De spoorwegaanslag.
Het woord is aan...
Een licht gedoofd.
DANCING H. K. B.
Het Belangrijkste.
49e Jaargang No. 14821
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon en Feesf',-rren.
""andag 19 October 1931
HAARLEM S DAGBLAD
Pircctie: P. W. PEEREBOOM
•n ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per weck 0.27/4, per maand 1.20. per 3 maanden
/3.57K, franco per post 3.87J4, losse nrs. f 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week f 0.05, per maand f 0.22. per 3 mnd. f 0.65, franco per post f 0.72/4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie: 15054 Redactie 10600
Administratie: 10724, 14825 Drukkery: 10122, 12713 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1-^5 regels 1.75. elke regel meer f 0-35. Reclames
/0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 10-60,
elke regel meer 0.15. buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Grocntjea
(icderen dag) 13 regels f030. elke regel meer fO.10, uitsluitend i contant
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-. Duim f250.-. Wijsvinger f 1 50-, Elke andere vinger f50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geill. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN.
Wat Matuschka bekende.
Hoe hij bij Jüterbog en Torbagy
te werk ging.
Gedetailleerde mededeelingen.
De politie heeft thans een uitvoerig over
zicht gegeven van de gedeeltelijk reeds ge
melde bekentenissen van Matuschka. Hieruit
blijkt, dat hij eind December van het vorige
jaar op de gedachte was gekomen, aansla
gen op treinen te plegen. Eerst heeft hij
aan een plaats in de buurt van Ansbach ge
dacht, daar hij zelfs in die omgeving woonde.
Het bleef niet bij plannen, spoedig ging hij tot
daden over.
Met behulp van schroeven had hij reeds
een spoorstaaf dwars over de spoorbaan be
vestigd, toen plotseling een trein kwam
aanrijden. Op een afstand heeft hij toen on
gemerkt kunnen zien, hoe de trein stopte en
mannen met het lichten langs de rails liepen.
Matuschka vertelde dan verder, hoe hij
hierop te voet naar het station Rekawïnkel
ging en onderweg een zwarten bril en een
hechtpleister, waarmede hij zoch onherken
baar had gemaakt, in een beek wierp. In Re-
kawinkel bleef hij tot den volgenden ochtend;
daarna reed hij naar Weenen terug, waar hij
zijn kleeren verbrandde.
Matuschka heeft eenigen tijd in de buurt
van Jüterbog verblijf gehouden. Op een
nacht is hij de spoorbaan langs geloopen en
heeft hij met het laschapparaat proeven ge
nomen, die echter niet waren gelukt. Daar
hij echter niet aan het gebruik van instru
menten gewend was, liep hij aan beide bee-
nen brandwonden op. De beenen van Ma
tuschka vertoonen litteekens die van brand
wonden afkomstig zijn.
Hij heeft in het bezit van ecrasiet of van
een vergunning om ecrasiet te koopen willen
komen en is met de boerin Forgo in de
schacht van een steengroeve aan het onder
handelen geweest. Daarna heeft hij ecrasiet
en andere springstoffen gekocht.
In het begin van Augustus ging hij naar
Berlijn. Hij kocht buizen en nam proeven. In
dien tijd heeft hij ook een nummer van de
„Angriff" gekocht en op het blad de woor
den „revolutie, overwinning aanslag" ge
schreven. Toen hij al het materiaal bij el
kaar had, ging hij op 8 Augustus van Ber
lijn weer naar Jütebog. Daar bereidde hij
alles voor den aanslag voor. Dicht bij de
rails stelde hij zich op en wachtte daar de
komst van den trein af. Toen hij den trein
hoorde nader komen, schakelde hij de ont
steking in. Hij hoorde toen de ontploffing en
zag hoe verscheiden waggons uit de rails
werden geworpen. Het gelukte hem nog het
ontstekmgsapparaat mee te nemen en op de
vlucht te gaan. Op 9 Augustus reisde hij naar
Weenen terug en toen zijn trein Jüterbog
passeerde heeft hij zelf de uitwerking van
de exploisie kunnen zien. Hij nam zich toen
vast voor, zoo iets niet meer te doen.
Tegen dit voornemen in was hij toch weer
op de gedachte van een aanslag gekomen,
Krantenberichten, waarin stond, dat de aan
slag bij Jüterbog met een batterij van een
zaklantaarn was uitgevoerd, brachten hem
op de idee, voor den nieuwen aanslag zulke
batterijen te gebruiken. Matuschka begaf
zich op 3 September naar Boedapest en kocht
buizen, die hij in de buurt van Bia Torbagy
bracht. Bij de plaats, waar later de aanslag
werd gepleegd, deed hij ecrasiet in de buizen.
Op 8 September ging hij naar Nagy Teteny
met een koffer, waarin batterijen en draad.
Op 9 September ging hij naar Bia Torbagy
Hij wilde geen personentrein, maar een goe
derentrein vernielen. Denzelfden dag kocht
hij een kaartje naar Raab, van welk kaartje
hij den datum onleesbaar maakte. Op 11 Sep
tember constteerde hij, dat de goederentrein
op den personentrein volgde. Ook op 12 Sep
tember hiel hij zich den geheelen dag in de
buurt van Bia Torbagy op. Toen begaf hy
zich naar het spoorwegviaduct., dat hij als
plaats voor den aanslag had uitgekozen. Pre
cies op tijd reed de personentrein voorbij.
Snel bond hij het apparaat aan de rails vast
en legde hij het briefje met de Hongaarsche
woorden en de onderteekenin'" „de vertaler
in de buurt neer. Hij wachtte en hoorde de
ontoloffing. Matuschka holde naar de plaats
van de ramp en bracht zichzelf met een mes
snijwonden in het gezicht toe, waardoor hij
den indruk wekte zelf slachtoffer van de
ramp te zijn. Op deze plaats breekt de beken
tenis van Matuschka af. Hij deelde, zooals
bekend, alleen nog mede, dat hij nog van
plan was eenige andere aanslagen te ple
gen.
TWEEDE KAMER PESSIMIS
TISCH OVER DEN
VOLKENBOND.
Groote waardeering voor het
petitionnement.
Freud
De wilde is evenals het dier wreed, maar
hem ontbreekt laaghartighèid. Laaghartig
heid is de wraak van de mensch aan de ge
meenschap voor de beperkingen die ze hem
oplegt.
Verschenen is het Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer over hoofdstuk III (Buiten-
landsche Zaken) der Rijksbegrooting voor
1932.
Vrij algemeen gaf men uiting aan zijn
groeiende teleurstelling over de resultaten
van het werk van den Volkenbond.
Vele leden merkten op, dat op dit oogen-
blik de aandacht voor het Volkenbondswerk
in hooge mate gericht is op de aanstaande
ontwapeningconferentie. Zij vreesden, dat
een échec van de ontwapeningsconferentie
zeer ver strekkende gevolgen zou hebben. Het
bestaan van den Volkenbond zelf zou er door
in gevaar komen. Sterke druk van de publie
ke opinie in verschillende landen zal noodig
zijn om dit te voorkomen.
In aansluiting hiermee werd met groote
waardeering gesproken over het initiatief
van de Nederlandsche dagbladpers met be
trekking tot het bekende petitionnement en
over de energie, waarmede het besluit, eens
genomen, tot uitvoering is gebracht. Een
enkel woord van herinnering aan dit belang
rijke werk hadden sommige der hierboven
bedoelde leden in de Troonrede noode gemist.
Men sprak de hoop uit, dat andere landen
het door Nederland gegeven voorbeeld zullen
volgen.
Met klem drongen de hierbedoelde leden er
op aan, dat de regeering alles zal doen wat
mogelijk is om elk uitstel van de ontwape
ningsconferentie tegen te gaan.
Inmiddels is, naar werd opgemerkt, niet
minder noodzakelijk dan het tot stand komen
van.een samenwerking op politiek gebied een
verbetering van de economische verhoudin
gen. Er zal o.m. samenwerking op economisch
gebied tusschen verschillende landen moeten
tot stand komen.
O.m. werd gevraagd, of spoedig de indie
ning van een wetsontwerp mag worden ver
wacht, houdende goedkeuring van het ver
drag betreffende het verleenen van finan-
cieelen bijstand aan een aangevallen staat.
i DE GEMEENTE EN DE
ZIEKENFONDSEN.
Eisch der gemeente afgewezen.
EEN TUSSCHENVOORSTEL?
REDUCTIE OP WATERLEIDINGTARIEVEN
GEVRAAGD.
In de eerstvolgende vergadering van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken alhier
zal aan de Kamer door het Bureau ter goed
keuring worden aangeboden een schrijven
van de Kamers te Alkmaaf, Amsterdam.
Haarlem* Hilversum, Hoorn en Zaandam
aan de Prov. Staten van Noord-Holland,
waarin verzocht wordt aan die afnemers
van het Prov. Waterleidingbedrijf, die meer
dan 2000 M3. water per jaar betrekken, waar
onder ook zij, die reeds 'tz.g. 22 1 2 cents tarief
hebben, een reductie te verleenen van 15"in
afwachting van de algemeene verlaging, die
in uitzicht is gesteld, wanneer de reserves
van het P.W.N. het gewenschte peil zullen
bereikt hebben.
Eenigen tijd geleden deelden wij mede. dat
de gemeente Haarlem van de ziekenfondsen
uitkeering gevraagd heeft van den halven
cent dien de fondsen per lid en per week
mogen afhouden van de premie die zij in
nen voor de ziekenhuisverzekering. Het gaat
om een bedrag van f 10.000 a f 12.000 in het
jaar.
De besturen der ziekenfondsen hebben
dezer dagen vergaderd om deze quaestie te
bespreken. Naar wij vernemen werd besloten
zich tegen inwilliging van den eisch der
gemeente te verklaren, omdat gemeend werd
dat de ziekenfondsen recht op betaling heb
ben van het administratievewerk dat zij
ten bate der gemeente doen.
Wij hoorden verluiden, dat het in de be
doeling ligt een tusschenvorostel aan de ge
meente te doen. gebaseerd op een vergoeding
aan de ziekenfondsen van 14 cent per lid.
De gemeente zou dan 1/4 cent meer per lid
ontvangen.
PROTEST TEGEN
SALARISVERLAGING.
GROOTE VERGADERING TE HAARLEM.
De samenwerkende bonden de Centr. Ned.
Ambtenaarsbond. de Ned. Bond van Perso
neel in Overheidsdienst, de Bond van Ned.
Onderwijzers en den Alg. Bond van Politie
personeel in Nederland, georganiseerd in het
A. C. O. P. hebben Zaterdagmiddag in het
Bongebouw een protest vergadering gehou
den tegen de aangekondigde sa'arisvermin-
dering vanweg het Rijk. De zaal was geheel
gevuld, toen te 3 uur de voorzitter van het
Plaatselijk A. C. O P. de heer Staphorst de
vergadering opende en in het bijzonder de
genoodigden welkom heette, waaronder voor
den II. B. B- den heer A. Mars, lid van den
Raad en de heer Legnit voor den Ploatse-
lijken Raad van vakbeweging en S. D. A. P.
Hierna werd het woord verleend aan het
Hoofdbestuurslid van den Bond van Over
heidspersoneel den heer D. J. Tiepen uit Am
sterdam, die in een uitvoerig betoog ernstig
protesteerde tegen de aangekondigde sa'a-
ris-verlaging, waardoor opnieuw het Rijks
personeel dubbel wordt getroffen.
Spreker vestigde er de aandacht op, dat
ondanks de groote werkloosheid door wordt
gegaan met gepensioneerden aan te stellen
met 30. ja zelfs met 40 gulden per week pen
sioen. De regeering en in het bijzonder
minister De Geer durft niet meer terug nu
Ir. Kalff heeft gesproken (uit de zaal: ..het
Gouden Kalf") en thans moet de regee
ring voorgaan om aanstonds gevolgd te
worden door de gemeenten en de particu-
Edison, de grootste vinder,
Die het menschelijk geslacht
In een lange reeks van eeuwen
Heeft gekend en voortgebracht;
Is, zich werend tot het laatste
Van een energiek bestaan,
Dat geen rust of poozen kende,
In de groote rust gegaan.
Hij behoorde aan de wereld,
Daarom, nu hij niet meer is.
Brengt de heele wereld hulde
Aan zijn nagedachtenis,
En in 's werelds verste hoekjes,
Waar men zelfs zijn naam niet kent,
Staan producten van zijn schepping,
Als een levend monument.
Edison zal blijven leven
In het helderstralend licht.
Dat symbool is van zijn arbeid.
Voor het menschenras verricht.
Grooter macht heeft hem genomen,
Want de mensch is nietig-klein,
Maar zij gunde hem, te toonen,
Hoe de mensch het grootst kan zijn.
P. GASUS..
liere werkgevers. Daarom is deze actie niet
alleen een actie van Overheidspersoneel doch
heeft hij groote beteekenis voor de geheele
arbeidersklasse.
Spreker wekte allen op krachtige propa
ganda te maken, opdat aanstonds daadwer
kelijk door de massa een halt kan worden
toegeroepen aan de reactionaire regeering.
Met algemeene stemmen werd vervolgens
een motie aangenomen die in 16 vergade
ringen in het geheele land aan de orde ge
steld is en elders in dit blad wordt vermeld-
RIJWIELDIEFSTAL.
Zaterdag is een heerenrijwiel, staande in
de Groendaalsteeg, ontvreemd.
Zondag heeft men een fiets gestolen, die
onbeheerd tegen een schutting in de nabij
heid van het Lunapark geplaatst was.
SLECHT OPGELET.
Zondagmiddag half drie reden drie mo
torrijders op den Noorder Boulevard ter
hoogte van het Noorderbad achter elkan
der. De 2e motorrijder keek naar meisj
die haar fietsbanden oppompten en stopte,
de 3e, die ook naar de meisjes keek reed
op zijn voorganger in en werd van zijn motor
geslingerd evenals de duorijder. De laatste
had verschillende lichte verwondingen, doch
de eerste had een hersenschudding opge-
loopen. Dr. Gerke verleende de eerste hulp
de gewonden werden in een particuliere
auto naar Haarlem vervoerd.
Onmiddellijk daarop werd Dr. Gerke ge
roepen voor den Schoton-speler, die op het
Zeemeeuwen-terrein zoo leelijk zijn been be
zeerde. Die moest zoo lang op hulp wachten,
omdat er geen enkele dokter bereikt kon
worden.
DE LICHTWEEK.
HAARLEM, 19 October.
HET LUNAPARK OP ZATERDAGMIDDAG.
Zaterdagmiddag hebben wij een kijkje ge
nomen in het Lunapark in Schoten, waar
een „kindervoorstelling" was voor schoolkin
deren. De jeugd heeft genoten. En wij ook.
Want het was een genoegen te zien, met
hoeveel plezier de kinderen van de verschil
lende gelegenheden en attracties gebruik
maakten.
Het was een drukte en een leven van je
welste.
Daar was het Lustige Rad, waar telkens
een hoeraatje opging, als er weer Iemand af
gleed, en gejuich, wanneer de laatste het een
tijd volhield. Daar was de rutschbaan, offi
cieel the Cateract geheeten, en de Deenschu
Rondvaart het groote verticale rad met de
schuitjes. En de verschillende autobanen de
draaimolens, de glijbanen en nog vele andere
inrichtingen mochten zich ook verheugen in
een groote klandizie. Maar het meeste hebben
de kramen, geloof ik te doen gehad. Want
de hoeveelheid zuurstangen die wij gezien
hebben in de handen der kinderen was ge
weldig.
Gelukkig hield het weer zich goed. En wij
kunnen dan ook zeggen dat het voor de kin
deren een heerlijke middag is geweest,
ls.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
TEMPELIERSSTRAAT 35
TELEFOON 12633
GEDURENDE DE LICHTWEEK
IEDEREN AVOND DANCING
Thomas Alva Edison overleden.
(2e blad, le pag.)
De stand van het Chineesch-Japansche con
flict. Geheime onderhandelingen in Ge
neve. Notaioisseling met Tokio.
(4e blad, 2e pag.)
Nog steeds groote onrust in Spanje.
(4e blad, 2e pag.)
De Tweede Kamer over de begrooting. Veel
critiek op de regeering.
(2e blad, 3e pag.i
Tweede Kamer pessimistisch over den Vol
kenbond.
(le blad, le pag.)
De Tweede Kamer over Nederland en België.
Credieten aan Rusland?
(le blad, 2e pag.)
Het drama op den Majellatoren. Levenslang
geëischt tegen leidekkerspatroon.
(2e blad, 2e pag.)
De opening der Mittovos.
(2e blad. 3e pag.)
De spoorweg aanslag en. Matuschka's be
kentenis.
(le blad, le pag.)
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: De Staatsbegrooting.
(le blad, le pag.)
(Laatste berichten 2e pag. le blad.)
De groote uitvinder Thomas Alva Edison, die Zondagmorgen overleden is. Men zie het
artikel op de eerste pagina van het ticeede blad.
De Staatsbegrooting
Het voorloopig verslag van de afdeellngen
der Tweede Kamer over de Staatsbegrooting
is verschenen, ter gebruikelijke lnluiding van
de openbare behandeling. Een eigenaardig
document, zoo'n voorloopig verslag, omdat de
namen en de partij-et iketten er in ontbro
ken, en men lang niet altijd kan nagaan uit
welken hoek deze of gene wind waait-, of uit
welke hoeken gelijktijdig. Alleen de aandui
ding „vrij algemeen werd bezwaar geop
perd" in dit gfeval toegepast op de voor
genomen salariskorting van de ambtenaren
doet een meerderheid veronderstellen. En
dan is het nog de vraag of die, na de Memo
rie van Antwoord, blijvend zal blijken te zijn.
In andere gevallen zijn het „vele leden",
„sommige leden", of „enkele leden" wier mee
ning tot uiting komt. en kan men zich ple
zierig gaan bezighouden met gissingen, hoe
veel daar nu wel achter zit.
Toch is uit den algemeenen toon van het
stuk ditmaal wel het een en ander in posi
tieven zin af te leiden, behalve gebrek aan
tevredenheid over de algemeene leiding, die
van het kabinet uitgaat, waar tegenover
staat de erkenning, dat het in een moeilijke
positie verkeert.
Den minister van financiën wordt blijk
baar juist te veel leidend initiatief verwe
ten. Sommige van zyn bezuinigingen zijn
schijn-bezninlglngen genoemd, maar men
vindt het kras dat hij reeds rekening heeft
gehouden met de financieele gevolgen van
een wijziging in de wet op het L.O.. die nog
in het ontwerp-stadium verkeert. „Vrij alge
meen", zooals gezegd, is men het oneens met
de korting op de ambtenaars-salarissen die
hij voorstelt, en hij wordt aangevallen over
het interview dat hij aan het Ned Correspon
dentiebureau heeft toegestaan en dat in de
geheele pers verschenen is. Vele leden zijn
ontstemd over zijn uitlatingen in dit Inter
view, en sommige leden zouden het beter
vinden als alle ministers zich altijd onthiel
den van mededeelingen aan de pers inzake
het regeeringsbeleid.
Aan dezen laatsten wensch zal de regee
ring wel niet kunnen voldoen. Zij kan trou
wens met een glimlach wijzen op de crltleic
van andere leden, die de perscommuniqués
van de Nederlandsche Bank niet duidelijk
genoeg vinden, en dus voor een betere voor
lichting van hun dagbladen schijnen op te
komen. Overigens valt niet te loochenen dat
de belangstelling van het publiek voor do Ka
merzittingen in de laatste jaren dermate is
afgenomen, dat het verklaarbaar wordt als
een minister zich zooals jhr. de Geer heeft
gedaan rechtstreeks tot het publiek
wendt. In verscheidene andere landen., voor
al in Engeland, doen de ministers dat veel
meer dan bij ons. Zij houden zelfs politieke;
redevoeringen in openbare vergaderingen,
als er geen verkiezing aan de lucht Ls. Het
heeft zijn groote voordeelen. als gevende dat
nauwere contact met den kiezer, over welks
afwezigheid in ons land al zooveel geklaagd
is. Alleen het door ministers schrijven van
betaalde artikelen in de dagbladen een
speciale liefhebberij van wijlen Lord Bir
kenhead heeft in Engeland verzet uitge
lokt. Maar zoover zijn we in Nederland nog
lang niet. en gewenscht lijkt het mij ook
niet bepaald.
Ongetwijfeld gaat de minister van finan
ciën een levendig debat omtrent zijn crLsls-
beleid tegemoet. Wat de kracht van het al
gemeen beleid betreft kan de Kamer, die
sinds vele jaren niet ln staat ls gebleken een
vaste meerderheid te vinden, de regeering
weinig verwijten maken die niet op de Ka
mer zelf terug slaanof vliegen, een boo
merang gelijk.
Belangrijk is ongetwijfeld het besef, dat ln
dit Voorloopig Verslag sterk tot uiting komt,
van de overheerschende beteekenis van nau
wer internationale toenadering. Vele leden
wezen op het groote belang van de Interna
tionale ontwapeningsconferentie en op de
verstrekkende beteekenis, die een échec zou
hebben. ..Sterke druk van de publieke opinie
ln verschillende landen zal noodig zijn om
dit te voorkomen".
Die overweging was het uitgangspunt van
ons petitionnement van de Nederlandsche
Dagbladpers, en wij kunnen met voldoening
de woorden van groote waardeering notecren,
die door de Kamer aan het petitionnement
zijn gewijd.
In de volgende clausules van het verslag
over hoofdstuk III (Buitenlandsche Zaken)
komt het besef van de noodzaak van Inter
nationale maatregelen verder naar voren:
„Met klem drongen de hierbedoelde leden
er op aan. dat de Regeering alles zal doen
wat mogelijk ls om elk uitstel van de ont
wapeningsconferentie tegen te gaan.
Inmiddels is. naar werd opgemerkt, niet
minder noodzakelijk dan het tot stand ko
men van een samenwerking op politiek ge
bied een verbetering van de economische
verhoudingen. Er zal o.m. samenwerking op
economisch gebied tusschen verschillende
landen moeten tot stand komen.
O.m. werd gevraagd, of spoedig de Indie
ning van eeh wetsontwerp mag worden ver
wacht, houdende goedkeuring van het ver
drag betreffende het verleenen van finan-
cieelen bijstand aan een aangevallen staat".
Ook bleek aandrang in de richting van spoe
dige oplossing van de vraagstukken han
gende tusschen Nederland en België, waarop
..de regeering hoop schijnt te hebben", en
werd gevraagd naar een verklaring van „de
tallooze bewijzen van buitengewone vrien
delijkheid," die Nederland en de Nederlan
ders "an Fransche zijde ondervinden. Waar
aan werd vastgekoppeld de vraag, of de ge
ruchten waar zijn betreffende besprekingen,
die zouden hebben plaats gehad tusschen of
ficieren van den Nederlandschen en van den
Franschcn generalen staf.
Op de meeste andere punten, in het voor-
