„WESTFRONT 1918."
VOOR DE FORENSEN.
Nieuwe Uitgaven.
HAARLEM'S DAGBLAD DONDERDAC 16 JULI 1931
TWEEDE BLAD
FILMKUNST.
Meesterwerk van G. W. Pabst.
Scherp wapen in den strijd tegen den oorlog.
Sterke toeneming van het forensen-vervoer per trein.
Zandvoortsche forensen per autobus naar Amsterdam?
„Westfront 1918", naar de roman
„Vier von der Infanterie" van Ernst
Johannsen. In de hoofdrollen o.a.
Frits Kampers, Gustav Diessl en
Jackie Monnier.
Wie goed geluisterd heeft, weet dat er over
tie film „lm Westen Nichts Neues" zeer ver
schillend geoordeeld is. Menigen bewonde
raar van dit werk, zal het vreemd in de ooren
klinken dat betrekkelijk velen het niet in
drukwekkend gevonden hebben; bij hen stond
de herinnering aan de film, ver achter bij de
ontroering die het boek van Remarque ge
wekt had. Toch is het aan geen twijfel onder
hevig, dat „lm Westen nichts Neues" uit ar
tistiek oogpunt volkomen geslaagd was. Maar
het is duidelijk, dat de waardeering van den
toeschouwer, juist voor veelbesproken en he-
xnelhoogverheven oorlogsfilms als „lm Wes
ten nichts Neues" geregeerd wordt door al
lerlei, zuiver persoonlijke, gewaarwordingen
en verwachtingen die een objectief oordeel
in den weg staan; als kunstwerk was „lm
Westen nichts Neues" rijp, gaaf en diepdoor
dacht, het wist zich naast het boek, zelfstan
dig te handhaven. De meeningsverschillen
over andere waarden van de film spruit-
ten voort uit overwegingen van subjectieven
aard, uit standpunten ten aanzien van den
oorlog, uit de appreciatie van het boek, uit
verwachtingen omtrent het realisme van ge
filmde krijgstafereelen en uit de al of niet ge
willige verbeeldingskracht van den toeschou
wer.
De gansche sensatïoneele voorgeschiedenis
'der verfilming èn der vertooning stond een
zuivere beoordeeling van „lm Westen nichts
Neues" dus in den weg.
Maar hetzelfde geldt van de film van Pabst
„Westfront 1918", die men immers altijd wil
bekijken met de oogen waarmee men „lm
Westen nichts Neues" heeft gezien of heeft
Willen zien.
Dit is ten eenenmale onjuist.
„Westfront 1918" is volgens andere kunst
zinnige principes gemaakt, dan de film van
Remarque's boek. Hoe verwarrend het verge
lijken werkt, blijkt wel uit de opinies van hen
die beide films reeds gezien hebben. Het ge
tal van hen, die „lm Westen nichts Neues"
„veel beter" vinden dan „Westfront 1918" is
ongeveer even groot als het aantal van hen,
die een precies omgekeerde meening ver
kondigen.
Ons oordeel kan in het kort samengevat
worden. „Im Westen nichts Neues" blijft naar
onze meening een van de beste films, die wij
gezien hebben. „Westfront 1918" een film van
geheel andere strekking, staat echter op de
zelfde hoogte. Bovendien zijn eenige frag
menten uit de laatste film dermate afschrik
wekkend, dat wij die als strijdmiddel tegen
den oorlog, de voorkeur geven, boven frag
menten van dezelfde soort uit „lm Westen
nichts Neues".
Wij voegen hier nog aan toe, dat wij verno
men hebben, dat Duitschers, die den oorlog in
de loopgraven hebben bijgewoond, „Westfront
1918" meer in overeenstemming met de wer
kelijkheid vinden, dan „lm Westen nichts
neues".
Aanvankelijk brengt de methode van Pabst
den toeschouwer echter in de war. Het begin
van de film is met opzet zeer sober gehouden.
Zoo sober, dat men de idee niet van zich af
kan zetten, dat het met dien oorlog toch nog
al schikt. Bovendien leidt Pabst onze aan
dacht van het front af, door ons een blik te
schenken in de ellende van hen die thuis
blijven: honger, armoede, vertwijfeling, be
drog. Een verlofganger is het slachtoffer van
dit bedrog. Bij zijn onverwachte thuiskomst
merkt hij dat zijn vrouw zijn plaats aan een
ander heeft afgestaan. Zijn moeder zegt tot
hem: „Waarom ben je ook zoo lang wegge
bleven? Daar kunnen de vrouwen niet te
gen!" Maar er is nog een reden voor het ver
raad: De man die zich tusschen de beide echt-
genooten plaatste is de zoon van een slager.
Hij bracht wel eens vleesch meeEn de
vrouwen lijden honger terwijl de mannen aan
het front zijn....
De verlofganger keert naar het front terug,
zonder zich met zijn vrouw verzoend te heb
ben.
In het groote offensief der Franschen sneu
velen velen, in het hospitaal de ruine van
een oude kerk liggen de zwaar gewonden.
Zij kermen, jammeren, brullen. De verlofgan
ger sterft met het beeld van de hopelooze
vrouw wier misstap hij niet vergeven kon, voor
zijn brekende oogen. Het geijl, de weeklachten
en het geween van de andere gewonden, stijgt
op in een helsch koor.Het is in deze verschrik
kelijke climax, van rust, zorgeloosheid, kleine
schermutselingen, explodeerende mijnen,
schrijnend leed thuis, naar het groote offen
sief, met de monsterachtige tanks en het in
fernale lawaai van tientallen en nog eens
tientallen explodeerende mijnen, en de onbe
schrijfelijke ellende in het noodhospitaal, dat
Pabst de oplossing heeft gezocht-
En vooral wanneer men deze film voor den
tweeden keer ziet, ontdekt men, dat datgene
wat aanvankelijk gebrek en zwakte leek, wel
degelijk kracht was.
Als strijdmiddel tegen den oorlog zal „West
front 1918" zijn werk doen. De film mag niet
vertoond worden voor personen beneden 18
jaar. Dit was ook het geval met „lm Westen
nichts Neues". Bij de laatste film leek ons de
maatregel van de leeftijdsgrens onjuist; voor
„Westfront 1918" kunnen wij de bepaling niet
anders dan goedkeuren.
Wie nog twijfelen mocht, wie met „de
kracht der argumenten de „instelling
oorlog" verdedigen wil, ga deze film zien. Het
slottafereel zal zijn overtuiging aan het wan
kelen brengen. Het argument van bloed, etter
zweet, van eindelooze weeklachten, van waan
zinnig gekrijsch in doodsnood, is sterker dan
elke andere verstandelijke overweging.
L. A.
Wij brengen in herinnering, dat de direc
teur van het „Rembrandt Theater" „West-
front 1918" thans vertoont omdat hij het
oogenblik. met het oog op het Petitionnement
van de Nederlandsche Dagbladpers, als het
juiste beschouwt. Het bestuur van de „Nooit
meer Oorlog Federatie" heeft deze gelegen
heid aangegrepen en omstreeks 35000 recla
mebiljetten in Haarlem en omstreken doen
verspreiden met een aanbeveling voor de film,
voor het Petitionnement en voor het zich als
lid opgeven van één der vredesvereenigingen
in Haarlem en omstreken.
MUZIEK.
DIMITRY SMIRNOFF.
Rusland's grootste tenor, Dimitry Smir
noff, die dikwijls met Feodor Schaljapin de
hoofdpartijen in de Russische opera's ver
vuld heeft en wiens Dimitry-Grégorie in
Boris Godounov even beoemd mag worden
genoemd als de Boris van Schaljapin, zal in
het a.s. seizoen een groote concert-tournee
door Europa ondernemen. Lydia Smirnoff-
Malzeva, de vermaarde Russische zangeres
en echtgenoote van den grooten tenor, zal
medewerking verleenen.
De concerten zullen worden gegeven met
begeleiding van groot orkest onder leiding
van Maestro Fausto Magnani, dirigent der
Scala te Milaan en leerling van Arthuro Tos-
canini.
EEN NIEUW ORATORIUM.
De bekende Duitsche componist Hugo
Hermann, wiens werken tot de meest uitge
voerde der jongere Duitsche toonzetters be-
hooren, heeft een oratorium geschreven
„Jésus und seine Jünger".
Hugo Herrmann's kort geleden met den
Schubert-prijs bekroonde koorwerk met
groot orkest „Tageszeiten im Gebirge" op
verzen van Ernst Krauss, dat inmiddels in
meer dan twintig Duitsche, Zwitsersche en
Oostenrijksche steden ter uitvoering kwam,
zal volgend jaar op het groote zangersfeest te
Frankfort a. d. M. uitgevoerd worden.
Mar ja.
Het is de geschiedenis van Mar ja, een
meisje uit Finmarken, met haar reine liefde
voor een onwaardige, haar moelij kheden en
tenslotte het reddende huwelijk, die Astrid
Varing hier geeft.
De vertaling uit het Zweedsch is van N. Ba-
senau—Goemans; het boek is uitgegeven bij
J. M. Meulenhoff te Amsterdam.
Ccchoslovakije.
Dr. N. van Wijk, hoogleeraar aan de Leid-
sche Universiteit heeft eenige reizen door
Cechoslovakije gemaakt en feiten en indruk
ken daar verzameld tot een werkje bijeenge-
bundeld. Behalve verscheidene foto's bezit
het boekje, uitgegeven bij P. N. van Kampen
en Zoon te Amsterdam eenige kaarten.
De bekendste Europeesche Staatslieden
en Ceneefsche vertegenwoordigers,
hebben herhaaldelijk verklaard, dat
zij niet slagen kunnen, zonder den
moreelen steun van de naties.
Teekent dus het Petitionnement
voor Internationale Ontwapening.
JAARLIJKSCHE
SCHOOLZWEMWEDSTRIJDEN.
De afdeeling Haarlem van de Vereeniging
van leeraren en onderwijzers in de Lichame
lijke Opvoeding in Nederland organiseert a,s.
Zaterdagmiddag twee uur in de nieuwe Ge
meentelijke Zweminrichting aan de Hout
vaart weer de jaarlijksche schoolzwemwed-
strijden om het Dr. Merens- en het H.O.Z.-
diploma.
Wij hebben meermalen gewezen op het
toenemen van het aantal forensen in Ken-
nemerland, als een gevolg van de afschaf
fing van de forensenbelasting.
De spoorwegen hebben de reizigersstatis-
Gewone enkele reiskaarten
Buurtverkeer
Vacantiekaarten.
Andere verlaagde vrachtprijzen
Algemeene Abonnementskaarten
Groepkaarten
Trajectkaar Ion
Scholierkaarten
Am ^achtsschoolkaarten
Weekkaarten
(tot 1 Mei 1929 maandkaarten)
Totaal
Uit deze statistiek blijkt, dat het spoor
wegverkeer over het geheel slechts matig is
toegenomen, namelijk nog geen volle 2 pet.
Daarentegen nam het onderdeel traject-
kaarten, dat zijn in het bijzonder de foren
sen met meer dan 10 pet. toe.
Onder de houders van weekkaarten zijn
zeer veel arbeidersforensen.
Tellen wij nu te zamen de traject- en de
weekkaarten, dan komen wij tot een totaal
van 550 millioen reizigers-kilometers, het
geen meer dan 20 pet. van alle ontvangsten
der spoorwegen aan personenvervoer be
treft.
Wij kunnen zelfs nog meer op rekening
der forensen zetten. Scholierkaarten be-
hooren er immers ook toe, het zijn voor een
groot gedeelte de kinderen der forensen die
naar de steden trekken om daar onderwe
zen te worden. Ook schuilen onder de. hou
ders van groep- en algemeene abonne
mentskaarten nog vele forensen, hoewel
aangenomen kan worden, dat de forensen
uit Kennemerland van trajectkaarten
gebruik maken omdat die op zoo'n kleinen
afstand goedkooper zijn. De huisgenooten
der forensen zullen vanzelf veel gebruik ma
ken van de kaartjes buurtverkeer.
Als wij ook met die factoren rekening hou
den kunnen wij wel zeggen, dat de forensen
voor minstens 25 pet. van het vervoer per
trein zorgen.
Geen wonder dus, dat de Spoorwegen het
belang inzien van 't feit, van zooveel moge
lijk rekening te houden met de belangen
van de forensen en dus hun verkeer met de
groote stad zooveel mogelijk vergemakke
lijken.
Opmerkelijk is, dat er slechts weinig fo
rensen in de le of 2e klasse reizen. Van de
266 millioen reizigers kilometers in 1930 op
trajectkaarten afgelegd waren er slechts
10.6 van de eerste klasse en 42 van de 2e
klasse, Tezamen dus nog geen 20 pet. De
spoorwegen dragen er in het algemeen zorg
voor, dat de forensentreinen die uit Ken
nemerland naar Amsterdam rollen (stoomen
kunnen wij niet schrijven want de meeste
zijn electrisch) goed 3e klasse materiaal
hebben. Op zoo'n kleinen afstand hebben
slechts weinig forensen er meer geld voor
over om de 2e boven de 3e klasse te verkie
zen!
De Spoorwegen hebben thans geen con
currentie op de lijn ZandvoortHaarlem
RADIO-PROGRAMMA
VRIJDAG 17 JULI 1931.
HILVERSUM 1875 M.
6.45—12.00 VARA. 12.00—4.00 AVRO.
4.00—8.00 VARA. 8.00—11.00 VPRO.
11.00—12.00 VARA.
6.45 en 7.30 Gymnastiekles o.l.v. G. Kleere-
koper. 8.00 Gramofoonpl. 10.00 Morgenwij
ding VPEO. 10.15 Voordracht' door Martien
Beversluis. 10.30 Voor de zieken. 11.30 Gra
mofoonpl. 12.15 Concert Omroeporkest o.l.v.
Nico Treep. M.m.v. mevr. Geijsel (zang). 2.15
Voordracht in het Groningsch door H. E.
Buurman. 2.45 Concert AVRO-kwartet o.l.v.
D. Groeneveld. 4.00 Orgelspel Joh. Jong. 4.30
Voor de kinderen. 5.15 Concert VARA-orkest
o.l.v. H. de Groot. 6.00 Ds. Horreus de Haas:
„Wat is socialisme". 6.15 Vervolg concert.
6.45 Actueel Allerlei door het N.V.V. 7.00 Slot
concert. 7.30 Politieber. 7.45 Mr. Smeenge:
„De waarde van goed onderwijs en de ver
eeniging „Volksonderwijs". 8.00 Lezing. 8.30
Piano-concert door Joh. de Molenaar. 9.00.
Ds. K. II. Boerseman: „Hoe staat het Vrij
zinnig protestantisme tegenover politieke en
maatschappelijke vraagstukken". 9.30 Ver
volg piano-concert Joh. de Molenaar. 10.00
Vrijz. Godsd. Persbureau. 10.05 Vaz Dias.
10.15 Slot piano-voordracht. 11.00 Gramo-
foonplaten VARA.
HUIZEN 298 M.
Algemeen programma verzorgd door
den KRO.
8.00 Gramofoonpl. 10.00 Gramofoonpl. 11.30
Halfuurtje voor Zieken en Ouden van Dagen.
12.00 Concert KRO kwintet o.l.v. P. Lusten-
houwer. 1.45 Orgelconcert Evert Haak. 3.00
Concert KRO-kwartet (piano, viool, alt-viool
en cello). 4.30 Gramofoonpl. 5.00 Concert
KRO. Kunst-ensemble o.l.v. P. Lustenhouwer
7.00 Causerie door II. Th. Arts. 7.30 Declama
tie door A. Laudy. 8.00 Aansluiting met het
Concertgebouw „De Prins van Oranje" te
Venlo. Medewerkenden: Philharmonisch Ge
zelschap: Muziekvereen. „Fanfare Venlo";
Venlosche orkestvereeniging „O. K. N. V.":
Dubbelkwartet „Inter Nos"; Dubbelmando-
tiek over 1930 gepubliceerd, die wij in het
maandblad „de Forens" vinden.
Deze statistiek geeft ons aanleiding tot
commentaar.
Jaar
Reizigerskilometers
(millioenen)
le
klasse
2e
klasse
3e
klasse
Totaal
1929
1930
69
66
338
339
1170
1190
1577
1595
1929
1930
6,5
6,2
57
56
395
410
459
472
1929
1930
1,8
1,6
15
14
45
49
62
64
192*
1930
2,1
1,9
17
17
134
147
153
166
1929
1930
55
53
318
317
343
345
716
715
1929
1930
2,9
2,8
35
35
71
71
109
108
1929
1930
9.5
10,6
36
42
196
213
241
266
1929
1930
0,02
0,02
2,1
1,9
51
51
54
53
1929
1930
11
11
11
11
1929
1930
-
28S
284
2SS
2S4
1929
1930
147
142
818
822
2704
27/0
3669
3735
Amsterdam, omdat de N.Z.H.T.M. haar doch
ter-maatschappij geworden is, maar toch is
in de toekomst concurrentie niet uitgeslo
ten.
Het begin is er althans.
Tot heden hebben de Spoor- en Tramweg
maatschappijen kans gezien om de concur
rentie van de autobus op dat traject uit te
schakelen. Geen autobusmaatschappij kon
van Gedeputeerde Staten van Noard-I-Iol-
land concessie voor dit traject bekomen. Nu
heeft onze lezers hebben het onlangs ver
nomen de Kroon evenwel aan den onder
nemer L. A. Kors te An dijk concessie ver
leend voor een autobusdienst tusschen Zuid-
voort en Amsterdam. De bussen vertreKkcn
van het Groot Badhuis te Zandvoort.. vljden
via den Zandvoorterweg naar Heemstede om
daarna over de Zandvoortsche Ailee-, do
Laan van Rozenburg, de Adriaan Pauwlaan,
den Bronsteeweg het gebied van Haarlem te
bereiken. Dan gaat het via de Zuiderhouts-
laan, de Fonteinlaan, de Dreef. Paviljoens-
laan en Kleinen Houtweg, de Kampcrsingcl,
Lange Brug, Anthoniestraat. naar do Zo-
mervaart, om voorts via den Haarlemmer-
meerpolder den Amstelveenschenweg te Am
sterdam te bereiken.
Forensen uit Zandvoort Bentveld. Aer-
denhout. Heemstede. Haarlem en Haarlem
mermeer, die in de nabijheid van den Am
stelveenschenweg te Amsterdam moeten
zijn. kunnen dus uitstekend van deze auto
bus gebruik maken. Dat wil zeggen als de
tarieven concurreerend zijn met tram en
trein.
Nu is de omgeving van den Amstelveen
schenweg (het station Willemspark) geen
bijzondere wijk waar veel kantoren of zaken
van forensen zijn. Maar vandaar kan de
forens per stadstram verder.
Een nadeeh zal vermoedelijk ook wel zijn,
dat de autobus er iets langer over doet dan
de tram (vooral als men er een rit met de
stadstram te Amsterdam aan verbinden
moet) en veel langer dan de trein, zoodat
alleen forensen uit Zandvoort, Aerdenhout,
Heemstede en Haarlem, die in speciale om
standigheden verkeeren. de autobus zullen
kiezen. Maar de tram en de trein zijn geen
alleenheerschers meer.
Wel is te verwachten dat de vestiging van
forensen te Haarlemmermeer door dezen
autobusdienst zal bevorderd worden.
line-kwartet „Onder Ons": The United Jazz
Orchestra" Dames Attractions Kapellc
„Rhein und Weser" 11.00 Gramofoonplaten.
DAVENTRY, 1554.4 M.
10.35 Morgenwijding. 11.05 Lezing. 1.20 Or
kestconcert. 4.00 Opening van het „King
George Hospital" door Z. M. den Koning van
Engeland. 4.10 Concert. Orkest G. Valle (so
praan). 5.05 Orgelspel door R. Foort. 5.35 Kin
deruurtje. 6.20 Dansmuziek. 6.35 Berichten.
7.00 Pianospel door Elsa Karen. 7.50 Vaude
ville. 9.20 Berichten. 9.35 Berichten. 9.40 Le
zing. 10.10 Orkestconcert. 10.50 Dansmuziek.
PARIJS „RADIO PARIS", 1725 M.
8.05 Gramofoonpl. 12.50 Gramofoonpl. 1.25
Gramofoonpl. 6.50 Gramofoonpl. 8.20 „Ma
dame Butterfly" van Puccini. (Gramofoon
platen)
LANGENBERG 473 M.
7.25 Gramofoonpl. 11.00 Gramofoonplaten.
12.20 Gramofoonpl. 1.25 Orkestconcert. 5.20
Concert. 8.20 Concert. Orkest, sopraan en
piano. Intermezzo: Liederen-voordracht. Na
afloop: Berichten en tot 11.20: Orkestcon
cert. 11.20 Dansmuziek.
KALUNDSBORG 1153 M.
12.20 Orkestconcert. 3.50 Orkestconcert en
declamatie. 8.20 Dansmuziek. 9.20 Concert en
declamatie. 10.10 Orkestconcert en zang.
11.10 Dansmuziek.
BRUSSEL, 338.2 M. en 508.5 M.
508.5 M.: 5.20 Orkestconcert. 6.05 Orkest
concert. 6.50 Gramofoonpl. 8.20 Radio-Too-
neel. 9.20 Orkestconcert en zang.
338.2 M.: 5.20 Orkestconcert. 6.05 Orkest
concert. 6.35 Gramofoonpl. 8.20 Orkestcon
cert. Voorlezing.
ZEESEN, 1635 M.
ca. 7.00 Gramofoonpl. 10.55 Berichten. 12.20
Gramoofonpl. 1.15 Berichten. 2.20 Gramofoon
platen. 3.20 Lezingen. 4.20 Concert. 5.20 Le
zingen. 8.20 „Das erste deutsche Schauspie-
ler-Parlament", hoorbericht. verzameld door
Josef Krahé. 9.20 Berichten en Lezing. 9.35
Vier Symphonie G-dur van G. Mahler. Or
kest en soliste (sopraan). 10.35 Berichten en
daarna tot 12.50 Dansmuziek.
