UIT DE OMSTREKEN.
VERKRUYSEN DE LANGE
Bij Examens
HAARLEM'S DAGBLAD
DINSDAG 7 JUNI 1932
BLOEMEN DAAL
WERKLOOZEN-STEUN.
VERGADERING VAN DE 5. D. A. P.
Maandagavond belegde de Afd. Bloemen -
daal van de SOAP. een openbare vergade
ring met de werkloozen in ,,'t Hemeltje te
Bloemend aal.
Ongeveer 100 personen waren aanwezig
toen de heer W. Noorman de bijeenkomst
opende. Spr. zette het doel der bijeenkomst
uiteen, n.l. do bespreking van de voorstellen
van B. en W. om de loonen der tewerkgt©-
stclden te verlagen.
Spr. noemt deze voorstellen slecht en
«poort aan tot een zakelijk debat.
De heer G. Schulz krijgt nu het woord
over: do zorg voor de werkloozen in de ge
meente. De toestand voor hen baart groote
zorg, begint spreker. De loonen gaan volgens
do voorstellen 8 per week omlaag en dit
kan niet en spr. heeft ze met groote veront
waardiging ontvangen.
De huidige regeling werkt nu 5 jaar. De
regeling was 26 voor gehuwden; 18 voor
ongehuwden en om de week werken.
Toen de werklooze perloden kort waren
ging dit; toen ze lang werden ging het nier.
Op onzen aandrang aldus spr. heeft
wethouder Laan dit stelsel losgelaten en
allen voortdurend te werk gesteld. De prikkel
om bij particulieren werk te zoeken ver
dween, omdat hier geen werk was. Laan heeft
toen onze wegen laten verbeteren en dank
zij de werkverschaffing is dit in snel tempo
gebeurd, dc kosten waren gering 1.80 per
M2) en de menschen waren geholpen.
Spr. gaat nu de motleven na, waarom de
loonen omlaag moeten als de afgemeene toe
stand in het bedrijfsleven, de groote verlie
zen. die geleden zijn, de loonsverlaging bij
Rijk enz., de druk der Overheid en de brief
der bloembollenpatroons.
Al deze motieven noemt spr. weinig steek
houdend en hij zet uiteen, waarom dit zijn
meening is.
Hoe ls de werkloozenzorg elders?
Mag men Bloemendaal vraagt hij
vergelijken met andere gemeenten, waar veel
ongunstiger verhoudingen zijn? De inkomsten
waren toch nog 1 ton meer dan was ge
raamd?
Elders heeft men weinig inkomsten en veel
werkloozen. Hier zijn de arbeiders altijd uit
de gemeente geweerd en kwamen de rijken,
die elders hun geld hadden verdiend naar
Bloemendaal, omdat de belasting laag was.
Men moet rekening houden met de draag
kracht der gemeente. Hier bestaat de mo
gelijkheid om de menschen behoorlijk te
betalen, hier heeft men zelfs door wegenaan
leg van de menschen geprofiteerd.
Do vergelijking met de loonen in het
bloembollenbedrijf gaat niet op. De arbeiders
zijn het slechtst georganiseerd en vormen de
slechtst betaalde groep.
De tcwerkgestelden doen ook heel ander
werk, zoodat men hun loonen met overeen
komstige groepen moet vergelijken. Het loon
van 20 ls als bestaansminimum zeker niet
te hoog en de Bloemendaalsche Raadsleden
weten vast niet, hoe men daarvan kan
leven. Spr. weet het ook niet. Hij heeft een
staatje overgelegd in den Raad. waarbij hij
kwam voor een gezin met 2 kinderen op
22.35, waarbij op vele dingen nog niet was
gerekend.
Deze cijfers zijn niet aangevochten en de
heeren zwegen in alle talen.
De heer Hogenblrk merkte alleen op: el
ders komt men er toch ook van. Spr. had dat
uit dezen hoek, die het altijd heeft over de
waarde van het gezin, niet verwacht.
Dit bestaansminimum brengt de honder
den venters aan de deur. Zonder aanvulling
op een of andere wijze heerscht in zulke ge
zinnen zwarte armoede.
Waar halen de heeren den moed vandaan?
vraagt spr. Door dergelijke maatregelen drijft
men de menschen naar de revolutie, maar
wij bedanken er voor om als schietschijf te
dienen voor dc geweren der burgerwacht, een
orgaan, dat Jhr. Den Tex aanbeveelt en
waarvoor Bloemendaal nog steeds subsidie
geeft.
Het argument: dwang uit den Haag kon
niet gelden. Een lid van Gedeputeerde Sta
ten. bij wien was geïnformeerd wist hier
niets van en toen de heer Noorman in de
Commissie voor Sociale Zaken voorstelde
om naar den Haag te gaan, vonden nóch de
wethouder, noch de burgemeester dit noodig.
Men was blijkbaar bevreesd, dat men voor
onze gemeente een dergelijken maatregel
niet noodig zou vinden.
Deze argumenten hebben voor spr. dan ook
geen waarde.
Hoe staan de zaken er nu voor?
A.s. Woensdag wordt de zaak opnieuw in
den Raad besproken cn spr. zalzich ten
scherpste tegen de voorstellen verzetten.
Lagere loonen betcekenen armoede.
Een andere vraag is, of er een meerder
heid te vinden zal zijn voor sprekers stand
punt. Hij verwacht, dat niet en vraagt, wat
kunnen wij doen? Noodig ls een eenheid in
de organisatie. Niemand handele buiten deze
organisatie. De arbeiders staan nog steeds
verdeeld tegenover elkaar. Sluit U daarom
aaneen, tot een machtige organisatie, tot de
S.D.A.P. Aan het debat werd deelgenomen
door de heeren Koudstaal. De Graaf, Lenter-
man, Van Kesscl en Troonberg.
De heer Van Kessel wees er op, dat de
loonen in het bollenbedrijf 's zomers 23 be
dragen, waarbij nog komt toeslag en cmo- 1
lunicnton. Den heeren Noorman en Schulz
verwijt hij. dat zij voor wethouder Laan
hebben gestemd. De heer Schulz conclu
deerde, dat er weinig crltiek op de S.D. raads
leden is uitgeoefend cn geeft de Commissie
gelijk, dat. zij niet gemarchandeerd heeft.
Ten slotte werd dc volgende motie met al-
gemceno stemmen aangenomen:
MOTIE.
Do Openbare Vergadering belegd door de
Afd. van de S.D.A.P., met de werkloozen uit
dc Gemeente Bloemendaal op Maandag 6
Juni 1932. bezocht door 100 personen:
gehoord de motieven, welke er bij het ge
meentebestuur toe geleid hebben een ver
slechtering voor te stellen voor de loonen der
tcwerkgestelden in Bloemendaal;
gezien den financieelen toestand der Ge
meente Bloemendaal, welke een dergelijke
loonsverlaging niet wettigt:
gezien mede het feit. dat de loonen der tc
werkgestelden zeker niet uitgaan boven die
van arbeiders In gelijksoortige bedrijven, ook
in het particulier bedruf:
protesteert ten sterk fegc'n deze voorge
stelde .uoncn, waardoor het
levenspeil der minst draagkrachtigen, die
door deze loonsverlaging worden getroffen
cn ernstig wordt geschaad;
dringt er ten sterkste bij den Raad op aan,
dezen aanslag op de loonen af te wijzen;
besluit deze motie ter kennis te brengen
van den Raad der Gemeente Bloemendaal.
M.
Bevallen: W. L. Woud—Brouwer, d.
Ondertrouwd: M. J. Gennissen en J.
E. van der Horst.
Getrouwd: W. C. H. Christlanus en H. W.
Rlenstra. Jhr. J. P. A. van Lennep en C- C.
E. van Tienhoven.
OVERVEEN
INGEBROKEN.
Gisternacht ls ln de garage van Backhuijs
aan het eindpunt van den Zeeweg ingebro
ken. Van. eeniige daarin aaftwezige rijwielen
werden rljiwielplaatjes en een dynamo ont
vreemd; overigens werd niets vermist.
Daar er in den laatsten tijd ook op het
strand dergelijke diefstallen ten nadeele van
kampeerders werden gepleegd zij men op zij n
hoede. De politie, die een onderzcek in
stelde zou er prijs op stellen te worden ge
waarschuwd, wanneer rijwiel plaatjes te
koop worden aangeboden.
AERDENHOUT
VOORBEREIDEND ONDERWIJS.
Het bestuur der afdeeling Haarlem van het
Nede r 1 andsch Onde rwlj z esrs -Gen ootsctnaip,
heeft met groot genoegen kennis genomen
van het verzoek van eenige ouders in den
Aerdenhout om aan de openbare school voor
gewoon lager onderwijs aldaar een voor
bereidendeklasse te verbinden.
Volkomen in de lijn van het adres der ge
noemde afdeeling d.d. 16 Juli 1930 neemt het
bestuur thans de vrijheid een bovenbedoeld
adres adhaesie te betuigen.
IJMUIDEN
DE STUCADOORS-RELLETJES.
WEER BOTSINGEN MET DE POLITIE.
Het ls nog eiken middag rumoerig in de
omgeving der woningen van de beide stuca-
doors, die in Haarlem tegen den zin van en
kele organisaties aan het werk zijn gebleven.
Eenige honderden wielrijders volgen de beide
mannen, die onder politiegeleide naar huls
fietsen.
Maandagmiddag kwam het op den Velser-
duinweg weer tot een botsing tusschen de po
litie en de menigte, waarbij de politie den
gummistok voor den dag haalde.
Ook in de Meeuwenlaan was het zeer ru
moerig.
Eiken morgen en eiken middag is een
twaalftal politieagenten in de weer om de
beide werkwilligen te beschermen en de orde
te handhaven.
HET HOOGOVENBEDRIJF.
TOESTAND ONGUNSTIG.
De malaise blijft ook op het hoogovenbe-
drijf zwaar drukken. De vorige week zijn er
in totaal 25 man ontslagen en vermoedelijk
zullen meerdere ontslagen worden.
Naar wij nog vernamen is de kans groot
dat wanneer de afzetmogelijkheid van het
product niet grooter wordt, tot een belang
rijke Inkrimping van het bedrijf zal moeten
worden overgegaan.
MARKTBERICHT VAN 6 Juni 1932.
Spinazie per kist f 0.500.90.
Postelein per kist f 0.300.40.
Andijvie 100 struiken f 1,251,50.
Raapstelen 100 bos f 34.
Radijs 100 bos f 4—5.
Wortelen per zak f 0.120.18.
Komkommers per 100 f 138.
Asperges per bos f 0.360.42.
Idem blauwe f 0.260 32.
Idem dun f 0.140.18.
Aardappelen, klei, per K G. f 0.060.07..
Idem, zand, per K.G. f 0.08.
Peulen per K.G. f 0.50.
Snijboonen per K.G. f 1,15.
Bloemkool per 100 f 824.
Uien per bos f 0.03—0.04.
Sla per 100 krop f 2—6.
Rabarber per 100 bes f 23.
Pieterselie per bos f 0.070.09.
Selderie per bos f 0.05.
Aardbeien per doosjes f 0.28—0.38.
BESOMMINGEN.
Trawlers;
Christina Um. 2 400 manden f 2900.
Pieter Cornells, Mm. 146 300 m. f 2400.
Oostzee IJm. 147 175 m. f 1700.
Sylvaln Mm. 116 275 m. f 700.
Kotters:
O 265 f 440.
IJm. 68 f 300
Kromhout f 300
Loggers:
Sch. 247 r 760.
KW. 23 f 440
MARTPRMZEN.
Tarbot per kilo f 0.70f 0.60.
Griet per 50 kilo f 40—f 16.
Tongen per kilo f 1.05f0. 65.
Groote schol per 50 kilo f 26.
Middelschol per 50 kilo f 20.
Zetschol per 50 kilo f 26f 17
Kleine schol per 50 kilo f 26—f 5.20.
Tongschar per 50 kilo f 24f 23.
Rog per 20 stuks f 28f 25.
Pieterman en poon per 50 kilo f 13—f 1.45.
Groote schelvisch per 50 kilo f 31.
Middelschelvisch per 50 ldlo f 21f 15.
KI. middelschelvisch per 50 kilo f 10f 5.80
Kabeljauw per 125 kilo f 44—f 25.
Gulion per 50 kilo f 7 60—f 3 50
Heilbot jer kilo f 1—f 0 90.
Wijting per 50 kilo f 4.90f 1.30.
Kor'vi' .-'i rwr s*uk f 0 28f 0 23,
Makreci per *>o ki,o i 7—f 2,80,
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a 60 Ct«. par regal
Wijnhandelaren - Distillateurs
Kantoor: Bakenessergracht 25 - Telefoon 10396
PRIMA OUDE UNIE GR AAN.JENEVER 2 JAAR OUD
Per Literflesch f 3.10 per halve Literfleich f 1.60
Depöt Groote Houtstraat 146 Telefoon 11145
Zijlstraat 32 Telefoon 10438
blijft men külm en helder, indien men vooraf
Mijnhardt's Zenuwtabletten gebruikt.
Koker 75 et- Bij Apoth. en Drogisten.
HEEMSTEDE
GEVONDEN VOORWERPEN EN DIEREN.
Terug te bekomen bij:
S. de Reus, Kerklaan 3, een dameskous en
een zakdoek; C. Fokker. Landzichtlaan 74,
een postduif, Konijnenburg v. Oosten de
Bruinstraat 8, Haarlem, een hondje; Blan
kensteen, Bronstecweg 26, een zilveren beurs
je; v. Lennep, v. Merlenlaan 23. een wit zijden
sjaal; J. Lendering, Schouwbroekerstraat 5,
een heerenhorloge met ketting; J. v. Deurzen,
Iepenlaan 16, een rijwielbelastingmerk; M.
Cliggen, Heemsteedsche Dreef 123, een rozen
krans; H. Vermeer, Meer en Bosoh, Achterweg
een zilveren dameshorloge; J C. Hilkorst,
Lombokstraat 28, een portefeuille; D. F. de
Wilde. Groenendaal, een tamme ekster; Wed.
Wesseling, Zandvoortschelaan 118. een regen
jas; Becking, J. C. v. Oostzanenlaan 15, een
Dak, inhoudende kousen enz.; Kokelkoom,
Mar.padslaan 20, een gouden broche. Herven-
straat 28, een R.-K. kerkboekje; D Dros, Jac.
v. Campenstraat 20, een voetbal; Bureau van
Politie, Raadhuisstraat, een ceintuur, een
vischnetje, een ceintuur van een mantel, een
zakmes, een hondenpenning en een honden
halsband met riem.
N.V. L^HOLZHAUS.
SURSéANCE VAN BETALING VOOR 1H JAAR.
De Rechtbank alhier verleende heden sur
séance van'betaling voor den tijd van 1 1. 2
jaar aan de N.V. tot exploitatie van winkels
in fijne lederwaren en aanverwante artike
len L. Holzhaus, gevestigd te Haarlem.
GROOTE BRAND IN EEN HOTEL.
CLEVELAND, 7 Juni, (Reuter). Heden
ochtend is brand uitgebroken in het hotel
„Elegant", Toen de brandweer aankwam,
hingen vele gasten buiten de ramen, zich aan
de kozijnen vasthoudend. Minstens één per
soon is gedood, veertien moesten naar het
ziekenhuis worden vervoerd.
GEVANGENIS.
ALLAHABAD, 7 Juni (Reuter). Bij een
opstand in de gevangenis te Fatehpur is een
gedetineerde gedood. De gevangenen vielen
bewakers aan, die van hun vuurwapens ge
bruik maakten, waarbij een aantal gevange
nen ernstig werd gewond. Thans zijn de
autoriteiten den toestand wederom meester.
DE JUNTA IN CHILI AAN HET WERK.
SANTIAGO DE CHILI, 7 Juni. (Reuter).
De Junta heeft een aantal hooge ambtenaren
en vlootofflcieren ontslagen. De president
van Peru ls naar de Argentijnsche ambas
sade gevlucht. Zijn uitlevering is verzocht en
toegestaan op voorwaarde, dat zijn persoon
gerespecteerd zal worden. De regeering ont
kent ten stelligste, dat de religieuze congre
gaties ontbonden zullen worden. De Junta
wordt gesteund door leger en vloot.
LETTEREN EN KUNST
De
Afscheidsavond van hef
Russisch Ballet.
PETROUCHKA.
„ORANG PENDEK" OF „ORANG
LETJO".
N.V. VAN WAVEREN'S GRAAN
HANDEL.
GEEN DIVIDEND.
Ten kantore van bovengenoemde naam-
looze vennootschap te Haarlem vond heden
de jaarlijksc'he algemeenc vergadering van
aandeelhouders plaats.
Het verslag der directie vermeldt, dat het
boekjaar 1931 geen aanleiding heeft gege
ven daarop met eenige voldoening terug te
zien.
Tot dekking van crisisverliezen in verband
met de koersdaling van het Pond Sterling
en den Argent. Peso werd een bedrag van
f 500.000 onttrokken aan de in vroegere ja
ren gevormde extra reserve, waardoor deze
thans is teruggebracht tot f 2,300.000.
Op de winst- en verliesrekening is f 600.429
uitgetrokken als verlies op vreemde valuta.
Verder f 34.945 als verlies op effecten.
f 250.000 werd afgeschreven op het aan-
deeler.ibezit in buitenlandsche vestigingen.
Van de winst, groot f 53,925,65 werd f 50.000
bestemd lot afschrijving op vaste goederen.
De overblijvende f 3925 65 worden over
gebracht op rekening van het nieuwe boek
jaar. Dividend kan niet worden uitgekeerd.
De aftredende commissaris de heer N. Leve-
kamp, weri herkozen.
CHR. MILITAIR TEHUIS.
Woensdagavond as. zal de herdenking van
het 50-jarig Jubileum worden besloten met
een feestelijke samenkomst toegankelijk voor
alle belangstellenden in den tuin van Oud-
Zomerzorg, Josef ïsraëlsweg 2 Bloemendaal.
Na de ontvangst om 8 uur voeren leden der
Ned. en Haarl. Meisjes Clubs volksdansen
uit en na de pauze geven meisjes uit het
Gereformeerd Weeshuis en enkele andere
leerlingen van mevrouw Tobi rythmiscbe
oefeningen ten beste. Het orkestje der H. M. C
zorgt voor afwisseling.
Mr. TH. HEEMSKERK.
De toestand van mr. Th. Heemskerk was
Maandagavond elf uur onveranderd.
VAN HET CONGRES VAN DEN A.N.T.B.
Op het te Amsterdam voortgezette congres
van den Algemeenen Nederlandschen Ty
pografenbond is het beleid van den redac
teur van het „Grafisch Weekblad" goedge
keurd. De heer H. Korte Jr., is herkozen als
bezoldigd bondsbestuurder. Een commissie
zal een gewijzigde samenstelling van het
hoofdbestuur overwegen, zoo, dat daarin ook
andere den Amst erdamsche bondsleden kun
nen worden opgenomen.
TELEGRAMMEN
REGEERING IN CHILI NIET
AFGETREDEN.
SOCIALISTEN NOG AAN HET BEWIND.
LONDEN. 7 Juni (V.D.) Uit Santiago
wordt genmld. dat het bericht ais zou de
nieuwe socialistische regeering in Chili zijn
afgetreden, onjuist is. De nieuwe regeering is
aan het bew'.nd gebleven en schUnt de con-
tra-revolutieonaire bewering ln het Zuiden
geleidelijk meester te worden
MOFDFRMOORDFNAAR GEARRESTEERD.
BERLIJN 7 Jv.iv WolffDe moeder
moordenaar Lutfwlg Schoess is hedenochtend
gearresteerd. Hij bood ln het geheel geen
tegenstand.
BESTAAT DE RECHTOP LOOPENDE
AAPMENSCH?
Over de kwestie van den „orang-pendek"
den rechtoploopenden aapmensch of mensch
aap die blijkens Aneta-telegrammen den
laatsten tjd gezien zou zijn door inlanders
in Ned.-Indië deelt de hoefijzerredacteur van
het Handelsblad Iets mee uit berichten die
de heer Van der Maaten controleur te Pasir-
pengarajan in de Rokanstreek in Bengkalis
ter Oostkust van Sumatra zond aan den heer
H. F. Tillema, en die gepubliceerd werden in
het Koloniaal Weekblad.
De inlanders in de Rokanstreek bleken van
de pendekrerhalen nooit iets te hebben ge
hoord en namen de wezens die rij gezien
hebben, „orang letjo", dwz. menschen die
wartaal spreken, omdat zij een taal spreken
die rij niet konden verstaan.
Een betrouwbare zelfbestuurder van het
landschap Rokan deelde mee, dat hij en zijn
metgezellen op rhinocerosjacht aan den rand
van een plateau vlak voor zich op ongeveer
15 meter afstand, op een vrijwel kaal open
gedeelte 4 orang letjo zagen staan, die zioh
bezig hielden met het zoeken van bamboe-
sprultsels. Deze wezens, die bovenwinds
stonden, hadden niets bemerkt van de komst
van het jachtgezelschap, en stonden enkele
minuten geheel verbouwereerd stil te kijken
om daarna elkaar met snelle hooge stem
men iets toeroepend bliksemsnel te verdwij
nen. De Radja en zijn metgezel hadden, het
was ongeveer 10 uur 's morgens, dc orang
letjo nauwkeurig kunnen beschouwen en be
schrijven ze als volgt: Kleine wezens, zoo
groot als een kind van 12 of 13 jaar, met
lang hoofdhaar en een niet behaarde huid.
De huidskleur was bruin-rose. Het voorhoofd
week sterk naar achteren, terwijl kinvor
ming zoo goed als ontbrak. De neus was plat
en zij hadden zware wenkbrauwbogen en een
korten gedrongen hals. De armen waren lang
en de groote teen van de voeten stond naar
buiten gericht.
Een beschrijving dus die geheel overeen
komt met die van de pithecanthopus zooals
men zich die althans voorstelt te rijn slechts
de lichaams-lengte is geringer. De metgezel
van den Radja is reeds overleden, doch ik
sta voor de betrouwbaarheid van den Radja,
een vrij ontwikkeld inlander in, zegt de con
troleur.
De Radja is de vaste meening toegedaan,
dat men er ongetwijfeld ln zal slagen om
een orang letjo op den duur te vangen, niet
levend, daarvoor zijn zij te vlug, doch neer
geschoten.
De inlander Kalin van kampoeng Pakis
landschap Rokan, ondervond In 1927 hoe een
orang letjo de rijst uit zijn pan opat.
Kalin, die van beroep atapzoeker is en
derhalve vaak in het diepst van het oer
woud binnen dringt, zag tweemaal tevoren
op andere plaatsen ook reeds letjos. De be
schrijving die hij van die wezens geeft is
precies gelijkluidend aan die welke de Zelf
bestuurder van Rokan gaf
De inlander Baseleng van kampong Me
naming, landschap R-ambah deelt mee, dat
hij ongeveer een jaar geleden pl.m. 12 K.M.
verwijderd van zijn kampong, atap ging zoe
ken in het bergland daar en aan het ravijn
van dc Menaming-rivier gekomen, beneden
zich twee letjos zag. die blijkbaar visch en
garnaaltjes zochten in de rivier en de ste-enen
uit de bedding tot dat doel omkeerden. Hij
hoorde hen ook met elkaar praten in een zeer
snel tempo, ongeveer oln den toon zooals apen
dat wel kunnen doen. Niet lang kon hij
echter naar hen kijken, daar zij blijkbaar
Beselengis, menschen1.ucht xooken en snel
wegliepen. De beschrijving die hij van hen
geeft, klopt met die van den Zelfbestuur-
der van Rokan, slechts het haar was volgens
Beselang nog niet tot de schouders komend
en krullend.
Er zijn hier nog meer lieden die letjos
gezien moeten hebben, vooral in Menda ng
nabij Oedjoeng Ba toe Padang La was moe
ten zij meermalen ontmoet zijn, doch ik
acht het door mij meegedeelde voldoende
om althans een indruk van den letjo te krij
gen. Het ls ook van rottan- en atapzoskers
bijv. bekend, dat zij vaak zg. „brutal letjo"
aantreffen, dat zijn palm en andere op en
over eikaar gelegde bladeren, die tot zit dan
wel slaapplaats van letjo gediend hebben.
Steeds vindt men dan ook de indrukken van
letjo-voeter. by zulk een zitplaats.
De letjo zou de schakel zijn. die nog steeds
ontbreekt tusschen de „phhecairopus erec-
tus" vap prof. Dubois en den mensch.
De boef ijzer-red acteur van het Handelsblad
sluit zich echter aan bij het protest tegen
Int schieten op deze wezens De anthropologic
moet dan nog maar wat geduld hebben.
Zondagavond heeft het Russisch ballet met
een prachtige, meesleepende opvoering van
Petrouchka afscheid genomen. Met hun pure
danskunst hebben deze Russen het Neder-
landsch publiek, dat op choreographisch ge
bied niet al te zeer verwend ls, stormender
hand veroverd en de groote en dankbare be
wondering uitte zich dan ook aan het slot
in enthousiaste, telkens weer herhaalde
bravo's van de stampvolle zaal.
De avond was weer geopend met Les Syl-
phides, het „ballet blanc", dat blijkbaar op
het programma ls gebracht om ons nog eens
van de schoonheid van het klassieke ballet
te overtuigen. Welk een aanbiddelijke gratie
in dit dansen! Het ls zoo frêle, zoo teer en
poëtisch, zoo vederlicht, dat het als los van
de aarde schijnt. En daarby hebben deze
Russische danseressen de charme van de
jeugd, die zoo geheel en al by deze roman
tiek van Chopin behoort.
Maar ik was ditmaal voornameiyk gegaan
om Petrouchka. het ballet van Igor Stra
vinsky, waarvan de muziek eenige jaren ge
leden eens op een Bach-concert ten gehoore
is gebracht. Met deze muziek in de concert
zaal te brengen, doet men Stravinsky felte-
Ujk een groot onrecht. Want het ballet en de
muziek zyn in Petrouchka zoo volkomen één,
dat het een artistieke misdaad ïykt ze van
eikaar te scheiden. Deze muziek krijgt pas
leven en beteekenis, wanneer men haar ziet
dansen. Want daarvoor en daarvoor al
leen is zy biykbaar gecomponeerd.
En daarom was Petrouchka, zooals wy het
Zondag te zien en te hooren kregen een zoo
prachtig, meesleepend en opwindend ge
heel. Het was wel de zuivere tegenpool van
de romantische Sylphides. waarin alles wel
luidendheid, gratie en charme is. Een droom!
Een droom is Petrouchka eigeniyk ook, maar
dan een heel bizarre, welke nu en dan aan
een nachtmerrie doet denken.
Men herinnert zich misschien van het
Bachprogramma nog den inhoud. Drie pop
pen Petrouchka, een Moor en een „Balle
rina" worden op een kermis te St. Peters
burg het speelt in 1830 door de toover-
kracht van een charlatan wezens met men-
scheiyke hartstochten, zy hebben lief en zij
haten, zij genieten en ïyden, evenals
menschen. Voor Petrouchka is de ballerina
zijn troost, zyn hoop en zijn leven, maar hij
schrikt haar af door zyn leeiykheid en won-
deriyk doen. De Moor echter heeft meer
succes bij het meisje. Hij verovert haar op
slag en brengt daarmee een doodelijke wonde
toe aan den ongelukkigen Petrouchka. Mid
den in het wilde kermisrumoer dringt een
kreet uit de tent tot de kermisgasten door.
De drie poppen stormen tot ontzetting van
de menigte naar buiten en Petrouchka, die
heeft lief gehad als een mensch, sterft ook
als een mensch, getroffen door een sabelhouw
van den Moor.
De charlatan verschijnt te midden van de
verontwaardigde menigte en toont haar en
kel wat zaagsel, lappen en hout. Dus toch
enkel maar een pop was Petrouchka. Maar
wanneer de toovernaar met het ziellooze om
hulsel onder zijn arm terug wandelt naar
zijn theater, verschynt plotseling boven de
tent de geest van den verslagene, van Pe
trouchka, den mensch.
Menschen, die poppen zyn en poppen, die
tot menschen worden en lijden en slecht zijn
als wy, het is een overoud motief, maar wij
krijgen het in dit ballet In een wel zeer mooie
vernieuwing. De lach besterft ons op de lip
pen en doet pijn. Er ls ln dit ballet een vol
maakte eenheid van inhoud, muziek en
dans. Hier wordt den tooneeldans weer in
houd gegeven door hem van pure rhytmische
beweging op te heffen tot hartstocht-vertol
king, waarbij toch het rhytmisch-acrobatisch
element tot zijn grootste hoogte wordt op
gevoerd.
Het is overweldigend, wat de Russen in Pe
trouchka bereiken. Men moet het zien, hoe
de menigte welk een weelde van kleur!
in de marktscène zich tot een byna diaboli
sche woestheid opzweept. Dat is een fougue,
een hartstocht, die de planken doet schroeien.
De opwindende, opzweepende muziek van
Stravinsky krijgt plots gestalte voor ons; men
hóórt ze niet meer alleen, men ziét ze en men
weet tegeiyk, dat by dezen dans geen andere
dan deze Russische muziek zou passen. Het
geestige draaiorgeltje en ie „beer op sokken",
waarom ik herinner het my nog het
publiek van Bach IndertJjd zoo'n plezier had,
zij waren nu ook in de muziek niet louter
nabootsend, wij zagen ze in het ballet. Maar
van meer waarde was de branaende harts
tocht, die opklonk uit de orkestruimte en
uitlaaide in het felle dansen dezer Russen.
In dit dansc-n was niets meer van de liefeiyk
held en de droomerige teerheid, die zoo ont
roerden in Les Sylphides. Het was alles wild,
gepassioneerd, vurig en in uitvoering soms
meer bizar, „excentric" dan gracieus en
charmant.
In een wilde, toomelooze vaart danste Pe
trouchka Léon Woigikovsky en hij
was soms zooals bij dat ontroerende ster
ven van een aangrijpende tragiek. Tamara
Toumanova toonde zich weer de gracieuse
danseres met het expressieve gebaar, actrice
evenzeer als „ballerlne". En David Lichine
completeerde als de Moor dit trio op vol
maakte wijze. Zoo kregen wy een geheel, dat
ook ln zyn kleurengamma ons zeer sterk
boeide en enthousiasmeerde.
Les Sylphides en Petrouchka, uitersten ln
de balletkunst, maar die ons beide een even
groote vreugde schonken, zooals zy ons in
opperste schoonheid geschonken werden.
J. B. SCHUIL.
Financiëele berichten.
WERKSPOOR.
Werkspoor N.V. te Amsterdam zal geen
dividend uitkeeren op de aandeelen serie A
<v.j. 7 pet.) en óp de aandeelen B 4 pet.
(v.j. 51/2).
Het exploitatie-saldo bedroeg f 845 067
tegen het vorige jaar f 2.042.999.
LUCHTVAARTBERICHTEN
Ibis. 5 Juni op Schiphol van Batavia.
Lil. 5 Juni te Medan van Rangoon. Uitreis.
Havik. 5 Juni te Djask van Bagdad. Uitreis.
Ekster. 5 Juni tc Calcutta van Rangoon,
Thuisreis.
