BUITENLAND.
HET ONDERHOUD BRUENING-HINDENBURG.
HAARLEM'S DACBLAD MAAND AC 30 MEI 1932
IWEEDE BLAD
Nog steeds geruchten over een aftreden van
den Rijkskanselier. Tegenstelling tusschen
Hindenburg en Bruening zou onoverbrugbaar
zijn. Ook nu weer tegenspraken. Nieuwe
Amerikaansche voorstellen op de ontwape
ningsconferentie.
INGEZONDEN MEDEDEELINCEN «I Cu. r.|«l
STADNIEUWS.
HET DIENSTWEICERINCSCONCRES TE HAARLEM.
AGENDA.
Heden:
MAANDAG 30 MEI
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Hoewel van officieele zijde betreffende het
onderhoud tusschen Rijkskanselier Dr. Brue
ning en den Rijkspresident het zwijgen wordt
bewaard, beoordeelt men in goed ingelichte
kringen te Berlijn het resultaat der bespre
king pessimistisch. Het feit dat het onder
houd slechts van korten duur was en werd
afgebroken geeft aanleiding tot de onder
stelling dat de meeningsverschillen tusschen
den Rijkspresident en den Rijkskanselier zeer
aanzienlijk zijn. De termijn tot Maandag zou
derhalve gewenscht zijn om verdere rugge
spraak te kunnen plegen.
Het schijnt evenwel ten zeerste de vraag
of de tegenstellingen tusschen den Rijks
kanselier en den Rijkspresident overbrug
baar zijn. In welingelichte kringen acht men
het derhalve waarschijnlijk dat de Rijks
kanselier Maandag zijn ontslag zal aan
vragen.
In kringen welke den Rijkskanselier na
staan, worden deze mededeelingen evenwel
bestreden. Er wordt veeleer de nadruk op
gelegd, dat zeer zeker de hoop bestond dat
de tegenstellingen tusschen den kanselier en
den Rijkspresident zijn op te heffen en de
meening werd uitgesproken dat 't niet tot
een aftreden van den Rijkskanselier zal
komen.
Van Amerikaansche zijde is in de laatste
dagen herhaaldelijk contact gezocht met de
vertegenwoordigers der groote mogendheden
teneinde in gemeenschappelijke, vertrouwe
lijke besprekingen nieuwe basis te vinden
voor de werkzaamheden der ontwapenings
conferentie.
De Amerikaansche delegatie is bij deze
besprekingen uitgegaan van het voorstel,
dat de vertegenwoordiger van de Vereenigde
Staten reeds op 9 Februari jl. ter conferentie
heeft ingediend en dat den volgenden in
houd heeft: Vaststelling der troepensterkten
der afzonderlijke landen op den grondslag
van het minimum, dat noodzakelijk is voor
de handhaving van de binnenlandsche orde
en de nationale verdediging. Den maatstaf
voor de berekening der legersterkten vormen
de ontwapeningsbepalingen der vredesver
dragen voor midden-Europa, volgens welke
de troepenmachten alleen mogen dienen
voor de binnenlandsche orde en de grens-
verdediging.
Op de basis van dit Amerikaansche voor
stel is thans door de Amerikanen gepoogd
een algemeene sleutele uit te werken voor
de vaststelling der legersterkten in de afzon
derlijke landen.
Naar medegedeeld wordt, stuiten deze be
sprekingen echter op moeilijkheden, aange
zien de Fransche delegatie vóór de vorming
van de nieuwe Fransche regeering niet ge
machtigd is tot vérgaande onderhandelingen
of beslissingen.
Duitschland.
Absolute meerderheid voor de
Nazi's in Oldenburg.
De samenstelling van den nieuwen Olden-
burgschen landdag zal er op grond van de
officieele berekening als volgt uitzien:
(Tusschen haakjes de vorige aantallen ze
tels). D. N. V- P. 2 (2), S. P. D. 9 (11) S. A.
P. 0 (0) Comm. 2 (3) Nationale vereeniging
0 Staatspartij 1 (1). Landvolk 1 (1) Nat. soc.
Partij 24 (19) Centrum 7 (9).
Dé Nat. soc. partij heeft thans dus de ab
solute meerderheid in den Oldenburgschen
landdag veroverd.
Spanje.
Opstandige actie tijdig
verijdeld.
Dank zij uitgebreide politie-maatregelen
is de anarcho-syndicalistische actie, die Zon
dag was aangekondigd volkomen mislukt.
Niettemin hebben zich volgens Reuter, eenige
incidenten voorgedaan te Madrid. Valencia,
Bunol (prov. Valencia), en Barcelona. In to
taal werden daarbij vijf personen gedood en
een tiental gewond, van wie verscheidene
ernstig.
China.
Passagiers van Mandsinerij-
s-' -> trein ontvoerd.
De eerste trein die na heropening van den
dienst op een zijlijn van den Oost-Chinee-
schen Spoorweg tusschen Charbin en de
Mandspoerijsche grens reed, is door bandie
ten dicht bij de grens overvallen en geplun
derd. Vijftien passagiers werden ontvoerd en
uit den postwagen werd een bedrag van 40
duizend dollar, eigendom van den Oost-Chi-
neeschen Spoorweg, gestolen.
Frankrijk.
Verrassende wending
Twee' Fransche commissarissen der recher
che zijn per vliegtuig naar Berlijn vertrok
ken, teneinde aldaar samen met de Duitsche
recherche onderzoekingen te verrichten met
betrekking tot den persoon van den moor
denaar van Doumer. Gorgoelov. Het eigen
lijke doel van dit onderzoek wordt voorloo-
pig streng geheim gehouden, doch er verluidt,
dat verrassende resultaten mogelijk zijn.
Herriot heeft tegenover een verslaggever
van „L'Oeuvre" een korte verklaring afge
legd over zijn buitenlandsch politieke opvat
tingen. Hij verklaarde o.a., dat het noodza
kelijk was de rechten van de wettige verde
diging van Frankrijk in overeenstemming te
brengen met de behoeften van de internatio
nale orde. De internationale orde veronder
stelt de ontwapening, maar naar zijn mee
ning is de mat'erieele ontwapening minder
belangrijk dan de moreele. Van de laatste is
de vrede afhankelijk.
Amerika.
Een internationale conferentie
in China.
Naar aanleiding van niet-officieele bespre
kingen met Groot-Brittannië, Frankrijk en
Italië deelt het staatspedartement naar Reu
ter meldt mede, dat de Ver. Staten bereid
zijn aan een internationale conferentie over
China deel te nemen, indien ook China wordt
uitgenoodigd. Bedoelde conferentie is voor
gesteld door Japan. Zij zal een regeling moe
ten tot stand brengen over de instelling van
neutrale zones om Sjanghai en andere Chi-
neesche handelshavens.
MEVR. BRUCE WIL HET
WERELDDUUR PT7r"or,TA
VERBETEREN.
EEN MAAND IN DE LUCHT?
LONDEN, 28 Mei (Reuter). Mevr.
Victor Bruce, die de volgende maand een
poging wil wagen om het wereld-duur-re-
cord vliegen te verbeteren, is gisteren per
vliegtuig van Croydon vertrokken teneinde
zich naar haar toestel, waarmede zij deze
poging wil wagen, te begeven.
Het toestel ligt te Gribraltar. Het is een
Britsohe machine, uitgerust met drie 120
p.'k. motoren, waarvan een uitgesohakeld
kan wordlen.
Het vliegtuig kan zoowel op het water als
op het land dalen.
Aan een persman verklaarde mevrouw
Bruce, dat het toestel buitengewoon geschikt
is voor 'het vestigen van een duur-record.
Het is een zespersoons-eendekkerdie als
een miniatuur-flat zal worden ingericht, met
eetkamer, keuken en douche-installatie. Een
van de groote voordeelen van het toestel is.
dat men zich erin kan bewegen. De motoren
staan op de vleugels, en zijn gemakkelijk te
bereiken, indien reparatie gedurende de
vlucht noodzakelijk is.
Het duunrecord vliegen is op het oogen-
blik in handen van een Amerikaan, met een
vlucht van 23 dagen. Mevrouw Bruce wil
een maand in de lucht blijven.
Haar echtgenoot zal als tweede piloot op
treden, terwijl zij ook een marconist mede
zal nemen.
Zij wil haar tocht te Portsmouth begin
nen en geruimen tijd bovien Londen, Han-
worth en een aantal provinciesteden kruisen.
Het is haai' bedoeling op 23 Juni te starten.
NA 16 JAAR UIT FRANSCH MAROKKO
TERUG.
BIJ ZIJN AANKOMST IN FREIBURG
FLAUW GEVALLEN.
FREIBURG. 29 Mei. (Wolffbureau). De
Duitsche soldaat Daubmann, die 16 jaar in
Fransche krijgsgevangenschap heeft dóór-
gebracht is heden uit Fransch Marokko in
zijn ouderlijk huis teruggekeerd.
Bij zijn aankomst op het station viel hij,
tengevolge van de lichamelijke uitputting
en geestelijke overspanning, flauw.
Op zijn verzoek werd vervolgens de fees
telijke begroeting afgelascht en werd hij
onmiddellijk per auto naar zijn geboorte
plaats Endingen vervoerd.
MISLUKTE START VOOR EEN
OCEAANVLUCHT.
POOL HAUSNER TERUGGEKEERD.
NEW YORK 28 Mei. (Reuter.) De Pool-
sche aviateur Hausner, die gistermiddag met
zijn 220 PK. eendekker van Floyd Bennet
vliegveld in New Jersey was vertrokken voor
een tocht naar Warschau, waar zijn ouders
wonen, is na zes uur teruggekeerd, wegens
een defect aan zijn motor.
EEN VLUCHT SEATTLE—TOKIO.
ONGERUSTHEID OVER DEN VLIEGER
NAT BROWNE.
SEATTLE (Staat Washington) 29 Mei.
(Reuter.) Kort. na de terugkeer van den Pool-
schen vlieger Hausner te Linden startte Nat
Browne voor een vlucht over de Stille
Oceaan naar Tokio, waarmede hij f 75 000
hoopt te verdienen. Bij het opstijgen onder
vond hij moeilijkheden, waarom hij 80 gal
lons benzine achterliet.
Deskundigen zijn nu zeer bevreesd, dat hij
niet voldoende brandstof bij zich heeft.
Het laatst is hij door een stoomschip bo
ven Pudget Sound gezien.
DE MILLION AIR SWIFT OVERLEDEN
CHICAGO. 28 Mei. (V.D.) De multimillionair
Edwar F, Swift, de zoon van den stichter der
wereldbekende "slachterijen en vleeschwaren-
fabrieken heeft de hand aan zichzelf ge
slagen. De 64-jarige wierp zich uit een ven
ster van zijn op de zesde verdieping gelegen
woning.
Zaterdag en Zondag is te Haarlem het
tiende dienstweigeringscongres gehouden.
De Opvoering van
„WIJ WILLEN NIET".
Ter gelegenheid van het dienstweigerings
congres is Zaterdagmiddag nogmaals een op
voering gegeven van het. leekespel .Wij wil
len niet" van Henriëtte Roland Holst. Na een
kort, woord tot opwekking voor het bezoek
van het congres door den heer Herman Groe-
nendaal, gaf Ds. N. J. C. Schermerhorn ter
inleiding een beschrijving van den .inhoud
van het werk van mevrouw Roland Holst. De
titel zoo zei de heer Schermerhorn pakt
reeds dadelijk in zijn bondigheid; er ligt ze
delijke moed in en durf, van verzet van den
mensch tegen wat hij verkeerd acht. De spre
ker noemde het een principieel- anti-militai-
ristisch werk; waarin in duidelijke taal ge
zegd wordt, dat niet van boven af. maar van
onder af de oorlog moet worden overwonnen.
De heer Schermerhorn eindigde met een
geestdriftig uitgesproken peroratie, waarin
hij het publiek opwekte om mede te strijden
den daadwerkelijken strijd tegen het militai
risme. Wij leven in een buitengewoon ernsti-
gen tijd, een tijd, waarin men zich gereed
maakt tot een nieuwen oorlog, zoo meende
hij. Hij herhaalde daarom 't pakkende woord
van mevrouw Roland" Holst en hij riep de
aanwezigen op tot den strijd tegen het mili
tairisme, tot het „Wij willen niet" onze ziel
bezwaren met het misdrijf dat oorlog heet.
Na een korte pauze ging toen het doek op
voor de vertooning van het reeds door vorige
opvoeringen bekende leekespel-, dat in den
kring van deze bezoekers een dankbaar klank
bord vond.
Tot mijn genoegen zag ik. dat er na de
eerste voorstelling in Maart zeer veel verbe
terd is. zoodat het. werk thans ontegenzegge
lijk ook op het tooneel een sterkeren indruk
maakte. Vooral was dat het geval- in het eer
ste en derde bedrijf, waarin door de regie
blijkbaar naai- strakker styleering was ge
streefd.
Het eerste bedrijf was nu door betere groe
peering minder chaotisch en een goede ge
dachte was het de jonge aanhangers van
Michael als groepen symetrisch op te stellen
en telkens in koor te i-atcn spreken. Trouwens
de spreekkoren hadden nu veel meer effect
en wisten herhaaldelijk een juisten climax te
geven aan het door de individuen gesproken
woord. Eigenlijk begrijp ik niet, waarom de
heer Frevel in de styleering in I niet nog
een weinig verder is gegaan en ook niet de
groep der gematigden in driehoeksvorm sy
metrisch aan die der communisten heeft- ge
plaatst. Ook in de bewegingen had nog meer
„stijl" gebracht kunnen worden, zoodat het
geheel nog verder van het realisme af was
komen staan. Maar laten wij dankbaar zijn.
dat. reeds zoo veel verbeterd was. vooral in
het groote tooneel met Michaël in III, waarin
thans de hoofdpersoon stond, waar hij be
hoorde te staan, namelijk in het midden der
scène en dat nu ook indruk maakte, doordat
er thans wel degelijk sprake was van een
angstig groeiende dreiging in de volksgroe
pen. Ook werd de tekst èn door Michaël en
door Marianne nu veel krachtiger cn met
meer bezieling gezegd.
Het tweede bedrijf was in de vertooning
ve-reweg het zwakst.
Met de verschijning van de politie, de sol
daten en den directeur kwam het realistische
element en de regie heeft blijkbaar met ge
weten. hoe zij dit op moest lossen. Men kreeg
te weinig den indruk van een sterke macht
en die moeten de vertegenwoordigers van het
gezag en de reactie toch wel degelijk maken.
Het eenige krachtige moment in dit bedrijf
was dat der opstandigheid der massa, maar
dit verliep, omdat, er geen tegenactie was. In
dit bedrijf ontbrak te veel de sterke hand van
een doelbewust regisseur.
Het s?ot werd ook nu het hoogtepunt in de
opvoering. Wat er met spreekkoren te berei
ken valt, zagen wij daar gedemonstreerd.
Zeer mooi was vooral het verschil in toon en
klank van de jonge vurige Michaeliston en
het bedroefde volk. Dat was indrukwekkend
in zijn contrastwerking, en de regie heeft in
dat slot dan ook veel bereikt. Dat dit ook op
het publiek een sterke impressie maakte,
bleek wel uit het enthousiaste applaus, dat
weerklonk nadat het doek was gezakt.
Het gordijn ging niet meer op. maar van
het tooneel klonk het ontwapeningslied als
bezegeling van het spel, dat dezen middag
gegeven was.
J. B. SCHUIL.
Zaterdagavond.
Zaterdagavond hield het Dienstweigerings
congres een zitting in de zaal van den Pro
testantenbond.
De heer M. L. v. d. Es uit Soest, voorzitter
van het Manifest-Comité, las ter inleiding
het manifest „Mobiliseeren" voor. dat In de
oorlogsjaren verschenen is en later in ver
scherpten vorm opnieuw uitgegeven in 200.000
exemplaren. Op dit manifest is het congres
gebaseerd
Het manifest is thans met 3200 namen on
derteekend.
De heer Herman Groenendaal
sprak vervolgens. Wij hebben de vaste over
tuiging dat dit congres verhelderend zal
werken, zei hij.
Hij verzocht twee minuten stille aandacht
voor de 24 dienstweigeraars, die op het con
gres niet aanwezig konden zijn. omdat zij
gevangen zitten, doch waarvoor de plaatsen
open gehouden zijn.
Verscheidene sprekers legden daarna ge
tuigenissen af.
De heer Feddc Sc li ure r, allereerst
schetste, dat het Christendom met het anti-
militarisme te vereenigen is. Het, Christen
dom is niet de conservator van allerlei vroe
gere ideeën, doch schept het oude steeds om
tot nieuwe waarden. Bij het militarisme
staan wij tegenover een complex van zonde.
De geleidelijkheid der ontwapenaren is nooit
het ideaal van het Christendom geweest,
het Christendom is dynamisch. Er is gelukkig
iets aan het veranderen, spr. is geen unicum
meer. Maar nog een groote verandering is
noodig.
Ds. N. Padt uit Zandvoort vond het
jammer, dat Colijn er niet was, cn ook jam
mer, dat de rector van het Christelijk Ly
ceum uit Hilversum dr J. de Jong er niet
was, de opvoeder der jeugd, die het dragen
van het gebroken geweertje verbiedt doch
het insigne van het Nationaal Jongeren Ver
bond toelaat. Onder vergoding van de na
tionale gedachte is dat een zich vergrijpen
aan de wezenlijke waarden: „Omdat wij die
nen willen zijn wij dienstweigeraars".
Spr. is bereid den Staat te dienen in zekere
mate; ieder doet concessies aan de gemeen
schap ten koste van zijn geweten, maar er
zijn grenzen. Militarisme is van de gemeen
schap de ontkenning. Het vraagt een opof
fering van 100% en het eenige antwoord
daarop is: Neen.
Zij, die hier ontbreken hebben de grenzen
gezien; aan hen ons saluut.
De heer Geert van Oorsch o t sprak
over Oorlog. Jeugd en Kapitalisme. Spr.
richtte zich vooral tegen het kapitalisme en
den z.i.daai-uit voort komenden oorlog. De
Volkenbond is van onwaarde, meende spr.
Ds. Van Peursum sprak namens de
beweging van de christelijke revolutie ge
naamd de Internationale Broederschap der
Verzoening te Bïlthoven. die tegen alle ge
weld is. Zij. die aan deze beweging deelne
men^, stellen de waarheden van Christus
boven die van den Staat.
Het is spreker's vaste overtuiging, dat wat
van Gcnève uitgaat niet meer is een onbe
wust liegen, maar een bewust liegen.
Kunstzaal Reeker. Wagenweg 102. Tentoon
stelling van schilderijen Louis Hartz en A.
L. Koster. 10—7.30 uur.
Luxor Sound Theater: ..Circus-schadu
wen" en „El Kapone in de knel". 815 uur.
Palace: „2 Herzen und eln Schlag". Op het
tooneel: The Golden Melody Five. 8.15 uur.
Rembrandt Theater: Gary Cooper Silvia
Sidney in „Wereldstad". Op het tooneel:
Willy Derby. 7 en 9.15 uur.
Teyler's Museum. Spaarne 16. Geopend op
werkdagen van 113 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij.
IJ muiden: N.V. IJmuiden Stores, Ver-
gad. aandeelh. 11.30 uu. Ten kantore.
DINSDAG 31 MEI
N.V. Keiler en Macdonald, 9.30 v.m. ten
kantore te Haarlem, Jaarl. algen», vergad.
N.V. Handels Mij. A. Revink.Café rest.
Brinkmann, Algem. vergad. van aandeelh.
3 uur.
N V Bouw en Expl. Mij. Zuid-Haarlem. Alg.
vergad. van aandeelh. Verspronckweg 31.
8 uur.
N.V. „Westexport", Trading Co. Alg. vergad.
van aandeelh Verspronckweg 3!. 8.30 uur.
Kamer van Koophandel. Vergadering Nas-
sauplein 6, 7.30 uur.
Kunstzaal Reeker, Wagenweg 102. Tentoon
stelling van schilderijen Louis Hartz en A.
L. Koster. 107.30 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
APOTHEKEN (AVOND- EN NACHTDIENST)
Firma C. G. Loomeyer en Zn., Barteljoris-
straat 11. Tel. 10175.
Park-Apotheek, Kleverparkweg 13, Tel.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
Spr. betoogde verder, dat God, het Chris
tendom de drijvende kracht Is In het revo-
lutionnalre besef.
Tenslotte sprak d s. N. J. C, Schermer
horn, Hij beantwoordde de vraag of er het
recht is. om dienst te weigeren, bevestigend
omdat de Staat is opgelegd aan de gemeen
schap als een instrument van de bezittende
klasse.
In den oorlog culmineert de lafheid Men
brengt geen offer, maar ieder hoopt, dat hij
er zoo goed mogelijk af komt!
Te half twaalf was dc zitting geëindigd.
Het Libertair Socialistisch Zangkoor „Zang
Veredelt" had er medewerking aan verleend.
De zaal was stampvol.
Op Zondag.
De bijeenkomst op den tweeden congres
dag in het Concertgebouw was niet druk be
zocht.
Des morgens sprak eerst de heer W. v. d.
Heuvel namens de afd. Appelscha van de
revolut. anti-militaristische groep waarschu
wende woorden tegen traditie en sleur. d:e
het militarisme in stand houden. Hierop zong
men staande ..De wapens neer".
De heer Dirk Boer, over de militaire
dienstweigering en haar belang voor den
vredesstrijd der jongeren sprekende, ver
heugde zich over het groote aantal aanwe
zige jongeren. Internationaal wordt een oor
log voorbereid ondanks alle beloften en de
jeugd is daarin het beslissende clement. Op
een vrede van bovenaf kan men niet ver
trouwen, die moet van onderaf komen door
