UIT DE OMSTREKEN
HET STAATSVISSCHERSHAVENBEDRIJF
C. BUNTE
DE RIDDERHOFSTEDE „D'EVER".
HAARLEM'S DACBLAD DONDERDAC 12 FEBRUARI 1931
VIERDE BLAD
IJMUIDEN.
In en om den Rijksvischafslag: de administratie van den Rijksvischafslag
(Van onzen correspondent).
Een kijkje in het administratiegebouw van den Rijksvischafslag. Geheel rechts de heer
P. L, Ko$ter> chef der administratie.
IJMUIDER BESTUURDERSBOND.
BIJKANTOOR VAN
HAARLEM'S DACBLAD
TE VELSEN EN IJMUIDEN
KENNEMERLAAN 42
IJMUIDEN TELEFOON 521
ABONNEMENTEN
ADVERTENTJEN
ADVERTENTIëN KUNNEN TELEFO
NISCH DOORGEGEVEN WORDEN.
TEVENS ADRES VOOR DE REDACTIE.
VEREENIGING VOOR
NIJVERHEIDSONDERWIJS.
DE JAARVERGADERING.
De Vereeniging voor Nijverheidsonderwijs
in Kenncmerland hield gisteravond haar
jaarvergadering in het gebouw der school te
IJmuiden.
De voorzitter, de heer D. Bais Jz., zeide in
zijn openingswoord, dat het nu wel de laatste
maal zal zijn dat de jaarvergadefng in de
oude school wordt gehouden. Gezien de vor
dering van den bouw der nieuwe school, kan
worden aangenomen, dat deze begin volgend
jaar gereed zal zijn.
Door den secretaris, den heer J. D. B. Olie.
werd het jaarverslag over 1930 uitgebracht.
Hieraan ontleenen wij, dat het afgeloopen
jaar voor de Vereeniging zeer belangrijk is
geweest. In het eind van dit jaar werd na
eindelooze correspondenties en conferenties
van den minister van onderwijs machtiging
verkregen over te gaan tot de aanbesteding
van den bouw der Nijverheidsschool te Velsen.
Na de aanbesteding werd de bouw gegund aan
den laagsten inschrijver, den heer U. H. Brink
te Leeuwarden, die het werk in samenwerking
met den heer J. Ratius aldaar, als mede-aan
nemer, zal uitvoeren. Het nieuwe schoolge
bouw wordt gebouwd onder architectuur van
den heer A. Baart te Leeuwarden en zal ver
rijzen naast de Rijks H.B.S. aan de Brinio-
straat te IJmuiden-Oost. Een ander belang
rijk besluit was de verstelling van den datum
van toelating van nieuwe leerlingen. Deze
zal voor het eerst in dit jaar niet meer in
April, doch in September geschieden. Dit
houdt verband met het feit, dat voor alle
openbare lagere en de meeste bijzondere
scholen eenzelfde toelatingsdatum is vast
gesteld. zopdat thans een regelmatige aan
sluiting tusschen "deze scholen en de Nijver
heidsschool is verkregen.
De vereeniging telde op 1 Januari j.l. 148
leden, tegen 151 het vorig jaar. Het bestuur
besloot eenige propaganda voor ledenwerving
te voeren.
Als bestuursleden in twee nieuwe plaatsen
werden gekozen de heeren J. H. A. Kruimel te
Bloemendaal, directeur der Ver. Kon. Papier
fabrieken der firma van Gelder Zonen te
Velsen en Ir. A. H. Ingen Housz te Beverwijk,
directeur der Kon. Ned. Hoogovens en Staal
fabrieken te IJmuiden.
Van de dagschool kon aan 32 leerlingen
het diploma worden uitgereikt. Op 31 Decem
ber j l. telde de dagschool 180 leerlingen, n.l.
65 voor machinebankwerker, 45 voor timmer
man, 49 voor electrotechniek en 21 voor auto
techniek. Zij woonden in Velsen. Beverwijk,
Wijk aan Zee en Duin, Haarlem en Aerden-
hout.
De avondschool telde op 31 December 174
leerlingen, nl. 61 voor timmeren, 77 voor machï
nebankwerken, 25 voor electrotechniek. 9 voor
metselen en 2 voor schilderen. In 1930 kregen
21 leerlingen een diploma. Alle leerlingen der
avondschool wonen in de gemeente Velsen.
Het financiëele verslag werd uitgebracht
door den penningmeester, den heer C. A.
Zwager te Beverwijk. De rekening en ver
antwoording werd cloor de heeren D. Bus
te Velsen en Ph. M. Pattes te Beverwijk na
gezien en in orde bevonden.
De verslagen werden onder dankzegging
goedgekeurd.
De begrootingen der dag- en avondschool
voor 1932 werden vastgesteld. De aftredende
bestuursleden, de heeren C. Luchsinger te
IJmuiden en J. D. B. Olie te Velsen, werden
herkozen. Aan het bestuur werd machtiging
verleend tot het aangaan eener geldleening,
groot f 390.000. voor de stichting en inrich
ting van het nieuwe schoolgebouw, ten be
hoeve van de Pensioenfondsen voor de Lands
dienaren in Nederl. Indië te 's-Gravenhage,
tegen een rente van 4 5 8 pCt. en een aflos
sing van 212 pCt. per jaar, voorts het ver-
leenen van het recht, van eerste hypotheek op
het terrein en de daarop te stichten school
tot zekerheid der geldleening.
ACTIE VISCHLOSSERS EN
VISCHKNECHTS.
VERGADERING VISCHHANDEL-
VEREENIGING.
De IJmuider Vischhandelver. heeft Woens
dagmiddag in een algemeene ledenvergade
ring de actie besproken ontstaan tusschen
de loggerreeders en de havenarbeiders.
De vergadering ste'.de zich op het stand
punt. dat dit geschil een quaesiie is tusschen
de reeders en de arbeiders. Vastgesteld werd.
dat de vischhandelaren er geen genoegen
mede kunnen nemen, dat de arbeiders hen
in de actie trachten te betrekken. Daarom
werd met algemeene stemmen besloten alle
aangevoerde visch te blijven koopen.
BLOEMENDAAL
Een der voornaamste onderdeelen van het
StaatsvLsschershavenbedrijf te Umuïden, is
zeker wel de administratie van den rijks
vischafslag. Als men zich den gang van
zaken indenkt, zooals wij dezen in onze beide
vorige artikelen over het staatvisschershaven-
bedrljf (namelijk het lassen der trawlers en
het afslaan der visch) beschreven, dan komt
men onwillekeurig tot de gedachte, dat de
administratie van den rijksvischafslag wel
zeer omslach'.ig moet zijn en dus ook mis
schien.... achter.
Niets is echter minder waar dan dat; de
administratie Is zoo eenvoudig en overzichte
lijk gehouden als maar eenigszins mogelijk
was; wij mogen dan ook wel zeggen dat
deze administratie zelfs niet den geringsten
achterstand heeft.
Ware dit niet zoo dan zou het onmogelijk
zijn dat wij op den 2den Februari reeds in het
bezit konden zijn van den gespeoificeerden
omzet over de maand Januari.
Teneinde eens met de finesses van deze
administratie bekend te worden, hadden wij
een onderhoud met den heer P. L. Koster,
kassier van het staatsvisschershavenbedrijf,
die tevens met de leiding der administratie
belast is.
Zooals wij reeds in ons artikel over het
afslaan der visch. mededeelden, worden de
koopen. welke de vischhandelaren doen, door
twee afslagers in afslagboekjes genoteerd,
terwijl de deiier alleen maar den naam van
<ien kooper noteert.
De afslagboekjes zijn van A tot Z geletterd
te weten, afslagboekjes met een hoofdletter
en afslag'boekjes met een gewone letter. Op
hel oogenblik is men in den afslag bezig
met letter E. De eene afslager heeft een aL
slagboekje met een groote E (zooals men zegt)
en de andere afslager heeft er een met een
kleine e.
aan den afslag. De nota's voor de reederijen
van deze loggers worden eveneens dage
lijks klaar gemaakt en direct opgezonden,
zoodat de reederijen reeds den volgenden mor
gen een overzicht van de totaal besomming
hunner loggers in bezit hebben.
De meeste Katwijksche en Scheveningsche
reederijen hebben te IJmuiden een factor, aan
wien de besomming wordt uitbetaald.
Voor ied^ren vischhandelaar (er zijn
ongeveer 300 ingeschreven vischhandelaren.
doch gemiddeld 220 geregelde koopers) wordt
een gespecificeerde nota over den door hem
aangekochte visch ktlaar gemaakt en deze
wordt door hem den volgenden 'morgen
ontvangen.
Ten gerieve hiervan bevindt zich in de
vestibule van het administratiegebouw een
vierkant bord, waarin pl.m. 300 verschillende
vakjes zijn gemaakt; onder ieder vakje is de
naam van den vischhandelaar vermeld.
De nota's worden in deze vakjes gelegd
en de vischhandelaren of hun personeel kun
nen geregeld, zonder Iemand hiervoor te
storen, hun nota hier in ontvangst nemen.
Deze staatjes worden in een verzamelboek
gebracht; per week (des Vrijdags) ontvangen
de vischhandelaren de weeknota's loopende
van Zaterdag .tot en met VTijdag. Van deze
nota's wordt twee procent voor de vischhan
delaren afgetrokken.
In het administratiegebouw is tevens een
bijkantoor van de Twentsche Bank gevestigd,1
welke door een deur verbonden is met de
administratie van den rijksvischa'fslag.
De Twentsche Bank (vroeger Haarlemsche
Bankvereeniging) is 'belast met het ontvan
gen der koopsommen van de vischhandelaren
de meesten hunner hebben hier dan ook een
rekening-courant loopen; hun wordt ook wel
een crediet door de Twentsche Bank ven-
strekt.
De nota's van het staatsvisschershaven -
bedrijf moeten door de vischhandelaren vier
dagen na de uitgifte van de briefjes betaald
worden. Zij hebben dus (daar de week van
Zaterdag tot Vrijdag loopt) een crediet van
10 tot 15 dagen.
Het crediet aan de vischhandelaren wordt
in overleg met de Twentsche Bank geregeld.
Het heeft wellicht zijn nut eens een overzicht
te geven van den totaal omzet van eenige
jaren. Die cijfers luiden als volgt:
1928: f 15.464.426.22
1929: 16.702.233.67.
1930: 14.549.837.53.
1916: 36.602.555.53v;.
1919: 24.034.479.45.
Het gebeurt ook heel dikwijls, dat dagelijks
35 stoomtrawlers, 25 loggers, 10 beugers en 50
a 60 mo;orbotters geadministreerd en uitbe
taald moeten worden.
De werktijd voor het administratieve per
soneel begint dan ook reeds des morgens te
half acht en eindigt des namiddags pl.m.
half vijf.
Dc Hal-cheJ J. D. Heykoop.
Als de doorslagen van de beide afslag
boekjes boven bij de administratie komen,
dan worden deze onmiddellijk gecontroleerd:
en iedere verkoop wordt afzonderlijk nage
gaan.
Het is in de praktijk onmogelijk gebleken
om de visch van ieder schip afzonderlijk
achter elkaar af te slaan, te meer omdat de
fijnere en de kleinere visch van ieder schip
afzonderlijk geplaatst en afgeslagen wordt,
waarover wij reeds uitvoerig in een vorig
artikel schreven.
D« verschillende afslagbriefjes worden dan
ook boven bij de administratie, schip bij schip
gesorteerd en bij elkaar opgeteld: zoo komt
men dan natuurlijk tot de totaal besomming
van ieder schip, welke dagelijks in ons blad
onder de rubriek „Visscherij-uitkomsten"
vermeld worden.
De besommingen worden onmiddellijk ge
administreerd in daarvoor bestemde boeken.
Als de totaal besomming geadministreerd is,
wordt deze direct uitbetaald na aftrek van
2 pet. korting voor het rijk en 2 pet. voor
de vischhandelaren.
Het gebjurt dan ook dikwijls, dat de visch,
die te acht uur beneden in den afslag ver
kocht wordt, vijf minuten later boven door
den Kassier wordt uitbetaald. Dit geschiedt
echter meestal aan de schippers van Urker
botters, cile dan ook weer onmiddellijk naar
zee kunnen vertrekken.
De besommingen van loggers en trawlers
worden ongeveer een kwartier later uitbe
taald.
De reederijen ontvangen een gespecificeerd
de opgave van het geen door hun schepen
wordt aangevoerd. Er komen natuurlijk ook
geer veel loggers van Katwijk en Scheveningen
Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum
van het N.V.V. besloot de IJmuider Bestuur-
dersbond voor hun leden de film „Tromph"
te vertoonen in de groote zaal van Thalia.
De zaal was goed bezet toen de voorzitter,
de heer J. de Waal de bijeenkomst opende.
Allereerst zong de „IJmuider Volksstem"
eenige liederen onder leiding van den heer
Post. De lieden. „Strijders" en .Broeder, ver
heft u ter vrijheid", kwamen zeer goed tot
hun recht.
Vervolgens werd de N.V.V.-füm vertoond.
Hierna kwam de heer Berendse, hoofdbe
stuurder van den sigarenmakersbond aan
het woord. Hij besprak den stand van de vak
beweging. Het aantal leden van het N.V.V.
is'ondanks de huidige mailaise thans tot
300.000 gestegen.
Spreker wijdt vervolgens eenige beschou
wingen aan de crisis van dezen tijd en de
werkloosheid.
De regeering heeft toegestaan 6 weken
langer steun te laten trekken.
Tenslotte werd het vredesvraagstuk be
sproken.
„GIETELING" EN HOOGOVENSSTATEN.
In het Casino der Hoogovens zou Ing. v. d.
Werff Woensdagavond spreken over ..Gas-
fabricatie en kooksovenbedrijf". Wegens
ziekte van den spreker moest deze lezing
evenwel uitgesteld worden tot Maandag 16
Februari.
SYMPIIONIE-ORKEST „EUPHONIE".
Door het symphonle-orkest .Buphonie",
directeur de heer Mar. Adam. wordt een con
cert gegeven ln de groote zaal van het patro
naatsgebouw te IJmuiden O. i op 17 Februari.
Als so.isten zullen hun medewerking ver-
leenen Mej. Nellie Verdel, piano en de heer
Onne v. d .Klashorst, cello.
DICK LAAN MET ZIJN FILMS.
Regen en wind konden Woensdagavond de
belangstellenden niet weerhouden, om ken
nis te nemen van de Rhone film en Boy's
eerste groote desillusie", waarin de jeugd uit
onze omgeving een rol speelt.
De groote zaal van het Jeugdhuis was bij
na geheel bezet. De Rhóne-film, door den
heer Laan als schoolfilm ontworpen, hadden
wij nóg niet eerder gezien. Ons oordeel is.
dat de ontwerper uitmuntend geslaagd is. De
techniek is uitstekend en de opnamen zijn
zóó uitgewerkt, dat de leerling een uitste
kend beeld ontvangt van den bovenloop van
een gletscherrivier.
De meeste leerfilms laboureeren aan de
fout, dat het beeld al lang weg is, voor de
leerling het rustig in zich op heeft kunnèii
nemen.
De reis begint te Montreux en eindigt bij
Gletsch bij den oorsprong en boven op den
Gletscher zelf.
Veel vroolijk herkennen klonk door de zaal
bij de tweedè film. Boy, moet zijn levenslus
tige schoolvrienden verlaten om te Leysin in
het Rhónedal in het instituut van Dr. Rol-
lier genlezing te vinden voor beentuberculose.
Na anderhalf jaar keert hij terug en staat
dan vreemd tegenover het leven en zijn oude
kameraden en voelt dan diep het leed van
den eenzame. Tot zijn makkers hem weer in
hun midden opnemen. Een film van kinder
leed. Een hartelijk applaus beloonde den
heer Laan voor zijn mooie films.
LISSE
Bijzonderheden uit vergeelde boeken.
GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN.
De Afdeellng Bloemendaal der Christelijke
Historische Unie vergaderde ter bespreking
der a.s. raadsverkiezingen- O.m. werd beslo
ten om ook te Aerdenhoufr meer samenwer
king te verkrijgen.
Bij de bestuursverkiezing werden gekozen
de heeren H. Hogenbirk, Voorzitter; Jhr. Mr.
E. H. E. Teding van Berkhout," vice-Voörzit-
ter; P. E. van der Werff. Secretaris-Penning
meester; W. Blankevoort en G. A. Harff,
leden.
„d'Ever?' van achteren gezien. (Eveneens een reproductie van een teekening van Rockman
jiit de verzameling van Teyler).
Het Huis d'Everin de 16e eeuw. aan de voorzijde gezien. (Naar een teekening van
Rockman, in de verzameling van Teyler).
over dan het Rondeel of de toren. Lx het
midden van de 19e eeuw is de bezitting, die
toen al in vervallen staat verkeerde, ge
sloopt. Van het mooie huis, het schilderach
tige slotplein en de hooge walmuren door
grachten omgeven is nu niets meer over. Ook
van de dichte bosschen die het huis omgaven
is niets meer terug te vinden. Alle omlig
gende gronden zijn aan de cultuur opgeof
ferd.
Ongeveer 10 jaar geleden zijn in de omge
ving van de ruïne voor cultuur-doeleinden
de gronden afgegraven. Daarbij werden de
oude fundeeringen van de muren blootge
legd. Toen kon vastgesteld worden, dat het
slotplein 47 M. lang en 27 M. breed was.
Craandijk vertelt ln zijn „Wandelingen
door Nederland", dat de muren van de Rid
derhofstede meer dan 2 Meter dik waren. De
bovenste torenkamer was als huiskapel in
gericht. „d'Ever" had dan ook een eigen
slotkapelaan.
De eerste vertegenwoordiger van het ge
slacht d'Ever komt voor in het jaar 1269,
namelijk IJsenbrandes d' Ever. In 1315 was
er een Gerard d' Ever die tot de Edelen be
hoorde die den Graaf van Holland gediend
hebben.
Nu wil zoo vervolgt Craandijk het zeer
eigenaardige toeval, dat in verschillende
oorkonden uit de XlIIde en XlVde Eeuw,
blijkt, dat er personen hebben geleefd, die
den naam droegen van „van Llsse" of „van
der Lisse", zooals ten jare 1278, zekere
IJsenbrandes de Lisse en zijn broeder Ar
nold us; in 1311 Hugo en Willem, zonen van
Hugo van Lisse in 1332 Gilles Pieterszoon
van der Lisse en zell's in 1438 nog Jan van
der Lisse.
Nu wordt door enkele geschiedschrijvers
verondersteld, dat in vroeger eeuwen te Lis
se twee adellijke huizen zijn geweest, en twee
geslachten hebben geleefd, namelijk één ge
slacht van der Llsse en één d'Ever, dat de
tegenwoordige Ruïne het overblijfsel is van
het geslacht d'Ever en dat het Kasteel van
het geslacht van der Lisse, heeft gestaan
tegen den Lisserpoel.
Met zekerheid is hieromtrent echter niets
te zeggen, maar Craandijk geloofde, dat er
slechts één geslacht heeft geleefd met één
Huis, maar dat men de bewoners heeft be
titeld met beide namen.
Met den dood van heer Relnier d' Ever, in
1436, was het geslacht d'Ever uitgestorven,
en kwam deze bezitting aan zijn kleinzoon
Gijsbrecht van Haeften, die ten jare 1447
zonder mannelijke nazaten overleed, en
waar door deze goederen overgingen aan
zijn dochter, Clara van Haeften.
Daarna is de bezitting nog het eigendom
van verscheidene geslachten geworden. Jhr.
Johan van Mathenesse Nicolaaszoon, was in
1565 de eerste bewoner die ook Ambachts
heer van Lisse was en het ambt van Schout
uitoefende.
Het is wel jammer dat van deze mooie
bezitting door veel natuurschoon omgeven,
niets meer over is. Ook de bosschen die het
Slot van Teylingen omgaven zijn in den
loop der jaren door den bijl van den hout
hakker geveld. Daarom is het noodig voor de
de toekomst maatregelen te nemen, dat de
mooie bosschen van het Keukenhof behou
den blijven. Voorloopig dreigt voor deze
mooie bezitting geen gevaar, maar het zal
voor den nieuwen burgemeester die Lisse
over eenigen tijd begroeten zal, een dank
bare taak zijn het initiatief te nemen voor
het behoud van dit boschbezit in de toe
komst.
Lisse trekt door de Winkelbeurs en Bloe
mententoonstelling in deze dagen de bijzon
dere aandacht. Daarom is er aanleiding
om de belangstelling onzer lezers te vra
gen voor dit in bloei' toenemende dorp in het
hart der nijvere bloembollenstreek en iets te
vertellen over zijn geschiedenis.
Het staat niet vast wanneer Lisse ge
sticht is. Wel komt de naam vermoedelijk al
voor in de registers van de St. Maartens
kerk te Utrecht van 866, daar wordt evenwel
gesproken van Luïma. Verder staat vast, dat
in Lisse in 1182 de bruiloft gevierd is van
Diderik Graaf van Kleef, die trouwde met
een dochter van Graaf Floris III.
Bovendien toonen vergeelde documenten
aan, dat Graaf Willem II, Roomsch Koning,
in 1250 te Lis een kapel gesticht heeft, die
in 1460 tot Parochiekerk werd verheven. De
ze kerk, thans bij de Hervormden in gebruik,
staat nog in het hart van het dorp, natuur
lijk eenige keeren verbouwd. Vooral tijdens
den 80-jarigen oorlog heeft de kerk veel te
lijden gehad. De wat plompe vierkante toren
draagt ontegenzeggelijk de sporen van
eeuwen ouderdom.
Het nabijgelegen stadhuis, hoewel in oud-
Hollandschen stijl opgetrokken, is niet oud.
Het werd pas in 1907 gebouwd op de plaats
waar vroeger een school heeft gestaan. Ook
het interieur is in ouden stijl gehouden, de
raadzaal heeft een mooie betimmering met
oud-Hollandsche schouw.
Het Raadhuis.
Op eenigen afstand van den Rijksstraat
weg. wat in het- struikgewas verscholen, ligt
de Ruïne van het Huis „d'Ever" of het Huis
te Lis. Er wordt evenwel aangenomen, dat
dit niet het overblijfsel van het stamhuis
van het geslacht d'Ever is. maar van een in
de 16e eèuw gebouwde ridderhofstede. In het
jaar 1623 zijn namelijk bij het graven van
de ringsloot- om den Lisserpoel de funda
menten bloot gelegd van een oud kasteel,
met een zwaren achthoekigen toren. Vermoe
delijk was dat de rest van het stamhuis van
het geslacht d'Ever. dat tijdens de Hoeksche
en Kabeljauwsche twisten verwoest is. In
elk geval is zeker, dat de heeren d'Ever een
belangrijk aandeel gehad hebben in de woe
lingen van dien tijd.
Er is nu van de Ridderhofstede niet meer
