De „Overwinnaars".
Het woord is aan
Waarheidsmeter.
Argentinië en Chili zwaar geteisterd.
Het Belangrijkste.
ASFALT-WEGEN
49e Jaargang No. 14968
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 13 April 1932
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER.
Hoofdredacteur; ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week 0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. 0.65, franco per post 0.72;i.
Bureaux: Groote Houtstraat 93
Telefoon Nos.: Directie 13082
Administratie: 10724, 14825
Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1-5 rcico'.s 1.75. elke regel meer ƒ0 35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0 60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iedcrcn dag) 1—3 regels 0-30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger t 1 50.-. Ami- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000—. Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Verlies Duim f75.-. Veilies Wijsvinger f75-, etlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN.
AFSCHEID BURGEMEESTER
RIJKENS.
De financieele nood in de Veréenigde Sta
ten van Amerika ia zoo hoog gestegen dat
president Hoover, die met de partijleiders be
zig is aan de uitwerking van een bezuini
gingsplan van een half milliard (in guldens
berekend) op de staatshuishouding, daarbij
heeft aangeboden zijn eigen salaris geheel
op te offeren. Het bedraagt 5000 dollars
per jaar (f 187.500) en hij moet het na
tuurlijk vrijwel geheel besteden aan de hoo-
ge representatiekosten die zijn functie, in
zekeren zin „de machtigste ter wereld", mee
brengt. Als hij dus aanbiedt dit bedrag te
schrappen en te vervangen, door een heelen
dollar, bij wijze van nominale betaling, zal
hij uit zijn privé vermogen heel wat kosten
dienen te betalen, die feitelijk ton laste van
den staat behoorden te.komen.. Hij is daartoe
in staat, maar meer ook niet, want dit ver
mogen b/draagt ruim twee millioen gulden.
President Hoover's aanbod is slechts een
symptoom van de leege openbare kassen in
Amerika. Volgens den voorzitter van de fi
nancieele commissie van het Congres zullen
de Vereenigde Staten even zware belastin
gen moeten gaan heffen als die in Engeland
"(dus aanmerkelijk hooger, gemiddeld geno
men, dan de onze in Nederland) en zal men
alle salarissen met tien procent moeten
verlagen.
De werkloosheid is geweldig. In New York
heeft nog nimmer, in zijn gansche historie,
zooveel armoede geheerscht. Per dag wordt
daar f 180.000 uitgegeven alleen aan maal
tijden voor ondersteunde werkloozen. De
„Commissioner of Public Welfare", die aan
Vandaag neemt burgemeester R. G. Rijkens
officieel afscheid in den Velsenschen ge
meenteraad. Wij hebben, toen hem op zijn
verzoek eervol ontslag verleend werd, geme
moreerd wat deze zeer krachtige en resolute
bewindsman, die met vaste hand aan het
roer heeft gestaan en blijk gegeven van
scherp inzicht en lust tot daden, voor de ge
meente heeft gedaan. Vandaag willen wij
daar nog het een en ander aan toevoegen.
Velsen heeft alle reden zich burgemeester
Rijkens dankbaar te herinneren, en hij zelf
zal, „in ruste" wonend te Amersfoort, vaak
met voldoening terug denken aan de ge
meente, die in zoo critieke omstandigheden
verkeerde toen hij er kwam en waarvoor hij
zooveel werk van blijvende waarde heeft
kunnen doen. Hij is, zooals ons in gesprekken
met hem zoo vaak gebleken is, altijd heel
trotsch op zijn gemeente geweest. Op haar
snellen groei, op haar nijverheid als vis-
scherij- en industrie-centrum, en niet het
minst op de landelijke schoonheid die in zoo
ruime mate haar deel is gebleven. Een merk-
waardig-veelzijdige gemeente.
Burgemeester Rijkens was zich. en dat
heeft hij in zijn optreden en zijn daden ook
steeds getoond, wel bewust dat hij de vraag
stukken, die zich met dit ingewikkelde com
plex met zijn velerlei bevolkingsgroepen
voordeden, „aan kon". Niettemin heeft hij
zich steeds een man van bescheidenheid en
zelfkennis getoond, wars van ophemelarij en
mooie phrasen. Hij had ook als burgemeester
altijd datgene wat zooveel menschen missen,
ofschoon wij het allen voor ons zelf behoor
den te erkennen: het bewustzijn van de grens
van eigen kunnen.
Misschien heeft hij die grens, bij zijn af
treden, wel wat te scherp getrokken. Hij
meent heen te moeten gaan wegens zijn hoo-
gen leeftijd, nu hij de zeventig bereikt heeft.
Niettemin zijn weinig zeventigers nog zoo
krachtig, zoo energiek en jong van hart als
hij. Niemand zou hem zijn jaren geven. Wij
hopen en verwachten dan ook, dat er nog
vele voor hem weggelegd zijn, om in blijven
de goede gezondheid en opgewektheid van
het leven te genieten. Voor de openbare zaak
heeft hij eerst als wethouder van Amers
foort, later als burgemeester van Veendam,
tenslotte als burgemeester van Velsen veel en
belangrijk werk gedaan, dat hem alle recht
geeft terug te zien op een leven van welbe-
steden arbeid.
Het ga hem wel!
HAARLEMSCHE ONDERWIJS
DESKUNDIGEN NAAR LONDEN.
Dr. S. ELZINGA HOOFD DER DELEGATIE,
Bij Koninklijk besluit van 11 April no> 26
zijn in de delegatie van de Nederlandsche
regeering naar het congres voor handels
onderwijs, dat van 25 tot 29 Juli te Londen
zal worden gehouden benoemd dr. S. Elzinga.
inspecteur van het- middelbaar onderwijs te
Haarlem, mr. A. Bruch, voorzitter van de
Nationale Vereeniging voor Handelsonderwij.
en ar. E. L. EIte, leeraar aan de gemeente
lijke H. B. S. A te Haarlem. Dr. Elzinga is
aangewezen als hoofd van de delegatie.
het hoofd van den dienst van Maatschap
pelijk Hulpbetoon staat, heeft den burge
meester van New-Yox-k gewaarschuwd dat
als niet vóór Juni 60 millioen gulden aan
nieuwe steunmiddelen werd gefourneerd
men 600.000 van de 828.000 ondersteunden
aan hun lot zou moeten overlaten.
Zoo is het in het land, dat. volgens de
tien jaar geleden xxog algemeen heerschen-
de meening. zoo geweldig veel aan den oor
lof verdiend had-
Daar hebt u nu den vooraanstaanden
„overwinnaar", nog geen dertien jaar na
liet sluiten van den vrede van Versailles!
Dat bewijst alweer opnieuw dat zelfs het
laagste motief dat tot oorlog drijft, het be
halen van materieele winst, is uitgescha
keld. Dat zelfs een oorlog met dit doel al
leen pure nonsens is. Bij een oorlog verliest
op den duur iedereen, zoowel moreel als
materieel. Erger vorm van massa-verdwa
zing heeft er nimmer ter wereld bestaan.
En nog teeft de wereld tien milliard per jaar
aan oorlogsvoorbereiding uit
De Amerikaansche nood heeft tenminste
nog deze lichtzijde: zij is een machtig ar
gument temeer, in onze handen, in den
strijd voor algeheele Ontwapening!
ONZE VOORSTELLINC VAN
„DE GROOTE REIS".
Wij herinneren er aan dat de voorstelling
van „De Groote Reis" hedenavond om 8 uur
begint.
DR. HUGO ECKENER TE AMSTERDAM.
Dr. Hugo Eckener. commandant van de
„Graf Zeppelin" is Dinsdag in Amsterdam
gearriveerd en heeft zijn intrek genomen in
het Carlton-hotel
Etienne Rey:
Een vrouw beschikt over genoeg geest,
wanneer zij dien weet te inspircercn.
'Er is een toestel uitgevonden,
dat onfeilbaar registreert of
iemand de waarheid spreekt).
Drie heeren, bij een borrel,
Bespraken het bericht,
Van het merkwaardig toestel,
Dat zuik een taak verricht.
De eerste (net nog) nuchter,
Geloofde er niet aan.
Je kon hem meer vertellen.
Zooiets kon niet besjtaan.
Hij hief een tikje spottend
En wereldwijs zijn glas.
En zei, dat ze'.f dit toestel
De grootste leugen was.
De tweede zei nadenkend
Het is toch waar misschien,
:t Vernuft, van tegenwoordig
Is niet meer t' overzien.
Het klinkt wel onwaarschijnlijk.
Maar oordeel niet te snel.
En als het waar mocht wezen.
Is 't een gevaarlijk spel.
De derde had lang zwijgend
En droef zijn glas beschouwd.
Nu sprak hij: ze bestaan al.
Ik ben met een getrouwd.
Een ononderbroken aschregen.
Acht vulkanen in werking.
Tienduizenden vluchtelingen.
Bevolking met verstikking
bedreigd.
NEW YORK. 12 April (V.D.) Volgens de
laatste berichten uit het catastrofegebied
van Zuid-Amerika. zouden mins'ens acht vul-
canen in werking zijn en de geweldige asch
regen onverminderd aanhouden. De lava-
stroomen der verschillende vulcanen hebben
reeds groote gebieden akkerland vernietigd.
Hulptreinen die uit Mendoza zijn vertrok
ken, moesten ten gevolge van den aschregen
terugkeeren.
Honderden menschen zijn ernstig ziek ge
worden tengevolge van de inademing van
zwavelgassen. Duizenden menschen vluch
ten. De geheele bevolking is in paniekstem
ming.
Uit Santiago de Chili wordt gemeld, dat als
gevolg van de ontzaglijke vulcaan-uitbarstin-
gen in Zuid-Amerika. boven Argentinië en
Chili een ononderbroken aschregen is ge
vallen.
Mendoza het zwaarst
getroffen.
Het meeste hebben de stad en het district
Malargue in de provincie Mendoza te lijden
gehad. De aarde is daar over geheele ge
bieden gescheurd. De aardschokken hebben
ook onder de stad scheuringen veroorzaakt-,
zoodat ernstig gevaar bestaat voor de huizen.
De bewoners moeten de stad verlaten. De
regeering heeft toegezegd, dat troepen zullen
worden gezonden om hulp te bieden, terwijl
iedere verder-gewenschte steun zal worden
verleend.
Een dichte aschlaag bedekt de Pampas en
de steden. In den beginne sloegen de bewo
ners van Buenos Aires de neervallende asch
met nieuwsgierigheid gade. Langzamerhand
werd de regen evenwel zoo dicht, dat de be
woners beangst werden. Bijna den geheelen
dag heerscht zoo goed als volledige duister
nis. Ook de schepen zijn met een fijne asch-
iaag bedekt. Volgens de raming zijn reeds
300Ö ton asch op Buenos Aires neergekomen.
Naar op navrage te Santiago de Chili
werd vernomen, heeft de Zondag plaats ge
had hebbende uitbarsting van den vulcaan
Quizapu in Chili geen schade aangericht. Een
lichte aschregen bedekt het gebied tusschen
Talca en Santiago.
Tienduizenden
Vluchtelingen.
Naar uit Buenos Aires wordt bericht, is
de provincie Mendoza door de uitbarstingen
in Argentinië het ernstigst getroffen. Daar
alleen reeds hebben 80.000 personen hun
huizen verlaten. De aschlaag welke de ge
heele streek bedekt, heeft een hoogte vah
35 cM.
De angststemming wordt verhoogd door
dichte zwavel wolken, aardscheuren en giftige
gassen. De lavastroom heeft, de op ongeveer
100 K.M. van den vulcaan gelegen stad San
Rafael bereikt. Het In het centrum der stad
gelegen hotel ..El CÖmmercio" is door brand
verwoest. De dorpen in de An das zijn ge
ïsoleerd. Koeriers melden dat honderden
personen ernstig vergiftigd zijn en dat ge
vreesd wordt dat zij door verstikking om
het leven zullen komen. Sterke gaswolken
verhinderen de reddingswerkzaamheden. De
hulpcolonnes kunnen slechts met moeite
vooruitkomen. De zon gaat schuil achter een
dichten nevel. De horizon is. rood gekeurd
De seismologen vorospellen eenstemmig een
vernietigende aardbeving.
De aschnevel
naar Europa?
BUENOS AIRES, 12 April (V1D.) De
Zuidelijke voorsteden van Santiago zijn. naar
gemeld wordt, in een dichten aschnevel ge
huld. Alle treinen, welke naar het Zuiden
vertrekken, zijn geheel met vluchtelingen
gevuld. In de omgeving van Talca heeft men
in den afgeloopen nacht nog drie aardschok
ken waargenomen. Uit de kraters van den
Descabezado Grande en de Descabezado
Chico slaan groote vlammen. De bewoners
van Molina, Curico en San Fernando verla
ten hun woningen. Ook San Vincente Rengo
en Rancagua worden ontruimd.
De Argentijnsche astronoom Hartmann van
het observatorium te La Plata verzekert dat
de aschwolken binnen 48 uur Europa kunnen
bereiken.
De geweldige vulcanische uitbarstingen die
thans groote deelen van Zuid-Amerika ver
ontrusten. gaan gepaard met een asch
regen welke in een dergelijk grooten omvang
sinds lang niet is waargenomen. De geweldige
hoeveelheden asch! welke door de vulcanen
duizenden meters hoog de lucht worden in-
geslingerd, hebben volgens uit Santiago de
Chili ontvangen berichten. ïeeds Montevideo
bereikt, dat ongeveer 1300 K.M. verwijderd
ligt van de dichtstbijzijnde der plotseling in
werking gekomen acht vulcanen.
Thans doet- zich de vraag voor of het
mogelijk is, dat de aschregen door middel
van de luchtstroomingen tot Europa kan
doordringen. Vast slaat, dat de buitenge
woon fijne vulcanische asch bij vrij hevige
vulcanische uitbarstingen duizenden kilo
meters ver neerkomen kan, zoodra zij de
hoogere luchtlagen heef-fc bereikt. Dat kon
bijvoorbeeld worden waargenomen bij de
geweldige uitbarsting van de Krakatau in
het jaar 1883, evenals bij de uitbarsting van
den Vesuvius in het jaar 1906. Maanden
na de uif.barstlng van den Krakatau werden
in Europa bij heldere Trachten op groote
hoogte lichtende wolken waargenomen. Het
betrof aschwolken welke door de zon worden
belicht. Waarnemingen dat vulcaan 3sch na
een verplatsing van eenige duizenden kilo
meters nog als „aschregen" de aarde be
reikt, zijn tot nu toe niet gemeld, omdat de
fijne stof- en aschdeelije? voortreffelijke
watercondensatoren zijn. Blijft derhalve de
asch in de luchtlagen, waarin wolk vorming
mogelijk is. dan worden de aschdeeltjes sne.'
met waterdroppels omgeven, welke door hun
zwaarte op de aarde vallen.
Onder deze omstandigheden is te verwach
ten dat Europa deze keer, na de uitbarstin
gen der vulcanen van Zuid-Amerika door
een aschregen zal worden geteisterd. Daar
tegen over staat dat het niet is uitgesloten
dat binnenkort opnieuw „lichtende nacht
wolken" boven Europa waarneembaar zullen
zijn, te meer, aangezien de laatste uit het
catastrophegebied ontvangen berichten, al
gemeen vermelden, dat de geweldige asch
regen onverminderd aanhoudt.
Tienduizend personen
in doodsgevaar?
BUENOS AIRES. 12 April (VD.) In de
door de vreeselijke vulcaanramp het ernstig
ste getroffen stad Malargue (provincie Men
doza) bevinden zich, naar uit dit gebied
wordt gemeld, ongeveer 10.000 personen ten
gevolge van gasvergiftiging in levensgevaar.
Tot nu toe ondernomen reddingspogingen,
zijn mislukt.
Uitbarstingen plotseling
opgehouden
BUENOS AIRES. 12 April (V.D De vul
canische uitbarstingen in Zuid-Amerika zijn
plotseling opgehouden. De seismologen
vreezen evenwel, dat juist als gevolg van de/.e
plotselinge rust de werking in hevigheid zal
terugkeeren. Het stadsverkeer te Buenos
Aires ligt volkomen stil. De artsen vreezen
dat epidemische ziekten zullen uitbreken
Door de krachtige zwaveldampen en den
dichten rook werden de naar het aardbevings
gebied gezonden verkenningsvliegtuigen ge
dwongen terug te keeren.
Argentinië cn Chili zwaar geteisterd. Een.
ononderbroken aschregen. Bevolking met
verstikking bedreigd.
(Ie blad. Ie pag
Rotterdatnschc bankroover voor dc Recht
bank. Negen jaar geèischt.
(2e blad. 2e pag.)
Bankbediende, in een spoorwegcoupé van
f 6000.— beroofd.
<2e blad. 2c pag.)
Het Dpnauvraagstuk voor den Volkenbond*-
raad.
(2e blad. lc pag.)
Dc ontrouwe ambtcnacr bij den Pcnsiocns-
raad. Ticeemaal drie jaar cgeischt.
«2e blad. 2e pag.)
Tweede Kamer: Het i7iitiatief ontwerp Ebe'.s.
(Ie blad. 3e pag.)
Coöperatie „Dc Eendracht" voor f 24000.
benadeeld.
(Ie blad, 2e pag.)
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Dc Groote Reis.
(Ie blad, le pag.)
Vierster: Afscheid Burgemeester.
(le blad. le pag.)
Vierster: Dc ovcricimiaars.
(le blad, lc pag.)
Het vergaan van het stoomschip ..Titanic".
(2e blad. le pag.)
Jhr J. C. Mollcrus: Kip en el. Moeilijkheden
bij de bedrijfspluiynveehouderij.
(2e blad, 2c pag.)
J. B. SchuilDc galavoorstelling van Cremer.
(le blad, 3e pag.)
INGEZONDEN MEDEDEFL1NGKN.
AstaUwcg ©I kindcrKopjc*
Zeker luidt het entwoord: zee!
Vraeg, «W je me wat wilt vragen.
Ni-l naar d»n ..hekenden we»".
Economische wegen
HAARLEM, 13 April.
Het vulkaangebied i7i 'i gebergte Cordilleras dc Los Andes, gelegen tusschen Chili C7i
Argentinië
De Groote Reis
Vanavond zal in den Stadsschouwburg,
voor een uitverkochte zaal vol abonnés van
Haarlem's Dagblad het meesterlijke stuk
„De Groote Reis" van Sherriff door het ge
zelschap-Verkade worden begeven. De be
zetting, met. Eduard Verkade. Nel Stants en
Hans van Mcerten in de hoofdrollen, waar
borgt een prachtige weergave van deze he
vige, ontroerende aanklacht tegen don oor
log. Gij begrijpt wol. dat dit stuk niet bij
toeval door ons gekozen is. Wij grijpen
iedere gelCKenheid aan om den weerzin te
gen het afschuwelijke, barbaarschc oorlogs
bedrijf bij onze lezei's te versterken, En
misschien zijn er nog onder u die denken:
wat bereikt gij daarmee in een district van
ten hoogste een kwart millioen inwoners,
dat maar zulk een nietig deeltje van de we
reld vertegenwoordigt.
Vergis u niet. Er is van zoovele personen
en instellingen in Haarlem krachtige actie
naar buiten uitgegaan in den strijd tegen
den oorlog, er is nog zooveel gaande op dit
gebied ook, dat wij overtuigd zijn dat er nog
veel meer kan volgen. Tot ver buiten de
grenzen des lands kan groote invloed uit
gaan van een centrum dat zich ontwikkelt
tot <?en „haard van actie" zooals Haarlem
meer cn meer in den antl-oorlogsstrijd
wordt- Daartoe willen wij onafgebroken het
onze blijven bijdragen, door de kracht van
onze overtuiging en ons optimisme ertoe
blijven aansporen. Het zijn er tegenwoordig
velen in dit district die vaak in stilte maar
daarom niet minder energisch en onver
moeid, hun arbeid tegen den oorlogswaan
zin, de vreeselljkstc epidemie die de wereld
kent-, blijven voortzetten. Van één hunner
ontving ik den gisteren in deze rubriek ge-
citeerden „Brief van Apsley", dien ik al
weer heb teruggezonden, want hij moet ver
der verspreid worden. Van een andere hoor
de ik pas nog enthousiaste mcdedcelingen,
over de bewijzen van instemming en medc-
werkinc aan zijn actie die hij uit verre lan
den. zelfs uit Zuid-Amerika, ontvangen had.
Een derde vertelde mij van haar werk op
het gebied van Volkenbondsonderwijs aan
de schooljeugd, en van de laatste bespre
kingen die zij daarover met de internationale
leiding van dezen arbeid te Gcnéve gevoerd
had. Een vierde vroeg mij om medewerking
voor zijn propaganda voor „Good Will
Day"
Vier gevallen, alle van dc laatste twee da
gen, alle ln dit district. Meer en meer kunt
ïc u hier voelen temidden van menschen die
niet alleen ..tegenstanders van den oorlog"
zijn dat is gemakkelijk gezegd - maar
die bovendien hun belangrijk aandeel in
den strijd ertegen nemen, die er hun vin
dingrijkheid op scherpen en er een deel van
hun arbeidskracht aan wijden.
Toch is het nog lang niet genoee. Dat
wordt alleen al bewezen door de voortdu
rende pogingen van de plaatselijke anti-
oorJogsvereenlgingen, om hun ledental te
versterken. Ik zou de meer dan zevenhonderd
abonnés van Haarlem's Dagblad, die van
avond, diep onder den indruk van Sherriff's
aangrijpende stuk, den schouwburg zullen
yerlaten, gillen verzoeken daar op dal men
