht
van den regisseur, die met de allergrootste
soberheid, zonder ook maar een deeltje prijs
te geven, zonder ook maar één concessie te
doen aan een op sensa.ies belust publiek,
hetzelfde deed, wat Remarque deed: getui
gen, onbevangen getuigen van de walgelijk
heden van een waanzinnigen oorlog!
Toch mag men niet uit het oog verliezen
dat de werkelijkheid nog een ontelbaar
aantal malen verschrikkelijker is dan deze
verbeelding. Ik herinner mij foto's vam de
zoogenaamde „gusules cassées" de gewonden
met de verbrijzelde gelaten, die stuk voor
stuk in hun starre zwijgzaamheid, veel ver»
schrikkelijker waren dan de film ,jm Westen
nichts neues". Met deze foto's heeft de film
„lm Westen nichts neues" echter gemeen, dat
zij ons de waarheid vagelijk doet vermoe
den en dit vermoeden is in vele gevallen
al genoeg, om van een passief voorstander
van ontwapening, een actief strijder voor de
vredesgedachte te maken. Daarom moet ieder
een deze film .gaan zien, daarom is de leef
tijdsgrens van 18 jaar te betreuren; moeten
oudere scholieren niet juist deze film zien?
Begint „lm Westen nichts neues" niet met
de speech van den leeraar, die de jongens
bidt en smeekt om hun leven te gaan geven
voor het vaderland? Zijn het einde van het
leven van deze jongens, de smart die zij
hebben moeten doormaken, de moordpartij
die zij hebben moeten bedrijven, niet als een
huilende en gierende bezetenheid over hen
heen gegaan? En is het niet het huidige
jonge geslacht, dat al weer het verst verwij
derd is van de herinnering aan de vreese-
lijkste jaren van de eerste helft der twin
tigste eeuw?
Het heeft eigenlijk weinig zin om de namen
te herhalen van hen die in deze film de be
langrijkste rollen hebben gespeeld. Weinig
zin. omdat zij in deze tragedie naamloozen
zijn, enkelen van die jongens, kinderen nog
toen zij naar het front trokken, die bij duizen
den en nog eens duizenden ten onder gegaan
zijn In den stinkenden modderpoel, waarvoor
men in een ongelukkig oogenbllk de bena
ming „het veld van eer" heeft uitgevonden.
Desalniettemin dient vermeld te worden,
dat de regisseur die „dit materiaal" uitzocht
een groot, menschen- en een groot karakter
kenner moet zijn. De jeugdige Duitschers zijn
prachtig getroffen, en de figuur Katczln^ky,
(wiens gebroken neusbeen een beleediglng
zou zijn voor het Dultsch nationaal-socialis-
tische eergevoel) vooral is een prachtig type
en heel wat menschelijker dan de man die
in „De Groote Parade" voor de ..note gaie"
zorgde. (Was het niet MacLag^n?)
Trouwens, in „lm Werten nicht Neues" is in
het geheel geen sprake van vroolijkheid. Het
konrsche in 't karakter van „Kat" immers is
hopeloos deerniswekkend en slechts het
schut waarachter ach de gruwzame ellende
verbergt.
Diegenen die ondanks de onweerstaan
bare suggestieve kracht die van deze film
uitgaat in staat zijn, om een objectief oor
deel te vellen, zullen ontdekken, dat deze
film óók afgezien van de overwinning op
de menrchelljke gevoelens, een overwinning
is op de artistieke bezwaren tegen de geiuius-
film. Ook in dit opzicht heeft Amerika op z'n
onverwachtst bewezen, dat het den avant-
gardist nog wel wat leeren kan. want in nog
maar heel weinig gevallen is men er in ge
slaagd, geluid en beeld tot die eenheid te ver
eenigen. die door geen enkel ander medium
dan de Cinegrafie, bereikt kan worden.
Dit immers is de kunstzinnige eisch, die men
de geluid film stellen moet. Geluld mag
nimmer zijn een ietwat geraffineerde plaats
vervanger van den tekst ln de oude film. Ge
luid in de filmkunst moet zijn een nieuw
zintuig, een wezenlijk bestanddeel; het één
onbestaanbaar zonder het ander.
Ook aan deze eisch en heeft regisseur
Milestone wonderwel voldaan.
En hiermede kan Ik dit verslag besluiten
„lm Westen nichts Neues" heeft de herinne
ring aan een machtelooze, steriele Ameri
kaansche filmindustrie gedood, de heugenis
aan een reeks verderfelijke quasi-ernstige
oorlogsfilms („Vlammende vleugels". „De
Groote Parade" en wat dies meer dj) voor
goed en den hemel zij dank teniet ge
daan!
L. A.
INGEZONDEN MEDEDEFLINGEN
a 60 Cts. per regel
Sto.zuigerhuis MAERTENS
BARTEL JORIS STRAAT 16 - TEL. 10756
PHILIPS' RADIO TOESTELLEN
TOONEELVEREENIGING
„JACOB VAN LENNEP".
GECOSTUMEERD KINDERBAL.
In de groote feestzaal van den Haarlem-
schen Kegelbond heeft de Kon. Erk. Tooneel-
vereenlging Woensdagavond een gecostu-
meerd bal voor de kinderen der leden geor
ganiseerd. Het feest begon reeds om zeven
uur met een promenade van alle dee'nemen-
de jongens en meisjes, die ln de fleurigste en
meest ulteenloonende pakjes gestoken, een
alleraardigst effect maakten. Voorop een
bruid en bruidegom „in miniatuur", een goe
de illustratie van het poulaire wijsje „Hoch-
zeit ln Liliput", en daarachter een bonte rij
Dierrots en pierrettes. harlekijns, boertjes en
boerinnetjes, matroosjes, ja wat al niet. Er
was een Prins Avro. die zoo uit het kinder
blaadje van deze omroepvereenliring geknipt
kon zijn. een sneeuwpop, die de temperatuur
in de zaal haast deed dalen, een soort groot
vizier met een indrukwekkend wijde broek en
sierlijk opkru'lende pantoffelpunten en er
liep een pikzwarte poes rond. die voortdu
rend aan haar staart getrokken werd en daar
om als contra-maatregel fiksche tikken met
haar voor..pooten" onder haar belagers uit
deelde. Van artisticiteit getuigde de groep
Rococo-.,dames" en heeren". Laatstgenoemd
stelletje vergastte de aanwezigen bovendien
op een keurig gedanste menuet van Beet
hoven, die zoo in den smaak viel, dat het
nummer nog een herhaald.moest worden. De
gedachte om het tooneel als een levende
schilderij in te richten, en de figuren twee
aan twee over de omlijsting te laten stap
pen was werke'ijk een goede vondst. De
Jeugdige pianiste en vlolist zorgden voor een
volgzame begeleiding.
Over te weinig afwiseling hebben de kin
deren zeker niet te klagen gehad, want bui
ten het feit, dat de voorzitter de heer Jac.
van Maris het bal op orieineele wijze leidde,
waren er nog tal van andere attracties. Zoo
hield mevr. Co van den Berg de jeugd eenige
oogenblikken met haar aardige voordracht-
liedjes bezig, terwijl „The Haopy Band" het
bekende accordeon-ensemble in het bijzonder
die wijsjes op zijn repertoire had gezet, die
voldoende bij het Jonge volkje bekend waren
om naar harte'ust te worden meegezongen.
Ook de beide komische films, door de directie
van de Palace afgestaan, bleken een succes
te zijn.
Het was ongeveer tien uur. toen de jury
bestaande uit de dames L. Berendes. F. Bus-
quet en den heer K. Visser den uitslag van
den costuumwedstrijd bekend maakte.
De eerste prijzen werden als volgt vastge
steld
Mooiste groep: Menuet-dans.
Schoonste paar: Bruid en Bruidegom.
Mooiste jongen: Turksche jongen
Mooiste meisje: Danseresje
Zonderlingste jongen: Sneeuwpop
Zonderlingste meisje: Poes.
Komisch paar: Schilders
Komische jongen: Kabouter
Komisch meisje: niet uitgereikt.
Aan het einde van het kinderfeest dankte
de heer Van Marls de leder, van de jury en
het dames-comité voor hun enthousiasten
artieid. die zooveel tot liet welslagen van
dezen avond bijgedragen had. waarna een
bal voor de leden en invités plaats vond.
LEESLES VOOR VISSCHEN.
Het klinkt als een sprookje, dat visschen
zouden kunnen lezen maar toch wordt be
richt, dat een Duitsch professor er in ge
slaagd zou zijn. visschen te leeren lezen, ten
minste in zooverre dat hii letters van het
a'phabet kan onderscheiden, voornamelijk
de R en de B.
E>en visschen werd eerst geleerd onder
scheid te maken tussehen de verschi'iende
kleuren en wel door de volgende methode:
voedsel werd in zakken van verschillende
kleuren gedaan en daarna werden die zak
ken in het water geplaatst. De visschen kwa
men er snoedig achter welke zak hun gelief
koosd voedsel bevatte. Zij zwommen dan
naar dien zak. dien zij openden door aan een
koord te trekken.
Toen werden letters aan de zakken be
vestigd en tenslotte steeds deze'fde letters
aan zakken van een bepaalde kleur. Op deze
wijze leerden de visschen aan de letters de
zakken herkennen, waarin hun voedsel was.
Vooral de zakken met de letters R en B wer
den gemakkelijk onderscheiden door de „le
zende" visschen.
MARKTNIEUWS
COÖP. EIERVEILING TE PURMEREND.
3 Februari 1931.
Aanvoer 23489 Eendeleren. Prijs 6.20 a
6.40.
92552 Kippeneieren 70/80 KG6 60 a 8.50,
65 66 K.G. 6.10 a 6 50. 63 64 K G. 6.10 a
J 6.40, 60/62 K.G. 5.90 a 6.20. 58 59 K G
5.70 a 6. 56 57 K G. 5.50 a 5.80,
53/55 5.30 a 5.60, 50 52 5 a 5.30.
,.Frisch und Fröhlich!" De mooie laarzen beginnen haar tocht
De tiende Rallye naar Monte Carlo.
De „thé dansant" bij den Prins was zeer
geanimeerd, maar de Prins zelf ontbrak.
Waarschijnlijk ook in verband met de politie
ke situatie, want in dit kleinste vorstendom
met in totaal ruim 25000 inwoners, speelt ook
de politiek een groote rol! De Monogamen,
wier aantal nog geen 1000 bedraagt. de
rest Ls vreemdelingen, beklagen zich er
over dat de Prips zoo zelden in hun midden
Ls, en zich meestentijds elders ophoudt- Ook
de scheiding van Prins Pierre heeft aan die
verhouding geen goed gedaan.
De volgende dag. Zaterdag, was de dag
van den bergwedstrijd. op den Mont. de
Mules. Deze traditloneele steile bergrit. 3 K M.
lang. is alleen open voor deelnemers aan den
Rallye. die gcclas-eerd zijn. Ons team viel
dus uit. maar de heeren Sprenger van Fyk
c.s. hielden de nationale eer hoog, en behaal
den in hun klasse den eersten prijs in den
tijd van 3 min. 55 sec. Deze tijd ligt nog 15
sec. onder dien van het vorige Jaar. met den
zelfden wagen. De wagen werd dit Jaar door
den heer Sprenger van Evk zelf gereden. Een
mooi succes. In de lagere klasse was de „In-
victa" van den heer Healy met 3 min. 20 sec.
overwinnaar. De heer Healy brengt dus ln 't
geheel 4 eerste prijzen mee naar huis. t.w.
den eersten prijs in 't generaal-kla- em- nt
den Couoe de l"Int.ematlonal SoortSniclub
olm. r. 50.000. den Coune Challenge van ..le
Journal", den Coune de 1'Automobile Club de
Monaco voor den besten tijd od de Mont des
Mules, de Coune de la Condam'ue. voor de
beste acceleratie en remproef. De Pr lx de?
Dames werd gewonnen in de groote klasse
door Lady Jardlne on Lanera, ln de Vletre
klasse door Mme Jen«ne on R-osengart- On-
merkelljk is de prefatie van dit kleine wa
gentje. dat de groote rit Stavanger—Moote
Carlo zonder storing vo'b^aóht. En dat Mme
Jeanne een bekwaam bestuurster is, bleek
wel uit het feit, dat zij de moeilijkheden op
den Tronaasen bij Stavanger overwon, door
zonder hulp achterwaarts dezen berg op te
rijden. Deze prestatie lokte, zooals uit de
kranten bleek, een luid hoera'tje uit. Overi
gens was de regeling voor de Rallye In Noor
wegen uitstekend. Op de meeste bochfen in
de wegen was zand gestrooid, ook al naar
aanleiding van de vele ongevallen, die op den
heenweg voorvielen.
Op den genoemden berg ..Tronaasen" wa
ren honderden men*chen aanwezig, en ook
enkele last-auto's die in nood verkeorende
wagens naar boven hese hen. Het enthousias
me was op den geheelen rit zeer groot. Voor
ie controles ln Stavanger, Krbtlanssand en
Oslo was dag en nacht een groote menigte
op de been. om een glimp van de rijders op
te vangen, en ook gedurende den wedstrijd
waren ln alle dorpen, niettegenstaande de
felle koude, sportieve menschen In legio die
on» den weg wezen, en ons een goede iels toe
riepen.
Zoo was de Rallye 1971. ondanks ie groote
moeilijkheden, een sportieve gebeurtenis, die
allen, die er aan meewerkten, nog heel lang
ln herinnering zal blijven. En een woord
van dank aan de verschillende automoolel-
clubs. door wier bemiddeling alles een regel
matig verioon had.
De Koninklijke Nederlnni^che Automobiel-
club heeft dit Jaar ook een Sterrlt '.ltgft.-chrc-
ven naar Schevenineen. laten wl] honen, dat
ons land dan ook door zeer vele bultenland-
sche automobilisten zal bezocht worden, en
dat, de regeling niets te wen«ehon zal over
laten. Maar de K.N.A.C. heeft op het punt
van organisatie haar snoren verdiend, en ik
geloof dat de eerste Rallye naar Schevenm-
gen een groote attractie zal worden.
A. C. KROES.
(Onderstaande berichten zijn reeds in een
deel van de vorige oplaag opgenomen.)
LIBERALE OMROEP
De Vereeniglng van Liberale Radio Ama
teurs, welke aan den mtnLster van Waterstaat
had verzocht om vergunning tot uitzending
per radio van een deel van het partijcon
gres der Liberale Staatspartij te Deventer
heeft in öe verscherpte regeling inzake de
radiocensuur aanleiding gevonden het ver
zoek tot uitzending op 7 Maart in te trek
ken.
SANTPOORT
CONCERT.
Voor het eerst in dit winterseizoen gaf
het kinderkoor van „Vox Humana" gister
avond in „Zomerlust" een concert, waarbij
het de medewerking genoot van Mej. Lies
Hartler (sopraan) en mej. Nellie Arisz, be
geleiding.
Toen het koor zich op het tooneel had op
gesteld. bleek ons aanstonds, dat het er
sinds zijn vorig optreden quantitatief niet op
was vooruitgegaan. Vooral met jongensstem
men bleek het zeer schaarsch bedeeld. Daar
door klonk het openingswoord van den voor
zitter, den heer Cornegge. dan ook ietwat ln
mineur. „Een blik. geworpen op 't koor en in
de zaal. zal u. evenals mij eenigszlns wee
moedig stemmen", zeide hij. ..In een Jaar tijd
is er veel veranderd. Hapert er iets aan 't
koor? Zoo ja. dan zouden we daarmede gaar
ne in kennis worden gesteld. We geven u
De ziekenzaal, \oaar zich de aangrijpende scène met de laarzen
Ultectt,
Paul Baümer in den granaattrechter.
dan de verzekering, dat we alles ln 't werk
zullen stellen om de oorzaak weg te nemen.
Want dit moet bij ons al en vaststaan:
..Vox Humana's kinderkoor mag niet ver
dwijnen".
De heer Brands was zoo verstandig ge
weest van hem als geroutineerd leider
kon ook moeilijk anders verwacht worsen
bij de keuze der liederen rekening te hou
den met de capaciteiten der kindoren. Over
het gehee' dus vrij eenvoudige kost! Maar do
uitvoering was ln orde! 't Was werkelijk aar
dig op te merken, hoe zelfs het „kleine grut"
en die categorie was vrij sterk vertegen
woordigd de intenties van den leider op
volgde. De eenstemmige liedjes van Theo v.
d. Bijl sloegen daarom niet alleen in door den
aardigen tekst en dito wijsjes, maar ook
door de wijze, waarop ze gezongen werden.
De heer Brands had er blijkbaar zelf schik ln
en liet daarom „Een mislukte vischparlij" en
„De Koolraap en de Biet'" nog eens herha
len.
Na de pauze konden we een aantal twee
stemmige liedjes beluisteren. Door het ont
breken van goed Jongensmatcrlaal, moest
het sterke geslacht door het zwakke gehol
pen worden. Het resultaat was. dat zeer vol
doende een zestal liedjes van Cath van Rcn-
nes werden gezongen, waaronder „Het An
gelus". „Lente" voldeed ons het minst.
Als soliste trad op onze plaatstgenoote mej.
Lies Hertier. „Leerlinge van Betty Dijkstra"
vermeldde het programma. Nu. dat was aan
haar wijze van zineen best. te bespeuren. Al
leen mist haar stem het volumineuze van die
harer leerares. Overigens een heel Hef stem
metje!
Mej. Arisz toonde zich èn van hot koor en
van de soliste een waardig begeleidster.
AGENDA
DONDERDAG 5 FEBRUARI
Gebouw Blauwe Kruis: Openbare lezing
door den heer H. Jansen. 815 uur.
Palace: „Dynamiet". Tooneel Bart Elferink
8.15 uur.
Luxnr Theater: .,Hct schildersmodel van
Pari's" en ..F^n vrouw verdwenen". 8.15 uur.
Toonool: Mad°moisellc Florence.
Rembrandt. Theater: „Het 11 cd der Woes
tijn". Tooneel: Morris et Max 7 en 9.15 uur.
DONDERDAG 6 FEBRUARI
Gem. Concertzaal: Christelijke Oratorium-
Vereeniglng. 41ste uitvoering. 8 uur.
Schouwburg Jansweg: Populaire voorspel
ling van „De Rozenkrans". 8 15 uur.
Stadsschouwburg: Itallaan-che Opera „Ca-
valleria Rustlcana" en ..Pagllaca". 8 uur.
Bioscopen. Nieuw Programma.
Teyler's Museum. Spaarne 16. ^copend op
werkdagen van 11—8 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij,
