NIEUWS UIT VELSEN, IJMUIDEN EN BEVERWIJK
DE OUDE DORPSKERK.
HAARLEM'S DAGBLAD
VIERDE BLAD
DINSDAC 20 OCTOBER 1931
Een hoekje van de kerk met de oude stoelen en eiken banken van de families van Wa
tervliet, Rooswijk, Beeckensteyn en Water- land vlak tegenover den -preekstoel
IJMUIDEN
DE VISCHHANDEL EN DE
VISSCHERIJ.
VERSLAG OVER HET JAAR 1930.
Het aantal kooplieden, dat ln de Rljks-
vischhal geregeld versche vtsch en gedeelte
lijk daarbij ook haring en zoutevisch kooht,
bedroeg op 31 December van het verslagjaar
253 tegen 245 ln het jaar 1929.
Hierbij zijn bulten beschouwing gelaten
de handelaren, die, hetzij over ihet geheele
Jaar voor een bedrag van minder dan f 100
kochten, hetzij min of meer geregeld de
veilingen van haring en zoutevisch bezoch
ten.
Het aantal ingeschreven kooplieden ver
meerderde met 39 nleuiwe, doch verminderde
met 31 reeds gevestigde,- die hun zaken alhier
ophieven, dat het op 31 Deoemlber 8 meer
bedroeg dan op het einde van het vorige
Jaar.
Voor een krachtige ontwikkeling van den
vlschhandel waren de omstandigheden over
het verslagjaar weinig gunstig. Bij normalen
toestand heeft de handel in de eerste plaats
behoefte aan uitbreiding van den aanvoer,
ln het bijzonder van de meest gevraagde
vischsoorten. Scheen het in den loop van
het vorige Jaar, toen het aantal hier thuis
behoorende stoomtrawlers een aanzienlijke
vermeerdering onderging, dat de vischaan-
voeren belangrijk zouden stijgen en de han
delaren hun toenemende behoefte aan
versche visch dus in bevredigende mate zou
den kunnen dekken, in het verslagjaar werd
die verwachting door verschillende ongun
stige omstandigheden niet ten volle ver
wezenlijkt en bleef het aanbod van be
paalde vischsoorten zelfs ver beneden de
vraag. en
Weliswaar steeg de totale aanvoer van
Noordzee-trawlvlsch van ruim 43.349.000 kilo
in 1929 tot 45.816.000 K.G. in het verslagjaar
en ging ook de aanvoer van versche LTs-
landsche trawlvlsoh van 1.040.000 K.G. tot
2.640.000 K.G. vooruit, doch deze vermeer
dering van den aanvoer had voornamelijk
betrekking op minderwaardige vischsoorten.
zoodat alleen de categorie van handelaren,
die voor deze soorten afzet hebben, voordeel
uit den grooteren aanvoer trok.
De handelaren, die de fijnere en duurdere
vischsoorten verhandelen, hadden daaren
tegen ernstige reden tot klagen. De aanvoer
van deze voor den handel zoo waardevolle
soorten was over het verslagjaar n.l. verre
van voldoende om de behoefte der handela
ren te kunnen dekken.
Deze moeilijkheid was in de eerste plaats
te wijten aan de stagnatie in 'het visscherij-
ibedrijf gedurende het voorjaar, toen de
vangst, in het bijzonder van tong en schol,
dermate afgenomen was, dat de trawlers
welke de visscfherlj op deze soorten uitoefe
nen, geen loonende resultaten meer konden
behalen. Het gevolg hiervan was. dat het
grootste deel dezer schepen -gedurende de
maanden April, Mei en Juni werd opgelegd
en de aanvoer van de meest gevraagde visch
dus sterk verminderde. Aangezien tong en
de grootere soorten schol ln belangrijke hoe
veelheden naar het buitenland kunnen wor
den geleverd, ondervond de exporthande.'
door het te kort aan aanvoer uiteraard in
dien tijd groote moeilijkheden.
Een tweede teleurstelling wachtte den
handel, toen, nadat in den zomer de opge
legde schepen wed«r geleidelijk in de vaan
waren gebracht, de vangst van bedoelde
vischsoorten buitengewoon scihraal bleef,
zoodat voortdurend gekampt moest worden
met een tekort aan aanvoer en in flvet bij
zonder de exporbhandel op Frankrijk en
Engeland daardoor zeer gedrukt werd.
Aan den anderen kant waren de aanvoe
ren van minderwaardige vischsoorten zeer
ruim. In sommige maanden van het jaar
bedroeg de aanvoer van kleine schelvisfih en
kabeljauw 60 en 70 pet. van den geheelen
aanvoer. Ook waren door deze booten be
langrijke vangsten makreel en haring aange
bracht. De aanvoer van groote schelvlsch.
voor welke de handel tegen hooge prijzen
gereeden afzet kan vinden, was echter bij
zonder schaarsch; alleen groote kabeljauw
werd in belangrijke hoeveelheden aange
voerd. De handel in deze vischsoort was
dan ook zeer levendig en bracht eenige ver
goeding op voor het gemis van voldoenden
aanvoer der vorengenoemde soorten.
Dank zij den rulmen^tanvoer van kleine
vischsoorten en ln de daarvoor geëigende
seizoenen mede van makreel en versche
haring, konden ook de vischhandelaren, die
zich op den handel in deze soorten toeleggen,
ruimen omzet maken. Deze tak van handel
gaf dan ook reden tot tevredenheid. Onder
deze over het algemeen ongunstige omstan
digheden voor een vlschhandel, welke voor
namelijk het gevolg waren van onvoldoen
den aanvoer van de meest gevraagde visch
soorten, werd in de kringen van de hande
laren herhaaldelijk uiting gegeven aan de
vrees, dat de vlschstand op ae Noordzee op
den duur niet op voldoende peil zal gehou
den kunnen worden om ruimeren visohaan-
voer te mogen verwachten.
Wat den afzet van visch betreft, had de
handel minder te klagen. De bezwaren, hier
bij ondervonden, waren voornamelijk het ge
volg van het tekort aan bepaalde visch
soorten, zoodaT afnemers en markten, welke
deze soorten behoeven, niet voldoende kon
den worden voorzien. De afzet van de in
ruime mate aangevoerde soorten van kleine
visch enz. ging overigens vlot, zoodat de
handel hierin zeer levendig was. Nog steeds
werd van de zijde der handelaren de klacht
vernomen, dat de algemeene onkosten voor
hun bedrijf te zwaar zijn en dat zij door
hooge spoorvrachten en douane-tarlovern
een zeer moeilijken strijd met hun bulten-
landsche concurrenten hebben te voeren.
TURNVEREENIGING IJMUIDEN.
Men schrijft ons'
Op Zondag 25 October a.s. zal bij gunstig
weer, het Jaarlijksche uitstapje plaats vinden
voor de oudste meisjes..- en jongens-adspi-
ranten van bovengenoemde vereeniging'.
Het zal ditmaal gen fietstocht zijn, zooals
voorheen. De gevaren langs den weg en het
opwaaiende stof maken het fietsen niet tot
pen genoegen. Men gaat dus nu eens wande
len. Wandelen behoort tot een van de aller
beste sporten. Per trein gaat men naar Bloe-
mendaal, om vandaar naar Overveen te wan
delen. Natuurlijk zal men op een mooi plekje
even uitrusten en misschien gaat men ook
wel naar Kraantje Lek. Vervolgens gaat het
door bosch en duin langs het Visscherspad
naar Zandvoort. Het lijkt nogal ver, maar dat
is het niet, zooals allen, die medegaan, wel
zullen ervaren.
Het vertrek heeft plaats te 7.32 uur van
het station, waar allen, die medegaan moeten
te zamen komen. Terug van IJmuiden te 6.27
uur n.m.
De tocht gaat door de fraaiste wegen van
Kennemcrland.
Onnoodlg tc zeggen, dat bij ongunstig weer
de tocht moet worden uitgesteld.
SCHEEPVAARTNIEUWS.
Het Nederl. s.s. „Tabinta" van de Stoomvrt.
Mij. „Nederland" is Zondagmorgen met stuk
goederen van Batavia via Londen voor Am
sterdam aangekomen en passeerde de sluizen
te IJmuiden met een diepgang van 68 d.M.
Het Amerikaansche s.s. „Dirico" van de
Texas Comp. is Zondagmorgen met een ge
deeltelijke lading olie van Port Arthur via
Antwerpen aangekomen en passeerde de slui
zen te Antwerpen met een diepgang van 67
d-M.
Het Danziger m.s. „Josiah Macy" is Zon
dagmiddag met een volle lading olie van Ba-
toum voor Amsterdam aangekomen en pas
seerde de sluizen te IJmuiden met een diep
gang van 77 d.M.
Het Nederl. m.s. „Drente" is Maandagmor
gen met. een volle lading ijzeraarde van Lon
den aangekomen en passeerde de sluizen te
IJmuiden met bestemming voor de Chemische
Fabrieken, te Beverwijk.
Het Nederl. passagiersschip „Zeelandia" is
Maandagmorgen met passagiers en stukgoe
deren van Buenos Ayres voor Amsterdam
aangekomen en passeerde de sluizen te
IJmuiden met een diepgang van 62 d.M.
Het Engelsche s.s. „The Marchioness" is
Maandagavond met een volle lading rijwijzer
van het Hoogovenbedrijf te IJmuiden, naar
Engeland vertrokken.
Het Fransche s.s. „Cap d'Antifer* is 16
dezer met een volle lading ruwe phosphaat
van Casablanca bestemd voor de „Mekog", te
IJmuiden, vertrokken.
DRUKTE IN DE VISCHHAL.
Het was Maandag j.l. weer een ouderwet-
sche dag in de Rijksvischhal.
Een dertigtal' trawlers maakte dat er aan
de hal geen plaats mèer was. Eenige booten
moesten dan ook tot heden blijven liggen.
Hieronder was de IJM. 37 met 1300 man
den makreel en de IJm. 73 met 1600 manden
makreel. Hierbij kwam nog de stoomtrawler
„Schoorl" met 1800 manden.
De drukte werd nog vergroot door de komst
van een twintig Engelsche drifters- Een en
ander maakte dat de prijzen zeer gedrukt
werden.
OPGELEGD.
Door de slechte besommingen zijn vier
stoomtrawlers van de Vereenigde Exploitatie
Maatschappij opgelegd te weten: de „Derika
4" IJm. 385, de „Martha" IJm. 165, de „Bea
trice" IJm. 118 en de „Pieter Cornelis" IJm.
146.
Ds. R. J: v. d. MEULEN.
Ds. R. J. van der Meulen te IJmuiden is
beroepen bij de Geref. kerk te Bolsward.
TRAWLVISSCHERIJBEDRIJF.
Bij beschikking van den Minister van
Binnenlandsche Zaken en Landbouw is aan
den heer J. Brautigam te Rotterdam op zijn
verzoek eervol ontslag verleend als lid van
de commissie, welke gevormd werd om een
onderzoek in te stellen naar de oorzaken
van den ongunstigen toestand, waarin het
trawlvisscherijbedrijf te IJmuiden verkeert
en werd als lid van deze commissie benoemd
de heer W. Drop, lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, te Voorburg.
De heer W. Drop werd te Vlaardingen ge
boren en was aldaar kuiperskneht. Na zich
in dg vakbeweging begeven te hebben, werd
hij bestuurslid van den Centralen Band van
Transportarbeiders te Rotterdam, om na een
onderbreking van twee jaar als controleur
bij de Rijksvischvoorziening, penningmeester
van de S. D. A. P. te worden, waarna hij ge
kozen werd tot lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal. De heer Drop is in
den vlschhandel geen onbekwide; aan de
visscherij op zichzelf heeft hij nooit deel
genomen.
SCÏIEEPVAARTBERICHTEN.
Binnengekomen schepen.
18 October:
Engelsch Afon Dulais, Llamelly.
Duitsch Rhein, Hamburg.
19 October.
Ned. motor, Drente, Londen.
Ned. Agamendon, Algiers.
Noorsch, Skum, Archangel.
Ned, Maasstroom, Leith.
Ned. Zeelandia, Buenos Aires.
Ned. Ajax, Kopenhagen.
Noorsch, Standart, Bristol.
Noord. Vestiand, Archangel.
Engelsch, Elax, Rouaan.
Noorsch, Bora ma, Oslo.
Vertrokken schepen.
18 October:
Finsch, Savonia, Transund.
19 October:
Amerlkaansch, Dirigo, Porth
Ned. Wersterkcrk, Hamburg.
Duitsch, Josua Maoy, Rouaan.
Noorsch, Standard, Oslo.
Noorsch Elnar Jarl. Swansea.
Zweedsch, William de Besse, Rotterdam.
VOOR HET EERST NAAR ZEE.
HISTORISCH.
Reeds Jaren was het scharrelen voor hem
geweest, 's Zomers als kellner ln een bad
plaats, 's winters en den tijd vóór het sei
zoen werkloos, levende van het beetje dat hij
overgespaard had en met steun. Dikwijls had
hU geprobeerd om als kok of Iets dergelijks
een plaatsje op een trawler te bemachtigen,
doch steeds was hem dit mislukt. Thans liep
hij weer te zoeken en werkelijkhet ge
luk was met hem.
Hij vond als oudste een plaatsje op een
logger. Spulletjes gekocht van z'n spaar
centjes. oliegoed, laarzen etc. Vlug aan boord
want het schip wacht. Los de tros, achteruit,
vooruit, zoo ging de logger de haven uit.
Buiten de pier gekomen begon de logger
te slingeren en te stampen. Hij werd heel erg
zeeziek. Alles draaide hem voor de oogen.
Nog nooit had hij zich zoo ziek gevoeld.
Van angst begon hij te schreeuwen. Hij
wilde weer terug. De bemanning dacht, dat
.hij zenuwziek geworden was en sloot hem op.
De logger werd gedraaid en de pier weer op
gezocht. Met elkaar was de logger geen uur
weg geweest.
Nog nooit heeft men iemand gezien die
zoo hard van boord weg liep als hij. Alles
liet hij liggen en moest hem nagebracht wor
den. Nu loopt hij weer zonder werk. doch aan
varen denkt hij niet meer.
DE HAVENS EN SLUIZEN.
DE SEMAPHORE-POST MET ZIJN
VOORHOEDE-WAARSCHUWINGSDIENST.
Ten slotte willen wij het overzicht over den
semaphorepost met zijn voorhoede-waar
schuwingsdienst besluiten met de misthoorns
Daar het bij mistig weet meestal voor de
zeevaart onmogelijk is de lichtseinen waar
te nemen en zij dus geen baken heeft voor
het binnenvaren der buitenhaven en de bui
tenkanalen, zijn op verschillende punten ge
luidgevende signaalinstrumenten aange
bracht
Een misthoorn, elke 30 sec twee stooten
als: stoot 2 1/2 sec, pauze 5 sec., stoot 2 1/2
sec., pauze 20 sec. gevende bevindt zich op
den kop van de zuidpier.
Indien deze defect is, wordt het mistsein
gegeven van den westelijken vuurtoren af,
elke minuut vier stooten gevende, t.w. één
stoot van 2 1/2 sec., rust van 5 sec., stoot
van 2 1/2 sec., rust van 5 sec., stoot van 2 1/2
sec., rust van 5 sec., een stoot van 2 1/2 sec.,
en tenslotte een rust van 35 sec
Een electro magnetische klok, elke 5 sec.
één slag gevende bevindt zich op den kop van
den zuidelijken lagen dam van het zuider-
buitenkanaal.
Een misthoorn, electrische nautofoon, elke
15 sec. een stoot gevende van 3 sec. bevindt
zich op den zuidelijken lagen dam van het
noorderbuiten kanaal.
Deze geluidsignalen worden van den Se
maphore-post in werking gesteld, behalve de
nautofoon die van het nieuwe Havenkantoor
af bediend wordt.
Tenslotte is nog te vermelden een rood en
zwart geblokte lichtbrulboei „IJmuiden" die
zich op drie zeemijl voor de haven bevindt,
elke 10 sec. gedurende 7 sec. licht geeft en
voortdurend loeit. Dit loeien is sterker naar
mate de zee ruwer is. doordat hierbij de boei
meer schommelt en de gas uitlaat automa
tisch meer vrijkomt.
WEER TRAWLERS OPGELEGD.
Men schrijft ons:
In uw blad van Maandag j.l. komt onder
bovenstaand hoofd een overgenomen, artikel
voor, waarin de volgende zinsnede: „Al is de
toestand niet rooskleurig, uit de laatste be
richten blijkt, dat er weer eenige opleving in
de trawlvisscherij merkbaar is."
Wij willen even opmerken, dat juist nu
weer trawlers opgelegd worden en van op
leving geen sprake is, nl. jl. Zaterdag de
„Trio" IJm. 175 van de V.E M en heden we
derom 4 trawlers van de V.E.M.".
Tot zoover deze opmerking:
WU hebben hieromtrent geïnformeerd bij
de directie van de V.E.M., die ons mededeelde
dat het inderdaad juist is dat er weer traw
lers opgelegd worden door de bedroevende
uitkomsten der visscherij. De directie zag,
mede met het oog op den toestand in
Dultschland en de valuta in Engeland, de
vooruitzichten voor de visscherij zeer donker
in en verzekerde ons, dat binnen afzienbaren
tijd de kustbooten wel weer opgelegd zullen
zijn.
BESOMMINGEN 20 OCTOBER.
Heden waren aan den Rijksvischafslag te
IJmuiden 13 stoomtrawlerse 2 kotters en 6
haringdrifters. De besommingen waren:
Manden.
Trawlers.
1300
Utrecht f 3100.
220
Paris f 1600.
230
En Avant f 2100.
850
Limburgia f 2600.
60
Flandria f 2200.
200
Maasmond f 1900.
60
Johanna Marie f 1600.
1240
Schoorl f 4300.
255
Friesland f 2100.
60
Avila f 2400.
1040
Silvain f 3100.
65
Zeehond f 2600.
60
Dolfijn f 2900.
Kotters: E 506 f 990. BX 203 f 810.
Versche haring: LT 181 f 859. IT 1166 f 654,
LT 152 f 530, LT 740 f 921, IT 120 f 358, HL.
88 f 416.
NAGEKOMEN BESOMMINGEN 19 OCTOBER.
Manden: Trawlers
1300 Gloria 4444.
75 Nelly Gezina 2394.
400 Beatrlc.e 1305.
550 Jacqueline Claslne f 1954.
260 Proef I 1116.
150 Alkmaar 1700.
370 Peter D. 1897.
Perseus 1802.
Kotters: E 365 1 10807. HF 306 715.
Loggers: KW 65 570. KW 178 741, KW 43
726, KW 44 ƒ1585, KW 151 1314.
Versche haring: LT 194 2042, LT 517
980, LT 133 461, LT 253 578, BF 919 1491.
PD 334 913, PD 377 670, LK 1 1344, IJ.H.
817 556.
Wanneer ge, na een wandeling door het
prachtige park „Velserbeek" gemaakt te
hebben, dit door de hoofdingang verlaat en
links om gaat, voert een smalle weg naar
het oudste gedeelte van de gemeente Velsen.
Zijt ge langs de bekende paaltjes gegaan,
dan komt ge op het rustige pleintje. Geen
autoverkeer, geen haast, geen overstelpende
drukte, daar komt de rustelooze mensch tot
kalmte.
Daar rond wandelende, langs de vriende
lijke huizen, door de nauwe straatjes doet
de middeleeuwsche sfeer u weldadig aan.
Zeker zult ge dan ook stilstaan bij het vrien
delijke kerkje, met de oude begraafplaats er
om heen. Voor het hek staande, zult u de
letters trachten te ontcijferen, die op de
eeuwen oude steenen zijn gebeiteld en zult
ge eenige oogenblikken met uw gedachten
vertoeven bij de familie's die daar hun. rust
gevonden hebben.
Ge ziet in uw gedachten dan de oude Vel-
senaren het aardige kerkje binnen gaan
en met dezelfde rust gaan ook nu des Zon
dags de bewoners van het oude Velsen ter
Kerke.
Wanneer ge de kerk bekijkt, vertellen de
andere dikke muren u wel, dat reeds een
lange geschiedenis aan haar verbonden is
endat zij tijden van voor- en tegenspoed
heeft medegemaakt, dat haar klokken in
tijden van angst en nood hebben geluid en
eveneens haar tonen vroolijk doen weer
klinken in tijden van vreugde en voor
spoed.
Omtrent de kerk te Velsen vonden wij ln
de oude archieven verschillende aanteeke-
ningen, zoo ook, dat tusschen 715 en 739 de
kerk te Felison in Kinnehem geschonken
werd aan het klooster Epternach terwijl Bis
schop Willem van Utrecht haar op 28
December 1063 afstond aan den abt van Ep
ternach te Velsereburg. In 1156 staat Gerard
Abt van Epternach de kerk af aan graaf
Floris III en ontvangt hiervoor in de plaats
landerijen. In- 1358 vergunde Johannes van
Arkel. bisschop van Utrecht haar aan Willem
van Wezemale en Cathrina van Velsen, heer
en vrouw van „Waterland".
In het boekwerk ..Kabinet van Nederland-
sche en Kleefsche outheden" door M.
Brouërius van Nidek, uitgegeven in 1727
komt een „kontprint" voor van de kerk te
Velsen in 1617 met het onderschrift: „St.
Tingmans kerk te Velsen afgebeelt in den
jare 1607 met haar kerkhof en bemuring en
ouden antyken Ingang, zijnde van over vele
jaren bekent voor een out gebouw, nu nogh
in wezen, maar veel verandert alsmede een
afbeelding van een deel van de kerk in 1630.
Wij lezen hier verder in:
„De kerk, welke men in onze printtafereel
tjes ziet is in een latere eeuw gebouwt en ter
gedachtenisse van den abt Engelmundus, de
bijzondere patroon der Velsenaren en apos
tel van Vriesland ingewijdt volgens de ge-
tulgenlsse van Molanus in zijne geboorte
dagen der Nederlandsche Heiligen, die zulx
uit de geschriften van Velzeh getrokken
heeft, zodat ik niet begrijpen kan op wat
gront men deeze kerk onder het eerste ta
fereeltje St. Tingmanskerk genoemd heeft.
Molanus bewijst in zijn voorverhaelt boek
dat deze Engelmundus een Engelsman, doch
van afkomste een Vries geweest is. dat hij
ten tijde van Willebrordus in Holland ge
komen was en het evangelium aan de
Keuzewees verkondigt heeft. Hij voegt er bij
VELSEN.
„Na veel arbeids de koorts gekregen heb
bende, heeft hij de ziele in de handen van
zijnen schepper overgegeven en is te Velsen
statelijk begraven.
De St. Engelmundus Kerk heeft zijn naam
ontleend aan dezen evangelieprediker.
Gedurende het beleg van Haarlem zou de
kerk veel aanstoot en vernielinge aan
hare balken hebben geleden
Molanus zegt verder, als hij spreekt over
de overblijfselen van St. Engelmundus:
„thans worden ze te Haeriem bewaart, om
dat meest alle de huizen te Velsen, zoowel
als de balken der kerke afgebroken zijn",
terwijl Broeiërius van Nidek vervolgt: .Lich
telijk is daar uit af te meten, dat de muren
niet, lang daarna over einde hebben konnen
blijven staan maar daar de meeste breuke
geschiedt was, mettertijd ook zijn nederge-
stort.
De oude dorpskerk te Velsen
De kogel waarmede de manmoedige admi
raal Jacob van Heemskerk op den 25ste
April des jaren 1607 in het bevechten van
de Spaansche Zeemaght in de Baje van
Gibraltar geschoten is en met het admiraals
lijk naar deze landen gebragt wierd, is in
het Velsertorentje opgehangen om aldaar
gebruikt te worden om mosterd te malen,
dat aanleiding gaf tot het volgende ge
dicht:
„Ik, die weleer de Schrik aan Spanje
heb benomen
„Toen Heemskerks heldendaat het
gansche lant dee schroomen
„Hang hier nu tot gerijf van ieder
boeren hut,
„En mael de mostert klein die ,'t
Velsen ambacht nutt*
„Uit een Biskajenberg daar ben ik uit
geboren,
„Een lant. daer Spanje's Vorst, als hij
daer komt moet hooren,
„Dat ieder Edelman zich kent zoo goed
als hij,
..En elke inborellng zijn adel draegt op zij.
„Mat wat mijn lant zich roemt van zijn
voorlede daden
„Is nooit het Moorsche juk op zijnen
hals te laden.
Brug over zijkanaal B op den weg Velsen— Amsterdam, welke men bezig is af te breken.
De ijzeren pijlers in het water dateeren van 1876.
