OUD-HAARLEM.
Biographieen in
een notedop.
Wat in de vokende 12 maanden zal gebeuren
Wat gespaard bleef.
Haarlem's Tehuis voor ouden van dagen.
De oude kapel.
Het vroegere Stads Armen- eri Ziekenhuis,
thans Haarlem's Tehuis voor ouden van
dagen geheeten, dateert gedeeltelijk uit de
middeleeuwen. Vroeger was daar het Lepro
zenhuis, of, gelijk het oorspronkelijk heette,
de Sinte Jacobs Capelle, die gesticht werd
in 1319 en dienen moest voor het schouwen
der lazarye. Deken en Vinders van het St.
Jacobsgild waren tevens kapelmeesters van
de St. Jacobs Capelle. Althans zoo hebben
de geschiedschrijvers van Heussen en van
Rijn geboekstaafd. Als men daarentegen hun
collega de Koning gelooven mag, moet hier
ter plaatse het Karthuizer-klooster gestaan
hebben. De Kloosterweg was een pad, dat
van de Kleverlaan naar dit klooster der
Reguliere Kanunniken liep.
Het schouwen der lazarye had ten doel
om door een proef uit te maken of de men-
schen die er verdacht uitzagen, inderdaad
lijdend waren aan lazarij. Dit was een soort
melaatsheid, een afzichtelijke «ziekte, waar
door tenslotte het geheele lichaam werd aan
getast. Door de Kruisvaarders was deze be
smettelijke ziekte uit het Oosten naar deze
Westersche landen overgebracht. Om ze te
Het poortje.
genezen, zoo verkeerde men In dien tijd in
den waan, moesten de lijders eenigen tijd
gebedeld brood eten. Om nu de lijders, die
nog niet verminkt waren te kunnen her»
kennen, gaf mij hun een klep (de Lazarus
klep) waarop het wapen der stad was afge
beeld. De bezitters van zoo'n klep mochten
ongehinderd bedelen.
Volgens" Dr. Ekama werd de eerst bekende
ordenantie voor het Leprozenhuis aan de
Zieken uitgevaardigd op St. Pietersdag in
1393. En dat deze schouw van leprozen zich
over een groote uitgestrektheid van .het land
verspreid had, blijkt uit Ampzing, waar hij
zegt:
Op de binnenplaats.
Cellen van het vroegere dolhuis.
„Voorts t Sieken bulten de Stadt, daar
leggen de Leproozen,
Welk huys de Graef weleer vereerd heeft
en verkozen,
Dat daar de Schou sal zijn van alle
lazary
Al 't land van Holland door, en Seeland
ook daar bij.
Li den loop der eeuwen is deze vreeselijke
ziekte uit ons land verdwenen. Sinds 1797
zijn er geen Lazaruskleppen meer uitgege
ven.
In 1564 was het Leprozenhuis nog voor
lijders aan besmettelijke ziekten ingericht.
Het waren toen evenwel niet meer uitsluitend
leprozen-lijders, maar ook lijders aan ge
slachtsziekten. De zaal waarin die ongeluk-
kigen verpleegd werden, kreeg den naam van
pestzaal.
In 1602 werd het gebouwen-complex be
stemd voor krankzinnigengesticht. Honderd
De bestuurskamer.
jaar later werden er „kostloopers" of prove
niers verpleegd, vandaar dat het wel Buiten-
Proveniershuis werd genoemd. Later kreeg
het, naar den aard van zijn.bestemming weer
den naam Pest- en Dolhuis. Het gesticht lag
buiten de Nieuwpoort, de wijk werd toen als
het Zieken aangeduid.
Thans vinden in het gebouwen-complex
twee Instellingen van het Burgerlijk Arm
bestuur onderdak, namelijk het Tehuis voor
ouden van dagen en het Kindertehuis. Er
is in den loop der jaren aan het gebouw
veel verbouwd, zoodat er buiten de kapel niet
heel veel oorspronkelijks is overgebleven. De
restanten van het oude gebouw kunnen zon
der veel moeite van het nieuwe onderscheiden
worden. De teekening die een kijkje op de
binnenplaats geeft, laat metselwerk zien dat
eeuwen oud is, want dat deel van de inrich
ting is het oudste.
Het mooie poortje aan den Schotersingel
draagt het jaartal 1704, hetgeen aantoont, dat
toen ook al verbouwd is.
Ook geven wij een teekening van de vroe
gere cellen, waarin gevaarlijke krankzinnigen
(behalve een pesthuis was het. ook een dol
huis) werden opgesloten. Door het luikje
boven de deur kregen de ongelukkigen hun
voedsel. Als wij daarmede onze moderne
krankzinnigen-gestichten vergelijken, valt te
constateeren, dab de verpleging van de
geesteszieken gelukkig veel verbeterd is.
JOANNES CAMPHUYS.
X634;1695
De naam van de Camphuysstraat herinnert
aan een Haarlemschen jongen die een merk
waardige carrière maakte.
Joannes Camphuys of Camphuysen was
zilversmidsleerling in de Spaarnestad en
vertrok in 1653 als assistent met de „Last
drager" naar Indië. De avonturen begonnen,
zooals veelal gebruikelijk was, met een
schipbreuk, en daardoor allerminst afge
schrikt voer Jan Camphuys een jaar later
met de „Draak" opnieuw het zeegat uit. Er
ging weer een jaar voorbij, voor men in Ba
tavia was en toen veranderde het bewogen
zeemansleven in het ietwat bezor.kener van
klerk bij de secretarie, met den rang van
onderkoopman. Het duurde elf jaar voor de
benoeming tot len klerk, met den rang van
koopman volgde. Maar daarop kwam ook na
eenige jaren de bevordering tot opperkoop
man en trok Jan Camphuys er weer op uit.
In 1671 vertrok hij naar Japan, om als op
perhoofd op Decima op te treden. Doch daal
de Japansche regeering bepaald had, dat het
opperhoofd nooit langer dan één jaar ach
tereen in functie mocht blijven, keerde hij
in 1672 naar Batavia terug, waar hij tot het
eervolle ambt van lid van den Raad van
Justitie werd geroepen. Toch wilde men hem
als opperhoofd niet missen en toen de beurt
weer aan hem kwam trok hij er opnieuw
voor een jaar op uit, tot driemaal toe, om
bij zijn laatsten terugkeer tot nog hooger
betrekking te worden geroepen. Hij was ach
tereenvolgens secretaris van den Raad van
Indië en buitengewoon lid van dien Raad.
En dan vervulde Joannes Camphuysen het
ambt van voorzitter van het college van
schepenen en van president der Weesmees-
teren.
Wegens „sinckingen op de oogen van sijn
gesigt" verzocht hij 12 Maart. 1680 óf stil
stand van gage, in afwachting van even-
tueele beterschap of ontslag en verlof tot
repatrieeren. De Hooge Regeering verzocht
hem echter dringend „om desselfs beproeff-
de ervarentheyt" wel te willen aanblijven,
waarin hij voorloopig toestemde. Zij moest
hem echter spoedig toch eenige maanden
ziekteverlof geven, „onvermindert sijn E's
volcomen respect en tractement". Reeds drie
maanden later trad hij weer in dienst, waar
na hij kort daarop benoemd werd tot ordi-
naris-lid van den Raad van Indië. Na den
dood van Speelman benoemde de Raad hem
tot provisioneel Gouverneur-Generaal. De
keuze was voor bijna iedereen een verrassing
waaruit blijkt, dat ook deze dingen niet een
verschijnsel uitsluitend van onzen tijd zijn.
Enkele leden, die het zelf graag geworden
zouden zijn, moeten hun stem op hem uitge
bracht hebben, in de veronderstelling, dat
hij toch geen kans had. Het valt dus niet
te verwonderen, dat hij als G. G. veel te
genwerking ondervond, met het gevolg, dat
hij meermalen de zittingen van den Raad
niet bijwoonde en de besluiten, waarmee hij
het zelf niet eens was, onuitgevoerd liet.
Heeren Bewindhebbers waren echter zeer
met hem ingenomen en verleenden hem zes
jaar later zijn ontslag „op seer honorable en
reputatieuse wijse".
24 September 1691 trad hy af. Hij bleef
wonen op zijn buitenplaats, die hij even bui
ten Batavia op het eiland Edam bezat. Hij
had er een zeldzame verzameling Japansche
curiositeiten en Indische dieren bijeen ge
bracht.
Camphuys was een eerlijk en vredelie
vend man, maar zijn bestuur was weinig
krachtig. Tegen de uitwassen in het han
delsleven trad hij met weinig succes op.
Doch voor de Compagnie wist hij toch eeni
ge voordeelen te behalen, zonder tot oorlog
zijn toevlucht te nemen. Wat in dien tijd
een groote zeldzaamheid was.
Onrust in Centraal Europa.
In de bestuurskamer wordt een mooie
schouw gevonden.
In de laatste jaren is er in het gebouw
zeer veel verbouwd en aangebouwd. Gelukkig
heeft bij het Burgerlijk Armbestuur het
streven bestaan, om daarbij het oude zoo»
veel mogelijk te sparen en het nieuwe bij
het oude te doen aanpassen. De architect
stond voor een moeiiijke taak en hoewel hij
niet overal even gelukkig geweest is, moet
het resultaat dat hij bereikt heeft toch ge
prezen worden. Het moeilijke was, dat aan
het interieur strenge eischen gesteld werden
wat de hygiëne betreft, waaraan het exterieur
wel eens gedeeltelijk opgeofferd moest wor
den. Dit is nueenmaal noodzakelijk als men
een verpleeginrichting op moderne leest ge
schoeid, gaat huisvesten in een historisch
gebouw. Wie zou nu van buiten zeggen, dat
in de oude kapel een groote slaapzaal is on
dergebracht?
De oude kapel met het sierlijke torentje
is een sieraad van den Schotersingel. Vooral
voor de wandelaars cp het Bolwerk levert het
een schilderachtige aanblik op, omdat de
kapel door boomen omgeven is, waardoor de
illusie gewekt wordt dat daar tusschen het
groen een oud dorpskerkje verscholen ligt
Thans rijst het torentje uit het dak van
de kapel op. Uit oude afbeeldingen blijkt,
dat vroeger de toren op den grond gestaan
heeft. Dit is wel een belangrijke wijziging
(Wanneer die tot stand gekomen is, valt n:e
meer na te speuren) maar den aanblik word
er niet door geschaad.
C. J. van T.
Koning George sterft en de Prins van Wales doet afstand
van zijn troon.
(Door Madame FRAYA, de beroemde Parijscbe helderziende.)
Tien jaar geleden voorspelde een
Parijsche elairvoyante, dat Koning
Alphonso zijn troon zou verliezen.
Deze voorspelling werd door de
Fransche kranten bekend ge
maakt en is nooit ontkend geworden. De
zelfde helderziende voorspelde in een inter
view drie jaar geleden in het Parijsche blad
„Le Journal'1 gepubliceerd, dat een Fran
sche minister en een financier van inter
nationale reputatie, hun leven zouden ver
liezen door een vliegongeluk. In den loop
van het zelfde jaar verongelukten Boka-
nowski, Minister van Handel, en Loewen-
stein, de Belgische bankier, op de voorspelde
wijze. Verleden jaar voorzag zij, in een ar
tikel, gepubliceerd in de „Paris-Midi", dat
een groot land, grenzend aan Frankrijk een
republiek zou worden en dat de dynastie er
zou vallen. Zij voorspelde ook een groot fi
nancieel schandaal, dat ernstige onrust op
de Fransche beurs zou veroorzaken. Sinds
deze voorspellingen is Spanje een republiek
geworden, Koning Alphonso verliest zijn
troon en het Oustric-schandaal heeft zeer
belangrijke financieele moeilijkheden in
Frankrijk veroorzaakt.
De voorspellingen van deze helderziende
zijn dus uitgekomen. Dit is een afdoend be
wijs, dat zij een buitengewoon inzicht in de
toekomst heeft. Het inzicht van Madame
Fraya, de elairvoyante in kwestie, wordt, dan
ook als een opmerkelijk staaltje van intuïtie
aangehaald in de boeken van Professor
Charles Ricket, Professor Binet van de Sor-
bonne en Dr. Toulouse, de algemeen beken
de expert op dit gebied.
Wij laten haar nu zelf aan het woord:
Het is nu al weer twintig jaar geleden,
sinds ik mij gekegeld met het voorspellen
van de toekomst begon bezig te houden en
hier volgt, hoe het gebeurde.
Ik kreeg op een goeden dag eens een
boek over graDhologie in handen. Ik las het
met veel belangstelling door en ging verder
het onderwerp bestudeeren. Het boek was
wel niet erg goed geschreven, maar het had
mijn nieuwsgierigheid opgewekt. Mijn be
langstelling in deze wetenschap nam gelei
delijk toe en ik begon dok de lijnen van de
hand en het gezicht te bestudeeren. Aan
vankelijk durfde ik niet buiten mijn eigen
kring te voorspellen, maar het ging zoo
goed, dat ik spoedig als een profetes bekend
werd. Ik weet zelf niet, waarom in den
loop van mijn 20-jarige praktijk bijna alle
prominente figuren van het Fransche
openbare leven mij zijn komen consulteeren.
Vooraanstaande vreemdelingen werden ook
door mijn landgenooten met mij in aanra
king gebracht.
Op een dag. in Maart 1914. kwamen er
twee dames om mij te spreken. Ik scheen
één van de twee te kennen; ik had den va
gen indruk haar meer gezien te hebben. De
andere dame was mij geheel onbekend en
ik hield haar voor een lid van de gegoede
Engelsche klasse. Zij gaf mij haar hand en
na die onderzocht te hebben, profeteerde ik:
„Mevrouw, U zult binnenkort Uw twee kin
deren verliezen. Eén van de leden van Uw
familie is een man, die een hooge positie
bekleedt. Hij zal een zeer riskante onderne
ming beginnen, waarmee hij zijn betrekking
zal verspelen en waarmee U Uw kinderen
zult verliezen.
Zoodra ik dit gezegd had, raakte de an
dere dame onder de tafel mijn voet aan met
de bedoeling, dat ik zou ophouden en zei:
„Ik denk niet, dat U vandaag erg op dreef
bent. De kinderen van deze dame zijn ge
zond en veilig: en het is absoluut onmoge
lijk, dat hun iets kan overkomen. Niemand
in de familie loopt kans zijn positie te ver
liezen, daar zij geen kooplui, fabrikanten of
wat ook zijn en zij bezitten onaantastbare
posities".
De beide dames gingen weg, klaarblijke
lijk teleurgesteld. Tien minuten later kwam
echter de dame wier toekomst ik voorspeld
had alleen terug. Ze zei, dat ofschoon ze
zich niet kon indenken, dat mijn voorspel
ling juist was, zij toch zeer graag zou hoo-
ren, wat ik nog meer wist. Na eenige aarze
ling zei ze:
„Ik ben de Prinses van Saxen-Melnungen
en de man, van wien u zeide, dat hij een
hooge betrekking bekleedt, is mijn broer, de
Keizer van Duitschland".
„Mevrouw", antwoordde ik, „wanneer dat
zoo is, dan is de riskante onderneming, die
ik zoo juist noemde, een oorlog met Frank
rijk, waarin de Keizer zijn troon zal verlie
zen en Uw zoons zullen worden gedood,
Uzelf zult hen niet lang daarna volgen".
„Ik kan niet gelooven, dat U gelijk heeft"
zei zij. „Mijn broeder houdt van de Fran-
schen, en een oorlog tusschen Frankrijk en
Duitschland lijkt mij onmogelijk".
Om haar te troosten zei ik, dat ik het wel
verkeerd kon hebben en zij ging weg. Dit
was één van die gevallen, waar ik zeer on
aangename dingen had te voorspellen. Uit
een zakelijk standpunt beschouwd zou het
beter zijn, als ik mijn bezoekers altijd ge
lukkig en tevreden kon laten gaan, maar
wanneer ik moeilijkheden voorzie, voel ik
mij verplicht, die ook te vertellen. Ik kan
niet anders; alles of niets is mijn principe
Tien jaar geleden, toen ik mijn vacantie
zooals gewoonlijk in Biarritz doorbracht,
bracht een heer, die mij al eenige keeren
geraadpleegd had. maar wiens naam ik niet
wist, mij een fotografie en een afgietsel van
een hand en vroeg of dit voldoende voor mij
was om dë toekomst van den betreffenden
persoon te kunnen voorspellen. Na een on
derzoek, zei ik dat de persoon in kwestie,
een groot edelman, in een voortdurend
doodsgevaar verkeerde, waaraan hij zou
ontkomen, en dat hij zijn betrekking zou
verliezen vóór hij den leeftijd van vijftig
jaar bereikte.
Deze profetie veroorzaakte groote conster
natie bij mijn bezoeker.
„Deze hand", zeide hij, „Is die van Koning
Alphonso en ik ben een lid van zijn gevolg.
Gelooft U werkelijk, wat U mij verteld
hebt?"
„Misschien heb ik mij vergist", antwoord
de ik, „laten we dat in ieder geval maar
hopen".
Vijftien jaar geleden voorspelde ik Gravin
de Noailles, dat zij Frankrijk's grootste le
vende dichteres zou worden en dat alle mo
gelijke eerbewijzen haar ten deel zouden
vallen. Er is nauwelijks één leidende per
soonlijkheid in Frankrijk, die ik niet de
cardinale punten van zijn carrière heb voor
speld.
Ik ben het onderwerp geweest van ver
scheidene wetenschappelijke experimenten.
Eenige jaren geleden liet Prof. Binet van
de Sorbonne eenige kinderen achter een
scherm staan, zóodat ik alleen hun handen
kon zien. Na een onderzoek van de handen
was ik in staat te zeggen welke kinderen
de gebreken der ouders geërfd hadden en
welke gezond waren. Mij was ook gevraagd
alle bijzonderheden, die ik verder opmerkte,
te noteeren. Toen de Professor het later in
één van zijn boeken nasloeg, bleken mijn
waarnemingen voor 86 percent juist te zijn.
Dr. Toulouse, de bekende expert op geeste
lijk gebied nam een tweede soortgelijke proef
met mij.
Ik zal u nu vertellen wat de vooruit
zichten van de wereld mij op het oogenblik
schijnen te zijn. Eenige banken zullen bin
nenkort hun betalingen staken, onder om
standigheden gelijksoortig aan die van de
Oustric-catastrophe. De algemeen economi
sche toestand zal niet verergeren, en zal ge
lijk aan die in 1930 zijn.
Het jaar 1931 zal geen beterschap in de
Amerikaansche zakenwereld brengen en ik
kan zelfs wel zeggen, dat de depressie haar
diepste punt nog niet bereikt heeft. Presi
dent Hoover zal zijn vollen diensttijd uit
dienen, maar hij zal zeer onpopulair zijn
tegen den tijd, waarop hij zich in het parti
culiere leven zal terugtrekken. Verscheidene
jaren zullen nog verloopen eer de handels
positie van Amerika weer geheel gezond
wordt. Dit herstel zal grootendeels aan
Europa te danken zijn, en het oude wereld
deel zal zijn leidende positie van vroeger
weer hernemen.
Het Bolsjewisme zal zich in Rusland hand
haven en' het zal wel zooveel indruk op de
overige wereld maken, dat dit in zekeren
zin de communistische ideeën wel zal aan
vaarden. maar dit zal het resultaat zijn van
een evolutie, die zich pas na jaren open
baart.
Engeland zal niet geheel aan zijn moei
lijkheden ontkomen. Een scheiding tusschen
het land, Indië en de Dominions zal niet te
vermijden zijn, maar dan zal alles zich ten
goede keeren. Een nieuwe ster zal aan het
politieke firmament verschijnen een man
van buitengewone energie en opmerkelijke
beschaving, een enorme organisator met
stalen zenuwen. Deze man zal het geheele
Britsche rijk reorganiseeren en de fouten,
die zijn voorgangers door te veel vertrou
wen in de menschheid hebben gemaakt,
herstellen. Hij zal waarschijnlijk een dicta
tor worden, hij zal ee ncind aan de werk
loosheid maken en zal werk van blijvend
karakter stichten. Deze man is nu reeds
een politicus,' hoewel hij op 't oogenblik
geen belangrijke rol speelt. Hij zal in den
loop van het volgende jaar de leiding ne
men en in de drie komende jaren is eon
schitterende carrière voor hem weggelegd.
Ik voorzie andere gebeurtenissen van
minder bemoedigenden aard. De Koning zal
in den herfst of vroeg in den winter ster
ven. Zijn dood zal niet het gevolg zijn van
zijn vroegere kwaal, maar door een be
roerte.
Hij zal worden opgevolgd door den Prins
van Wales, die wel tot Koning zal worden
gekroond, maar dan afstand zal doen uit
vrijen wil. Hij zal de laatste Koning van
Engeland zijn.
Duitschland zal een republiek blijven. Het
zal geen nieuwen oorlog ontketenen, omdat
er geen conflicten van dien omvang meer
zullen komen. De Volkenbond zal met suc
ces werkzaam zijn en zal een vredelievende
oplossing voor alle ernstige moeilijkheden
vinden.
Ik voorzie een groot aantal oproeren en
relletjes in Centraal Europa. Een poging om
de Habsburgsche dynastie te herstellen zal
niet slagen. Er zal een revolutie in Roeme
nië komen, gevolgd door de stichting van
een republiek van langen duur. Polen zal
een reeks veranderingen ondergaan met tot
slot een revolutie, die van groolen invloed
op zijn toekomst zal blijken te zijn.
Mussolini zal nog geruimen tijd leven,
minstens tien jaar en hij zal een krachtige
figuur blijven, hoewel het Fascisme een
groot aantal veranderingen tegemoet gaat.
Hij zal een natuurlijken dood door ziekte
sterven en na zijn overlijden zal het met
het fascistische regime spoedig gedaan zijn.
Vele veranderingen zullen in Spanje
plaats vinden, maar de monarchie zal niet
worden hersteld. Het komende jaar zal weer
zeer moeilijk worden voor Europa, maar het
daarop volgende zal beter zijn.
AUBER EN HET TESTAMENT.
De vader van den opera-componist Auber
was, zooals bekend is. kunsthandelaar te
Caen. Hij had wel veel geld verdiend, maar
ook zeer veel uitgegeven en liet daarom zijn
zoon, die eveneens koopman was. niet meer
dan 12000 francs na. Met zulk een klein ver
mogen kon de jonge Auber als koopman niet
veel beginnen; hij besloot daarom de muziek
die hij van zijn jeugd af aan. zij het dan
ook slechts als dilettant, grondig beoefend
had tot zijn beroep te maken. Dit ge
schiedde toen Auber reeds vijfendertig Jaar
oud was. Hij vond in den baron Trémon een
vriend, die hem met raact en daad bijstond
en hem ook ruim van geld voorzag. Het groo
te talent van den componist maakte zich
weldra algemeen bekend.
Het toppunt van zijn roem bereikte hij in
1828 met zijn opera: De Stomme van Porüci.
Deze opera was eigenlijk de oorzaak van den
Belgischen opstand in 1830. Het oproer op
het tooneel prikkelde de Belgen tot eigen op
stand.
Auber's roem en zijn financieel succes
waren nu verzekerd. En toen toonde op een
avond baron Trémon den thans zoo beroem
den componist zijn testament, dat hij reeds
17 jaar geleden gemaakt had, en waarin hij
Auber tot zijn universeelen erfgenaam be
noemd had.
„Zoo had ik voor uw toekomst gezorgd,
beste Auber, zei hij tot dezen, „toen gij arm
waart. Thans hebt gij mij niet meer noodig,
en ge zult het mij daarom niet ten kwade
duiden, wanneer ik dit testament thans ver
nietig en op een andere wijze over mijn ver
mogen beschik".
