HAARLEM'S DAGBLAD
WOENSDAG 25 NOVEMBER 1931
UIT DE OMSTREKEN
IJMU I DEN
SCHEEPVAARTBERICHTEN.
Binnengekomen schepen
23 November:
Duitsch, Sesostris, Guatamala.
24 November:
Ned., Brion, Bordeaux.
Zweedsch, R. H. Sanders, Huser
Ned., Stuyvesant, Suriname.
Duitsch, Finkenau, Bristol.
Ned., Theano, Belfast.
Ned., Iris, Oporto.
Ned mijnenlegger, van Meerlant, Noordzee.
Duitsch, Stor. Dublin.
Duitsch, Sira Morena, Bremen.
Ned. motor, Maja, Noordzee.
Ned., Tiberius, West-Indie.
Estlandsch, Jarvamaa, Kemy.
Duitsch, Martha I-Iolm, Rostock.
Vertrokken schepen:
24 November:
Engelsch, Olivine, Rotterdam
Zweedsch. Kare, Antwerpen.
Ned. motor, Maja, Noordzee.
Duitsch, Sesostrls, Hamburg.
Noorsch, Delphinus, Rotterdam.
Fransch, Hebe, Nieuw-haven.
Duitsch, Lena Petersen, Rotterdam.
Zweedsch, Arnold Bratt, Rotterdam.
Duitsch, Hecksee, Ronna.
Ned., Trajanus, Harlingen.
Duitsch, Arnfried, Antwerpen
Engelsch. Merel, Londen.
Zweedsch, Hebe, Gdynia.
Ned., Vllestroom, Hull.
Ned., Maasstroom, Lelth.
25 November:
Ned., Lingestroom, Londen.
MARKTPRIJZEN.
Tarbot per K.G. 0.80—0.55.
Griet per 50 K.G. 41—/ 20.
Tongen per K.G. 1.50—/ 0.95.
Groote schol per 50 K.G. 28—/ 25.
Middelschol per 50 K.G. 3026.
Zetschol per 50 K.G. 36—30.
Kleine schol per 50 K.G. 244.90
Schar per 50 K.G. 11.50—7.
Rog per 20 stuks 21—11.
Vleet per stuk 6.50—1.75.
Pieterman en poon per 50 K.G. 8,
Groote schelvisch per 50 K G. 31—30.
Middclschelvisch per 50 K.G. f 2313.
Kleine middelschelvisch per 50 K.G. f 14—
7.50.
Kleine schelvisch per 05K.G. 8.504 13
Kabeljauw per 125 K.G 40—f 27
Gullen per 50 K.O. 11.50—0 65.
Lang per st.ik 0.80—0.50.
Wijting per 50 K.G. 2.60—0.60.
Versche haring per mand 3.45—2.45.
Idem per kist 3.40—3.
Gezouten haring 2.85.
IJMU I DEN
BESOMMINGEN.
Trawlers. Manden
Rotterdam LTm. 112 530 f 2300.
Alma 530 f 2500.
Derika V 400 f 2100.
Clara Nicol 260 f 1500
AmsteldUk 330 f 1900
Rijnstroom 165 f 1800
Mascotte 90 f 1400
R.O. 15 (Antje 410 f 2100.
Azinuth 210 f 1600.
Libra 350 f 2000.
Erika 280 f 1500.
Hoop I 75 f 1200.
Alcmaria 140 f 1500.
Zeehond 110 I 1300.
Jonny Elsa 70 f 1700.
Emma 120 f 1400.
Kotters: S 66 f 500; O 62 I 500, O 20 f 610,
O 26 f 560.
Loggers: R.O. I f 520.
DriJfnetvisschers: IJm. 828 f 540; LT 1'"3
f 630, LT. 238 I 900, LT. 596 f 1540.
SANTPOORT
UITSLAG VEILING.
Ten overstaan van de notarissen Mr. M.
Slingcnberg en J. van Munster van Heuven,
werden Dinsdagmiddag in hotel „De Wey-
man" geveild: twee huizen met groot pakhuis,
schuren en even te Santpoort aan de voor
plaats nrs. G 1 en G3.
Koopster werd de Handelsvereeniging Fa.
W. A. van Staveren te Haarlem, voor f 5500.
VELSEN
UIT DEN GEMEENTERAAD.
Dinsdagavond heeft de raad der gemeente
Velsen vergaderd.
Besloten werd tot het sloopen van school C
en het bouwen van een nieuwe school ter
plaatse.
Een voorstel tot reorganisatie van de brand
weer werd aangenomen.
Voorts werd voorloopig goedgekeurd de ge
meenterekeningen over 1930. Uit deze reke
ningen blijkt, dat er op den gewonen dienst
over 1930 een ontvangst was van f 2.658.955.67,
zoodat er een batig slot is van f 147.693.95.
Uitvoerig is gesproken over den crisistoe
stand en de steun aan werkloozen. De desbe
treffende moties van het Plaatselijk Arbeids
secretariaat. den IJmuider Bestuurders Bond
en de Federatie Velsen der S. D. A. P. en de
moties van den communist Van Woensel wer
den allen verworpen.
Het voorstel der heeren Van der Flies. Vis
ser en Van der Weer om adhaesie te betuigen
aan het adres der Ver. van Nederl. Gemeen
ten inzake het wetsontwerp tot tijdelijke kor
ting op de uitkeeringen werd verworpen.
DR. A. R. ZIMMERMAN OVER
DE GEMEENTEFINANCIcN.
Waarschuwing tegen de opdrij
ving der uitgaven.
GEZAMENLIJKE GEMEENTE.SCHULD
BEDRAAGT MEER DAN DE STAATSSCHULD
EEN REKENKAMER ALS CONTR6LE VOOR
DE GEMEENTEN?
In oen vergadering van het Departement
Amsterdam der Maatschappij van Nijverheid
en Handel en de vereenlging ,.De Industrleele
Club" welke Dinsdagavond is gehouden in
het gebouw „Industria", heeft Dr. A. R. Zim
merman, oud-burgemeester van Rotterdam,
een rode gehouden over: „Het gemeentebe
leid en het maatschappelijk leven".
Spr. zeide, dat de vraag, die op het oogen-
blik beantwoord moet worden, niet is: „Wat
zal men in de plaats van de gemeentelijke
autonomie stellen?" maar „Hoe kan die auto
nomie gehandhaafd blijven met gelijktijdige
wegneming van de schadelijke factoren, wel
ke zich meer en meer hebben doen gelden?"
Er is soms fantastische geldverspilling.
Die verkeerdheden hebben de thans bestaan
de moeilijkheden in het leven geroepen. In
de laatste zeven jaren ls de totale schuld der
Nederlandsche gemeenten dus na alle pe
riodieke aflossingen toegenomen met 800
millioen gulden of mot ongeveer 115 millloen
gulden per jaar. In 1923 betaalde Rotterdam
aan rente en aflossing op zijn schulden ruim
9 millloen gulden, in 1929 ruim 23 millloen
gulden en sedert 1929 ls er nog zwaar ge
leend. Het Is duidelijk dat ook zonder de
crisis het oogenblik zou zijn aangebroken,
waarop dit systeem ln elkander zou zijn ge
vallen.
Het Ls een vergoelijkende uitdrukking, wan
neer men den hu id i gen toestand kenschetst
als moeilijkheden der kasvoorziening. De
waarheid is, dat uit de eigen Inkomsten niet
meer voldoende middelen binnenvloeien om
de uitgaven te dekken, dat dit sterk toene
mend tekort thans niet meer met geborgd
geld kan worden gedekt, dat eerst dan weder
een toestand van onverdachte solvabiliteit
zal Intreden, wanneer de uitgaven op zeer
krachtige wijze zullen zijn teruggebracht.
Hoe ongelooflijk hoog die uitgaven geste
gen zijn blijkt uit het feit, dat de financleele
beteekenis van alle gemeentelijke huishou
dingen samen thans uitgegroeid is boven die
van den staatsdienst. De gewone uitgaven
van hot rijk bedroegen volgens het laatste
Statistische Jaarboek 612 millloen gulden, dlo
van de gemeenten bij elkander 602 millloen
Gewone en buitengewone dienst te zamen
voor het rijk 767 millloen en voor de gemeen
ten 980 millloen.
Op l Januari 1931 was het totaal der rijks-
schuld f 2.386.000.000 en het totaal van alle
gemeenteschulden f 2.301.000.000. dus slechts
weinig minder. Het zal denkt spr. wel een
unicum in de wereld zijn dat de gemeenten
te zamen meer uitgaven dan de staat en bij
na evenveel schuld hebben.
De conclusie die hieruit moet worden ge
trokken ls deze', dat wie den financieelen toe
stand van Nederland wil beoordeelen, dien
niet kan aflezen uit de Staatsbogrooting of
uit de Staatsschulden, maar dat hij er zich
rekenschap van moet geven, dat er een meer
dan volledige doubleering bestaat in de plaat
seüjke eenheden. Een doubleering in de las
ten, die de natie te dragen heeft en een dou
bleering in do schuldverplichtingen. Dus ook
een verdubbeling van den Invloed, welke
zware heffingen op het maatschappelijk le
ven hebben en eveneens een verdubbeling
van het inflatiegevaar, dat gelegen is in niet
sluitende begrootingen en in het dekken van
uitgaven met geleend geld.
Spr. weet een en ander aan de groote
machtsbevoegdheid en bewegingsvrijheid der
gemeenteraden en de afwezigheid van deug
delijke controle. De practijk heeft doen zien
dat het repressieve toezicht in beteekenis
voortdurend is gedaald. Evenmin bleek ef
fectief te zijn het cassatierecht der Kroon.
Nog in een ander opzicht ontberen de Ge
meentebesturen een rem, die in het Staats
bestuur aanwezig is. Ik bedoel het toezicht
van een van het Uitvoerend Gezag onafhan
kelijke rekenkamer, die begrootingsoverschrij
vingen of aanwijzingen op verkeerde begroo-
tlngsposten verhindert, en geregeld een ver
slag over het gevoerde beheer publiceert.
Niets van dien aard bestaat in de gemeenten,
want de z.g. Rekenkamers zijn gewone se-
cretarie-afdeelingen, onderworpen aan het
gezag van burgemeester en wethouders, d.w.z.
van den wethouder van Financiën. Een totale
publieke uitgave van bijna een milliard
hee'ft dus zonder daartoe opzettelijk in het
leven geroepen, onafhankelijke en afdoende
controle plaats.
Spr. betreurt dat 't Bankwezen maar aloos
door in de financiering van hot gemeentelijk
beleid heeft voorzien, zonder daarbij zich af
et vragen, of het emitteeren van die onge
telde leeningen niet strekte om een stelsel in
stand te houden, dat rechtstreeks gevaarlijk
was voor de belangen, waarmede banken
verbonden zijn. De banken aldus spr. waren
reeds Jaren geloden in staat in onderling over
leg aan den millloenendans in de stadhuizen
een halt toe te roepen; ook de Rijksfondsen
zouden niet op dezelfde schaal gemeente
obligaties hebben genomen indien de banken
do credietwaardigheid en het begrootingsbe-
leid scherper hadden beoordeeld en minder
grif een stelsel hadden gefinancierd, waar
van leder kon begrijpendat het alleen bij
een opgaande conjunctuur kon bestaan.
Als verdere oorzaak van bederf noemde
spreker de zucht om in overheidsbeheer te
nemen, wat vroeger aan het particulier Ini
tiatief was overgelaten. Vooral in die bedrij
ven, waar de loon factor een groote rol speelt,
is dit uiterst nadeelig gebleken. Op deze wijze
zijn b.v. de tramexploitaties bronnen van ge
weldige nideelige saldi geworden. Het per
soneel der gemeente is aldus steeds in aantal
gegroeid.
Zoo steeg te Amsterdam dit cijfer tot on
geveer 26.500.
Men kan alleen voor de hoofdstad rekenen,
dat ruim 90.000 mannen, vrouwen en kinde
ren uit de gemeentekas bestaan.
De leuze, dat de gemeente voor particu
liere werkgevers een voorbeeld moest zijn,
had een voortdurende verhooging van wed
den, Ibonen en ook van rangen ten gevolge,
daar bij een belangrijke vermindering van
werktijd en eindelijk een altijd gunstiger re
geling van pensioenen, vacantie. vacantietoe-
slag. ziektegeld enz.
Wat dit alles betcekent, daarvan kan men
zich een denkbeeld maken als men weet. dat
de personeelslasten op de Rotterdamsche be-
grooting rui m38 millioen beloopen.
Bij de te treffen voorzieningen zal men
niet alleen staan voor het bedrag van loonen
en wedden, maar ook voor dat der pensioe
nen. Het is reeds herhaaldelijk aangetoond
dat de gemeentelijke bezoldigingen die van
het Rijk te boven gaan, soms van 30 pet. of
meer r.og. Wanr.eer nu het Rijk een zoo ge
wichtige rol in de financiering der gemeen
ten gaat vervullen, zou er dan een zakelijk
argument in te brengen zijn tegen de voor
waarden, dat de gemeentelijke loon- en wed-
deschaal tot die van het Rijk voor vergelijk
bare functies moet worden teruggebracht?
Het hooge peil der gemeenteloonen draagt,
bij tot het op onanatuurlijke wijze in star.d
houden van koopkracht, met andere woor
den tot het hooghouden van prijzen en tot
belemmering van prijsval. In de tweede
plaats is dit peil een der grootste hinderpalen
om te komen tot de in Nederland volstrekt
noodige verlaging der productiekosten.
Geweldige belastingdruk aldus spreker
is van bovenbeschreven systeem onaf
scheidelijk. Spreker beschouwt de zware
publieke lasten als een der oorzaken waarom
de crisis zoo lang duurt. Wat thans noodig
zou zijn, is een zich over de geheele lijn aar.
passen aan een lager cijferniveau, een be
langrijke reductie der voortbrengingskosten
Dat wordt echter in groote mate verhinderd
door de loodzware last, welke de publieke uit
gaven op het maatschappelijk leven leggen.
De herziening der bestaande gemcente-
practijken is een der onmisbare middelen
om aan Nederland de voorwaarden te bie
den den nedergang te boven te komen en
niet achter te blijven bij andere landen, die
zonder voorbehoud de noodzakelijkheid aan
vaarden van deflatie of cij ferverlaging, wat
geheel iets anders is dan verlaging van wer-
kei ij ken welstand.
Op een vraag van een der aanwezigen, hoe
hij zich een scherpere controle op het fi
nancieel beleid der gemeenten gedacht had,
antwoordde Dr. Zimmerman dat hij zich voor
oogen stelde een niet onder politieken in
vloed staande instantie, waarvan ongeveer
eenzelfde gestie zou moeten uitgaan als van
de Algemeene Rekenkamer, het bestaande
controleerend lichaam voor de Staatsuitga
ven.
DE KORTING OP DE UITKEE-
RING AAN GEMEENTEN.
Veel verzet in de Kamer-
af deelingen.
AUTONOMIE GESCHONDEN GEACHT.
Verschenen is naar het Handelsblad meldt,
het. Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
over het wetsontwerp tot tijdelijke korting
op de uitkeeringen aan de gemeenten en pro
vinciën.
Bij vele leden die bereid waren, in deze
moeilijke tijdsomstandigheden de leiding van
de regeering zooveel mogelijk te volgen, be
stonden tegen dit wetsontwerp zoo ernstige
bedenkingen dat zij vreesden daaraan hun
stem niet te zullen kunnen geven.
Volgens deze leden is de werkelijke strek
king van het ontwerp geen andere dan de
gemeenten tot verlaging der salarissen van
hun personeel te nopen.
Als landsbelang salarisverlaging in som
mige gemeenten eischt en als de wetgever
tusschenbeiden moet komen dan mag daar
voor toch in geen geval de wet van 1929 wor
den gebruikt. Die wet immers is niet in het
leven geroepen om aan de regeer in g een mid
del te geven waarmee zij de gemeenten kan
dwingen haar wil te doen.
Daarbij komt, dat het door de regeering
aangegrepen middel in vele gevallen niet het
gewenschte effect- zal hebben Een reden om
de salarissen niet te verlagen, kan b.v. daarin
gelegen zijn, dat die salarissen reeds laircr
zijn dan die welke voor overeenkomstige
functies bij het Rijk gelden.
Verscheiden andere leden achtten het niet
gewenscht, dat de korting, welke naar hun
meening ten onrechte op de salarissen der
rijksamtbenaren is toegepast, nu ook nog tot
die der gemeen te-ambten aren zal worden uit
gebreid. Zij aarzelden niet de methode, wel
ke de regeering hier wil toepassen om haar
doel te bereiken, ontoelaatbaar te noemen.
Vele gemeenten zullen wel om financieele
redenen verplicht zijn de toegepaste korting
op haar ambtenaren te verhalen en slaat
men dézen weg eenmaal in, dan kan men de
gemeenten een anderen keer op dezelfde wij
ze weder dwingen tot iets anders. Zoo wordt
het toezicht op de gemeentebesturen lang
zamerhand van het departement van Bin-
nenlandsche Zaken naar dat van Financiën
overgeheveld.
Eenige leden konden zich niet geheel ver
eenigen met de uitspraak, dat door dit ont
werp de autonomie der gemeenten, voor wat
de bezoldiging van haar personeel betreft,
zou worden aangetast. Zij beschouwen bo
vendien autonomie volstrekt niet als een na
tuurlijk recht van de gemeente. Het geldt
hier een quaestie van utiliteit. De omvang
van de autonomie der gemeente hangt ge
heel af van de mate. waarin de wetgever het
nuttig oordeelt haar die toe te kennen.
Tegen deze laatste opvatting kwamen ver
scheiden leden krachtig in verzet. Zij noem
den de autonomie der gemeenten een der le
venssappen van ons Staatkundig bestaan.
Afgezien van alle bezwaren van theoreti-
schen en practischen aard gaven verschei
den leden als hun meening te kennen dat
er aan algemeene verlaging der salarissen
van het gemeëntepersoneel geen behoefte
bestaat wijl ln vele gevallen deze salarissen
verre blijven beneden die welke door het rijk
worden betaald.
Enkele leden verklaarden zich met het
ontwerp wel te kunnen vereenigen. Zij acht
ten het voorstel van de regeering, gezien de
abnormale tijden waarin wij thans leven, vol
komen geoorloofd. Zij oordeelden de gemeen
telijke autonomie eveneens een kostelijk
goed; naar hun meening wordt die echter in
geen enkel opzicht aangetast daar de ge
meenten volkomen vrij blijven de door de
regeering gewenscht geachte salariskorting
al dan niet in te voeren.
Wegens de vele bezwaren in het voorloopig
verslag tot uitdrukking gekomen, bevonden
zeer vele leden het gewenscht. dat, indien
niet in ruime mate aan de bezwaren kan
worden tegemoet gekomen hetgeen zij ten
zeerste betwijfelen het ontwerp door de
regeering worde ingetrokken.
De vraag werd gesteld op welk tijdstip de
regeering zich de in werking treding der ont
worpen regeling voorstelt
Ook tegen de korting aan de provinciën
bestonden bij vele leden ernstige bedenkin
gen.
STAKING BIJ DE KON. TAPIJTFABRIEKEN
DUURT VOORT
Het personeel van de Kon. Ver Tapijtfa-
brieken te Deventer heeft bes'oten he'. voor
stel tot het aanvaarden van een loonsverla
ging van 5 pet. en na 2 12 maand opnieuw
besprekingen te houden over een loonsver
laging van 5 pet. niet te accepteeren. De
staking duurt dus voort.
UIT DE STAATSCOURANT.
BURGEMEESTERS.
Met 25 November is op zijn verzoek eervol-
ontslagen P. A. T. van der Weyden als bur
gemeester van Nieuwkoop.
POSTERIJEN EN TELEGRAFIE.
Met 1 December is ln vasten dienst be
noemd tot ingenieur der telegrafie en tele
fonie ir. W. P. H. Schreuders, thans tijde
lijk.
RIJKSADVOCAAT.
Op verzoek is eervol ontslagen mr. J. C.
Maris als plaatsvervanger van den rijks
advocaat te Arnhem.
TIEN MAANDEN WEGENS DIENST
WEIGERING.
De Krijgsraad te 's-Hertogenbosch veroor
deelde een jongmensch van 20 jaar. uit An-
dijk, gewoon dienstplichtig soldaat te Amers
foort. gedetineerd te Den Bosch, tot 10 maan
den gevangenisstraf met aftrek van de voor-
loopige hechtenis en met ontslag uit den
dienst wegens dienstweigering.
INFORM ATIEK OERSEN.
New-York 2.49—2.49 3 4; Londen 9.15—9.25:
Parijs 9.72—9.79; Berlijn 59—59.25, Brussel
34.55—34.75; Zürich 48.20-^8.37 12.
PROTEST TEGEN HET WETSONTWERP
TERPSTRA.
De oudervergadering van de O. L. Scholen
43 en 44 alhier heeft een motie aangenomen
om te protesteeren tegen het wetsontwerp
Terpstra beoogende reorganisatie van ons
lager onderwijs, waarin het betreurd wordt,
dat verschillende verslechteringen van t L.O.
het gevolg van de wet zullen zijn. De verga
dering protesteerde met klem tegen de invoe
ring van een uniforme 45 leerlingenschoql,
waardoor het onderwijs ernstig benadeeld
zal worden en verzocht B. en W. alle bezuini
gingen achterwege te laten die ontwrich
tend werken op het regelmatig voortschrij
den van het onderwijs.
De motie zal ter kennis worden gebracht
van den Minister van Onderwijs K. en Wde
Tweede Kamer en B. en W. van Haarlem.
GRATIS AUTORIJDER GEARRESTEERD
Door de recherche is aangehouden een 26-
jarige kruideniersbediende wonende te Haar
lem, die bekende op naam van zekeren K. op
30 Saptember en 4 October autoritten te
hebben gemaakt naar Rotterdam en Hilver
sum en terug. Proces-verbaal is tegen hem
opgemaakt.
GEVONDEN DIEREN EN VOORWERPEN.
G. Wildschut, Jansstraat 11, lichtdemper
van een autolamp; v. Alphen, Esdoornstraat
14 hond, Ternaat Hof van Egmond, 13 hand-
schoon; J. C. de Lee, Leidschestraat 36 rood,
handschoen; Westerman, Amsterdamstraat
3 M.. idem; Terstal Plein 32, idem: H. Otto,
Vrouwehekstraat 66. Edammer kaas; v. Maa-
nen. Zijlstraat 38 zwart, muts; De Boer. Wes
tergracht 45, mandje met inhoud; Bureau v.
politie, Smeaeslraat, portemonnaie met in
houd; S. Beerends, Alexanderstraat 1 rood,
pakje met inhoud; Ten Bosch, Klein Heilig
land 71 rood. pet; D. v. Maas, Leliestraat 22,
sleutelbos; Blesgraaf, Gierstraat 46, tasclije
met inhoud C. J. Koelemeij, Minahassastraat
33, tafelzilver; Troll, Lakenkooperstraat 2,
wollen kindcrwantje; Kolijn, Klaverstraat 20,
gonjezakken.
RIJWIELDIEFSTALLEN
Dinsdag zijn hier weer twee rijwielen ont
vreemd. Het eene stond voor een perceel
aan de Wagenmakerslaan en het andere in
het voortuintje van een perceel aan de Mar-
nixstraat.
EVANGELISCHE MAATSCHAPPIJ.
Voor de Afd Haarlem en Omstreken der
Evangelische Maatschappij, zal Ds. H. H. Dor-
gelo. Herv. Predikant te Naarden, Donderdag
26 Nov. in het gebouw van den Ned. Protes
tantenbond behandelen: „Wanneer worden
de Protestanten wakker".
MARKTNIEUWS
COÖP. CENTRALE EIER VEIL ING.
Purmerend, 24 Nov. 1931.
Afdeeling eieren. Aanvoer 34515 Eend
eieren 4 a 4.30. 36074 Kippeneieren 70 80
K.G. 7.60 a 8.00, 65.66 7 30 a 7.50, 63/64
6.80 a 7.40, 60 62 6.40 a 7.20, 58/59 6.30 a 6.90,
56 57 65.0 a 6.00, 53 '55 5.30 a 5.60, 50/
52 4.50 a 5.20, 45/49 3.80 a 4.80.
Afdeeling pluimvee. Oude kippen 0.80
1.50 perstuk. Jonge hanen 0.70—/ 1.35 p.
st. Jonge woerden 0.70—1 p. st. Kiloprijs
oude kippen f 0.46—0.58. Kiloprijs jonge
hanen ƒ0.500.70.
LETTEREN EN KUNST
HET TOONEEL
Kon. Ver. Hel Nederlandsch Tooneel.
Hoe zalig als de jongenskiel....
Na „De Blauwe Trein" is „Hoe zalig als de
jongenskielal het tweede stuk van
André Birabeau in dit seizoen. Van waar die
plotselinge belangstelling van onze gezel
schappen voor dezen Franse hen schrijver,
die nu niet bepaald den indruk van een
nieuwlichter maakt en ons met zijn gemoe
delijke, iet of wat sentimenteel-getinte stuk
ken in de sfeer van een twintig jaar te
rug verplaatst. De volle zaal bleek dit nieu
we blijspelletje „Le Chemin des Ecoliers"
blijkens den herhaalden en hartelljken
lach en het dankbaar applaus intusschen
zeer te waardeeren, zoodat het voor een abon
nementsvoorstelling allerminst een verkeer
de keuze kan worden genoemd.
Fouque, de directeur van een jongenskost
school 'n een Fransche badplaats, besluit
zijn gebouw in de zomervacantie tot hotel in
t-e richten, war.ncer hij hoort, dat er voor de
vele gasten in het plaatsje niet voldoende
logies ls. De slaapzaal der kleintjes wordt be
stemd voor de dames, die van de groote jon
gens voor de heeren en het lessen-lokaal
doet dienst als conversatiezaal. Deze omge
ving blijkt haar invloed op vele gasten niet
te missen. Daar in die school-atmosfeer wor
den allen weer jong, en dan zien wij ook, hoe
heel anders die menschen in hun jonge ja
ren eens waren. Mijnheer Borge, die onder
de straffe leiding van zijn vrouw niets te
vertellen heeft en zoo langzamerhand al het
mannelijke heeft afgelegd, herinnert zich op
eens weer de dagen teen hij de primus onder
zijn klasgenooten was en hij krijgt als zijn
vrouw tenminste niet in zijn onmiddellijke
nabijheid is al zijn Jeugdigen overmoed
terug. Henri Salbrejan. die met zijn mil-
lioenc-n de wereld regeert, voelt zich zoo
dra hij den sehoolcrempel is gepasseerd
ineenschrompelen tot het domme jongetje,
dat zich tegen zijn medescholieren nauwe
lijks verdedigen durfde en verliest al zijn
aplomb, bij Claude Sandry, die op het punt
stond zich voor een hooge bruidschat aan
een onnoozel schaap te verkoopen, keert de
romantiek van zijn jeugd terug en daarmee
de poëzie van het leven. Denise Borge wordt
weer pieus als in de dagen, toen zij op ce
kloosterschool was en verlangt opnieuw non
te worden. Liane Varsay wordt weer kinder
lijk rein als toen zij 16 jaar was en keert nog
Juist op tijd terug van den verkeerden weg,
dien zij reeds met den rijken au to-fabrikant
was ingeslagen en zelfs de resolute, bazige
mevrouw Borge wordt zóó jong, dat zij in
jeugdige speelschheid op de slaapzaal aan
het kussengevecht met de meisjes deelneemt.
Men ziet, het is eenigszins kinderlijk van
opzet en doet lichtelijk aan ee"n ..boek voor
nietjes" denken. Die inrichting van de kost
school tót hotel was van den schrijver nog
meer dan van den braven monsieur Fouque
een „coup de force", maar als wij hierdoor
eenmaal mede tusschen de schoolbanken zit
ten, worden ook wij weer jong en blijkt het
dus tenslotte, dat de auteur met zijn stelling
gelijk heeft.
En ook het prettige, opgewekte spel werk
te mede om ons dadelijk gewonnen te geven.
Het was een alleraardigste vertooning, waar
in zoo waar nu en dan poëzie zat. Vooral van
Vera Bondam en Cees Laseur, die de twee
jonge menschen met de teruggevonden ro
mantische jeugdgevoelens zeer fijn en zon
der overdreven sentiment gaven. Een zeer
dankbare rol vond ook mevrouw Ranucci-
Beekman in de resolute, ondernemende
vrouw, die zij zonder eenige chargeering wer
kelijk geestig speelde. Dirk Verbeek was
vermakelijk zoowel in zijn onderworpenheid
en peuterigheid in I, als in zijn jongensach-
tigen overmoed in n en JuIesVerstraete zette
den plompen, groven geldman, die au fond
'n mannetje van niets was, flink op zijn bee-
nen. Carla de Raet als het kuische meisje,
Ben. Royaards en Marie Hamel als de eeuwi
ge verliefden, Jan Lemaire in de rol van den
branie en toch verlegen schooljongen. Johan
te Wechel als Fouque, het schoolhoofd ja
hij vooral zij gaven allen levendig en ge
animeerd spel. zoodat wij een goed geheel
kregen, dat bij de volle zaal groote waar
deering vond.
Een avond, waarvan je zegt: we zijn gezel
lig uit geweest en hebben ons weer eens jong
gevoeld! en dat kun je in dezen triesten tijd
lang niet van alle avonden zeggen. Dat zal
dan ook wel de reden zijn, waarom Birabeau
zoo in de gratie is bij onze Hollandsche too-
neelgezelschappen.
J. B. SCHUIL.
MUZIEK.
Ledenconcert der H. O. V.
Soliste: Hans Cruys.
De sterke indrukken die we kort geleden
van de zang- en vooral van de uiitbeeldings-
kuns: van Hans Gruys kregen, werden Woens
dagavond door een groot deel van haar voor
drachten met orkest bevestigd, al werden zij
niet geheel geëvenaard: de kleine ruimte te
Heemstede laat de vele nuances beter en in
tensiever waarnemen dan de altoos min of
meer vervagende ruimte der groote zaal
Handels kunst bleek haar sterkste uiting
niet; de moderne Fransche eoliter gaf zij
mee- bijzondere en zeer opmerkelijke kracht.
Machtige stijging was er in Ravel's „Kad-
disch" .op verzoek der zangeres door geen
applaus gevolgd; felle bewogenheid en
hartstocht gaf zij in de beide merkwaardige
zangen van Louis Aubert. Dit alles was zeer
sterk en groot; en we hebben het van be
roemde buitenlandschen op andere concer
ten wel eens heel wat minder gehoord. Men
zal met deze zangeres in den vervolge reke
ning hebben te ..houden, misschien niet zoo
zeer voor het klassieke oratorium als voor
het nieuwere orkestlied.
Groote indruk ging ook uit vaar de stoere
statige pracht van Purcell's muziek: een Al
lemande die Bach en Handel tegelijk kon
vertegenwoordigen (Purcell overleed toen de
beide JDuitsche grootmeesters nauwelijks tien
jaar oud waren), een Sarabande en een
Gavotte met curieuze afwijkende modulaties,
die van oorspronkelijkheid getuigen. Prachtig
als de inhoud van deze muziek was ook de
wedergave door het strijkensemble onzer
H.O.V~ dat een sonoriteit ontwikkelde, <üe
men van een numeriek betrekkelijk zwakke
bezetting als deze niet zou durven verwach
ten. Handels Concerto gxosso m d kl. t werd
over 't geheel ook goed weergegeven; ln den
aanvang van het eerste Allegro ontbrak ce
vereinschte gelijkheid tusschen de violen-
groepen.
Na Purcell scheen Handel af en toe minder
oorspronkelijk, maar dat hij in het laatste
Allegro afweek van de tot dusver gevolgde
mineurtoonsoort en dit Allegro in D gr. t. is
voor zijn tijd een originaliteit, die als een be
vrijding werkt.
Twee orkestwerken vroegen na de pauze on
ze aandacht. De keuze dier stukken sloot zich
goed bij het karakter der zangnummers aan:
Fransche muziek van onzen tijd. Want al is
Debussy's „Prélude a 1' Après-midi d' un
Faune" al een 35 jaar oud (voor onzen snel
wisselenden tijd al veel!), het is allerminst
verouderd of later overtroffen. En ,.1' Apprenti
Sorcier" van Dukas is een standaardwerkje
van klassieke (in den zin van voorbeeldige)
beteekenis. en. had de dirigent het tempo niet
aanmerkelijk sneller genomen dan door den
auteur bedoeld is, de standaardwaarde zou
ons nog duidelijker gebleken zijn. Onder de
overhaasting moest de klaarheid lijden. Het
vele schoone dat dirigent en orkest tevoren,
ook in de begeleidingen praesteerden, doet
echter de belans ruimschoots naar de goede
zijde overslaan.
Zoowel door de vele „eerste uitvoeringen"
als door de wijze van uitvoering werd dit
concert een der belangrijkste die we tot nog
toe in dit seizoen mochten bijwonen.
Vóór der invang van het concert bracht
Frits Sc hu r>n hulde aan de nagedachte
nis van E Cornells en alle aanwezigen
sloten zich .arbij aan door op zijn verzoek
zich even van hun zetels te verheffen.
K. DE JONG.
